Κατηγορία: Ν.Ε Γλώσσα Β’ Λυκείου

Διόρθωση σφάλματος στο Π.Δ.48/2012 (ΦΕΚ Α΄ 97) που αφορά την αξιολόγηση τρόπο βαθμολόγησης της Έκθεσης Β’ και Γ’ Λυκείου

Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση – Διόρθωση σφάλματος στο Π.Δ.48/2012 (ΦΕΚ Α΄ 97) που αφορά την αξιολόγηση τρόπο βαθμολόγησης της Έκθεσης Β’ και Γ’ Λυκείου.

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/2165

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : Οδηγίες και Συμβουλές προς…ναυτιλλομένους…

Η επεξεργασία και σύνθεση της Περίληψης Κειμένου ,θα πρέπει να είναι το πρώτο κατά σειρά θέμα που θα απασχολήσει τους μαθητές στη διάρκεια της εξέτασης της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στις επερχόμενες Πανελλήνιες Εξετάσεις. Έχουν αρκετό διαθέσιμο χρόνο για τη σύνταξη της περίληψης που θα τους αποφέρει 25 μονάδες . Ο χρόνος βέβαια, δε θα πρέπει να υπερβεί τα 40- 45 λεπτά.

Τα βήματα που καλό είναι να ακολουθήσει ο μαθητής είναι τα εξής :

  • Ανάγνωση του αρχικού κειμένου : η ανάγνωση θα πρέπει να μην είναι βιαστική και αν χρειαστεί , να επαναληφθεί τουλάχιστον μια φορά επιπλέον (4-5 λεπτά)
  • Καταγραφή του Νοηματικού / Θεματικού Κέντρου του Κειμένου : αμέσως μετά την ανάγνωση του κειμένου στις πίσω σελίδες του τετραδίου των εξετάσεων ,που θα χρησιμοποιηθούν ως πρόχειρο (κάτι που είναι εντελώς απαραίτητο) , καταγράφει σε δυο σειρές περίπου το Νοηματικό Κέντρο του κειμένου λαμβάνοντας υπόψη και τον τίτλο του κειμένου, αν υπάρχει. (2 λεπτά περίπου)
  • Σημειώσεις : ο μαθητής καλό είναι να εργαστεί σε κάθε παράγραφο ή νοηματική ενότητα του κειμένου χωριστά ξεκινώντας από την ανάγνωση ξανά των επιμέρους παραγράφων και προχωρώντας στην υπογράμμιση των λέξεων-κλειδιών της παραγράφου. Στη συνέχεια , διαβάζει μόνο τις υπογραμμισμένες λέξεις και προσπαθεί να συνθέσει και να συντάξει τη Σημείωση της παραγράφου (πάντα στο πρόχειρο !) ακολουθώντας την εξής διαδικασία : εντοπίζει τη Βασική Έννοια της παραγράφου και την κάνει Υποκείμενο της Σημείωσης που θα «κρατήσει» , «κτίζοντας» την πρόταση της Σημείωσης γύρω από τη Βασική Έννοια της παραγράφου. Ακολουθεί την ίδια διαδικασία σε όλες τις παραγράφους με υπομονή . Υπάρχει χρόνος ! (15-20 λεπτά)
  • Επιλογή Διαρθρωτικών Λέξεων : Ξαναδιαβάζει το Νοηματικό Κέντρο και τις Σημειώσεις που έχει καταγράψει στο πρόχειρο και επιλέγει προσεκτικά τις διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες θα συνδέσει τις προτάσεις αυτές ,ώστε να συνθέσει την Περίληψή του. Παράλληλα, μετρά τις λέξεις ,ώστε να μην υπερβεί το όριο περισσότερο από 20 λέξεις ,που είναι το επιτρεπτό. Αν έχει υπερβεί το όριο των λέξεων , μπορεί να χρησιμοποιήσει τεχνικές πύκνωσης στις σημειώσεις που «κράτησε» ή να συγχωνεύσει δύο σημειώσεις σε μια κ.ο.κ. (5-10 λεπτά περίπου)
  • Σύνταξη της Περίληψης : Καθαρογράφει την Περίληψη σε μια παράγραφο (10 λεπτά περίπου).

Η εμπειρία δείχνει ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερο λάθος από το να αρχίσουν οι μαθητές να γράφουν την Περίληψη βιαστικά αμέσως μόλις διαβάσουν μια φορά το αρχικό κείμενο.

Καλή Επιτυχία !

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/2162

Προσοχή ! Αλλαγή στον τρόπο βαθμολόγησης της Έκθεσης Β’ και Γ’ Λυκείου

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ- ΦΕΚ 97

Σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα της 27ης Απριλίου 2012, αλλάζει και πάλι ο τρόπος βαθμολόγησης της Έκθεσης στην Β’ και στη Γ’ Λυκείου. Συγκεκριμένα , η Έκθεση δε βαθμολογείται πλεόν με 40 μονάδες ,αλλά με 50. Επομένως , οι βαθμοί κατανέμονται ως εξής : α)Περίληψη κειμένου 25 μονάδες, β)Ασκήσεις κατανόησης κειμένου, οργάνωσης του λόγου, σημασιολογικών στοιχείων 25 μονάδες, γ) Έκθεση 50 μονάδες. Σύνολο 100 μονάδες.

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ Αρ. Φύλλου 97, 27 Απριλίου 2012

(Απόσπασμα , σελ .2774)

2. Για την εξέταση στη Νεοελληνική Γλώσσα στη Β΄ τάξη Ημερησίου Γενικού Λυκείου, στη Β΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου, στη Γ΄ τάξη Ημερησίου Γενικού Λυκείου, στη Γ΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου και στη Δ΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου, δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο απόσπασμα κειμένου (δοκιμιακού, λογοτεχνικού, άρθρου κ.τ.λ.) μιας έως δύο σελίδων από βιβλίο, εφημερίδα ή περιοδικό (ή κατασκευασμένο για το σκοπό της αξιολόγησης) που αναφέρεται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής και έχει νοηματική πληρότητα. Tο κείμενο αυτό ανταποκρίνεται στην αντιληπτική ικανότητα των μαθητών και σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με θεματικούς κύκλους οικείους στους μαθητές από τη σχολική διδασκαλία.

Οι μαθητές καλούνται:

α) Να δώσουν μια σύντομη περίληψη του κειμένου αυτού, της οποίας η έκταση καθορίζεται ανάλογα με την έκταση και το νόημα του κειμένου.

β) Να απαντήσουν σε ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχονται:

i. η κατανόηση του κειμένου (ιδεολογικά σημεία του κειμένου, επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, κ.τ.λ.)

ii. η οργάνωση του λόγου (διάρθρωση, δομή διαίρεση και τιτλοφόρηση ενοτήτων, συνοχή, ενότητα, συλλογιστική, κ.τ.λ.)

iii. τα σημασιολογικά στοιχεία (σημασία λέξεων, συνώνυμα − αντώνυμα, κατασκευή φράσεων ή παραγράφων με ορισμένες λέξεις, αντικατάσταση λέξεων ή φράσεων κ.τ.λ.).

iv. η ικανότητά τους να αναγνωρίζουν τη λειτουργία των μορφοσυντακτικών δομών, καθώς και να χειρίζονται αυτές τις δομές, ανάλογα με τους επικοινωνιακούς στόχους του κειμένου.

γ) Να συντάξουν ένα κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, με το οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν κάποια σημεία του κειμένου ή αναπτύσσουν προσωπικές απόψεις, παίρνοντας αφορμή από το κείμενο. Η έκταση της ανάπτυξης αυτής καθορίζεται κατά προσέγγιση, χωρίς να υπερβαίνει τις 600 λέξεις.

Το πρώτο και δεύτερο θέμα βαθμολογούνται με 25 μονάδες, οι οποίες κατανέμονται αντίστοιχα στις επιμέρους ερωτήσεις, ενώ η τρίτη άσκηση βαθμολογείται με 50 μονάδες. Κατά τη βαθμολόγηση όλων των θεμάτων λαμβάνεται υπόψη η ορθογραφία, η δομή του κειμένου, ο λεξιλογικός πλούτος, η ακρίβεια και η ορθότητα της διατύπωσης καθώς και το περιεχόμενο.»

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/2159

ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ : Χρήση και σημασία τους

ΓΕΝΙΚΑ : Τα σημεία στίξης επιτελούν δυο κύριεςλειτουργίες:α)δηλώνουν διάφορες σημασιοσυντακτικές σχέσεις και β) σχολιάζουν τα γραφόμενα.
Η τελεία, η άνω τελεία και το κόμμα είναι κατ᾿ εξοχήν «παυστικά» σημεία στίξης· αποδίδουν δηλαδή τις παύσεις του προφορικού λόγου.
Το θαυμαστικό, το ερωτηματικό και τα αποσιωπητικά αποδίδουν τον επιτονισμό, την διακύμανση της φωνής, και έχουν κυρίως εκφραστική λειτουργία.
Πολλές σημασιοσυντακτικές σχέσεις του κειμένου, όπως η παράθεση, η επεξήγηση, η παράθεση επιθέτων, η διάκριση δευτερευουσών προτάσεων από τις κύριες, τα όρια των προτάσεων, ορισμένα είδη προτάσεων (καταφατικές, ερωτηματικές), η μορφή του λόγου (ευθύς, πλάγιος), η υπόταξη και η παράταξη, η παράθεση ομοίων όρων δηλώνονται με την στίξη.
Τα εισαγωγικά και η παύλα του διαλόγου (μονή παύλα), βοηθούν τον αναγνώστη να παρακολουθήσει την εναλλαγή των προσώπων στον διάλογο, καθώς και να διακρίνει τα λόγια των προσώπων, εντός εισαγωγικών, από το υπόλοιπο κείμενο.
Με τα εκφραστικά σημεία στίξης υποδηλώνεται η προσωπική στάση του γράφοντος απέναντι στο κείμενό του.
Η απορία, η επιφύλαξη, ο θαυμασμός, η ειρωνεία, ο δισταγμός, η αποσιώπηση, που δηλώνονται με το ερωτηματικό, τα εισαγωγικά, το θαυμαστικό, τα αποσιωπητικά δεν είναι παρά ένα είδος σχολιασμού του κειμένου από τον ίδιο τον δημιουργό του που εκφράζεται με τρόπο έμμεσο και οικονομικό μέσω της στίξης.

