Αδελφή του
Ήλιου και της Ηώς, κατά μία εκδοχή, η Σελήνη πήρε την ονομασία της από το σέλας, που σημαίνει φως και λάμψη.Πολλές δοξασίες και πεποιθήσεις διατηρούνται ως σήμερα. Κάποιοι πιστεύουν ότι οι ημέρες που γεμίζει το φεγγάρι είναι πιο ευνοϊκές, πως διάφορα βότανα πρέπει να κόβονται σε συγκεκριμένες φάσεις του, ενώ ακόμα και για τη γενική καθαριότητα του σπιτιού θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι καταλληλότερες θέσεις του.
Μύθοι τη συνδέουν με το σεληνιακό ημερολόγιο, που βασίζεται στους κύκλους των φάσεών της. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η θεά απέκτησε πενήντα κόρες -όσες και οι βδομάδες ενός σεληνιακού έτους- με τον Ενδυμίωνα, στον οποίο ο Δίας είχε χαρίσει αιώνια νιάτα και ύπνο. Η Σελήνη τον συναντούσε τις νύχτες στη σπηλιά του, στο βουνό Λάτμο της Καρίας, όπου κοιμόταν.
Οι αρχαίοι φαντάστηκαν την κίνηση της Σελήνης στον ουρανό σαν πέταγμα ή σαν να ιππεύει ζώα όπως το μουλάρι, η γίδα, το ελάφι ή ακόμα και ο κόκορας, όλα ιερά σύμβολά της. Το άρμα της έσερναν βόδια, άλογα ή ελάφια. Εξηγούσαν την εξαφάνισή της, τις εκλείψεις δηλαδή, ως έργο θεριού ή κακού πνεύματος που την καταβρόχθιζε, γι’ αυτό συνήθιζαν τις ημέρες αυτές να κάνουν πολύ θόρυβο με σκοπό να φοβίσουν το θεριό και να την αφήσει στη θέση της.
Έχει υμνηθεί άπειρες φορές, ήδη από την αρχαιότητα. Χαρακτηριστικός είναι ο Ομηρικός Ύμνος στη Σελήνη, ο οποίος περιγράφει με μοναδικό τρόπο τις ανταύγειες που χαρίζει η θεά στη Γη και στον αέρα, όταν ανεβαίνει στο άρμα της, μετά το λούσιμό της στα νερά του Ωκεανού, φορώντας στιλπνά φορέματα και χρυσό διάδημα. Όσο για τις σύγχρονες αναφορές, θα ήταν δύσκολο να βρεθεί ποιητής ή στιχουργός που να μην έχει γράψει κάποιο στίχο για το φεγγάρι.
Η πανσέληνος του Αυγούστου
Εδώ και αιώνες, θρύλοι μιλούν για την κατάσταση που μπορεί να περιέλθει κάποιος κατά τη διάρκεια της πανσελήνου, γεγονός που αποτυπώνεται τόσο στην ελληνική λέξη σεληνιασμός (επιληψία, δαιμονισμός) όσο και στην αγγλική lunatic (από το luna που σημαίνει φεγγάρι), δηλαδή τρελός. Στη λαϊκή αντίληψη έχει συνδεθεί με αύξηση στις αυτοκτονίες και στις επιληπτικές κρίσεις, χωρίς αυτό να έχει αποδειχθεί επιστημονικά. Η πίστη, εξάλλου, ότι ένας άνθρωπος μπορεί να μεταμορφωθεί σε λύκο κατά τη διάρκεια της πανσελήνου είναι αποτυπωμένη στην παράδοση πολλών λαών.
