Είναι συχνό το φαινόμενο οι μαθητές να δυσκολεύονται στην ορθογραφία. Βέβαια, υπάρχουν κάποιες μικρές συμβουλές που βοηθούν τους μαθητές στο να γράφουν σωστά και να μην κάνουν λάθη.

• Το «ό,τι» με κόμμα σημαίνει οτιδήποτε ενώ το «ότι» σημαίνει «πως».
• Οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν τονίζονται, όπως «ποιος», «ποια», «ποιο», «τι», «και» κ.ά., εκτός από το «ή» το διαζευκτικό, το «πού» που δηλώνει τόπο και το «πώς» που δηλώνει τρόπο. Προσέχουμε το «μια» και το «μία».
• Το «δυσ-» με «υ» σημαίνει ότι κάτι είναι δύσκολο ή βλαβερό π.χ. «δυστυχία», «δυσεύρετος» ενώ το «δισ-» με ι σημαίνει αυτό που περιέχει 2, π.χ. «διώροφος», «δίωρος».
• Γράφουμε «μ’εμένα» και όχι «με μένα».
• Η «ειδωλολατρία» και η αεροπορία» θέλουν «ι» και όχι «ει» διότι προέρχονται από τα «ειδωλολάτρης» και «αεροπόρος».
• Ενώ το «βράδυ» γράφεται με υ και αποτελί εξαίρεση του κανόνα ότι τα ουδέτερα γράφονται με –ι, τα «βράδια» , η «βραδιά», ο «βραδινός» , «βραδιάζει» , γράφονται με –ι. Αντίθετα, ισχύουν
  οι υπόλοιπες εξαιρέσεις των ουδετέρων σε –ι, δηλ. «στάχυ – στάχυα», «δάκρυ – δάκρυα» κ.ά.
• Προσέχουμε το «βάλλω» και όσες λέξεις παράγονται από αυτό, όπως «αναβάλλω», «προβάλλω», «αποβάλλω». Θέλουν 2 «λ» μόνο  στην Οριστική των εξακολουθητικών χρόνων (Ενεστώτα, Παρατατικό και Εξακ. Μέλλοντα). Σε όλους τους άλλους χρόνους και εγκλίσεις, καθώς και στα παράγωγα ουσιαστικά γράφονται με 1 «λ», π.χ. «ανέβαλα», «να προβάλω», «αναβολή», «καταβολή».
• Τους αριθμούς από το 1 έως το 20 τους γράφουμε με μια λέξη, π.χ. έντεκα, δώδεκα, δεκαπέντε, αλλά τους αριθμοούς από το 21 και πάνω με δύο λέξεις, π.χ. είκοσι έξι, σαράντα επτά.
• Προσέχουμε τις λέξεις «εννιά», «εννιακόσια» και «εννιακοσιοστός» πγράφονται με 2 ν. Όμως οι λέξεις «ενενήντα», «ένατος» και «ενενηκοστός» γράφονται με 1 ν.
• Λέμε «τρία παιδιά» αλλά «τρεις κοπέλες». «Τριάμισι λεπτά» αλλά «τρεισήμισι» μέρες.
• Λέμε σωστά «στο πλαίσιο» και όχι «στα πλαίσια».
• Υπάρχουν θηλυκά ουσιαστικά που τελειώνουν σε «-ος» (αρχαιοκατάληκτα) και δεν πρέπει να τα μπερδεύουμε με τα αρσενικά, π.χ. η «οδός», η «μέθοδος» και η «ψήφος».
• Λέμε «όροφος», αλλά «διώροφος», «τριώροφος» κτλ., δηλαδή το «ο» γίνεται «ω». Το ίδιο με το «όνομα» και το «επώνυμο».
• Η οριστική έγκλιση παίρνει εσωτερική αύξηση στους ιστορικούς χρόνους, π.χ. «καταλαμβάνω» -> «κατέλαβα». Η προστακτική έγκλιση δεν παίρνει αύξηση, π.χ. Επανάλαβε!
• Τα επιρρήματα δεν κλίνονται, άρα οι λέξεις «ανεξαρτήτως» και «επικεφαλής» δεν κλίνονται.
• Το «κατ΄ αρχάς»  και  το «κατ΄ αρχήν» δε σημαίνουν το ίδιο.  έχουν την ίδια σημασία. Το πρώτο έχει την έννοια του «αρχικά» ή «κατά πρώτον», ενώ το «κατ΄ αρχήν» σημαίνει «στα βασικά σημεία» .
• Η λέξη «μέσα» μπορεί να μετατραπεί σε «μες», όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από «σ».
• Όσες λέξεις έχουν ως δεύτερο συνθετικό το «νους» θέλουν «οι», όπως «μετάνοια» (μετά + νους), πρόνοια (προ + νους).
• Το ρήμα «πληροί» π.χ. «Πληροί τις πρϋποθέσεις.» γράφεται με «οι» και όχι με «ει».