ΓΙΑ ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ
•Άνω τελεία (·):
χωρίζει δυο μέρη μιας φράσης που σχετίζονται μεταξύ τους αντιθετικά, ιδίωςόταν το δεύτερο μέρος συμπληρώνει ή επεξηγεί το νόημα του πρώτου [αυτός δεν είναι άνθρωπος· είναι θηρίο ανήμερο]
•Κόμμα (,):
εφιστά την προσοχή του αναγνώστη σε μια λέξη ή φράση [γι᾿ αυτό, είναιεπιτακτική ανάγκη να συνηθίσουμε, από την παιδική μας ηλικία μάλιστα, στην ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων]
•Διπλή τελεία (:)
: πριν από αυτούσια παράθεση λόγων άλλου, που κλείνονται σε εισαγωγικά /πριν από απαρίθμηση, ερμηνεία, επακόλουθο
•Ερωτηματικό (;):
σε παρένθεση, δείχνει ειρωνεία, αμφιβολία
•Θαυμαστικό (!):
υπογραμμίζει την εντύπωση από κάτι απίστευτο ή ανόητο / μέσα σεπαρένθεση δηλώνει απορία / [αποδοχή (επιδοκιμασία, συμφωνία, ενθάρρυνση, ευχάριστηέκπληξη) – απόρριψη (αποδοκιμασία, αποστροφή, αγανάκτηση, αποκλεισμό, αποθάρρυνση, κατάπληξη) – αμφιβολία (απορία, δισταγμό, αμηχανία, αμφισβήτηση)]
•Αποσιωπητικά (…):
όταν υποδηλώνεται συγκίνηση ή μένει ατελείωτη μια φράση. Όταν όμως προηγούνται μιας λέξης ή φράσης, υποδηλώνουν ειρωνεία ή προαναγγέλλουναστεϊσμό/ παραδοξολογία
•Διπλή παύλα (— —):
απομονώνει μέρος του κειμένου. Ό,τι περικλείεται σε διπλή παύλα είναι συνήθως απαραίτητη παρεμβολή στην συνέχεια του λόγου
•Παρένθεση ():
κλείνει μια λέξη ή φράση που εξηγεί ή συμπληρώνει τα λεγόμενα· πρόκειται για μια μικρή παρέκβαση
•Εισαγωγικά (« »):
κλείνουν τα λόγια κάποιου, όπως ακριβώς τα είπε /ρητά, παροιμίες / λέξεις ή φράσεις που δεν χρησιμοποιούνται με το συνηθισμένο τους νόημα ή χρησιμοποιούνται ειρωνικά / τίτλοι βιβλίων – περιοδικών, ονόματα εφημερίδων (πλοίων, επιγραφές), όταν δεν τυπώνονται με πλάγια στοιχεία [εφημερίδα «Το Βήμα» /Το Βήμα]

Πηγή : http://www.scribd.com/%CE%94%CE%92%CE%BB%CE%B1%CF%87%CE%BF%CE%B4%CE%AE%CE%BC%CE%BF%CF%82/d/48282446-%CE%A3%CE%97%CE%9C%CE%95%CE%99%CE%91-%CE%A3%CE%A4%CE%99%CE%9E%CE%97%CE%A3

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/2011

Σημεία Στίξης : Χρήση και Λειτουργία


ΣΤΙΞΗ
Το κυριότερο όργανο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων είναι ο λόγος, προφορικός και γραπτός. Στον προφορικό λόγο αποδίδουμε αποτελεσματικά το νόημα αυτών που θέλουμε να πούμε, χρησιμοποιώντας κατά την εκφορά των προτάσεων τον επιτονισμό (κύμανση της φωνής, χρωματισμός, ανύψωση ή κατέβασμα του τόνου) και τις παύσεις, μέσω των οποίων αποδίδονται τα συναισθήματα του ομιλητή, η διάθεσή του, η στάση του, η ψυχολογία του, αλλά και το είδος των προτάσεων που διατυπώνονται – ερωτηματικές, επιφωνηματικές κτλ.. Στο γραπτό λόγο όμως δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, δεν μπορούμε δηλαδή να παραστήσουμε αυτό που δείχνει η φωνή μας. Έτσι, στη θέση του επιτονισμού, χρησιμοποιούνται τα σημεία της στίξης, τα οποία είναι ο καθρέφτης του ηχοχρώματος του προφορικού λόγου στο γραπτό. Η στίξη διαδραματίζει επομένως σημαντικό ρόλο στην απόδοση του νοήματος, βοηθά ουσιαστικά στην κατανόηση του κειμένου και συμβάλλει καθοριστικά στην ποιότητα της επικοινωνίας. Δε χρησιμοποιείται αυθαίρετα στο λόγο αλλά υπακούει σε ορισμένους κανόνες, αν και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις προθέσεις του γράφοντος.
Κάποια σημεία στίξης παρουσιάζουν πολυσημία στη λειτουργία τους, δηλαδή ένα σημείο μπορεί να δηλώνει αρκετά διαφορετικά νοήματα ανάλογα με τη χρήση του.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολυσημίας είναι το θαυμαστικό. Οι διαφορετικές χρήσεις του θαυμαστικού αντιστοιχούν σε διαφορετικούς τύπους διακύμανσης της φωνής στον προφορικό λόγο.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δηλώσει την επιδοκιμασία του ομιλητή στα λεγόμενα, όπως:
Η κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης είναι αρκούντως ικανοποιητική!
Μπορεί όμως και να χρησιμοποιηθεί με τον αντίθετο τρόπο, για να δηλώσει δηλαδή την αποδοκιμασία του προς τα λεγόμενα:
Η κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης είναι πραγματικά απαράδεκτη!
Τα σημεία της στίξης διακρίνονται ως προς τη λειτουργία τους σε:
Συντακτικά, όταν χρησιμοποιούνται για να χωρίσουν το γραπτό λόγο σε μέρη, σε συντακτικές ενότητες.
Σχολιαστικά, όταν χρησιμοποιούνται για να αποδώσουν στο γραπτό λόγο τις επιτονικές διακυμάνσεις της φωνής του ομιλητή. Όταν τα συναντάμε μ’ αυτό το ρόλο, κάνουμε λόγο για τη «στίξη ως σχόλιο». Ως τέτοια χρησιμοποιούνται κυρίως: το θαυμαστικό, το ερωτηματικό, τα αποσιωπητικά και τα εισαγωγικά αν και ο γράφων μπορεί να χρησιμοποιήσει ως σχόλιο οποιοδήποτε σημείο της στίξης.

Συντακτικά                                                            Σχολιαστικά
τελεία                                                                           θαυμαστικό
άνω τελεία                                                                   ερωτηματικό
διπλή τελεία                                                                αποσιωπητικά
κόμμα                                                                           εισαγωγικά
παύλα
διπλή παύλα
παρενθέσεις
αγκύλες

Α. Η Γραμματικο-συντακτική λειτουργία της στίξης
Τελεία (.)
Χρησιμοποιείται για να δηλώσει:
– το τέλος περιόδου
– σύντμηση λέξεων
– συντομογραφίες
Άνω τελεία (·)
Σημειώνεται για να δηλώσει:
– το τέλος ημιπεριόδου
Η ημιπερίοδος έχει μεν νοηματική αυτοτέλεια, όχι όμως και ολοκληρωμένο νόημα. Για να ολοκληρωθεί, είναι απαραίτητο και το τμήμα του λόγου που ακολουθεί.
Διπλή τελεία (:)
Χρησιμοποιείται για:
– να εισαγάγει παράθεμα
– να εισαγάγει κατάλογο στοιχείων
– να εισαγάγει γνωμικό, παροιμία κ.τ.λ.
– να συνδέσει προτάσεις από τις οποίες η δεύτερη επεξηγεί την πρώτη ή είναι αποτέλεσμα της πρώτης
– να γίνει διάκριση μεταξύ θέματος και σχολίου σε κείμενα επιγραμματικού χαρακτήρα
Κόμμα (,)
Είναι ίσως το συχνότερο σημείο στίξης και χρησιμοποιείται:
– σε ασύνδετο σχήμα
– στην αρχή και το τέλος παρενθετικής πρότασης
– πριν και μετά την κλητική προσφώνηση
– στην παράθεση και την επεξήγηση
– στις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις εκτός από τις ειδικές, τις ενδοιαστικές, τις πλάγιες ερωτηματικές και τις βουλητικές (όταν όμως αυτές χρησιμοποιούνται ως επεξηγήσεις, τότε το κόμμα μπορεί να σημειωθεί)
Παύλα (-)
Χρησιμοποιείται για να δηλώσει:
– την εναλλαγή προσώπων στο διάλογο
– το διάστημα μεταξύ δυο ορίων
– την ένωση στοιχείων
– τη διάζευξη
Διπλή παύλα (- -)
Χρησιμοποιείται για:
– την οριοθέτηση παρενθετικών σχολίων
Τα σχόλια αυτά είναι επεξηγηματικά ή συμπληρωματικά και θεωρούνται αρκετά χρήσιμα ώστε να συμπεριλαμβάνονται στα γραφόμενα.
Παρενθέσεις ( ) και Αγκύλες ([ ] { } < >)
Σημειώνονται για να συμπεριλάβουν:
– παραπομπές
– πηγές παραθεμάτων
– επεξηγηματικά στοιχεία
– σχόλιο που επεξηγεί ή συμπληρώνει αλλά είναι επουσιώδες

Β. Η στίξη ως σχόλιο
Θαυμαστικό (!)
Ως σχόλιο χρησιμοποιείται γενικά για να δώσει έμφαση στο συναίσθημα. Ειδικότερα, για να δηλώσει:
– θαυμασμό
– έκπληξη
– ειρωνεία
– απορία
– αμφισβήτηση
– αποφασιστικότητα
– ανησυχία
– για να υπογραμμιστεί η εντύπωση από κάτι απίστευτο αλλά και αμφιβολία, υπερβολή, πάθος, φόβο, πόνο, χαρά, ελπίδα, κ.ά.
Παραδείγματα:
α) θαυμασμός: Εξαιρετική η ερμηνεία του ρόλου!
β) έκπληξη: Κανένας υπεύθυνος δε σκέφτηκε ότι τέτοιες παραγωγικές δραστηριότητες θα προκαλέσουν προβλήματα στο φυσικό περιβάλλον!

Όταν το θαυμαστικό βρίσκεται εντός παρενθέσεων στο εσωτερικό της πρότασης, δηλώνει έκπληξη σε σχέση με ένα από τα στοιχεία του μηνύματος.
Οι αποφάσεις λήφθηκαν δια βοής (!) στο Συνέδριο του κόμματος.
γ) ειρωνεία: Φαίνεται πως κανένας Γερμανός πολίτης δε γνώριζε την ύπαρξη στρατοπέδων συγκέντρωσης !
Σπουδαίος πολιτικός !!!

