Ετικέτα: Έκφραση-Έκθεση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1^ο : ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ

• Επίκληση στη λογική
• Επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη
• Επίκληση στην αυθεντία
• Επίκληση στο ήθος του πομπού
• Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο : ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ

Επίκληση στη λογική

• μέσα πειθούς (επιχειρήματα, τεκμήρια)
• είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική-επαγωγική-αναλογική) που ακολουθείται σε ένα κείμενο

Αξιολόγηση Μέσων Πειθούς

• έλεγχος αλήθειας, εγκυρότητας και ορθότητας ενός επιχειρήματος,
• αξιολόγηση επαγωγικών συλλογισμών
• έλεγχος αξιοπιστίας των τεκμηρίων.
  

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3^ο : ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΙΘΟΥΣ

Διάκριση των τρόπων και των μέσων πειθούς

• στη διαφήμιση
• στον πολιτικό λόγο
• στον επιστημονικό λόγο

Διάκριση της πειθούς από την προπαγάνδα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4^ο: ΔΟΚΙΜΙΟ

• Ορισμός Δοκιμίου
• Γλώσσα Δοκιμίου
• Οργάνωση Δοκιμίου
• Διάκριση των ειδών του δοκιμίου, προσέχοντας την οργάνωση/ δομή (συνειρμική-λογική), το σκοπό (απόδειξη μιας θέσης-ελεύθερος στοχασμός), τη σκοπιά (υποκειμενική-αντικειμενική), τη γλώσσα (ποιητική-αναφορική λειτουργία) κτλ.
• Διάκριση ορισμένων χαρακτηριστικών του δοκιμίου, όπως ο υποκειμενισμός, ο αντιδιδακτισμός, ο κοινωνικός χαρακτήρας, ο εξομολογητικός τόνος κτλ.
• Εντοπισμός σε ένα δοκίμιο/ άρθρο του θέματος, της άποψης του συγγραφέα, των μέσων πειθούς που χρησιμοποιεί για να τεκμηριώσει την άποψή του, των προτάσεών του για την αντιμετώπιση του προβλήματος κτλ.
• Διάκριση του δοκιμίου από άλλα συγγενή είδη του λόγου, όπως το άρθρο, η επιφυλλίδα
  

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5^ο : ΑΡΘΡΟ- ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ

• Χαρακτηριστικά Άρθρου
• Διαφορές Άρθρου-Δοκιμίου
• Χαρακτηριστικά Επιφυλλίδας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6^ο : ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

• Εντοπισμός των βασικών μερών (πρόλογος, κύριο μέρος, επίλογος) και των νοηματικών ενότητες του κειμένου.
  

Τρόποι και μέθοδοι ανάπτυξης Παραγράφου

• με αιτιολόγηση,
• με αίτιο- αποτέλεσμα
• με σύγκριση και αντίθεση,
• με ορισμό,
• με διαίρεση,
• με παράδειγμα,
• με αναλογία,
• με συνδυασμό μεθόδων

Σχολιασμός της συνοχής του κειμένου (διαρθρωτικές λέξεις κτλ)

• Χωρισμός παραγράφων / νοηματικών ενοτήτων
• Πλαγιότιτλοι παραγράφων /νοηματικών ενοτήτων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6^ο : ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

• Λεξιλόγιο
• στίξη
• μορφοσυντακτικά φαινόμενα
• γλωσσικές ποικιλίες
• λειτουργίες της γλώσσας
• ύφος

Εντοπισμός και αιτιολόγηση της επιλογής του πομπού

• ενεργητική ή παθητική φωνή
• ρηματικό πρόσωπο / χρόνο / έγκλιση
• μακροπερίοδο ή όχι λόγο
• παράταξη / υπόταξη
• ρηματικά ή ονοματικά σύνολα
• αναφορική ή στην ποιητική λειτουργία της γλώσσας
• σημεία της στίξης
• λόγιες ή λαϊκές λέξεις, σε ειδικό λεξιλόγιο, όρους κτλ.

• Αντικατάσταση λέξεων του κειμένου με συνώνυμα
• Εύρεση αντωνύμων
• Σχηματισμός φράσεων με ορισμένες λέξεις του κειμένου
• Χαρακτηρισμός το ύφους του κειμένου λαμβάνοντας υπόψη την επικοινωνιακή περίσταση (δέκτη, σκοπό, είδος λόγου κτλ).

ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ

1. ΠΑΙΔΕΙΑ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

2. ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

3. ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ – ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ

4. ΕΛΛΑΔΑ – ΕΥΡΩΠΗ

5. ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

6. ΕΠΙΣΤΗΜΗ- ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

7. ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ (ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ- ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΚΟΜΦΟΡΜΙΣΜΟΣ)

8. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

9. ΠΑΡΑΔΟΣΗ- ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

10. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

11. ΛΑΪΚΟΤΗΤΑ- ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ

12. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ- ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

13. ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ- ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ

14. ΓΥΝΑΙΚΑ- ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΥΟ ΦΙΛΩΝ

15. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (Φυσικό- Κοινωνικό)

16. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

17. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

18. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

19.ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ

20.ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

21.ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ

Στοιχείο που επιβάλλεται να προσέξει ο μαθητής κατά τη διαδικασία γραφής της έκθεσης (παραγωγή κειμένου) είναι το επικοινωνιακό πλαίσιο που θα του ζητηθεί να ακολουθήσει. Όταν λέμε επικοινωνιακό πλαίσιο εννοούμε τα εξωτερικά στοιχεία του κειμένου, όπως η προσφώνηση ή ο χαιρετισμός, και τα εσωτερικά στοιχεία του, όπως η γλώσσα, το ύφος, το γραμματικό πρόσωπο, η οπτική προσέγγισης του θέματος κ.ά. Αυτά τα στοιχεία λοιπόν έχουν να κάνουν βέβαια με το είδος του κειμένου που θα αναπτύξει ο μαθητής.

Είδη κειμένου που ενδέχεται να χρειαστεί στις εξετάσεις να «παράγει» είναι:

•    Δοκίμιο αποδεικτικό – πειθούς                      ·    Δοκίμιο στοχασμού

•    Επιφυλλίδα                                                  ·    Άρθρο

•    Ομιλία                                                         ·    Εισήγηση

•    Επιστολή

Αποδεικτικό δοκίμιο / πειθούς

Συνάδει με την παραδοσιακή μορφή έκθεσης. Απαιτεί τεκμηρίωση των θέσεων, σοβαρό ύφος, προσεγμένη έκφραση, ενώ το προσωπικό – υποκειμενικό στοιχείο υπάρχει βέβαια, αλλά είναι εξασθενημένο. Τεχνική πειθούς που ενδείκνυται είναι η επίκληση στη λογική. Ως απαραίτητο εξωτερικό στοιχείο του είναι ο τίτλος. (Αν ζητηθεί έκθεση, τότε ο τίτλος δεν χρειάζεται.)

Δοκίμιο στοχασμού

Απαιτεί χρήση μεταφορικής, ποιητικής, συγκινησιακής γλώσσας, ενδεχομένως και συμβόλων. Το ύφος πιθανότατα θα είναι οικείο, φυσικό ή λυρικό. Η δομή του κειμένου χαλαρή, καθώς ο τρόπος ανάπτυξης των ιδεών θα είναι συνειρμικός – διαισθητικός, ενώ το προσωπικό στοι­χείο ιδιαίτερα έντονο. Το θέμα προσεγγίζεται από καθαρά υποκειμενική σκοπιά, αφού ο μαθητήςκαλείταινααναπτύξειελεύθερατασυναισθήματα,τιςσκέψειςκαιτουςπροβληματισμούς του. Κυρίαρχος τρόπος πειθούς είναι η επίκληση στο συναίσθημα. Φυσικά και στο δοκίμιο στοχασμού χρειάζεται να τεθεί τίτλος. (Όλα αυτά, βέβαια, καθιστούν δύσκολο να ζητηθεί από το μαθητή σε πανελλήνιες εξετάσεις να αναπτύξει δοκίμιο στοχασμού.)

[Και στις δύο περιπτώσεις ο μαθητής οφείλει να μη σταθεί στην επικαιρότητα.]

Επιφυλλίδα

Ο μαθητής οφείλει να βάλει τίτλο και να ακολουθήσει τα στοιχεία γραφής του αποδεικτικού δοκιμίου με τη διαφορά ότι δεν αποκλείεται να αναφέρεται στην επικαιρότητα.

