ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΑΡΧΑΙΑ ΜΥΣΤΙΚΑ
Της Μαίρης Αδαμοπούλου
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τρίτη 30 Αυγούστου 2011
Είναι διάσημη όσο σχεδόν και τα έργα του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Πολυφωτογραφημένη, πολυσυζητημένη και ευανάγνωστη. Κάποτε κοσμούσε την αυλή του Λίθινου Στομίου στο παλάτι της Κνωσού. Σήμερα εκτίθεται προστατευμένη στην Αρχαιολογική Συλλογή Ηρακλείου, η οποία υποκαθιστά το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης, το οποίο παραμένει κλειστό εδώ και πέντε χρόνια λόγω ανακαίνισης. Μόνο που η μινωική τοιχογραφία που μας απασχολεί δεν φιλοτεχνήθηκε το 1500 μ.Χ. – την εποχή που έζησε ο αναγεννησιακός καλλιτέχνης – αλλά το 1450 π.Χ. Και ο δημιουργός της παραμένει ταλαντούχος μεν, ανώνυμος δε.
Με την πρώτη ματιά λοιπόν ο προϊστορικός καλλιτέχνης φαίνεται να αποτύπωσε ένα εντυπωσιακό ακροβατικό. Μια νεαρή γυναίκα έχει πιάσει έναν ταύρο που τρέχει από τα κέρατα. Ενας έφηβος κάνει σχεδόν κατακόρυφο στην πλάτη του ζώου. Και μια δεύτερη κοπέλα στέκει πίσω από τη σκηνή με τα χέρια ψηλά. Το θέμα του; Ενα αγαπημένο παιχνίδι για δυνατούς και ευλύγιστους παίκτες, τα ταυροκαθάψια.
Τι μυστικό μπορεί να κρύβει τούτη η σαφέστατη σκηνή με φόντο τον βαθυγάλαζο ουρανό; Οι κανόνες είναι σαφείς. Οι αθλητές – ονομάζονται ταυροκαθάπτες – πιάνουν τον ταύρο που τρέχει από το κέρατα. Πηδούν πάνω στη ράχη του ανάποδα και στέκονται κατακόρυφα (κυβίστημα) – ίσως και με διπλό άλμα – και προσγειώνονται πιθανόν στην αγκαλιά του συναγωνιστή τους που περιμένει πίσω. Ενα άθλημα (εκτιμάται πως είχε τρεις παραλλαγές) που απευθυνόταν σε καλά γυμνασμένους νέους που προσέφεραν εντυπωσιακό θέαμα μέσα από τις παράτολμες φιγούρες τους στο πλαίσιο πιθανόν κάποιας θρησκευτικής τελετής που δεν αποκλείεται να συνδεόταν με την Πότνια Θηρών – τη Μητέρα Γη.
Αυτή είναι η εικόνα που διαβάζουν οι περισσότεροι με την πρώτη ματιά και είναι ευρέως αποδεκτή. Ομως μια πιο προσεκτική ματιά θέτει διλήμματα. Είναι δυνατόν μια κοπέλα να πιάσει τον άνδρα, ο οποίος μάλιστα έχει πάρει και φόρα για να πέσει στη γη μετά το εντυπωσιακό του άλμα;
Τώρα θα αναρωτηθείτε πώς ξέρουμε ότι τα δύο ακριανά πρόσωπα είναι γένους θηλυκού, καθώς όλοι φαίνεται πως φορούν τα ίδια ρούχα. Πέρα από κάποιες ανατομικές διαφορές, βασικός κανόνας στη μινωική τέχνη είναι οι γυναίκες να απεικονίζονται με λευκό χρώμα, ανάλογο της επιδερμίδας τους επειδή έμεναν στο σπίτι, ενώ οι άνδρες με κοκκινωπό, επειδή «μαύριζαν» από τον ήλιο.
Εδώ κρύβεται το μυστικό κι όλα δείχνουν πως δεν πρόκειται για ένα απλό στιγμιότυπο, αλλά για μια εικόνα με διαφορετικές ερμηνείες. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν πως πρόκειται για μια σκηνή κινουμένων σχεδίων. Μέσα σε μια τοιχογραφία παρουσιάζεται καρέ καρέ το άλμα σε τρεις φάσεις και ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε ως μοντέλα και αγόρια και κορίτσια για να δείξει πως στο άθλημα συμμετείχαν και τα δύο φύλα.
Αλλοι, πάλι, πιστεύουν όμως πως δεν είναι δυνατόν να αδράξει κάποιος έναν ταύρο που τρέχει από τα κέρατα και εν συνεχεία να σταθεί κατακόρυφα στη ράχη του, οπότε θεωρούν πως πρώτα πηδούσαν πάνω στο ζώο οι αθλητές, αφού αυτό κουραζόταν το έπιαναν από τα κέρατα και ύστερα σε όρθια στάση με τα χέρια ψηλά – όπως η τελευταία κοπέλα – ευχαριστούσαν τους θεούς.
Οποια κι αν είναι η αλήθεια, η μινωική τοιχογραφία εξακολουθεί τόσους αιώνες μετά να γοητεύει ακόμη και τους πιο απαιτητικούς θεατές με τη ζωντάνια και την ένταση των χρωμάτων της. Κι αν ακόμη δεν θελήσετε να λύσετε το μυστικό των ταυροκαθαψίων – τα οποία πιστεύεται πως προέρχονται από ακροβατικά που είχαν καθιερωθεί στην αρχαία Αίγυπτο -, μπορείτε να θαυμάσετε το χέρι του καλλιτέχνη και να προσέξετε τις καλλιτεχνικές λεπτομέρειες: ο ζωγράφος για να δείξει πως ο ταύρος τρέχει τον αποτυπώνει να αιωρείται. Ο τρόπος των ζωγράφων για να αποδώσουν ζώα σε ορμητικές στάσεις δεν άλλαξε ώς και τον 19ο αιώνα! Επίσης ο ταύρος βρίσκεται σε στύση, ενώ μοιάζει πιο μεγάλος από το συνηθισμένο, αλλά οι ειδικοί εκτιμούν πως ζούσε ένα είδος υπερμεγέθους ζώου στη μινωική Κρήτη.
http://www.tanea.gr/politismos/
Σχόλια Αναγνωστών-Επισκεπτών