δ) απορία: Τι παράξενη συμπεριφορά!
ε) αμφισβήτηση: Πιστεύεις κι εσύ τέτοια πράγματα!
στ) αποφασιστικότητα: Θέλω γράμματα! Αποκρίθηκε ο μικρός αυθόρμητα, μηχανικά, χωρίς να σκεφτεί τι έλεγε με το ίδιο πάντα αφαιρεμένο και παράξενο ύφος*.
ζ) ανησυχία: Από την εκπομπή ρύπων όμως, κινδυνεύουν και οι υπαίθριες αρχαιότητες!
η) για να υπογραμμιστεί η εντύπωση από κάτι απίστευτο : Και όμως, ο πολίτης συχνά, εκλαμβάνει ως αληθινό το ψευδές, όταν αυτό προβάλλεται ως τέτοιο από τα ΜΜΕ!

Με την απλή συντακτική του χρήση το θαυμαστικό σημειώνεται:
– ύστερα από επιφωνήματα ή επιφωνηματικές φράσεις
– σε προστακτικές


Ερωτηματικό (;)
Ως σχόλιο, μπορεί να δηλώνει:
– προβληματισμό
– προτροπή
– ειρωνεία
– αμφισβήτηση της αξιοπιστίας μιας θέσης
– αμφιβολία
– διατύπωση ρητορικής ερώτησης (ερώτησης δηλαδή της οποίας η απάντηση είναι αυτονόητη)
– πρόθεση του γράφοντος να αφυπνίσει τον αναγνώστη
αλλά και για να δείξει απειλή, να προκαλέσει το ενδιαφέρον, να δώσει παραστατικότητα.
Παραδείγματα:
α) προβληματισμό: Γιατί άραγε επιλέχτηκε μια εικόνα ως αφόρμηση και όχι ένα κείμενο;
β) προτροπή: Δεν πρέπει οι νέοι να συμμετέχουν ενεργητικά στις κοινωνικές διαδικασίες;
γ) ειρωνεία: Τέτοια ανασφάλεια νιώθουμε πια ως εθνικό σύνολο;
δ) αμφισβήτηση της αξιοπιστίας μιας θέσης: Είναι παιχνίδι η ζωή;
ε) αμφιβολία: Ο κατάλληλος(;) άνθρωπος στην κατάλληλη θέση.

Όταν το ερωτηματικό βρίσκεται εντός παρενθέσεων στο εσωτερικό της πρότασης, δηλώνει αμφιβολία / αμφισβήτηση σε σχέση με ένα από τα στοιχεία του μηνύματος.

στ) διατύπωση ρητορικής ερώτησης: Δεν έχει πια αποδείξει η ζωή πώς η τεχνολογία έχει το πρόσωπο του Ιανού;
ζ) πρόθεση του γράφοντος να αφυπνίσει τον αναγνώστη: Δεν είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε ότι η βλάβη στο φυσικό περιβάλλον είναι παράλληλα και ηθική βλάβη;


Αποσιωπητικά (…)
Ως σχόλιο ο γράφων τα χρησιμοποιεί για να δηλώσει:
– κάποιο υπονοούμενο το οποίο πρέπει να συμπεράνει ο αναγνώστης
– στιγμιαία παύση της ανάγνωσης πριν από ένα στοιχείο του μηνύματος στο οποίο πρέπει ο αναγνώστης να εστιάσει την προσοχή του
– συγκίνηση
– ντροπή
– δισταγμό
– απειλή
– προβληματισμό
Παραδείγματα:
α) κάποιο υπονοούμενο το οποίο πρέπει να συμπεράνει ο αναγνώστης: Παρά τα όσα είχαν ανακοινωθεί, ο υπουργός δεν παραβρέθηκε στη συνάντηση των συνδικαλιστών…
β) στιγμιαία παύση της ανάγνωσης πριν από ένα στοιχείο του μηνύματος στο οποίο πρέπει ο αναγνώστης να εστιάσει την προσοχή του: Γλώσσα είναι…ολόκληρος ο λαός σύμφωνα με τους Φλαμανδούς.
γ) συγκίνηση: Μέσα στην πικρή μοναξιά της φυλακής, έφερε ξάφνου στο μυαλό του τους πολιτικούς κρατούμενους άλλων εποχών…κι ένιωσε παράξενα συντροφευμένος για λίγο.
δ) ντροπή: Στην εποχή της κατανάλωσης, το μέτρο, κύρια φιλοσοφική αρχή των αρχαίων Ελλήνων, μας είναι πια ολωσδιόλου ξένο…τι να πει πια κανείς;
ε) δισταγμό: Η ατομική αντίσταση…ναι, να ηρωοποιείται, αλλά όχι να ιεροποιείται.
στ) απειλή: Λύματα, φυτοφάρμακα, σκουπίδια…ο πολιτισμός μας πολιορκείται ασφυκτικά από τα ίδια του τα απορρίμματα.
ζ) προβληματισμό: Ο ντόπιος τουρίστας αντιμετωπίζεται από την τουριστική βιομηχανία ρατσιστικά…

Εισαγωγικά (« »)
Ως σχόλιο, χρησιμοποιούνται δηλώνοντας:
– αποστασιοποίηση του γράφοντος από τα γραφόμενα
– μεταφορική χρήση μιας λέξης του κειμένου
– έμφαση
– αμφισβήτηση
– ειρωνεία
Παραδείγματα:
α) αποστασιοποίηση του γράφοντος από τα γραφόμενα, απαξίωση μιας έννοιας: Περιορισμένα «κέρδη» άφησε στο λαό μας η μεταναστευτική πολιτική που ακολούθησε ως τώρα.
β) μεταφορική χρήση μιας λέξης του κειμένου: Γερή «γροθιά» δέχτηκε ο αθλητισμός προχθές την Κυριακή από τη δράση ταραχοποιών στοιχείων στα γήπεδα.
γ) έμφαση: Αρχίζω την κάθε μέρα μου προφέροντας τη λέξη «Ελευθερία».
δ) αμφισβήτηση: Έτσι, οι ντόπιοι πληθυσμοί σ’ αυτές τις χώρες του πλανήτη, έπεσαν θύματα της απληστίας των «πολιτισμένων» λευκών.
ε) ειρωνεία : Ο υπεύθυνος έφτασε στο χώρο με τη «συντροφιά» αστυνομικών δυνάμεων.

■ Νεοελληνική Γραμματική, Αναπροσαρμογή της Μικρής Νεοελληνικής Γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, ΟΕΔΒ, Αθήνα, 2006
■ Νεοελληνική Γλώσσα, Γ΄ Γυμνασίου, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΟΕΔΒ, Έκδοση Α΄, Αθήνα 2006
■ Έκφραση Έκθεση, Ενιαίου Λυκείου, τεύχος Β΄, ΟΕΔΒ, Έκδοση Γ΄, Αθήνα 2004
■ Γραμματική της Νέας Ελληνικής, Δομολειτουργική – Επικοινωνιακή, Χρ. Κλαίρης – Γ. Μπαμπινιώτης, γ΄ έκδοση, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2005
■ Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Γ. Μπαμπινιώτης, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 1998
■ Εισαγωγή στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Στοιχεία Δημοσιογραφίας, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου, ΥΑΠ Μέσης Εκπαίδευσης, Λευκωσία 2002

Πηγή : http://www.schools.ac.cy/

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/1770

Η απάτη των Greeklish !

Πηγή : blogs.sch.gr/milkappis/

Τα Greeklish (Γκρίκλις), από τις λέξεις greek (ελληνικά) και english (αγγλικά) είναι η απεικόνιση, (γραφή) της ελληνικής γλώσσας με λατινικό αλφάβητο, γι’ αυτό ονομάζονται λατινοελληνικά. Άρχισαν να διαδίδονται εντατικά τα τελευταία 10 με 15 χρόνια λόγω του ότι στο παρελθόν ήταν δύσκολη η αναγνώριση των ελληνικών χαρακτήρων από τους υπολογιστές, γιατί δεν παρείχαν ανάλογη υποστήριξη όλα τα υπολογιστικά συστήματα, αλλά και διότι δεν υποστήριζαν τα κινητά τηλέφωνα ελληνικούς χαρακτήρες στα μηνύματα (SMS). Στην εποχή μας έχουν ξεπεραστεί αυτά τα προβλήματα αλλά βλέπουμε όλο και περισσότερους νέους να χρησιμοποιούν στις επικοινωνίες τους αυτήν την επιεικώς απαράδεκτη και αδιαφιλονίκητα επισφαλής γραφή. Έχω την εντύπωση ότι τα λατινοελληνικά (greeklish) υπάρχουν ακόμα κυρίως λόγω της λεξιπενίας και της γλωσσικής ένδειας που χαρακτηρίζει σήμερα ένα σημαντικό ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού και κυρίως τους νέους, που αν δεν ενδιαφερθούν να αντιμετωπίσουν το γλωσσικό πρόβλημά τους και να βελτιωθούν, και συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τα λατινοελληνικά ως οπλοστάσιο στην αμάθειά τους, θα έχει ως αποτέλεσμα να παραμείνουν αγράμματοι.

Είπαν για την Ελληνική γλώσσα: Φρειδερίκος Σαγκρέδο (Βάσκος καθηγητής γλωσσολογίας – Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας της Βασκωνίας): «Η Ελληνική γλώσσα είναι η καλύτερη κληρονομιά που έχει στη διάθεσή του ο άνθρωπος για την ανέλιξη του εγκεφάλου του. Απέναντι στην Ελληνική όλες, και επιμένω όλες οι γλώσσες είναι ανεπαρκείς. Η Ελληνική γλώσσα είναι από ουσία θεϊκή.» Η τυφλή Αμερικανίδα συγγραφέας Έλεν Κέλλερ είχε πει: «Αν το βιολί είναι το τελειότερο μουσικό όργανο, τότε η Ελληνική γλώσσα είναι το βιολί του ανθρώπινου στοχασμού.»

Μάρκος Τίλλιος Κικέρων (Ο επιφανέστερος άνδρας της αρχαίας Ρώμης, 106-43 π.Χ.): «Εάν οι θεοί μιλούν, τότε σίγουρα χρησιμοποιούν τη γλώσσα των Ελλήνων.»