Άρθρο

Ο μαθητής επιβάλλεται να θέσει τίτλο. Το θέμα δηλώνεται ευκρινώς στον πρόλογο και η ακολουθεί η ανάλυση της κύριας ιδέας. Σκοπός είναι η πειθώ και η πληροφόρηση. Κατά συνέπεια, η πιο συνηθισμένη και κατάλληλη τεχνική πειθούς είναι η επίκληση στη λογική. Ο μαθητής οφείλει να σταθεί αποκλειστικά στην επικαιρότητα. Η γλώσσα είναι συνήθως κυ­ριολεκτική και το ύφος σοβαρό, αν και περισσότερο εξαρτώνται από το επίπεδο του ανα­γνωστικού κοινού στο οποίο υποθετικά απευθύνεται ο αρθρογράφος (διαφορετικός ο τρόπος γραφής σε ένα άρθρο που γράφεται για τη σχολική εφημερίδα από αυτόν ενός άρθρου που προορίζεται για την εφημερίδα της πόλης).

Ομιλία – Εισήγηση

Ο μαθητής πρέπει να ξεκινήσει με μια προσφώνηση. Στον πρόλογο θέτει την αφορμή, το θέμα και το σκοπό της ομιλίας και στη συνέχεια αναπτύσσει την κύρια ιδέα. Η γλώσσα, το ύφος, οι τρόποι πειθούς εξαρτώνται από το θέμα αλλά και το επίπεδο του ακροατηρίου στο οποίο υπο­τίθεται ότι απευθύνεται. Το α’ ενικό, το α’ και β’ πληθυντικό είναι συνήθως τα κατάλληλα γραμ­ματικά πρόσωπα. Το κείμενο κλείνει με χαιρετισμό που ποικίλει ανάλογα με το ακροατήριο. Η πιο συνηθισμένη είναι «Σας ευχαριστώ».

Επιστολή

Αν χρειαστεί να γράψει επιστολή, πρέπει δεξιά πάνω να θέσει τόπο και χρόνο (π.χ. Αθήνα, 12-5-2005). Αριστερά στην επόμενη γραμμή γράφει τον παραλήπτη (Προς τον Πρόεδρο …) και από κάτω μια εναρκτήρια προσφώνηση (Κύριε Πρόεδρε). Και στην επιστολή η αφορμή, το θέμα και ο σκοπός πρέπει να γίνουν εμφανή στον πρόλογο. Το γραμματικό πρόσωπο είναι συνήθως το β’ πληθυντικό ή β” ενικό (αν απευθυνόμαστε π.χ. σε φίλο), ενώ η γλώσσα και το ύφος είναι ανάλογα του θέματος και του παραλήπτη. Κλείνουμε ξανά με χαιρετισμό.

Δεν αρκεί η προσφώνηση και ο χαιρετισμός για να αποδώσουμε το επικοινωνιακό πλαίσιο σε οποιοδήποτε κείμενο. Η γλώσσα, το ύφος, το πρόσωπο κυρίως, αλλά και προσφωνήσεις, όταν αλλάζει η ενότητα ή πριν τον επίλογο, είναι απαραίτητα στοιχεία.

1Να συμπληρώσετε τα κενά με το κατάλληλο ρήμα απο αυτά που βρίσκονται στο πλαίσιο.

1. Συνηθίζει να………………………..άποψη, όταν κρίνει οτι η προηγούμενη δεν τον εξυπηρετεί.
2. Η Κίρκη……………………………..τους συντρόφους του Οδυσσέα σε γουρόυνια
3. Ο ληστής………………………, για να μην τον αναγνωρίσουν.
4. ……………………………..το παλτό της, για να το φορέσει και η κόρη της.
5. Η αληθινή τέχνη………………………την πραγματικότητα.
6. Όλοι οι υπουργοί Παιδείας αναλαμβάνουν τα καθήκοντα τους με το όραμα να………………………..το εκπαιδευτικό σύστημα.
7. Ο ρόλος του χριστιανισμού είναι να…………………………την καταναλωτική κοινωνία σε κοινωνία αγάπης.
8. Με τα επιχειρήματα του κατάφερε την τελευτάια στιγμή να………………………………….την κοινή γνώμη και να κερδίσει τις εντυπώσεις.
9. Ύστερα απο παρέμβαση της αντιπολίτευσης…………………………….μερικές διατάξεις του νομοσχεδίου για την υγεία.
10. Εξαιτίας της αρρώστιας……………………………τα σχέδια του.
11. Στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας ο άρτος και ο οίνος……………………………σε σώμα και αίμα Χριστού.
12. Αποφάσισα να ………………………….. το κατάστημα του.

Μετασχηματίζω

Ανακαινίζω

Μεταρρυθμίζω

Μεταστρέφω

Μεταμφιέζω

Μεταποιώ

Μεταμορφώνω

Μεταπλάθω

Μετουσιώνω

Τροποποιώ

Μετατρέπω

Μεαβάλλω

1. Να συμπληρώσετε τα κενά στις προτάσεις που ακολουθούν με ένα απο τα συνώνυμα που βρίσκονται μέσα στο πλαίσιο

1. Φοράει μπότες μέχρι το γόνατο και βραδινό κοστούμι τέτοιες…………………….είναι συνηθισμένες στους καλλιτέχνες, για να τραβούν την προσοχή

1. Στις…………………………….του οφείλεται οτι ζεί απομονωμένος, χωρίς φίλους και παρέες
2. Λόγω…………………………….δεν μπορεί να συνεργαστεί με τους άλλους
3. Τις ……………………………..του χαρακτήρα της άλλοι τις ανέχονται και άλλοι όχι
4. Είναι όλο ………………………………ούτε μια μέρα δεν μπορείς να ζήσεις μαζί του.
5. Η…………………………….της ζωγραφικής του όχι μόνο δεν ενοχλεί , αλλά επαινείται από πολλούς, γιατί την θεωρούν στοιχείο προσωπικού ύφους.

Ιδιαιτερότητα

Ιδιορρυθμία

Ιδιοτροπία

Ιδιοσυγκρασία

Εκκεντρικότητα

Παραξενιά

1. Το ρήμα παύω και τα συνώνυμα του σταματώ, διακόπτω έχουν γενικά τη σημασία «δεν συνεχίζω (να κάνω) κάτι»

Το ρήμα τελειώνω και τα συνώνυμα του τερματίζω, περατώνω, φέρω εις πέρας, αποτελειώνω, ολοκληρώνω, λήγω δηλώνουν ότι «δε συνεχίσεται να γίνεται κάτι» με την πρόσθετη πληροφορία ότι «έχει περατωθεί, έχει φτάσει στο τελικό του όριο». Απο τα δύο τελευταία το ολοκληρώνω σημαίνει «τελειώνω κάτι πλήρως ή με πληρότητα», το λήγω είναι αμετάβατο.

Συμπληρώστε τα κενά στις προτάσεις που ακολουθούν με ένα από τα παραπάνω ρήματα:

1. ………………………………….. αύριο η προθεσμία υποβολής δηλώσεων στην Εφορία.
2. ………………………………………… να ασχολούμαι μ΄αυτό το ζήτημα
3. Είμαστε στη δυσάρεστη θέση να σας ανακοινώσουμε ότι ………………………….. τη συνεργασία μαζί σας.
4. Η ανέγερση του ναού ……………………………. με τη συνδρομή των πιστών.
5. Η επιτροπή ελπίζει ότι σύντομα ………………………………….. το έργο της.
6. ……………………………………… το κάπνισμα ύστερα από την αρρώστια που τον βρήκε.
7. ……………………………………. σε ένα χωριό, για να ξεκουραστούμε.

1. Να αντικαταστήσετε με άλλες συνώνυμές τους τις υπογραμμισμένες λέξεις.

1. Οι εχθροί της δημοκρατίας βυσσοδομούν αδιάκοπα.  …………………………….
2. Χρησιμοποίησε αθέμιτα μέσα, για να αναρριχηθεί στην εξουσία. ……………………………………
3. Περίμενε με αδημονία το τρένο. ……………………………
4. Έδειξε πρωτοφανή αδράνεια την ώρα του ατυχήματος. ……………………….
5. Καταδικάστηκε για ιδιοποίηση δημόσιου εγγράφου. ……………………………..
6. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε θαρραλέα τις δυσμενείς συνθήκες. …………………………………..
7. Με τις πράξεις σου αμαύρωσες το όνομά σου. ………………………………..
8. Έχει την τάση να είναι δηκτικός στην κριτική του. ………………………….
9. Είναι αδύνατο να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα με ενδοτικότητα ή αδιαφορία. ……………………………
10. Πρέπει να περιμένουμε έντονες αντιδράσεις, επειδή διακυβεύονται μεγάλα συμφέροντα. ………………………….
    

1. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες ισοδύναμες.

1. Του καταλόγισαν παραλείψεις και λάθη, που οδήγησαν στη χρεοκοπία της επιχείρησης.
2. Καταδικάστηκε για διασπορά ψευδών ειδήσεων.
3. Έγιναν διεξοδικές συζητήσεις, πριν υπογράψουν οι δύο χώρες το σύμφωνο φιλίας.
4. Η ζωή διέπεται από φυσικούς νόμους.
5. Η γερμανική κυβέρνηση ζήτησε την έκδοση ενός ατόμου που θεωρείται υπεύθυνο για διάφορες τρομοκρατικές ενέργειες στη Γερμανία.
6. Η σύλληψη ενός δραπέτη ήταν το έναυσμα, για να ξεσπάσουν ταραχές στις φυλακές υψίστης ασφαλείας.
7. Πήρε όλα τα ενδεδειγμένα για την περίσταση μέτρα.
8. Μετά τον πόλεμο καταστράφηκε παντελώς.
9. Έχω την αίσθηση ότι μου λες ψέματα.
10. Η κομπορρημοσύνη και η μεγαλομανία του είναι παροιμιώδεις.

1. Να βρείτε τα συνώνυμα των παρακάτω επιρρημάτων:

αδιακρίτως –

αδιάκριτα –

άμεσα –

τέλεια –

τελείως –

έκτακτα –

ευχαρίστως –

συνοπτικά –

1. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες εκφράσεις με άλλες ισοδύναμες.

1. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης εξαπέλυσε μύδρους κατά της κυβερνητικής πολιτικής στον τομέα της οικονομίας.

2.    Οι ανταγωνιστές του χάλκευσαν συκοφαντίες εναντίον του, προκειμένου να τον εμποδίσουν να αναλάβει τα ηνία της επιχείρησης.

1. Η κατάργηση του σταυρού στα ψηφοδέλτια κόβει τον ομφάλιο λώρο που συνδέει το βουλευτή με τους ψηφοφόρους του.
2. Παρά τα μεγάλα λόγια ότι θα αντιδράσει στις αποφάσεις τους, τελικά περιορίστηκε σε ρόλο κομπάρσου.
3. Ο μικρότερος γιος πήρε τη μερίδα του λέοντος από την πατρική περιουσία.
4. Αυτό το φόρεμα το έχω από καταβολής κόσμου.
5. Εάν οι υπεύθυνοι παραπέμψουν το θέμα στις ελληνικές καλένδες, τότε τους αξίζει να τιμωρηθούν παραδειγματικά από τον ελληνικό λαό.
   

8. Να συνδυάσετε τις συνώνυμες λέξεις που σας δίνονται με μια κατάλληλη λέξη ή φράση. Στη συνέχεια να εντάξετε μερικά από τα λεκτικά σύνολα που δημιουργήσατε σε ένα ευρύτερο γλωσσικό πλαίσιο.

1.

π.χ. διαπράττω αδίκημα             Ο κατηγορούμενος διέπραξε το αδίκημα της

εσχάτης προδοσίας.

διεξάγω                 …………………………………………………………………………………………

δημιουργώ              …………………………………………………………………………………………

επιτελώ                 ………………………………………………………………………………………..

εκτελώ                  …………………………………………………………………………………………

διενεργώ                …………………………………………………………………………………………

προσφέρω              …………………………………………………………………………………………

παρέχω                  …………………………………………………………………………………………

χορηγώ                  …………………………………………………………………………………………

δωρίζω                  …………………………………………………………………………………………

δίνω                      ………………………………………………………………………………………..

χαρίζω                   …………………………………………………………………………………………

κερνώ                    …………………………………………………………………………………………

προμηθεύω             …………………………………………………………………………………………

αναγκαίος              …………………………………………………………………………………………

αναπόφευκτος        …………………………………………………………………………………………

υποχρεωτικός         …………………………………………………………………………………………

επιτακτικός           …………………………………………………………………………………………

αναπόδραστος         …………………………………………………………………………………………

αμετάβλητος           …………………………………………………………………………………………

αδιάσειστος            …………………………………………………………………………………………

ακλόνητος              …………………………………………………………………………………………

πάγιος                             …………………………………………………………………………………………

αναλλοίωτος           ………………………………………………………………………………………..

ανεπηρέαστος         …………………………………………………………………………………………

μόνιμος                  ………………………………………………………………………………………..

προφυλάσσω           …………………………………………………………………………………………

προστατεύω           …………………………………………………………………………………………

υπερασπίζω            …………………………………………………………………………………………

διασώζω                …………………………………………………………………………………………

φανερός                 …………………………………………………………………………………………

ευδιάκριτος            …………………………………………………………………………………………

εμφανής                 …………………………………………………………………………………………

πρόδηλος                …………………………………………………………………………………………

πασιφανής              ………………………………………………………………………………………..

εναργής                 ……………………………………………………………………………………….

ενισχύω                 …………………………………………………………………………………………

προασπίζω             …………………………………………………………………………………………

υπεραμύνομαι         …………………………………………………………………………………………

προστατεύω           …………………………………………………………………………………………

συνηγορώ               …………………………………………………………………………………………

ευνοώ                    …………………………………………………………………………………………

υπομένω                …………………………………………………………………………………………

υποφέρω                …………………………………………………………………………………………

ανέχομαι                …………………………………………………………………………………………

αντέχω                  ………………………………………………………………………………………..

συνεχής                 …………………………………………………………………………………………

αδιάκοπος              …………………………………………………………………………………………

ακατάπαυστος        ………………………………………………………………………………………..

συναπτός               …………………………………………………………………………………………

αέναος                   …………………………………………………………………………………………

ατέρμονας              …………………………………………………………………………………………

διαβαίνω                ………………………………………………………………………………………..

διέρχομαι               …………………………………………………………………………………………

μεταβαίνω              …………………………………………………………………………………………

μετακινούμαι          …………………………………………………………………………………………

μετατοπίζω            …………………………………………………………………………………………

διασχίζω                ………………………………………………………………………………………..

διαπλέω                 ………………………………………………………………………………………..

διανύω                   …………………………………………………………………………………………

9. Για κάθε λέξη που υπογραμμίζεται σας δίνονται τρεις, από τις οποίες μία είναι συνώνυμή της. Να βρείτε αυτές τις συνώνυμες λέξεις. Στη συνέχεια με τη βοήθεια αυτού του λεξιλογίου (υπογραμμισμένες λέξεις και συνώνυμές τους) να γράψετε ένα σύντομο κείμενο για την εξειδίκευσή στην εργασία.

1. προσοδοφόρος 2. ευδοκιμώ 3. επίμοχθος 4. επιλέγω 5. επίτευξη 6. αναπόφευκτος 7. καταμερισμός 8. μονομερής 9.    μονήρης

α. προσεκτικός α. καλλιεργώ α. επίπονος α. επικρίνω α. επιτυχία α. αναποτελεσμα-τικός α. διαίρεση α. μονόπλευρος α. μοναδικός

β. επικερδής β. δείχνομαι ευνοϊκός β. επίμονος β. διακρίνω β. εκτέλεση β. αναπόδραστος β. καταχώρηση β. μονολιθικός β. μοναχικός

γ. προσοντούχος γ. προκόβω γ. ακούραστος γ. διαλέγω γ. πραγματοποίηση γ. αναποφάσιστος γ. κατακερματισμός γ. μονοκόμματος γ. μόνιμος

10. Υπάρχουν στη γλώσσα μας αρκετές συγγενικές λέξεις ή φράσεις που συγχέονται ως προς τη σημασία. Σας δίνονται σχολιασμένες μερικές από αυτές. Να εντάξετε την καθεμιά σε μία περίοδο λόγου.