Ακόμα πιο ξεχωριστή είναι η πανσέληνος του Αυγούστου. Ίσως γιατί, λίγο μετά τη δύση ή την ανατολή του, το ολόγιομο αυγουστιάτικο φεγγάρι γίνεται πιο πορφυρό, αλλά και μεγαλύτερο και φωτεινότερο, λόγω του μικρότερου τόξου που διαγράφει στον ορίζοντα. Στην Ελλάδα ένας ακόμη λόγος την κάνει μοναδική: οι επισκέψεις στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία, που παραμένουν ανοιχτά το βράδυ της αυγουστιάτικης πανσελήνου. Φέτος, στις 13 Αυγούστου θα είναι ανοιχτοί 78 τέτοιοι χώροι σε όλη την Ελλάδα, με τους περισσότερους να φιλοξενούν μουσικές ή θεατρικές εκδηλώσεις.
«Είναι πολύ σημαντικό που ένας τόσος μεγάλος αριθμός αρχαιολογικών χώρων θα είναι φέτος ανοιχτός, παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε μία τόσο δύσκολη κατάσταση. Πρόκειται για βραδιά που προσφέρεται από την Αρχαιολογική Υπηρεσία προς όλους τους Έλληνες και τους επισκέπτες, θεσμό που ξεκίνησε τη δεκαετία του ΄90 και συνεχίζεται έκτοτε», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού, Μαρία Βλαζάκη-Ανδρεαδάκη, αναφερόμενη στον εορτασμό της αυγουστιάτικης πανσελήνου.
Το γεγονός συνοδεύτηκε φέτος από την εθελοντική προσφορά των εργαζομένων του υπουργείου, την υποστήριξη τοπικών φορέων, ακόμα και μουσικών σχημάτων. Έτσι, το βράδυ της πανσελήνου στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου θα δοθεί συναυλία από τον Μίμη Πλέσσα και τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ με πρωτοβουλία των εργαζομένων του ΥΠΠΟΤ. Επίσης, καλλιτέχνες όπως το μουσικό σχήμα «Κέλσος» στο Νομισματικό Μουσείο, το συγκρότημα «Εν χορδαίς» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και το «Τρίφωνο» που θα παίξει μουσική στον Αρχαιολογικό Χώρο Εμποριού στη Χίο, προσφέρθηκαν αφιλοκερδώς.
Η καλή συνεργασία με τους τοπικούς φορείς ήταν φέτος ακόμα πιο στενή. «Το επιπλέον κόστος της μουσικής ή της θεατρικής εκδήλωσης ανέλαβαν φορείς όπως οι δήμοι και η Περιφέρεια», τόνισε η διευθύντρια, συμπληρώνοντας ότι υπάρχουν κι άλλες περιπτώσεις προσφορών. Όπως, για παράδειγμα, στους αρχαιολογικούς χώρους της Κορίνθου, της Νεμέας και της Σικυώνας, όπου οι εκδηλώσεις κλασικής μουσικής γίνονται με τη χορηγία του Club Hotel Casino Loutraki και την υποστήριξη της Αυστριακής Πρεσβείας στην Αθήνα.
Όσο για τον αν έχουν εξαχθεί κάποια συμπεράσματα ως προς την επίδραση του θεσμού στην αντίληψη για τον ελληνικό πολιτισμό, η κ. Βλαζάκη πληροφόρησε ότι με τα χρόνια «υπάρχει περισσότερη “ζεστασιά” και προσέγγιση των ανθρώπων προς τους αρχαιολογικούς χώρους. Όλοι περιμένουν την ημέρα αυτή για να γιορτάσουν. Στην επαρχία είναι ακόμα πιο έντονο το φαινόμενο, αλλά και στην Αττική υπάρχει έντονη προσμονή και προσέλευση. Για παράδειγμα, πέρσι, επισκέφτηκαν μόνο την Ακρόπολη 15.000 άτομα», επισήμανε.
Κάθε χρόνο η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη σε κάποιον ποιητή. Πέρσι, τιμήθηκε η μνήμη του Νίκου Καββαδία και πρόπερσι του Γιάννη Ρίτσου. Φέτος, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, η αυγουστιάτικη βραδιά είναι αφιερωμένη στον Οδυσσέα Ελύτη.