Όπως καταλαβαίνετε η ελληνική γλώσσα είναι ένας θησαυρός που καμιά άλλη χώρα δεν διαθέτει. Μια γλώσσα που μιλιέται στον ίδιο τόπο, σε ευθεία γραμμή, εδώ και πάνω από 3.500 χρόνια και γράφεται πάνω από 28 αιώνες. Είναι η γλώσσα που στηρίζει και αναπτύσσει την σκέψη, οδηγώντας σε πολύπλοκους συνειρμούς και σωστές πράξεις. Δεν είναι ένα απλό εργαλείο η ελληνική γλώσσα. Είναι η ιστορία μας, είναι ο πολιτισμός μας, είναι η σκέψη μας, είναι η νοοτροπία μας, είναι η ταυτότητά μας. Πάνω από όλα η γλώσσα μας είναι αξία.

Τα greeklish είναι ο καλύτερος δρόμος αποξένωσης από την εικόνα της λέξης και κατά συνέπεια από την ίδια την γλώσσα. Οι τελευταίες έγκυρες μελέτες φέρνουν στο φως της δημοσιότητας συγκλονιστικά στοιχεία για τις «βλάβες» που μπορούν να προκαλέσουν τα λατινοελληνικά (greeklish) στη γλωσσική ικανότητα τόσο του χρήστη τους, όσο και του αποδέκτη τους. Αυτό σίγουρα θα το πληρώσουν ακριβά οι νέοι άνθρωποι, διότι χάνουν το οπτικό ίνδαλμα της λέξης με αποτέλεσμα να τους αποξενώνει απ’ την ορθογραφία και τη σημασία της, καταργώντας κανόνες της με την έλλειψη τονισμού, την έλλειψη των σημείων στίξης, τη χρήση αγγλικών σημείων στίξης, ενώ ενισχύουν τα ορθογραφικά λάθη (π.χ. ο αντί για ω), τα φωνητικά λάθη (κυρίως στους φθόγγους π.χ. κς αντί για ξ), τη σύντμηση λέξεων (π.χ. tespa αντί τέλος πάντων, tpt αντί για τίποτα, dld αντί για δηλαδή κ.α.), τη λάθος χρήση χρόνου ή προσώπου στα ρήματα, τη λάθος πτώση στα ουσιαστικά και την αντικατάσταση λέξης με άλλη, με εντελώς διαφορετική σημασία … και ως αποτέλεσμα με το πέρασμα του χρόνου η γλωσσική ικανότητα του χρήστη τους ολοένα και φθίνει. Άλλα προβλήματά τους είναι ότι κουράζουν τον αναγνώστη και ότι είναι ακαλαίσθητα.

Αν ρωτήσεις τους υποστηρικτές των απαίσιων greeklish θα επικαλεστούν ταχύτητα στο γράψιμο και ξεκούραστη γραφή αφού δεν χρειάζεται ορθογραφία, επίσης θα σου πουν συνήθεια ή ακόμα και μόδα … δηλαδή βολευόμαστε επειδή είμαστε ανορθόγραφοι και τεμπέληδες και πετάμε στα άχρηστα την γλώσσα μας που έχει τόσα να μας προσφέρει … με δύο λέξεις αυτοκαταστρέφουμε την δημιουργική σκέψη μας.

Δεν είναι τυχαίο που η «Ακαδημία Αθηνών» εξέδωσε διακήρυξη εναντίον κάθε προσπάθειας για την αντικατάσταση του ελληνικού αλφαβήτου από το λατινικό, όπου με λίγα λόγια λέει:

«Η τάση και προσπάθεια να αντικατασταθεί το ελληνικό αλφάβητο από το λατινικό επιδιώκει να καταφέρει καίριο πλήγμα κατά της ελληνικής σκέψης και όλων των πτυχών του ελληνικού πολιτισμού που εκφράζονται με γραπτά κείμενα, αλλά και των γένει ανθρωπιστικών σπουδών. Η γλώσσα μας η αρχαιότατη αλλά πάντα σύγχρονη και ζώσα, αυτή η γλώσσα που εμπλούτισε όχι μόνο τη λατινική, αλλά και τις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, που έχει και οπτικά συνδεθεί άρρηκτα με το αλφάβητό της, δεν είναι δυνατό να υποστεί μείωση με την κατάργησή του από εμάς τους ίδιους. Είναι αδιανόητο να δεχθούμε ως Έλληνες την μεταμφίεση της γραφής μας με την κατάργηση πολλών γραμμάτων της, που δεν πέρασαν στο λατινικό αλφάβητο, και με την αντικατάστασή τους από άλλα υποτίθεται ηχητικώς παραπλήσια γράμματά του. Όταν άλλοι λαοί, μάχονται ως σήμερα να διατηρήσουν μέχρι τη τελευταία τους λεπτομέρεια τον τρόπο γραφής των κειμένων τους με το δικό τους αλφάβητο, εδώ, με την δικαιολογία της δήθεν διευκόλυνσής μας στην παγκόσμια επικοινωνία, επιχειρείται η αντικατάσταση του ελληνικού αλφαβήτου των 2.500 και πλέον χρόνων με το λατινικό. Ως λαός, που μέσα από το ίδιο αλφάβητο της γλώσσας του μετέδωσε τον πολιτισμό σε όλο των κόσμο, εμείς οι Έλληνες δεν είναι δυνατόν παρά να αρνούμεθα να εγκαταλείψουμε την ιστορική μας γραφή. Όχι μόνο γιατί αχρηστεύεται ένα από τα θεμελιακά στοιχεία του πολιτισμού μας, αποκόβοντάς μας από τις μέχρι σήμερα εκδηλώσεις του, αλλά και γιατί έτσι αγνοείται η σχέση αλφαβήτου και γλώσσας. Μιας γλώσσας, που ο τρόπος της γραπτής της απόδοσης έμεινε αναλλοίωτος επί ολόκληρες χιλιετίες ως σήμερα. Θεωρούμε ανόσια αλλά και ανόητη κάθε προσπάθεια να αντικατασταθεί η ελληνική γραφή».

Τα greeklish λοιπόν είναι μια απάτη, που προσπαθεί να εξαπατήσει τους νέους παγιδεύοντας τους σε μονοπάτια αγραμματοσύνης και περιορισμού του εύρους σκέψης τους, αφού όπως είναι παγκοσμίως αποδεχτό μόνο η ελληνική γλώσσα με το πλήθος λέξεων της και την πολυπλοκότητα στις έννοιές της βοηθάει τον εγκέφαλο να φτάσει σε ανώτατο ατραπό σκέψης.

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/1666

Έκθεση Β’ Λυκείου : Βιογραφικά Είδη (Ασκήσεις από το Βιβλίο του Καθηγητή)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ

0.1. Ερωτήσεις συνδυασμού αντικειμενικού τύπου και σύντομης απάντησης

0.1.1. Να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε το περιεχόμενο των ακόλουθων ισχυρισμών και να διορθώσετε εκείνους που θεωρείτε λανθασμένους.

ΣΩΣΤΟ                                                                                                          ΛΑΘΟΣ

α) Ο βιογράφος είναι υποχρεωμένος να παραθέτει όλα
τα στοιχεία που διαθέτει σχετικά με τη ζωή και το
έργο του προσώπου που παρουσιάζει.                                 o         o

β)  Όλες οι γλωσσικές ποικιλίες είναι κατάλληλες για
τα διάφορα βιογραφικά είδη.                                               o         o

γ)  Οι βιογραφίες αποτελούν ένα είδος αφήγησης.                    o         o

δ)  Ένας θεατρικός συγγραφέας μπορεί να παρουσιάζει
στοιχεία της δικής του ζωής μέσα από έναν ήρωά του.        o         o

ε)  Μια συστατική επιστολή μπορεί να έχει τον ίδιο πρα-
κτικό σκοπό με ένα βιογραφικό σημείωμα.                         o         o

στ)  Όλες οι βιογραφίες έχουν ένα στόχο: να παρουσιάσουν
τις θετικές πλευρές του βιογραφούμενου.

Διόρθωση: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

0.1.2. Να προσδιορίσετε το βιογραφικό είδος στο οποίο ανήκει καθένα από τα ακόλουθα αποσπάσματα, αντιστοιχίζοντας τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β και σημειώνοντας την επιλογή σας στο κενό διάστημα που υπάρχει μπροστά από κάθε απόσπασμα της στήλης Α (ένα στοιχείο της στήλης Β περισσεύει). Να δικαιολογήσετε τις επιλογές σας.


Α
Β
_ Α) Χιροσίμα, 6 Αυγούστου 1945

Ξαφνικά μια εκτυφλωτική λάμψη μ’ έκανε να τιναχτώ, το σπίτι μπροστά μας άρχισε να τρέμει και σε μερικά λεπτά σωριαζόταν σε ερείπια μέσα σ’ ένα σύννεφο από σκόνη

_ Β) Άμα είδαν αυτό το μαύρο πέλαγος ν’ ανεβαίνει ολοένα σαν φουσκοθαλασσιά, τα παλληκάρια του Παπαφλέσσα φοβήθηκαν.

-Εσείς έχετε άλογα- άρχισαν να μουρμουρίζουν- τα καβαλάτε ύστερα και φεύγετε!

Μόλις άκουσε τέτοιο λόγο ο Παπαφλέσσας, κράζει αμέσως το γραμματικό του και του λέει….

_ Γ) Έκατζα να φάγω ψωμί. Ήρθαν τέσσεροι αξιωματικοί Γάλλοι… Εκράτησα τους αξιωματικούς και φάγαμεν μαζί. Μου λένε: «Είστε πολλά ολίγοι και αυτηνοί πολλοί, οι Τούρκοι, και ταχτικοί·κι αυτήνη η θέση είναι αδύνατη. Έχει κανόνια ο Μπραϊμης και δεν θα βαστάξετε..

_ Δ) Κι ενώ ο πατέρας μου με βουρκωμένα μάτια, αναπολούσε νοσταλγικά τους παλιούς καιρούς, εγώ, που δεν μπορούσα να τον παρακολουθήσω στους συλλογισμούς του, κοίταζα το χορταριασμένο αλώνι, και πήγαινε ο νους μου στα παιδιά μου, στην τάξη μου. Όλος ο τόπος μέσα και γύρω στο αλώνι πλημμυρούσε βλάστηση. Παπαρούνες όσες θέλεις και μαργαρίτες άσπρες και κίτρινες.

_ Ε) Είναι στιγμές που σας νοσταλγώ με λαχτάρα, που θα ’θελα να περάσω μαζί σας λίγον καιρό. Η πατρίδα μου, ο όμορφος τόπος που είδα το φως, στέκει πάντα στη σκέψη μου το ίδιο λαγαρά και ξεκάθαρα, όπως όταν σας άφησα. Δυστυχώς ένας φθονερός δαίμονας, η κακή μου υγεία, ήρθε να μου χαλάσει τα σχέδια.