1.    πλεονέκτημα: (για πράγματα)

προτέρημα: (για πρόσωπα)

2.    συμβαίνοντα: όσα γίνονται τυχαία

τεκταινόμενα: όσα γίνονται με μεθόδευση

3.       διαβόητος/περιβόητος: (μόνο για πρόσωπα) αυτός που έχει κακή

φήμη

διάσημος: (μόνο για πρόσωπα) αυτός που έχει καλή

φήμη

περίφημος: (για πρόσωπα και για πράγματα) όταν

χρησιμοποιείται για πρόσωπα μερικές φορές ειρωνική χροιά

4.    ευπαρουσιάστος: εμφανίσιμος

ευπρόσωπος: αξιοπρεπής, ευπρεπής, αυτός που κάνει

καλή εντύπωση

5.    αναγνωρίζω: (θετική σημασία)

καταλογίζω: (αρνητική σημασία)

6.    εξαιτίας: (αρνητική σημασία)

χάρη σε: (θετική σημασία)

7.    προξενώ: (αρνητική σημασία)

προκαλώ: (θετική ή αρνητική ή ουδέτερη σημασία) π.χ.

θαυμασμό, προβλήματα, οργή, αίσθηση, εντύπωση κτλ

8.    αιτιολογώ: τεκμηριώνων, εξηγώ

δικαιολογώ: δίνω δίκιο σε κάποιον

9.    επισύρω: (αρνητική σημασία)

προσελκύω: (θετική σημασία)

11. Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω επιρρημάτων:

Άμεσα          –

Αμέσως        –

Τελείως       –

Φέτος           –

Κοντά           –

Διακριτικά   –

Αδρομερώς   –

Ακροθιγώς   –

Ακριβώς       –

12. Για κάθε λέξη που υπογραμμίζεται σας δίνονται τρεις, απο τις οποίες μία είναι αντώνυμη της. Να βρείτε αυτά τα αντώνυμα. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια των αντωνύμων που βρήκατε, να γράψετε ένα σύντομο κείμενο που να αναφέρεται στις αρνητικές επιδράσεις της τηλεόρασης

1. χειραφέτηση α. χειραγώγηση       β. αναβάθμιση                  γ. υποβάθμιση

2. εμβρίθεια α. υπανάπτυξη        β. αναποτελεσματικότητα  γ. ρηχότητα

3. διαλέυκανση α. διάλυση              β. συσκότιση                     γ. διαπόμπευση

4. συγχρωτισμός α. κοινωνικότητα    β. συσκότιση                     γ. απομόνωση

5. φιλοπονία α. ατιμία                β. οκνηρία                        γ. αυταπάρνηση

6. ενεργητικότητα α. αλληλενέργεια     β. αστάθεια                      γ. παθητικότητα

7. τεκμηριωνένος α. αμφίβολος           β. αναπόδεικτος               γ. ανακριβής

8. εγρήγορση α. βραδύτητα          β. στασιμότητα                 γ. αποχάυνωση

9. διαφώτιση α. προσεταιρισμός   β. προπαγάνδα                 γ. ενημέρωση

10. ενημέρωση α. παραπλάνηση      β. προπαγάνδα                 γ. πληροφόρηση

13. Να σχηματίσεις πέντε φράσεις, η καθεμία απο τις οποίες να περιέχει ένα ζεύγος αντωνύμων, όπως είναι π.χ. η φράση:

Όποιος γυρεύει τα πολλά χάνει και τα λίγα

1_________________________________________________________________________________________________________________

2_________________________________________________________________________________________________________________

3_________________________________________________________________________________________________________________

4_________________________________________________________________________________________________________________

5_________________________________________________________________________________________________________________

14. Να αντικαταστήσετε με αντώνυμα τις υπογραμμισμένες λέξεις:

1. Όλοι οι άνθρωποι επιδοκιμάζουν τέτοιες πράξεις       _______________

2. Η μπάντα του στρατού παιάνιζε κατά την έπαρση

της σημαίας                                                                 _______________

3. είχε ενστερνιστεί τις επαναστατικές ιδέες της επο-

χής του.                                                                      _______________

4. Η στάση της ασυνομίας διευκόλυνε το έργο του           _______________

5. Αποδείχτηκε πως ήταν ευάλωτος σε πιέσεις              _______________

6.    Εξαιτίας τς κακοκαιρίας ενεργοποιήθηκε όλος ο

κρατικός μηχανισμός                                                    _______________

7.    Ύστερα απο αυτά τα γεγονότα υποβαθμίστηκε πάρα

πολύ ο ρόλος του στην κυβέρνηση                                  _______________

8. Τα σχέδια σου για το μέλλον είναι ουτοπικά               _______________

9. Ήταν σαφής η προσπάθεια του να εξομειώσει τους

έκτακτους με τους μόνιμους υπαλλήλους                        _______________

10. Τον τελευταίο καιρό έχουν βελτιωθεί αισθητά οι

σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες                                   _______________

15. Οι λέξεις που υπάρχουν μέσα στις παρενθέσεις συγχέονται συχνά ως προς τη σημασία τους. Να συμπληρώσετε τα κενά με τη σωστή λέξη και να χρησιμοποιήσετε την άλλη σε μία φράση έτσι ώστε να διευκρινιστεί η σημασία της.

1.     Έχει πολύ ισχυρή……………………………….(βουλή, βούληση) και θα καταφέρει να νικήσει τον αντίπαλο του.

_________________________________________________________

2.    Κάθισε στο……………………………..(εδώλιο, ειδώλιο) του κατηγορουμένου συντετριμένος.

_________________________________________________________

3.    Η………………………………(έκκληση, έκλυση) ραδιενέργειας εξαιτίας του πυρηνικού ατυχήματος προκάλεσε μεγάλη οικολογική καταστροφή.

_________________________________________________________

4.    Ο υπουργός δεσμευτήκε ότι δεν θα υπάρξει……………………………(επιβολή, επιβουλή) νέων φόρων.

_________________________________________________________

5.    Τα κυβερνητικά μέρα αποβλέπουν στην πρόοδο και την…………………………..(ευμάρεια, ευημερία) του τόπου

_________________________________________________________

6.    Ο χώρος δεν προορίζεται για την…………………………………..(ρήξη, ρίψη) σκουπιδιών και μπαζών

_________________________________________________________

7.    Στην κουζίνα στοιβάζονταν………………………………..(σωρός, σορός) τα άπλυτα πιάτα.

_________________________________________________________

8.    Η συμμετοχή στο αντιπολεμικό συλλαλητήτριο υπήρξε…………………………….(παλαιική, παλλαϊκή)

_________________________________________________________

9.    Η οικονομική κρίση που……………………………..(υποφώσκω, υποβόσκω) στην παγκόσμια αγορά έκανε πολλούς επιχειρηματίες διστακτικούς στην επέκταση του κύκλου των εργασιών τους.

_________________________________________________________

10. Απο τις παλιές φωτογραφίες……………………………….(αναδίδομαι, αναδύομαι) το άρωμα μιας άλλης εποχής.

_________________________________________________________

11.  Ο Χ. απο τα νεανικά του χρόνια………………………………(ενσκήπτω, εγκύπτω) στη μελέτη των έργων του Πλάτωνα.

16. Να σχηματίσετε μικρές φράσεις με τα ακόλουθα παρώνυμα, έτσι ώστε να φανεί η διαφορετική σημασία κάθε λέξης:

1. αιρετός          –        αιρετικός__________________________________

2. αισθητικός     –        αισθαντικός________________________________

3. ανία              –        άνοια____________________________________

4. απορία          –        απόρροια__________________________________

5. τεχνητός       –        τεχνικός__________________________________

6. έκλειψη         –        έκθλιψη___________________________________

7. εξαιρώ          –        εξαίρω___________________________________

8. επήρεια         –        επιρροή___________________________________

9. λατόμος         –        υλοτόμος__________________________________

10. πρότυπο       –        πρωτότυπο________________________________

17. Να εντάξετε τα παρακάτω σημασιολογκά ζεύγη σε φράσεις, έτσι ώστε να φανεί η διαφορετική σημασία κάθε λέξης.

1. κόχη              –        κόγχη____________________________________

2. νύφη             –        νύμφη/ες__________________________________

3. πραμάτεια     –        πραγματεία________________________________

4. στοιχειό        –        στοιχείο__________________________________

5. αχνός            –        ατμός____________________________________

6. σώνω            –        σώζω____________________________________

7. αυθεντία       –        αφεντιά___________________________________

18. Να ετυμολογήσετε τις ομόηχες λέξεις που υπάρχουν στις παρακάτω φράσεις.