Οι τεχνικές κατανόησης κειμένου είναι ένα σύνολο ενεργειών  του εκπαιδευτικού ώστε να προάγει την κατανόηση κειμένων που διαβάζουν οι μαθητές.

1. Απάντηση σε ερωτήσεις

Ο δάσκαλος εκπονεί ερωτήσεις οι οποίες βοηθούν ώστε ο μαθητής

• να σκέφτεται ενεργητικά καθώς διαβάζει
• να έχει ένα σκοπό καθώς διαβάζει
• να επικεντρώνεται σε αυτό που έχει να μάθει
• συσχετίζει αυτό που διαβάζει με αυτά που ήδη γνωρίζει.

Υπάρχουν 4 τύποι ερωτήσεων κειμένου:

• ερωτήσεις όπου η απάντηση βρίσκεται σε μία λέξη ή φράση του κειμένου
• ερωτήσεις στις οποίες η απάντηση βρίσκεται σε ένα μεγάλο μέρος του κειμένου, για παράδειγμα, «Γιατί ο Μικρός Πρίγκιπας σκέφτηκε με αυτόν τον τρόπο εκείνη τη στιγμή;»
• ερωτήσεις που αφορούν στην πρότερη γνώση του μαθητή. Για παράδειγμα, «Πώς θα έλυνες εσύ το συγκεκριμένο πρόβλημα;»

2. Γραφικοί οργανωτές

Πρόκειται για σχεδιαγράμματα του κειμένου, σχήματα, χρονικές γραμμές, σχέδια δομής κ.ά. Οι οργανωτές παρουσιάζουν ανάγλυφα έννοιες και τις σχέσεις των εννοιών μεταξύ τους. Επίσης, επικεντρώνονται στα κυριότερα σημεία του κειμένου.

Ο εκπαιδευτικός μαζί με τους μαθητές δημιουργεί το γραφικό οργανωτή στον πίνακα ή σε ψηφιακή μορφή. Εναλλακτικά, και με την πάροδο του χρόνου, τον οργανωτή δημιουργούν μόνοι τους οι μαθητές.

3. Μεταγνωστικές δραστηριότητες

Η μεταγνώση σχετίζεται με τον τρόπο που σκέφτεται κάποιος πάνω στο πώς μαθαίνει. Πρόκειται για μία ανώτερη λειτουργία της μάθησης.  Ο μαθητής πριν ξεκινήσει τη διαδικασία της ανάγνωσης προκαλείται να σκεφτεί γιατί ασχολείται με αυτό το κείμενο,  ποιος είναι ο σκοπός της ανάγνωσης.

Οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν διάφορες στρατηγικές επίβληψης της κατανόησης:

• εντοπίζουν το συγκεκριμένο σημείο που τους δυσκολεύει

Για παράδειγμα, «Δεν καταλαβαίνω τι εννοεί ο ήρωας στην Τρίτη παράγραφο της σελίδας 35»

• σηματοδοτούν το είδος της δυσκολίας. αναδιατυπώνουν μια πρόταση με δικά τους λόγια

Για παράδειγμα, «Στο κείμενο ο ήρως αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα…»

• ανατρέχουν σε προηγούμενα σημεία του κειμένου εφόσον χρειαστεί

Για παράδειγμα, «Δε θυμάμαι το λόγο, οπότε ας ξαναδιαβάσω την αρχή του προηγούμενου κεφαλαίου.»

• διακρίνουν το είδος του κειμένου (λογοτεχνικό κείμενο, επιστολή κ.λ.π.)

Οι παραπάνω τεχνικές είναι πολύ σημαντικές να εφαρμόζονται από την πλευρά του δασκάλου κάθε φορά που ασχολείται με ένα κείμενο μαζί με τους μαθητές του. Ο ίδιος δίνει το παράδειγμα, ώστε οι μαθητές μετά από εξάσκηση να εφαρμόζουν αυτές τις στρατηγικές, στην αρχή ενσυνείδητα και έπειτα ασυνείδητα, κάθε φορά που ασχολούνται με την επεξεργασία κειμένου. Η διαδικασία αυτή διδάσκεται από τις μικρές τάξεις και εξελίσσεται ανάλογα με την ηλικία των μαθητών.

Σταυρούλα Λαδά, Εκπαιδευτικός, M.Ed.

  Βρες τα μέρη του λόγου. Ταίριαξε τις καρτέλες σε αυτό το παιχνίδι!