1. Μυθιστόρη-μα με αυτο-βιογραφικά στοιχεία

2. Βιογραφία

3. Απομνη-μονεύματα

4. Ημερολόγιο

5. Επιστολή με αυτοβιο-γραφικά στοιχεία

6. Μυθιστο-ρηματική βιογραφία

(Το Α΄ απόσπασμα είναι από το Ημερολόγιο της Χιροσίμα του Μισιχίκο Κασίγια, Ιστορία
Γ΄ Λυκείου, Ο.Ε.Δ.Β., σ. 264. Το Β΄ είναι από τα Ματωμένα Ράσα του Σ. Μελά, εκδ. Μπίρη, Αθήναι 1975, σ. 123. Το Γ΄ από τα Κ.Ν.Λ. Γ΄ Γυμνασίου, Ο.Ε.Δ.Β., σ. 95. Το Δ΄ από το
Γ΄ Χριστιανικό Παρθεναγωγείον
της Έλλης Αλεξίου, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1978, σ. 117. Τέλος, το Ε΄ είναι απόσπασμα από το βιβλίο Βίος του Μπετόβεν, του R. Rolland, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1944, σ. 111.)


0.2. Ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου

0.2.1. Να αναγνωρίσετε το είδος του κειμένου στο οποίο ανήκουν τα ακόλουθα αποσπάσματα, βρίσκοντας τις αντιστοιχίες ανάμεσα στα στοιχεία της στήλης Α και σ’ εκείνα της στήλης Β (ένα είδος περισσεύει) και σημειώνοντας τις επιλογές σας στα κενά δίπλα στα κεφαλαία γράμματα αρίθμησης των αποσπασμάτων. Έπειτα να διαβαθμίσετε τα κείμενα ανάλογα με τον βαθμό της «λογοτεχνικότητάς» τους, αρχίζοντας από εκείνο με τον ελάχιστο βαθμό.

Α Β
Α —

Κατά το διάστημα 1993-1997 εργάστηκα ως προγραμμα-τιστής Η/Υ σε ιδιωτικό διαγνωστικό κέντρο. Από τότε μέχρι σήμερα εργάζομαι με μερική απασχόληση σε εκδοτικό οίκο, ενώ παράλληλα σπουδάζω Αγγλικά και Γαλλικά.

Β —

Έπεσε ξανά το βράδυ και η Πόλη βυθίστηκε μέσα στη γαλήνη. Γαλήνη που ταραζόταν πότε πότε από μιαν αστραπή και μια βροντή, που πρόδιναν ότι το θηρίο ζούσε πάντα, ότι πάντα την πολιορκούσε, ότι πάντα γύρευε τον αφανισμό της.

Γ —

Κι όσα σημειώνω τα σημειώνω γιατί δεν υποφέρνω να βλέπω το άδικο να πνίγει το δίκιον. Δια κείνο έμαθα γράμματα εις τα γεράματα και κάνω αυτό το γράψιμο το απελέκητο, ότι δεν είχα τον τρόπον όντας παιδί να σπουδάξω.

Δ —

Τρίτη 8 Μάη

Σήμερα η μέρα που τελείωσε ο πόλεμος… Δεν έχω κανένα αίσθημα το μόνο που με συγκίνησε το πρωί, κοιτάζοντας το δρόμο από το παράθυρο του σπιτιού μου, ένας τυφλός παίζοντας στη φυσαρμόνικά του τον Ύμνο, καθώς προχωρούσε σέρνοντας τα πόδια του.

α)  Ημερολόγιο

β)  Απομνημο-νεύματα

γ)  Συστατική

επιστολή

δ)  Μυθιστορη- ματική βιο-γραφία

ε)  Αυτοβιογρα-φικό σημείω-μα

Διαβάθμιση ………………………………………………………..

(Το απόσπασμα Β προέρχεται από το βιβλίο του Κ. Κυριαζή Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Εστίας, Αθήνα 1991, σ. 179, ôο απόσπασμα Γ από τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη και το Δ από τις Μέρες Ε΄ του Γιώργου Σεφέρη, Ίκαρος, Αθήνα 1986, σ. 16.)

0.2.2. Να συμπληρώσετε τον ακόλουθο πίνακα κατατάσσοντας τα βιογραφικά είδη που αναφέρονται στη σελίδα 71 του σχολικού σας εγχειριδίου, με κριτήρια:

α) τον ρόλο του συγγραφέα στα γεγονότα της αφήγησης (μετέχει – δεν μετέχει στα γεγονότα),

β) το αφηγηματικό τους περιεχόμενο (μόνο πραγματικά – πραγματικά και φανταστικά γεγονότα).

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

Ο  ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ:

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ

ΕΙΔΗ

Πραγματικά

γεγονότα

Μετέχει στα γεγονότα

της αφήγησης

Πραγματικά

γεγονότα

Δεν μετέχει στα γεγονότα

της αφήγησης

Πραγματικά και φανταστικά

γεγονότα

Μετέχει στα  γεγονότα

της αφήγησης

Πραγματικά και φανταστικά

γεγονότα

Δεν μετέχει στα γεγονότα

της αφήγησης


0.2.3. Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β, σημειώνοντας τις επιλογές σας στην παύλα μπροστά από κάθε βιογραφικό είδος της στήλης Α (περισσεύουν τρία στοιχεία της στήλης Β).

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
ΕΙΔΟΣ
ΒΑΣΙΚΟΣ  ΣΚΟΠΟΣ

–  Συστατική
επιστολή

–  Ημερολόγιο

– Απομνημονεύ-ματα

–  Μυθιστορη-ματική βιογραφία

α) Να διδάξει, παρουσιάζοντας πρότυπα, υποδείγματα συμπεριφοράς.

β) Να τέρψει αισθητικά, συνδυάζοντας τη λογοτεχνικό-τητα με την ιστορία.

γ) Να παρουσιάσει τον απολογισμό της δράσης ενός ατόμου.

δ) Να βεβαιώσει αν ένα πρόσωπο διαθέτει ή όχι τα απαιτούμενα προσόντα για  το σκοπό που επιδιώκει.

ε) Να εκφράσει τεκμηριωμένα το θαυμασμό του συγγραφέα προς το πρόσωπο που παρουσιάζει.

στ)  Να πληροφορήσει συνοπτικά για τη ζωή και το έργο ενός προσώπου.

ζ)  Να διασώσει στη μνήμη του συντάκτη του σημαντι-κά προσωπικά γεγονότα, αλλά και γεγονότα ευρύτερου ενδιαφέροντος.


0.2.4. Να βρείτε σε ποιο βιογραφικό είδος ανήκουν τα παρακάτω αποσπάσματα και ποιο σκοπό υπηρετούν, αντιστοιχίζοντας τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β και Γ και γράφοντας τις επιλογές σας στα δύο κενά διαστήματα μπροστά από κάθε δεδομένο της στήλης Α. (Δύο στοιχεία στη στήλη Β και δύο στη στήλη Γ περισσεύουν.)

Α Β
Γ
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

ΚΕΙΜΕΝΩΝ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

ΕΙΔΟΣ

ΣΚΟΠΟΣ

– – Α) Σάββατο, 5 Δεκεμβρίου 1920

Έγινε το δημοψήφισμα με μόνους ελεγκτάς τους κυβερνητικούς και έρχεται αύριο ο βασιλιάς Κωνσταντίνος…

Εδώ στας Αθήνας μαξιλάρωσαν στο θέατρο έναν ανάπηρο, γιατί δεν σηκώθηκε αρκετά γρήγορα, όταν έπαιξαν το Γιο του Αετού. Σημειωτέον πως ο ανάπηρος αυτός είχε κομμένο το ένα πόδι ως απάνω.

– Β) Στα πενήντα ένα του χρόνια, ο θεληματικός θρακιώτης έμπορος [Δανιηλό-πουλος] ήταν πρόσφυγας για έβδομη φορά. Είχε χάσει, παιδί ακόμα, την πατρίδα του και την περιουσία του. Είχε αλλάξει δύο υπηκοό-τητες και δεκατρία επαγγέλματα. Είχε ζήσει τη θύελλα της ρωσικής επανάστασης, είχε επιζήσει δύο αυτοκρατοριών που κατέρρευ-σαν, δύο παγκοσμίων πολέμων κι ενός κομ-μουνιστικού καθεστώτος. Οι δυσκολίες δεν τον τρόμαζαν. Δεν τον τρόμαξαν ποτέ. Είχε εμπιστοσύνη στα χέρια του, στο μυαλό του, στην πείρα του.

– – Γ) Έτυχε να επισκεφτώ ένα μικρότερο χωριό κι εκεί συνάντησα μερικές γυναίκες με πολύ βρώμικα φορέματα. Παρακάλεσα τη γυναίκα μου να τις ρωτήσει γιατί δεν ξέπλεναν τα ρούχα τους. Μια απ’ αυτές οδήγησε τη σύζυγό μου στην καλύβα της και της είπε: «Κοίταξε, δεν έχω ούτε ντουλάπια, ούτε σεντούκια για να φυλάω τα φορέματα. Το σαρί που φοράω είναι το μοναδικό που έχω, και πώς μπορώ να το πλύνω; Πες στο Μαχάτμα Γκάντι να μου δώσει ένα άλλο και σου υπόσχομαι να πλένομαι και να φορώ πάντα καθαρά φορέματα». Δυστυχώς η περίπτωση αυτή δεν αποτελούσε εξαίρεση, αλλά ήταν πολύ κοινή σε κάθε ινδικό χωριό. Χιλιάδες ινδών ζουν σε καλύβες χωρίς κανένα έπιπλο και δεν έχουν ούτε ένα φόρεμα ν’ αλλάξουν.

– – Δ) Τον Οκτώβρη έρχεται ο βαρώνος Πιερ ντε Κουμπερτέν. Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώ-νες θα γίνουν σε δυο χρόνια- ο βαρώνος εί-ναι ανήσυχος: είναι η Ελλάδα έτοιμη; Μπο-ρεί να αναλάβει την ευθύνη; Ύστερα το βλέμ-μα του Κουμπερτέν πέφτει στο τηλέφωνο που υπάρχει πάνω στο γραφείο του Τρικούπη.

– Έχετε τηλέφωνα στην Ελλάδα; λέει ξαφνια-σμένος. Ο Τρικούπης χαμογελά:

– Απ’ εδώ και δύο χρόνια, λέει.

Ο Κουμπερτέν αναπνέει μ’ ανακούφιση.

– Ραντεβού, λοιπόν, στην Ολυμπιάδα του 1896 κύριε πρόεδρε!