1.     Η εξάρτηση του ανθρώπου απο το περιβάλλον είναι άμεση και στενή.

2.    Οι στρατιώτες παρήλασαν με πλήρη πολεμική εξάρτυση.

3.    Ψάξε στο λεξικό να βρείς το λήμμα «έπαρση».

4.    Τα αστικά και βιομηχανικά λύματα αποτελούν τη βασική αιτία ρύπανσης του περιβάλλοντος.

5.    Θα κάνω ένα μικρό διάλειμμα στη δουλειά μου.

6.    Κατάπιε κατά λάθος ένα υγρό διάλυμα από διάφορες χημικές ουσίες.

7.    Ο πρωθυπουργός έκανε έκκληση στο λαό για ομοψυχία.

8.    Πολλοί υποστηρίζουν ότι είναι χαρακτηριστικό της εποχής μας η έκλυση των ηθών.

19. Να εντοπίσετε τη σημασιολογική διαφορά των λέξεων κάθε ζεύγους και να σχηματίσετε προτάσεις με μερικές απο αυτές.

1. κοινοτοπία – καινοτομία_________________________________________

___________________________________________________________

2. υπονοώ     – επινοώ­­­­­­­­­­­­­­­­­____________________________________________

___________________________________________________________

3. κύρωση     – κίρρωση___________________________________________

___________________________________________________________

4. απολογία  – απολογισμός________________________________________

___________________________________________________________

5. επενέργεια – παρένεργεια_______________________________________

___________________________________________________________

6. εξάρθρωση –  διάρθρωση________________________________________

___________________________________________________________

7. απερίσπαστος – απερίσκεπτος____________________________________

___________________________________________________________

8. ανταγωνισμός – συναγωνισμός____________________________________

___________________________________________________________

9. αντίθεση – αντίφαση____________________________________

___________________________________________________________

10. πληροφορία – πληροφορική____________________________________

___________________________________________________________

11. ιεραρχία – ιεράρχηση____________________________________

___________________________________________________________

12. κληροδοτώ – κληρονομώ____________________________________

___________________________________________________________

13. απόκλιση – επίκληση____________________________________

___________________________________________________________

14. επιτείνεται – παρατείνεται____________________________________

___________________________________________________________

15. ροπή – ριπή____________________________________

___________________________________________________________

1. Να συμπληρώσετε τα κενά στις προτάσεις που ακολουθούν με ένα από τα ομόρριζα που γράφονται με έντονα στοιχεία. Πρέπει να προσέξετε, γιατί οι λέξεις αυτές μοιάζουν στη μορφή, αλλά διαφέρουν ως προς τη σημασία.

1. ανάγκη – αναγκαιότητα.

Ø  Η περιοριστική οικονομική πολιτική είναι μια ……………………………….. που προκύπτει από τις διεθνείς εξελίξεις.

Ø  Λόγω οικονομικών προβλημάτων προβάλλει η …………………………………….. να ληφθούν σοβαρά μέτρα.

Ø  Μετά τις κοινωνικές μεταβολές οι αντίστοιχες αλλαγές στο κοινωνικό σύστημα προκύπτουν ως φυσική ………………………………….

1. επέμβαση – παρέμβαση – παρέκβαση

Ø  Οι συχνές …………………………………….. των γονέων προκαλούν μεγάλα προβλήματα στα νέα, κυρώς , ζευγάρια.

Ø  Η παρεξήγηση λύθηκε με την ………………………… των πιο ψύχραιμων της παρέας.

Ø  Με τις συνεχείς ……………………………… του ξεχάστηκε το κύριο θέμα της ομιλίας του.

Ø  Οι φιλολογικές ……………………………… στο κείμενο ήταν απαραίτητες

1. διαλέγω – εκλέγω – επιλέγω

Ø  Τον ……………………………………….. να μας εκπροσωπήσει στο διεθνές συνέδριο.

Ø  Τον ………………………………. πρόεδρο της Ένωσης Φιλολόγων.

Ø  Η επιτροπή θα ………………………………….. τους πιο κατάλληλους γι΄αυτή τη θέση.

Ø  …………………………………………… ό,τι σ΄αρέσει και πάρ΄το.

1. κληροδοτώ – κληρονομώ

Ø  Μαζί με τα ακίνητα ………………………………. και τη θέση του προέδρου της εταιρίας.

Ø  Ο Σολωμός ……………………………. το έργο του στις μελλοντικές γενιές.

Ø  Έχουμε ……………………………….. τον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων.

1. παρακινώ – υποκινώ

Ø  Όσο καιρό δούλευε στην εταιρεία ………………………………… τους συναδέλφους του σε απεργίες.

Ø  Οι φίλοι του τον ……………………………… να μάθει να οδηγεί.

Ø  Όσοι …………………………………… τις ταραχές θα συλληφθούν.

1. κατ΄αρχάς – καταρχήν

Ø  ……………………………………. δέχομαι την πρόταση σου. Ελπίζω να συμφωνήσουμε και στις λεπτομέρειες.

Ø  Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε …………………………………. Μένει τώρα να ψηφιστεί  και κατ΄άρθρο.

Ø  ………………………………. πρέπει να σας συστηθώ.

1. Σας δίνονται ζεύγη από ομόρριζα ονόματα με τη σημασία τους. Πολλοί τα χρησιμοποιούν αδιακρίτως, ενώ όπως θα δείτε, διαφέρουν ως προς τη σημασία. Να σχηματίσετε με το καθένα από αυτά μία περίοδο λόγου.

1. αίσθημα: ό,τι αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις

συναίσθημα: ψυχική κατάσταση που προκαλείται από διάφορα γεγονότα ή σκέψεις.

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. γένεση: η δημιουργία, η αρχή, ο σχηματισμός

γέννηση: α. η πράξη και το αποτέλεσμα του γεννώ

β. η εμφάνιση ενός νέου πράγματος, μιας νέας τάσης.

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. εκμάθηση: η τέλεια μάθηση, η τέλεια γνώση

μάθηση: η απόκτηση γνώσεων

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. εξήγηση: ερμηνεία, ανάλυση

επεξήγηση: πρόσθετη εξήγηση, εξήγηση με περισσότερες λεπτομέρειες, διασαφήνιση.

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. εμπειρία: βίωμα

πείρα: συσσωρευμένες εμπειρίες

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. ευθύνη: η υποχρέωση κάποιου να δώσει λόγο για τις ενέργειες του ή να ανταποκριθεί σε ό,τι έχει αναλάβει.

υπευθυνότητα: η συναίσθηση της ευθύνης

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. μεταγραφή: (αθλητή / κειμένου / περιουσιακών στοιχείων)

μετεγγραφή: (μαθητή / σπουδαστή)

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. τεχνική: η αξιοποίηση και η εφαρμογή των επιστημονικών γνώσεων

τεχνολογία: η μελέτη των τεχνικών και επιστημονικών μεθόδων

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. ψυχικός: αναφέρεται στην ψυχή

φυχολογικός: αναφέρεται στην επιστήμη της ψυχολογίας

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. Συμπλήρωσε την έννοια που ορίζεται και το γένος της από τις λέξεις που σου δίνονται (περισσεύουν τρεις): ο προσεταιρισμός, προσήλωση, προσηλυτισμός, το σύστημα, εθνικισμός, η ιδεολογία, η πίστη, σοσιαλισμός, μεγαλοϊδεατισμός, κίνηση, καπιταλισμός, παγανισμός, δημοτικισμός.

Ø  ………………………………….. είναι …………………………….. κοινωνικής οργάνωσης, στο οποίο τα μέσα παραγωγής κατέχονται και ελέγχονται από κοινωνικές ομάδες ή από το κράτος και όχι από ιδιώτες.

Ø  ……………………. είναι ………………………… σε είδωλα και η λατρεία τους.

Ø  ……………………………… είναι η φανατική ……………………………. στα εθνικά ιδεώδη

Ø  …………………………… είναι η πνευματική …………………………….. για την καθέρωση της δημοτικής γλώσσας.

Ø  ……………………………. κάποιου ως ομοϊδεάτη ή οπαδού με προπαγανδιστικό

τρόπο ονομάζεται …………………………..

