Μιλώντας για την ελληνική επανάσταση του 1821 διαβάσαμε το ποιήμα του Β. Ουγκώ «Το Ελληνόπουλο» που γράφτηκε  το 1828 και αναφέρεται στην καταστροφή της Χίου από τους Οθωμανούς Τούρκους στις 30 Μαρτίου 1822.

Τούρκοι διαβήκαν. Χαλασμός, θάνατος πέρα ως πέρα.
Η Χίο, τ’ όμορφο νησί, μαύρη απομένει ξέρα,
με τα κρασιά, με τα δεντρά
τ’ αρχοντονήσι, που βουνά και σπίτια και λαγκάδια
και στο χορό τις λυγερές καμιά φορά τα βράδια
καθρέφτιζε μεσ’ τα νερά.

Ερμιά παντού. Μα κοίταξε κι απάνου εκεί στο βράχο,
στου κάστρου τα χαλάσματα κάποιο παιδί μονάχο
κάθεται, σκύβει θλιβερά
το κεφαλάκι στήριγμα και σκέπη του απομένει
μόνο μιαν άσπρη αγράμπελη σαν αυτό ξεχασμένη
μεσ’ την αφάνταστη φθορά.

Φτωχό παιδί, που κάθεσαι ξυπόλυτο στις ράχες
για να μην κλαις λυπητερά, τ’ ήθελες τάχα να ‘χες
για να τα ιδώ τα θαλασσά
ματάκια σου ν’ αστράψουνε, να ξαστερώσουν πάλι
και να σηκώσεις χαρωπά σαν πρώτα το κεφάλι
με τα μαλλάκια τα χρυσά;

Τι θέλεις άτυχο παιδί, τι θέλεις να σου δώσω
για να τα πλέξης ξέγνοιαστα, για να τα καμαρώσω
ριχτά στους ώμους σου πλατιά
μαλλάκια που του ψαλιδιού δεν τάχει αγγίξει η κόψη
και σκόρπια στη δροσάτη σου τριγύρω γέρνουν όψη
και σαν την κλαίουσα την ιτιά;

Σαν τι μπορούσε να σου διώξει τάχα το μαράζι;
Μήπως το κρίνο απ` το Ιράν, που του ματιού σου μοιάζει;
Μην ο καρπός απ’ το δεντρί
που μεσ’ στη μουσουλμανική παράδεισο φυτρώνει,
κ’ έν’ άλογο χρόνια εκατό κι αν πιλαλάει, Δεν σώνει
μεσ’ απ’ τον ίσκιο του να βγει;

Μη το πουλί που κελαηδάει στο δάσος νύκτα μέρα
και με τη γλύκα του περνάει και ντέφι και φλογέρα;
Τι θες κι απ’ όλα τα αγαθά
τούτα; Πες. Τ` άνθος, τον καρπό; Θες το πουλί;
-Διαβάτη,
μου κράζει το Ελληνόπουλο με το γαλάζιο μάτι:
Βόλια, μπαρούτι θέλω. Νά.

Μετάφραση στα ελληνικά: Κ. Παλaμάς

Για να προσεγγίσουμε και να εμβαθύνουμε στο ποίημα χρησιμοποιήσαμε την τεχνική του έντεχνου συλλογισμού (artful thinking).  Ειδικότερα χρησιμοποιήσαμε τη ρουτίνα step inside: “Perceive, know, care about” (τι αισθάνεται/αντιλαμβάνεται,  τι γνωρίζει/πιστεύει και για τι νοιάζεται ο ήρωας.  Αφού έγινε παρουσίαση του ποιήματος τα παιδιά απάντησαν:

Το παιδί αισθάνεται/αντιλαμβάνεται:

• Ότι γίνεται πόλεμος.
• Ότι γύρω του όλα είναι καμμένα ακόμα και τα δέντρα.
• Ότι οι Τούρκοι έκαψαν το χωριό και  όλα τα σπίτια.
• Ότι όλοι οι άνθρωποι σκοτώθηκαν.
• Ότι έμεινε  μόνο του.
• Αισθάνεται  μόνο του, στεναχωρεμένο, φοβισμένο και κλαίει.
• Αισθάνεται θυμωμένο.

Το παιδί γνωρίζει/πιστεύει:

• Ότι ο πόλεμος είναι κακός.
• Ότι δεν θέλει τον πόλεμο.
• Ότι θα μείνει μόνο του για πάντα.
• Ότι  δεν θα ξαναέχει την ειρήνη κοντά του.
• Ότι θα έρθουν κι άλλοι Τούρκοι να ξανακάνουν πόλεμο.
• Ότι  πρέπει να πολεμήσει για την ελευθερία.
• Ότι είναι μικρό για να πολεμήσει.
• Ότι δεν του αρέσει να έχει πράγματα.
  

Το παιδί νοιάζεται:

• Για να βρει βόλια και μπαρούτι να πολεμήσει.
• Για να έχει πολλά όπλα.
• Για να έχουμε ειρήνη.
• Για τους γονείς του που σκοτώθηκαν.
  
• Για τα παιδιά που σκοτώθηκαν.
• Για να μη σκοτωθεί και το ίδιο.
• Για να μην ξαναέρθουν οι Τούρκοι.
• Γιατί είναι μικρό αλλά θέλει να πολεμήσει.

Χρησιμοποιήσαμε επίσης τη ρουτίνα “headlines” και δώσαμε νέους τίτλους στο ποίημα.  Σύμφωνα με τα παιδιά το ποίημα θα μπορούσε να ονομάζεται:

• Όταν σκοτώθηκαν (Τάσος)
• Ελευθερία ή Θάνατος ( Θανάσης)
• Θάνατος (Έλενα)
• Οι πολεμιστές ( Αναστάσης)
• Είναι όλα καμμένα (Εύα)
• Το παιδί που πολεμάει (Ξένια)
• Τα βόλια( Νάντια)
• Τα σπαθιά για να πολεμήσουν (Παναγιώτης)
• Οι Τούρκοι που πολέμησαν ( Άγγελος)

Στη συνέχεια  τα παιδιά “ζωντάνεψαν” τη σκηνή και το διάλογο του ποιήματος,  μπήκαν στους αντίστοιχους ρόλους και “βίωσαν” τις καταστάσεις και τα συναισθήματα του ποιήματος.

…Μα κοίταξε κι απάνου εκεί στο βράχο,
στου κάστρου τα χαλάσματα κάποιο παιδί μονάχο
κάθεται, σκύβει θλιβερά…

…Τι θες κι απ` όλα τα αγαθά
τούτα; Πες. Τ` άνθος, τον καρπό; Θες το πουλί;…

Ένα τραγούδι που μάθαμε και αγαπούν πολύ τα παιδιά για την 25η Μαρτίου είναι το “Περήφανοι όλοι” . Για να βοηθηθούν τα παιδιά σε μια πιο ενεργητική και σε βάθος ακρόαση χρησιμοποιήσαμε τη ρουτίνα  listening: ten times two της μεθόδου Artful thinking.

Τα παιδιά  άκουσαν με προσοχή το τραγούδι μία φορά και εξέφρασαν από μια σχετική λέξη. Άκουσαν και μια δεύτερη φορά το τραγούδι και έδωσαν ακόμα μία λέξη, όχι όμως την ίδια με πριν.

Οι λέξεις που δόθηκαν από τα παιδιά

Μια ακόμα ρουτίνα που αρέσει πολύ στα παιδιά είναι να βρίσκουν έναν άλλο τίτλο για το τραγούδι.