1. Αυτοβιο-γραφία

2. Βιογραφικό σημείωμα

3. Ημερολόγιο

4. Βιογραφία

5. Μυθιστο-ρηματική βιογραφία

6. Αυτοβιο-γραφικό

σημείωμα

α) Να διατηρήσει στην προσωπική μνήμη σημαντικά καθημερινά γε-γονότα που έχουν και εθνικό ενδια-φέρον.

β) Να αποδώσει ανάγλυφα τη ζωή και τη δράση του βιογραφούμενου προσώπου, χρη-σιμοποιώντας κοντά στα πραγ-ματικά και φα-νταστικά γεγονότα.

γ) Να αναφέρει ο συντάκτης του με συντομία και σα-φήνεια βασικά στοιχεία της δικής του ζωής και του έργου του.

δ) Να παράσχει μια συνοπτική πληρο-φόρηση για τη ζωή και το έργο ενός προσώπου σε ύφος τυπικό και επίσημο.

ε) Να αναφερθεί επιλεκτικά ο συγγραφέας σε σημαντικά γεγονότα της προσωπικής του ζωής, αποκαλύπτοντας συγχρόνως τα συναισθήματα και τις σκέψεις του γι’ αυτά.

στ) Να εκφράσει ο συγγραφέας το θαυμασμό του για ένα πρόσω-πο, αναφέροντας χαρακτηριστικά γεγονότα της ζωής του προ-σώπου αυτού.

(Το πρώτο απόσπασμα, επιλεγμένα χωρία, προέρχεται από το Αρχείο της Π. Δέλτα, Ελευθέριος
Κ. Βενιζέλος. Ημερολόγιο- Αναμνήσεις- Μαρτυρίες- Αλληλογραφία,
επιμέλεια Π. Α. Ζάννας, εκδ. Ερμής, Αθήνα 1983, σ. 73-75. Το δεύτερο απόσπασμα από το βιβλίο της Μαριάννας Κορομηλά, Ευτυχισμένος που έκανε το ταξίδι του Οδυσσέα, εκδ. Πολιτιστική Εταιρεία Πανόραμα, Αθήνα 1988, σ. 222. Το τρίτο απόσπασμα από το βιβλίο του Γκάντι, Αυτοβιογραφία, εκδ. Ιάμβλιχος, Αθήνα 1997, σ. 230. Το τέταρτο απόσπασμα, επιλεγμένα χωρία, από το βιβλίο του Φρέντυ Γερμανού, Γυναίκα από βελούδο, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1999, σσ. 229-230.)

0.2.5. Να δηλώσετε σε ποιο βιογραφικό είδος ανήκουν τα παρακάτω αποσπάσματα, αντιστοιχίζοντας τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β (τρία στοιχεία στη στήλη Β περισσεύουν).

Α Β
  1. 1.    Νέζερ Χριστόφορος (1889-1970). Ηθοποιός. Πρωτα-γωνιστής του Εθνικού Θεάτρου. Διακρίθηκε ιδιαίτερα στην ερμηνεία κλασικών κωμωδιών.
  2. 2.    Εργάστηκα επί πέντε χρόνια στην εφημερίδα  ως λι-νοτύπης και άλλα δύο ως δημοσιογράφος κοντά στον Χρίστο Φιλιππόπουλο.
  3. 3.    Το καλοκαίρι του 1890 πηγαίνει στη Σκιάθο, όπου ξαναβρίσκει τις παλιές αγάπες, τα προσκυνητάρια των παιδικών αναμνήσεων, και μαζεύει υλικό. Στα 1894, τον Απρίλη, ξαναπηγαίνει άρρωστος.
  4. 4.    Τη ΙΑ΄ (11η ) του μηνός Μαρτίου, μνήμη του Αγίου Πατρός ημών Σωφρονίου, Αρχιεπισκόπου Ιεροσολύ-μων. Σωφρόνιος ο εν Αγίοις Πατήρ ημών εγεννήθη εις την Δαμασκόν περί το έτος φπ΄ (580) από Χριστού υπό γονέων ευσεβών…
  5. 5.    Η γλωσσομάθειά του, σε συνδυασμό με την ευφράδεια αλλά και τη νηφαλιότητα του χαρακτήρα του, τον καθιστούν ιδιαίτερα κατάλληλο για δημόσιες σχέσεις και, γενικά, για επικοινωνία με το κοινό.

6.  Τη διαδρομή από το Τσάγεζι προς τα Στενά της Πέτρας είχαμε την υποχρέωση να την κάνωμε σε 24 ώρες και με φόρτο τουλάχιστον 30 οκάδων. Κουβα-λούσαμε στην πλάτη 2 χειροβομβίδες, τη μια μιας οκάς και την άλλη δύο οκάδων, κατάλληλες για ανατί-ναξι δημοσίων έργων, επιπλέον 350 φυσίγγια, εφεδρι-κές τροφές 3 ημερών, καθώς και το ρουχισμό μας.

α) Βιογραφία

β) Συναξάρι

γ) Βιογραφικό

σημείωμα

δ) Μυθιστορημα-τική βιογραφία

ε) Συστατική

επιστολή

στ) Ημερολόγιο

ζ) Αυτοβιογραφία

η) Απομνημο-
νεύματα

θ) Αυτοβιογρα-
φικό σημείωμα

Αντιστοίχιση: …………………………………………………………………………………..

(Το 1ο απόσπασμα προέρχεται από το Επίτομον Πάπυρος-Λαρούς, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 1972, σ. 649. Το 3ο από τα «Άπαντα» του Α. Παπαδιαμάντη, εκδ. Γιοβάνη, Αθήνα 1965, τ.Α΄, σ. λε΄ της εισαγωγής του Γ. Βαλέτα. Το 4ο από το Μέγα Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τ. Β, Αθήνα 1979, σ. 214 και το 6ο από το Μακεδονικός αγών- Απομνημονεύματα, εκδ. Ι.Μ.Χ.Α., Θεσσαλονίκη 1984.)

1.  ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ / ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.1. Ερώτηση συνδυασμού σύντομης απάντησης και ελεύθερης ανάπτυξης

Τα ακόλουθα αποσπάσματα είναι από το μυθιστόρημα της Διδώς Σωτηρίου «Οι Επισκέπτες», στο οποίο η συγγραφέας αφηγείται τη ζωή της Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου.

Α. Κάθε απόσπασμα μπορεί να είναι για σας ενδιαφέρον, επειδή:

α) αποκρυπτογραφείτε μια ανθρώπινη προσωπικότητα,

β) αποκτάτε πραγματολογική γνώση της εποχής,

γ) ικανοποιείτε την περιέργειά σας,

δ) ανακαλύπτετε γενικότερα τον άνθρωπο, το συνάνθρωπό σας.

Να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας

Β. Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που διαβάσατε να ετοιμάσετε την προφορική σας εισήγηση (προσχεδιασμένος προφορικός λόγος) προς τους συμμαθητές σας, στην οποία με σύγκριση και αντίθεση παρουσιάζετε την κοινωνική θέση της γυναίκας άλλοτε και σήμερα.

Α) Πόσο θα ήθελα να ξαναζούσα, της είπε. Να γινόμουνα εσύ. Να πετούσα από το κορμί μου τούτα τα παλαιικά, ασφυχτικά ρούχα της δουλείας, να φόραγα τζην, ν’ αποχτούσα μια νέα αντίληψη ζωής. Ν’ αγωνίζομαι για ιδανικά με τα νιάτα της γενιάς σου. Να σπουδάζω σε πανεπιστήμια, να διαβάζω όσο θέλω, να γράφω έργα θεατρικά, μυθιστορήματα. Εγώ, όταν ζούσα, ήμουνα φιμωμένη. Ήθελα να μιλήσω και μου κλείναν το στόμα. Ήθελα να σκεφτώ και μου νέκρωναν τον εγκέφαλο. Ήθελα να δράσω και με δέναν χειροπόδαρα.

Δικαιολόγηση ………………………………………………………………………………………..

Β) Μέσα στη θλιβερή εκείνη φυλακή δεν άκουγες άλλο από αναστεναγμούς και δάκρυα. Κι όταν γύριζε ο πατέρας ποτέ του δεν εύρισκε να πει έναν καλό λόγο, πάντα διαταγές, σκέτες διαταγές κι απαγορεύσεις. Και ο θείος μου και ο αδελφός μου κανείς δε λογάριαζε τις γυναίκες σαν ανθρώπινα όντα. Δεν καταδέχονταν να συζητούν μαζί μας, δεν μας ενημέρωναν ποτέ για το τι σχεδίαζαν, πώς σκέπτονταν, τι εντυπώσεις είχαν από τα ταξίδια τους από τη ζωή την πολυτάραχη του νησιού μας. Ιδιαίτερα ο πατέρας μου, που σαν πολιτικός βρισκόταν στο επίκεντρο των γεγονότων. Για να είμαι ειλικρινής δεν ξέρω αν θα μου άρεσε ν’ ακούω το βίο και την πολιτεία του.

Δικαιολόγηση ………………………………………………………………………………………….

Γ) Από μικρό παιδί ένιωθα μια φλόγα να με καίει. Ήθελα να εκφραστώ, να γράψω. Πώς όμως; Γράμματα δεν ήξερα. Ως τα οχτώ μου χρόνια, όπως σου είπα, αγνοούσα κι αυτό το αλφάβητο. Κανείς από τους υπεύθυνους για την αγωγή μου δεν είχε τη διάθεση να ικανοποιήσει τη λαχτάρα που ένιωθα για τα γράμματα. Παρακάλεσα κάποτε την άλλη φυλακισμένη, τη μητέρα μου, να μου δείξει αυτή τα λίγα γραμματάκια που ήξερε. Η καημενούλα έκανε προσπάθεια ν’ ανταποκριθεί. Άρχισε από το «Άγιος ο θεός, άγιος ισχυρός…». Αυτό το ελάχιστο που μπόρεσε να μου δώσει το άρπαξα, και από τότε μόνη μου επιδόθηκα με το ζήλο εφευρέτη, γιατί πραγματικά εφεύρισκα όσα εκείνη δεν ήξερε να μου εξηγήσει. Αυτό ήταν το πρώτο μου ξεκίνημα μια και ο πατέρας μου και ο αδελφός μου που είχαν φοιτήσει στα μεγαλύτερα κολλέγια και πανεπιστήμια της Ευρώπης ούτε ήθελαν ούτε καταδέχονταν ν’ ασχοληθούν με τη μόρφωση ενός κοριτσιού. Τους φαινόταν ανήκουστο και επιζήμιο να γυρεύει γράμματα ένα κορίτσι. Έτσι τα διαβάσματα γίνονταν κρυφά σα να έκανα κάποια κακή πράξη.

Δικαιολόγηση ……………………………………………………………………………………….