1. Γράψε λόγιες λέξεις ταυτόσημες με τις παρακάτω λέξεις της δημοτικής:

– χάσιμο                      – ξεπουλώ

– αξιολύπητος              – αχόρταγος

– σπάσιμο                    – ερχομός

1. Να επιλέξετε τις κατάλληλες λέξεις από το παρακάτω λεξιλόγιο και να συμπληρώσετε τα κενά:

Φραγμοί, σοβαρές κυρώσεις, κυκλοφορεί, κύριο άρθρο, τηλεοπτικά, επικαιρότητας, χρηματιστηρίου, καθεστώς, ελευθεροτυπίας, λογοκρισία, κυβερνητικές εντολές, σχόλια, ασφυκτικό κλοιό, εμπόλεμη κατάσταση, υπάγεται, ειδήσεις, επισκοπήσεις, έλεγχο, σχολιασμό, ειδικούς, καλλιτεχνική, κριτικής, ελεύθερης γνώμης, δικτατορικά, φρόνημα.

Ο Τύπος, δεν ………………………………… πάντοτε υπό ……………………….. ελευθερίας. Κατά καιρούς και κατά χώρες επιβάλλονται ………………………………. μεγαλύτεροι ή μικρότεροι ………………………. της …………………………….. και η ……………………….. είτε σε ειρήνη είτε σε πόλεμο δημιουργεί έναν ……………………   …………………………. στην έκφραση της ………………………   ………………………  .

Έτσι συχνά ο Τύπος, ιδίως στα ………………………. καθεστώτα, ούτε το ………………. του λαού εκφράζει ούτε όλες τις ειδήσεις παρουσιάζει ούτε τις εκθέτει, όπως πραγματικά έχουν. Και αν καμιά φορά ξεφύγει από τις ………………………………  ………………………………….., υποβάλλεται σε ……………..   ………………………… . Οταν μια χώρα βρίσκεται σε ……………………………………………… , ο Τύπος ……………….. σε κρατικό ………………………. όχι μόνο ως προς το ……………………………. των ειδήσεων, αλλά και στο τι θα αναγραφεί και πως θα παρουσιαστεί. Έτσι σήμερα οι εφημερίδες περιλαμβάνουν ……………………….. για την εσωτερική και εξωτερική πολιτική, ……………………….. πάνω στα γεγονότα της ……………………….., την κίνηση του ……………………………….. , οικονομικές σελίδες (στις σοβαρότερες εφημερίδες δημοσιεύονται ……………………………… για τα οικονομικά προβλήματα από ……………………….. επιστήμονες) και άλλες που αναφερονται στην ………………….. ζωή, τόσο με τη μορφή ειδήσεων, όσο και με την άσκηση …………………….. στα έργα που παίζονται στο θέατρο, στον κινηματογράφο και σε μικρότερη έκταση στα ……………………………………. προγράμματα.

1. Συμπληρώσε το κατάλληλο ρήμα:

Ø  Μετά από μακρές διαπραγματεύσεις ………………………………….. συμφωνία. (συνήλθε, προσήλθε, επήλθε)

Ø  Δε θέλω να ……………………………………….. σε ένα ζήτημα αυστηρά προσωπικό. (προσέλθω, επέλθω, υπεισέλθω)

Ø  Τα τελευταία χρόνια η οικονομία …………………………………. κρίση. ( παρέρχεται, διέρχεται, υπεισέρχεται)

Ø  Μέχρι το Πάσχα θα έχουμε …………………………. όλη τη διδακτέα ύλη. (διέλθει, διεξέλθει, παρέλθει)

Ø  Οι εποχές έρχονται και ……………………………. . (προσέρχονται, διέρχονται, παρέρχονται)

Ø  Στην εξέταση …………………………. μόνο οι μισοί από τους υποψήφιους. (συνήλθαν, παρήλθαν, προσήλθαν)

1. Να αντιστοιχίσετε τις δύο στήλες:

Α                                                       Β

Διασυρμός                                 πικρή ειρωνία

Λογοπαίγνιο                              επιδεικτικό, σαρκαστικό γέλιο

Χαριεντισμός                                       δημόσιος εμπαιγμός, δυσφήμηση

Δηκτικότητα                    χαριτωμένο πείραγμα, αστεϊσμός,

ευφυολογία, ευφυολόγημα

σκώμμα                                     απάτη, περιγέλασμα, χλεύη

καγχασμός                                 δηκτικό πείραγμα, κοροϊδία

εμπαιγμός                                  παιχνίδι με λέξεις που στηρίζεται

στην πολλαπλή σημασία της ίδιας

λέξης ή παιχνίδι με ομόηχες λέξεις

που έχουν διαφορετική σημασία,

κοινώς καλαμπούρι.

1. Βάλε τα επίθετα στον κατάλληλο τύπο:

Ø  Το διαμέρισμά μας αερίζεται καλά, γιατί είναι ………………………… . (διαμπερής)

Ø  Οι χειροτέχνες μπορούν με ……………………….. υλικά να δημιουργούν αριστουργήματα. (ευτελής)

Ø  Αγόρασε και φόδρα, γιατί το ύφασμα είναι …………………….. . (διαφανής)

Ø  Διάβασα τα πορίσματα του …………………………….. συνεδρίου. (διεθνής)

Ø  Σου παραδίνω το γιο σου σώο και ………………………… . (αβλαβής)

Ø  Οι ………………………….. μαθητές γίνονται ………………………… . (αυθάδης, αντιπαθής)

Ø  Το εισόδημα του αρκούσε για την κάλυψη μόνο των ………………………….. αναγκών του. (στοιχειώδης)

Ø  Το πλήθος χειροκρότησε την ……………………………….. προσπάθεια. (επιτυχής)

Ø  Οι μαθητές συμπαθούν τους …………………. καθηγητές. (επιεικής)

1. Γράψε το ουσιαστικό στην πτώση που επιβάλλει η συμφωνία του με το επίθετο. Να προσέξεις και τον τονισμό του.

στενού              (συγγενής)              …………………………………………………..

ομηρικούς          (ήρωας)                 …………………………………………………..

ισχυρούς            (άνεμος) …………………………………………………..

μόνιμου             (κάτοικος) …………………………………………………..

σεβάσμιου          (καλόγερος) …………………………………………………..

απότομους         (ανήφορος) …………………………………………………..

ξένων               (γλώσσα) …………………………………………………..

ιλιγγιώδη           (ταχύτητα) …………………………………………………..

ορθών               (γνώμη) …………………………………………………..

δίκαιων             (κρίση) …………………………………………………..

εκτελεστικού     (όργανο) …………………………………………………..

ενεργά              (μέλος) …………………………………………………..

γρήγορα             (βήμα) …………………………………………………..

αμερόληπτους    (κριτής) …………………………………………………..

μυστικούς (σύμβουλος) …………………………………………………..

ανεξάρτητων     (εφημερίδα) …………………………………………………..

πυκνού              (δάσος) …………………………………………………..

αιώνιε               (αντίπαλος) …………………………………………………..

διεθνή               (γεγονός) …………………………………………………..

καυστικών         (σχόλιο) …………………………………………………..

1. Αντιστοίχισε τα συνώνυμα:

Συντελώ                     πεθαίνω

Εκτελώ                       φτηναίνω

Αποτελώ                    ολοκληρώνω

Ευτελίζω                    συμβάλλω

Τελευτώ                     απαρτίζω

Τελειώνω                             πραγματοποιώ

1. Αντιστοίχισε:

Αλαζόνας                             επόπτης

Απρόσμενος                          περίοπτος

Έξοχος                                υπερόπτης

Επιστάτης                            απρόοπτος

Άφαντος                               διορατικός

Οξυδερκής                            ενορατικός

Αδιάκριτος                           αόρατος

Διαισθητικός                        συνοπτικός

Συγκεφαλαιωτικός                αδιόρατος

1. Σημειώστε τον τύπο που είναι γραμμένος ορθά:

Α. επηρεάζω Β. επηρρεάζω Γ. επιρεάζω Α. προκατειλημένος Β. προκατειλειμμένος Γ. προκατειλημμένος Α. απορίμματα Β. απορρίματα Γ. απορρίμματα Α. ελλειπής Β. ελιπής Γ. ελλιπής Α. κυρήσσω Β. κηρύσσω Γ. κηρύσω Α. επικίνδυνος Β. επυκίνδυνος Γ. επικύνδινος Α. έμμεσα Β. έμεσσα Γ. έμεσα