Δ) Αυτή η τόσο θερμή προσήλωσή μου στο διάβασμα φυσικό ήταν να με κάνει να παραμελώ το μισητό εργόχειρο, πράγμα που δυσαρέστησε τη μητέρα και τη γιαγιά μου. Πού ακούστηκε κορίτσι να παρατάει το εργόχειρο για διαβάσματα! Όσο όμως εκείνες μ’ εμπόδιζαν, τόσο φούντωνε μέσα μου η φλόγα για μάθηση. Ήθελα να τους πω, τι κατάλαβαν αυτές που έμειναν τυφλές μέσα στο μαύρο σκοτάδι της αμάθειας. Μα πού να το αποτολμήσω… Εδώ δεν είπα κάτι πολύ πιο ανεκτό, «αφού δε μου φέρνετε δάσκαλο, αφήστε με τουλάχιστον να μελετάω μια δυο ώρες μοναχή μου».

Δικαιολόγηση………………………………………………………………………………………….

Ε) Αυτά ήταν τα πρώτα και τελευταία λόγια που προλάβαμε ν’ ανταλλάξουμε… Δεν ξέρω τι είναι ερωτική ευτυχία, μα νομίζω εκείνο το πρωί την είχα πλησιάσει. Όλο το απόγευμα και τη νύχτα μάτι δεν έκλεισα. Έκανα τα πιο τρελά όνειρα της ζωής μου, ακόμα και να φύγω μαζί του. Είχα την ελπίδα πως θα τον ξανάβλεπα για λίγες ακόμα μέρες. Όμως δεν εφάνηκε. Κι ούτε ποτέ τον ξανάειδα.

Δικαιολόγηση ……………………………………………………………………………………….

(Όλα τα αποσπάσματα, ελαφρώς συντομευμένα, προέρχονται από το βιβλίο της Διδώς Σωτηρίου Οι Επισκέπτες, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1982, σσ. 55, 60, 65, 67, 86 αντιστοίχως.)

1.2. Ερώτηση σύντομης απάντησης

Αφού διαβάσετε προσεκτικά τα ακόλουθα αποσπάσματα

α) να δηλώσετε το βιογραφικό είδος (βιογραφία ή μυθιστορηματική βιογραφία) στο οποίο ανήκει το κάθε απόσπασμα,

β) να προσδιορίσετε τα κριτήρια με βάση τα οποία εντάξατε κάθε απόσπασμα στο συγκεκριμένο βιογραφικό είδος,

γ) με βάση τις παρατηρήσεις σας να συγκρίνετε τα δύο βιογραφικά είδη ως προς

i)    το είδος του αφηγητή (μετέχει ή όχι στα αφηγούμενα γεγονότα) και την οπτική γωνία της αφήγησης (εσωτερική- μηδενική),

ii)  τις προθέσεις των συγγραφέων των αποσπασμάτων αυτών (π.χ. να εκφράσουν θαυμασμό),

iii) τη γλωσσική ποικιλία που χρησιμοποιείται στα δύο βιογραφικά είδη.

Α.

Η σύναξη των πιστών διαλυόταν. Ο Φίλιππος επωφελήθηκε για να πάει κοντά της. Το βλέμμα του ήταν θερμό, η φωνή του λαχανιαστή.

– Το όνομά σου θυμίζει τη μυρτιά, που συμβολίζει την ομορφιά και τη νιότη, με τα πάντα πράσινα φύλλα της, τα λεπτά της άνθη και το γλυκό της άρωμα… Μόνο το χρυσάφι είναι αντάξιό σου, αφού είσαι γόνος του βασιλικού οίκου της Ηπείρου.

Και πρόσθεσε χωρίς περιστροφές

– Θέλεις να γίνεις μια μέρα βασίλισσα της Μακεδονίας;

Ύστερα, σίγουρος για τον εαυτό του, συνέχισε:

– Θ’ αρραβωνιαστούμε εδώ, στη Σαμοθράκη, όπως ο Κάδμος με την Αρμονία, και μετά θα σε πάω στο παλάτι μου στην Πέλλα. Σύμφωνα με το έθιμο, θ’ αλλάξεις όνομα … και ζωή.

Η φωνή του γλύκανε ξαφνικά.

– Το βρήκα! Θα έχεις ένα όνομα που καμιά δεν το ’χε πριν από σένα, όνομα που θα το δημιουργήσω ειδικά για να σε τιμήσω… και θα ’ναι αντάξιο μιας βασίλισσας!

Ανασηκώθηκε και ανήγγειλε επίσημα:

– Στο εξής, θα ονομάζεσαι Ολυμπιάδα, «αυτή που κατοικεί στον Όλυμπο». Το θεϊκό σου παράστημα, τα σμαραγδένια μάτια σου, η λιονταρίσια χαίτη… Ακριβώς στα μέτρα σου! Ελπίζω πως θα με δεχτείς δίπλα σου, όπως πρέπει σ’ ένα θεό!

(Daniele Calvo Platero, Ολυμπιάδα, Η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, εκδ. Νέα Σύνορα, Αθήνα 1991, αποσπάσματα από τις σελίδες 125-127.)

Β.

Η μεταπολεμική Ελλάδα υποδέχτηκε στο Λαύριο τους ρουμανοπρόσφυγες. Ο καταυλισμός είχε μόλις ετοιμαστεί. Μια σκηνή με τρία στρατιωτικά ράντζα περίμενε την τετραμελή οικογένεια του [Δανιηλόπουλου].

… Μόλις έβαλε ο Γιάνκος Δανιηλόπουλος την οικογένειά του στο σπίτι, αρχές του ’51, έφυγε για την Αθήνα να βρει δουλειά. Στο Λαύριο ανέλαβε η Ελένη, [η γυναίκα του]. Έπρεπε να φροντίζει κάθε μέρα για το νερό του σπιτιού κάνοντας ουρά στη βρύση, για το φαγητό της οικογένειας, κάνοντας ουρά στη διανομή του συσσιτίου, έπρεπε να πηγαίνει τη Χριστίνα στο σχολείο και να παρακολουθεί το Δεσποινάκι. Δυσκολίες, παιδικές αρρώστιες και κρύο. Πολύ κρύο. Πρώτη φορά έμενε μόνη της η Ελένη κι αποφάσισε να αντιδράσει στη μιζέρια με όλες τις δυνάμεις της…

Όταν γύρισε ο Γιάνκος βρήκε ένα νοικοκυριό απίστευτο. Με ψευτοπράγματα η Ελένη είχε ξαναστήσει το σπίτι.

(Μαριάννα Κορομηλά, Ευτυχισμένος που έκανε το ταξίδι του Οδυσσέα, εκδ. Πολιτιστική Εταιρεία «Πανόραμα», Αθήνα 1988, αποσπάσματα από τις σελίδες 223-224)

Γ.

Περνούσαν οι άρχοντες, προσκυνούσαν, φιλούσαν τα γόνατα του Φωκά, έλεγαν το «εις πολλούς και αγαθούς χρόνους» και η Θεοφανώ που καθόταν ακίνητη, ντυμένη μωβ χιτώνα πάνω από το μαύρο φόρεμά της, όπως ταίριαζε στο πρόσφατο πένθος της, κρατώντας στα χέρια της χρυσό κλαδί με μεγάλες μαργαρίτες, προσπαθούσε να κρατήσει τη σοβαρότητά της γιατί έτσι όπως ήταν ντυμένος ο Φωκάς, με το στέμμα και τα χρυσά του ρούχα, έμοιαζε περισσότερο παρά ποτέ, όπως πίστευε, με το αγρίμι που τον παρομοίαζε: την αρκούδα…

Τον κοιτούσε η Θεοφανώ και τα μάτια της σπίθιζαν λάμψεις γεμάτες ειρωνεία. Γελούσαν τα μάτια της, όμως το κορμί της ήταν ακίνητο σαν να ’ταν πέτρινο και το πρόσωπό της ολότελα ανέκφραστο, όπως το επέβαλλε η εθιμοτυπία, και μόνον όταν ο γιος της ο Βασίλειος που καθόταν δίπλα της ακίνητος, μουρμούρισε: «Κι εγώ θα γίνω Αυτοκράτορας, και μένα θα με ζητωκραυγάσει ο κόσμος», δεν μπόρεσε να κρύψει το χαμόγελο της μάνας που χαίρεται σαν ακούει το παιδί της να μιλάει για το μέλλον του και τις φιλοδοξίες του που είναι πάντοτε μεγάλες. Ψευτοχαμογέλασε και γύρισε στον Κωνσταντίνο που καθόταν αριστερά της. Είχε κουραστεί και με κόπο προσπαθούσε να κρατήσει ακίνητο το σωματάκι του.

(Κ. Δ. Κυριαζή, Θεοφανώ, εκδ. Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 1966, σ. 367, ελαφρά διασκευή)

1.3. Ερώτηση συνδυασμού αντικειμενικού τύπου και σύντομης απάντησης

Στα ακόλουθα αποσπάσματα ο Θουκυδίδης και ο Πλούταρχος σκιαγραφούν την προσωπικότητα και το έργο του Περικλή. Αφού τα διαβάσετε, να αναγνωρίσετε τον εκάστοτε σκοπό του συγγραφέα:

α) να εκφράσει συγκρατημένο θαυμασμό,

β) να δώσει αξιομνημόνευτο υλικό,

γ) να προκαλέσει συγκίνηση,

δ) να διδάξει.

Να σημειώσετε τις επιλογές σας στα αντίστοιχα πλαίσια και να τις δικαιολογήσετε.

Α) Ο Περικλής είχε αποκτήσει μεγάλη δύναμη με το προσωπικό του κύρος και τη διανοητική του ικανότητα και γιατί είχε αναδειχθεί ολοφάνερα ανώτερος από χρήματα. o

(Θουκυδίδης Β, κεφ.65, παράγραφος 8)

Δικαιολόγηση ………………………………………………………………………………….

Β) Αντίθετα, ας θυμηθούμε το Ζήνωνα που, όταν άκουε πολλούς να χαρακτη-ρίζουν τη σοβαρότητα του Περικλή σαν μεγαλομανία και αλαζονεία, τους συμβούλευε να έχουν και αυτοί μια τέτοια μεγαλομανία, γιατί και η προσποίηση ακόμη μιας καλής διαγωγής γεννά σιγά σιγά και χωρίς να το καταλάβει κανείς, το ζήλο και τη συνήθεια του καλού. o

(Πλούταρχος, Βίοι  Παράλληλοι, Περικλής, κεφ. 5 παρ. 3)

Δικαιολόγηση ………………………………………………………………………………….