Α. ανεξιθρησκία Β. ανεξιθρησκεία Γ. ανεξήθρησκεία Α. συμπαιρένω Β. συμπεραίνω Γ. συμπερένω Α. επιτυχημένος Β. επιτυχυμένος Γ. επιτηχυμένος Α. εξεικοίωση Β. εξοικίωση Γ. εξοικείωση Α. συνείδιση Β. συνίδηση Γ. συνείδηση Α. εποικοδομητικός Β. επικοδομητικός Γ. εποικοδομιτικός Α. υγιεινός Β. υγειηνός Γ. υγιηνός

1. Σωστό ή λάθος;

Παιρνώ                      άμιλλα

Συνδιάζω                    έλλειμα

Αντεπεξέρχομαι          ένδοια

Φτώχεια                     αυτοπροσώπως

Μύνημα                       πλυθηντικός

Νοιώθω                      διαφήμιση

Συννενόηση                 δυσφήμηση

Σύγκλιση                    μεμψιμοιρώ

Σύγκληση                    σύγχιση

Τύρρανος                    αλλεπάλληλος

Αξιολόγηση Παραγωγικών Συλλογισμών

Ένας παραγωγικός συλλογισμός είναι Λογικά Ορθός ,όταν είναι Έγκυρος ,δηλαδή οι προκείμενές του οδηγούν με λογική αναγκαιότητα στο συμπέρασμα και Αληθής ταυτόχρονα ,όταν δηλαδή οι προκείμενές του και το συμπέρασμα ανταποκρίνονται στην αντικειμενική πραγματικότητα.

ΕΓΚΥΡΟΣ	ΑΛΗΘΗΣ	ΛΟΓΙΚΑ ΟΡΘΟΣ
Όλοι οι πλανήτες φωτίζονται από τον Ήλιο	Η Γη φωτίζεται από τον Ήλιο	Άρα, η Γη είναι πλανήτης
ΜΗ ΕΓΚΥΡΟΣ	ΑΛΗΘΗΣ	ΜΗ ΛΟΓΙΚΑ ΟΡΘΟΣ
Χθες το πρωί είχε ηλιοφάνεια	Χθες το πρωί πήγαμε εκδρομή	Άρα, σήμερα θα πάμε για ψώνια
ΕΓΚΥΡΟΣ	ΜΗ ΑΛΗΘΗΣ	ΜΗ ΛΟΓΙΚΑ ΟΡΘΟΣ
Ο Γιάννης είναι ψηλός	Το βουνό είναι ψηλό	Άρα, ο Γιάννης είναι βουνό
ΜΗ ΕΓΚΥΡΟΣ	ΜΗ ΑΛΗΘΗΣ	ΜΗ ΛΟΓΙΚΑ ΟΡΘΟΣ
Ο φίλος μου ,ο Πέτρος ,αξίζει το σεβασμό μου,	Παρόλο που με συκοφάντησε	Γιατί αγαπάει την αλήθεια και είναι ειλικρινής.

Αξιολόγηση Επαγωγικών Συλλογισμών

Ένας Επαγωγικός Συλλογισμός είναι Τέλειος ή Τέλεια Επαγωγή ,δηλαδή λογικά ορθός, όταν οι προκείμενές του οδηγούν σε ένα βέβαιο συμπέρασμα που έχει μια καθολική ισχύ. Σε κάθε άλλη περίπτωση, χαρακτηρίζεται Ατελής Επαγωγικός (μη λογικά ορθός) ή Ατελής Επαγωγή.

Πορεία Αξιολόγησης Επαγωγικού Συλλογισμού :

1.Ελέγχουμε τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται (Γενίκευση, Αίτιο-Αποτέλεσμα, Αναλογία)

2. Ελέγχουμε κατόπιν τις προκείμενες και το συμπέρασμά του

Ανάπτυξη με Γενίκευση

Τέλεια Επαγωγή (στηρίζεται σε Επαρκή Στοιχεία)	Ατελής Επαγωγή (στηρίζεται σε μη επαρκή στοιχεία)
Οι συμμαθητές μου στην τάξη έχουν γενικό βαθμό 20 στα φιλολογικά μαθήματα. Άρα , οι συμμαθητές μου είναι αριστούχοι στα φιλολογικά μαθήματα.	Σήμερα το πρωί ένας ταξιτζής μου έκλεψε το πορτοφόλι μου. Συμπεραίνω λοιπόν, ότι όλοι οι ταξιτζήδες είναι κλέφτες

Ανάπτυξη με Αίτιο –Αποτέλεσμα

Τέλεια Επαγωγή (το αίτιο είναι «ισχυρό» για να προκαλέσει το αποτέλεσμα) Η πολυκατοικία κατέρρευσε ,έπειτα από το σεισμό των 9 βαθμών της κλίμακας ρίχτερ που προηγήθηκε.	Ατελής Επαγωγή (το αίτιο είναι υπεραπλουστευμένο) Σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα ,γιατί έτρεχε με την ταχύτητα των 10 χλμ/ώρα.
Τέλεια Επαγωγή (Η αιτιώδης σχέση είναι λογική) Ο Παύλος έχει έφεση στα μαθηματικά. Επομένως , θα ακολουθήσει μάλλον τη Θετική Κατεύθυνση.	Ατελής Επαγωγή (Η αιτιώδης σχέση είναι απλά χρονολογική, δηλαδή το αίτιο προηγείται του αποτελέσματος χρονικά ,χωρίς ουσιαστικά να το επηρεάζει) Είναι Τρίτη και 13. Άρα , κάτι κακό θα μου συμβεί.
Τέλεια Επαγωγή (Το Αίτιο είναι Αναγκαίο και Επαρκές ταυτόχρονα) Οι συνθήκες της ατμοσφαιρικής πίεσης είναι κανονικές και η θερμοκρασία του νερού έχει ξεπεράσει τους 100 βαθμούς. Επομένως, το νερό βράζει.	Ατελής Επαγωγή (Το Αίτιο είναι αναγκαίο ,αλλά δεν είναι επαρκές) Κάνει κρύο. Επομένως ,θα χιονίσει. (το Αίτιο είναι επαρκές ,αλλά δεν είναι αναγκαίο) Έχει έντονο άγχος. Επομένως ,θα πάθει έμφραγμα.

Ανάπτυξη με Αναλογία

Κυριολεκτική Αναλογία (συγκρίνονται δυο όμοια ή παρόμοια «αντικείμενα»)	Μεταφορική Αναλογία (συγκρίνονται δύο ανόμοια «αντικείμενα»)
Τέλεια Επαγωγή (οι ομοιότητες είναι επαρκείς σε αριθμό και σχετικές με το θέμα) Όπως στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, έτσι και στην περίπτωση άλλης στρατιωτικής χρήσης πυρηνικών όπλων τα αποτελέσματα θα είναι ολέθρια.	Τέλεια Επαγωγή (Η αναλογία έχει την αξία ενός λογικού επιχειρήματος) Τα παιδιά είναι σαν τα λουλούδια. Χρειάζονται και τα δυο φροντίδα και περιποίηση ,για να αναπτυχθούν.
Ατελής Επαγωγή (οι ομοιότητες δεν είναι επαρκείς ή εξωθούνται πέρα από το επιτρεπόμενο-λογικό όριο) Ο μαθηματικός μου, όπως και ο φυσικός μου, δεν είναι καλοί καθηγητές ,γιατί καπνίζουν.	Ατελής Επαγωγή (η αναλογία δεν έχει την αξία ενός λογικού επιχειρήματος) Όπως στα χαρτιά χρειάζεται κανείς τύχη ,για να κερδίσει, έτσι και στη ζωή τον πρώτο λόγο για την επιτυχία τον έχει πάντα η τύχη.

Παραλογικοί Συλλογισμοί

Παραλογισμοί (πρόκειται για παραλογικούς  συλλογισμούς που προκύπτουν από άγνοια ή από ένα λογικό σφάλμα)	Σοφίσματα (πρόκειται για εσκεμμένη προσπάθεια του πομπού να εξαπατήσει ή να παραπλανήσει το δέκτη)
Ο αστυνομικός είναι όργανο. Το μπουζούκι είναι όργανο. Άρα , ο αστυνομικός είναι μπουζούκι.	Όποιος υπάρχει, σκέφτεται. Εσύ δε σκέφτεσαι. Άρα, εσύ δεν υπάρχεις.

1ο ΘΕΜΑ : ΑΝΘΡΩΠΟΣ- ΕΞΟΥΣΙΑ

«Η πάλη ανάμεσα στη λήθη και στη μνήμη είναι η πάλη ανάμεσα στον άνθρωπο και στην εξουσία»

ΜΙΛΑΝ ΚΟΥΝΤΕΡΑ

Αν η άποψη του τσέχου συγγραφέα έχει βάση , να σχολιάσετε την θεωρητική και πρακτική της αξία στη σύγχρονη εποχή.

2ο ΘΕΜΑ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης η ανθρώπινη ελευθερία καταστρατηγείται στο όνομα της παγκόσμιας ασφάλειας και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αφού πρώτα αποδείξετε με παραδείγματα την παραπάνω θέση , να προτείνετε στη συνέχεια τρόπους και μέσα για την προάσπιση της ανθρώπινης ελευθερίας σε παγκόσμιο επίπεδο.

3ο ΘΕΜΑ : ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Οι περισσότεροι παραδέχονται σήμερα το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η παράδοση στην εξελικτική πορεία και στην πρόοδο ενός λαού. Να επισημάνετε τους τομείς στους οποίους συμβάλλει θετικά η παράδοση και να αναλύσετε τον τρόπο με τον οποίο μπορεί η παράδοση να λειτουργήσει ως ανάχωμα στην ισοπεδωτική λογική της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας.

4^ο ΘΕΜΑ : ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ

Παρά την αναβάθμιση του ρόλου των γυναικών σήμερα , το ανδρικό φύλο παραμένει «κυρίαρχο» στους σημαντικότερους τομείς της κοινωνίας. Για ποιους λόγους ισχύει ακόμη αυτό ; Πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί η πλήρης ισότητα ανάμεσα στον άντρα και στη γυναίκα ,αν βέβαια κάτι τέτοιο είναι εφικτό ;

5^ο ΘΕΜΑ : ΤΕΧΝΗ

Η τέχνη αποτελούσε ανέκαθεν την έκφραση των συναισθημάτων , των ιδεών και της αισθητικής των ανθρώπων. Σήμερα ο ρόλος της είναι υποβαθμισμένος –κατά γενική ομολογία- και τα αίτια είναι κοινωνικά και πολιτικά κυρίως. Να τα αναλύσετε και να προτείνετε με ποιους τρόπους θα μπορούσε ο σύγχρονος άνθρωπος να προσεγγίσει την αληθινή τέχνη , ώστε να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του ;

6ο ΘΕΜΑ : Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ

Η εποχή μέσα στην οποία ζούμε, ο χώρος και ο χρόνος που συνθέτει και υλοποιεί τις αντικειμενικές συνθήκες του περιβάλλοντός μας, αποτελεί για μας μια καταλυτική αναγκαιότητα. Να κρίνετε την ποιότητα και την προβληματική της εποχής μας, σε σχέση μάλιστα με άλλες εποχές.

7^ο ΘΕΜΑ : ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ

Σε μια ομιλία σας στο σχολικό αμφιθέατρο προσπαθήστε να εξηγήσετε ποιοι παράγοντες οικονομικοί , επαγγελματικοί , κοινωνικοί και πολιτικοί , παρωθούν στο σύγχρονο άνθρωπο στη μαζοποίηση. Επιπλέον , εξηγήστε ποιες αντιστάσεις θα μπορούσε να αναπτύξει ,ώστε να διατηρήσει μέσα στη μάζα την ιδιαιτερότητα το χαρακτήρα του.

8^ο ΘΕΜΑ : ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

Οι σύγχρονοι επιστήμονες προειδοποιούν για τις σοβαρότατες επιπτώσεις που θα έχει τις επόμενες δεκαετίες η συνεχιζόμενη μόλυνση του περιβάλλοντος . Σε μια επιστολή σας προς τον Γενικό Γραμματέα του Ο.Η.Ε εξηγείτε τους λόγους της ανησυχίας σας και του τού ζητάτε να αναλάβει δράση για την πρόληψη του προβλήματος.

9^ο ΘΕΜΑ : ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Σε ένα άρθρο 500-600 λέξεων αναπτύσσετε το ακόλουθο θέμα : «Ίντερνετ και δημοκρατία». Προσπαθείτε να τεκμηριώσετε την άποψη ότι είναι το δημοκρατικότερο μέσο με το οποίο κάθε άνθρωπος μπορεί να ενημερώνεται, να επικοινωνεί και να ψυχαγωγείται ελεύθερα. Τονίζετε ωστόσο, και τις επιπτώσεις που έχει η δυσκολία πρόσβασης σ’αυτό για τους κατοίκους των χωρών του τρίτου κόσμου.

10^ο ΘΕΜΑ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Η ανθρώπινη ελευθερία πήρε κατά το παρελθόν διάφορες μορφές και συνεχίζει και σήμερα να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ζητούμενα και της δικής μας εποχής. Ποια είναι τα κύρια «δεσμά» από τα οποία πρέπει να απελευθερωθεί ο σύγχρονος άνθρωπος ; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα δοκίμιο 500-600 λέξεων.

11^ο ΘΕΜΑ : ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΥΘΥΝΗ

Ο Πλάτων στην «Πολιτεία» του αναφέρει : «Αιτία ελομένου. Θεός αναίτιος». Δηλαδή , ο κάθε άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις επιλογές του και κανένας θεός δεν καθορίζει τη ζωή του. Να σχολιάσετε την αξία της υπευθυνότητας στη ζωή του ανθρώπου. Ποιος είναι ο ρόλος των ελεύθερων επιλογών σ’αυτή ; Ποιες είναι οι κατάλληλες συνθήκες που πρέπει κατά τη γνώμη σας να ισχύουν ,ώστε να διασφαλίζεται η ελευθερία βούλησης κι επιλογών για τον άνθρωπο της εποχής μας ; Ποιοι εξωτερικοί κι εσωτερικοί παράγοντες («Θεοί») περιορίζουν την ελευθερία των επιλογών του ;

12^ο ΘΕΜΑ : ΑΓΑΠΗ

« ΕΑΝ ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον».

Παύλος, «Επιστολή Προς Κορινθίους» ,ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΓ

Σ’ ένα δοκίμιο 500-600 λέξεων να αναπτύξετε την άποψη σας για το ρόλο και τη δύναμη της αγάπης στη ζωή του ανθρώπου. Έπειτα, να καταγράψετε τους σημαντικότερους –κατά τη γνώμη σας –λόγους ,για τους οποίους το κυριότερο ανθρώπινο συναίσθημα έχει ατονίσει στην εποχή μας.

ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

1)Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον που έχει την επίγνωση και τη βεβαιότητα του επικείμενου θανάτου του. Η συνειδητοποίηση της θνητότητάς του κάνουν τη ζωή του μοναδική και συνάμα τραγική. Να σχολιάσετε την άποψη αυτή σ’ ένα δοκίμιο 500-600 λέξεων και να αναφέρετε με ποιους τρόπους θα μπορούσε ο άνθρωπος να δώσει νόημα στη ζωή του σήμερα.

2)«Εκείνο για το οποίο η δική μας γενιά θα μετανιώσει μια μέρα πικρά δεν θα είναι τόσο η σκληρότητα και οι αδικίες των κακών ανθρώπων , όσο η απαράδεκτη σιωπή των καλών …» ΜΑΡΤΙΝ ΛΟΥΘΕΡ ΚΙΝΓΚ

Με βάση την άποψη αυτή να ετοιμάσετε ένα προσχέδιο ομιλίας στη Βουλή των Εφήβων , με θέμα την ανάγκη της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών στο κοινωνικό τους «γίγνεσθαι» , για την αποτελεσματική προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

3)Ο Τ. Φ. Κένεντυ είπε: «Μη ρωτάς τι κάνει η πατρίδα σου για σένα, αλλά τι κάνεις εσύ για την πατρίδα σου».

Με αφορμή αυτή τη ρήση, σε μια ομιλία σου στο Πνευματικό Κέντρο του δήμου σου (500-600) να αναφερθείς στα βασικά χαρακτηριστικά που κατά τη γνώμη σου θα πρέπει να έχει ο σύγχρονος πατριωτισμός και να αναλύσεις την ατομική και συλλογική ευθύνη που οφείλει να έχει κάθε πολίτης και κοινωνία απέναντι στη διαμόρφωση μιας υγιούς φιλοπατρίας.

20/02/2011 ,”Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία”, 20/02/2011