Γ) Ο Περικλής όμως ήθελε και ο εργατικός λαός που δεν έπαιρνε μέρος στις εκστρατείες να μη στερείται και αυτός από κάθε χρηματική πρόσοδο ούτε όμως να την παίρνει μένοντας άνεργος και οκνηρός… Έτσι δημιούργησε έναν μεγάλο κύκλο εργασιών: ως πρώτα υλικά έπρεπε να χρησιμοποιούν λιθάρι, χαλκό, ελεφαντόδοντο, χρυσάφι, έβενο, ξύλο κυπαρισσιού και άλλα. Οι τεχνίτες που θα τα χρησιμοποιούσαν και θα τα κατεργάζονταν ήταν ξυλουργοί, γλύπτες χαλκουργοί, μαρμαράδες, επιχρυσωτές, ελεφαντουργοί, ζωγράφοι κοσμηματο-γράφοι, τορνευτές. o

(Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Περικλής, Κεφ. 12, παρ. 5 & 6)

Δικαιολόγηση ………………………………………………………………………………….

Δ) Και ποτέ δεν τον είδε κανείς να κλαίει … ώσπου τέλος έχασε και το παιδί του, τον Πάραλο, το μόνο που του είχε απομείνει από τα γνήσια παιδιά του. Τότε λύγισε πια. Προσπαθούσε να συγκρατήσει το συνηθισμένο γαλήνιο ύφος του και να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του, μα, όταν πλησίασε για να αποθέσει πάνω στο νεκρό παιδί του ένα στεφάνι και το αντίκρυσε, νικήθηκε από τη συμφορά· ξέσπασε σε λυγμούς και έχυσε άφθονα δάκρυα, πράγμα που δεν είχε κάνει ποτέ σε όλη του τη ζωή ως τότε.

(Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Κεφ. 36 παρ. 8-9)

Δικαιολόγηση ………………………………………………………………………………….

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/1409

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΙΔΕΩΝ

Πολλοί πιστεύουν ότι στην έκθεση ιδεών δεν είναι απαραίτητη καμιά προετοιμασία. Το γράψιμο μιας καλής έκθεσης, ισχυρίζονται, είναι θέμα λογοτεχνικού ταλέντου. Εμείς θα παίρναμε μια ακραία θέση. Όσο λιγότερο ταλέντο έχει κανείς, τόσο καλύτερες εκθέσεις γράφει. Γιατί η έκθεση δεν είναι λογοτέχνημα. Η σύγχυση αυτή προήλθε από τη συνύπαρξη του μαθήματος με τη Νεοελληνική Γραμματεία και από μια παράδοση που θέλει την έκθεση λογοτεχνία. Και μάλιστα μια λογοτεχνία με έντονο λυρισμό και πληθώρα από καλολογικά στοιχεία. Στη σύγχυση αυτή οφείλονται οι δακρύβρεχτες εκθέσεις που γράφονταν στο παρελθόν από μαθητές και καθηγητές. Το κυριότερο στοιχείο που βάραινε στην αξιολόγηση μιας έκθεσης ήταν τα καλολογικά στοιχεία και γενικά η γλώσσα. H καθαρεύουσα που χρησιμοποιούνταν ήταν πολύ βολικό όργανο γι’ αυτό το αποτέλεσμα. Η σύγχρονη λογοτεχνία, όπως κι η παλιότερη κλασική έχουν απορρίψει το συναισθηματικό αυτό φορτίο, αλλά πολλοί πιστεύουν ότι η έκθεση πρέπει να τηρεί την παράδοση. Ευτυχώς οι μαθητές δεν τηρούν στην πράξη αυτή την απαίτηση, όχι βέβαια γιατί την απορρίπτουν, αλλά γιατί δεν μπορούν να την εκπληρώσουν. Κι έτσι έχουν την εντύπωση ότι οι εκθέσεις τους είναι χαμηλής στάθμης. Πολλές εκθέσεις είναι χαμηλής στάθμης, όχι όμως γι’ αυτό το λόγο. Εδώ κρίνουμε σκόπιμο, για να μη δημιουργηθεί παρεξήγηση, να υπογραμμίσουμε ότι λέγοντας ταλέντο δεν εννοούμε τη γλωσσική κατάρτιση. Η τελευταία είναι απαραίτητη, αλλά είναι κυρίως αποτέλεσμα μελέτης, άσκησης και νου. Η ταύτιση εξάλλου της ικανότητας για γράψιμο εκθέσεων με το λογοτεχνικό ταλέντο περιορίζει την έκθεση στη γλώσσα. Το περιεχόμενο είναι κι αυτό αποτέλεσμα ταλέντου; Όχι βέβαια. Είναι προϊόν γνώσεων και πνευματικής ωριμότητας.

Γι’ αυτό η έκθεση είναι μάθημα που διδάσκεται. Και μάλιστα απ’ τα σπουδαιότερα, γιατί αναγκάζοντας το μαθητή να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, τον βοηθά να οργανώσει το γνωστικό του περιεχόμενο, να προβληματιστεί και να ασκηθεί στη διατύπωση των σκέψεών του με σαφήνεια, πληρότητα και σύστημα. Είναι αυτονόητος ο ρόλος των ωφελειών αυτών στη σχολική αλλά και την καθημερινή ζωή γενικότερα.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΕΚΘΕΣΗ

Οι προϋποθέσεις που είναι αναγκαίες για τη συγγραφή μιας ικανοποιητικής έκθεσης είναι: η θεωρητική κατάρτιση και ο εννοιολογικός εξοπλισμός, η εξάσκηση στο γράψιμο και η γνώση της συγγραφικής τεχνικής.

α) Κατάρτιση: Εφόσον μιλάμε για έκθεση ιδεών, το πρώτο που χρειάζεται κανείς για να γράψει μια έκθεση είναι οι ιδέες. Δεν μπορούμε να εκθέτουμε ιδέες που δεν έχουμε. Θα έλεγε κανένας ότι όλοι έχουμε ιδέες από τις εμπειρίες μας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πείρα σε συνδυασμό με έναν οξύ νου βοηθά στην απόκτηση γνώσεων. Οι γνώσεις όμως αυτές είναι ανεπαρκείς, μονομερείς πολλές φορές και ίσως υποκειμενικές. Για να συμπληρωθούν χρειάζεται μελέτη. Δυστυχώς η μελέτη αυτή παίρνει πολλές φορές το χαρακτήρα μιας απομνημόνευσης, με αποτέλεσμα οι πληροφορίες να μένουν ακατανόητες, να μη μεταβάλλονται σε γνώσεις (γιατί γνώση σημαίνει κατανόηση) και να μην προσφέρουν έτσι τη θρεπτική τους αξία στο πνεύμα. Γι’ αυτό βασική προϋπόθεση για μια ικανοποιητική έκθεση είναι η γνώση και κατανόηση των θεωρητικών δεδομένων. Όταν κατανοήσουμε μια έννοια, θα βρούμε τον τρόπο μόνοι μας να την αναλύσουμε και να διατυπώσουμε με ευκολία και άνεση τις σκέψεις μας. Η κατανόηση συνεπώς οδηγεί και στη γλωσσική ευχέρεια. Πολλοί μαθητές ισχυρίζονται ότι κατέχουν κάτι, αλλά δεν μπορούν να το εκφράσουν. Δε λένε απόλυτα την αλήθεια. Επειδή δεν το ξέρουν, γι’ αυτό δεν μπορούν να το εκφράσουν. Οι έννοιες εντυπώνονται στη μνήμη μας με γλωσσικά σύμβολα. Δηλαδή για να μάθουμε κάτι, πρέπει να το διατηρήσουμε στο νου μας με λέξεις. Με λέξεις πάλι το εκφράζουμε. ‘Αρα όταν δεν μπορούμε να το εκφράσουμε, θα πει ότι δεν το γνωρίζουμε. Κι αν το εκφράζουμε άστοχα και συγκεχυμένα, ανάλογα το έχουμε “χαράξει” στο μυαλό μας. Βέβαια δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η γνώση των κανόνων μιας γλώσσας και ο λεξιλογικός πλούτος παίζουν σημαντικό ρόλο στη σωστή έκφραση. Αυτό όμως δεν κρίνει και τη δυνατότητά μας να διατυπώσουμε τις σκέψεις μας. Συνεπώς όσο πιο ξεκάθαρη και ολοκληρωμένη γνώση έχουμε για κάτι, τόσο πιο άνετα το εκφράζουμε.

β) Η εξάσκηση: Το γράψιμο είναι ένα άθλημα που χρειάζεται προπόνηση. Η πείρα μάς διδάσκει πόσο δυσκολευόμαστε να γράψουμε, ύστερα από μια μακρά αποχή από το γράψιμο. Για τούτο, όσο πιο πολύ εξασκούμαστε, τόσο πιο εύκολα και σωστά γράφουμε. Αυτό συμβαίνει, γιατί με την εξάσκηση έχουμε πρόχειρο πρώτα πρώτα το γλωσσικό μας εξοπλισμό. Οι λέξεις έρχονται πιο εύκολα στη συνείδηση. Έπειτα διατηρούμε το νου μας σ’ εγρήγορση και τις εκφραστικές μας διόδους σε ετοιμότητα. Σαν συμπέρασμα από τα παραπάνω αναφέρουμε την προτροπή του Επίκτητου: “Όποιος θέλει να γίνει συγγραφέας, να γράφει”.

γ) Η τεχνική: Η συγγραφή μιας έκθεσης είναι μια διαδικασία που έχει μια αρχή κι ένα τέλος. Συγκροτείται από ορισμένα στοιχεία και περνά από ορισμένα στάδια. Η γνώση όλων αυτών παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο γράψιμο.

Η έκθεση ιδεών έχει δυο όψεις: τη δομή και την αρχιτεκτονική. Η δομή είναι το υλικό που χρησιμοποιούμε για να την οικοδομήσουμε, και η αρχιτεκτονική η εξωτερική μορφή της.

Η ΔΟΜΗ

Τη δομή μιας έκθεσης τη συνθέτουν δυο στοιχεία: η μορφή (γλώσσα) και το περιεχόμενο. Μολονότι η διάκριση δεν είναι εύκολη ανάμεσα στα δυο αυτά στοιχεία, ωστόσο γίνεται για μεθοδολογικούς σκοπούς.

α) Γλώσσα: Το κύτταρο της γλώσσας είναι η λέξη. Εδώ θα πρέπει να προσέξουμε τι να αποφεύγουμε και τι να επιδιώκουμε. Οι συχνές επαναλήψεις της ίδιας λέξης και η χρήση αδόκιμων λέξεων και εκφράσεων (της μόδας, απρεπείς λέξεις) πρέπει να αποφεύγονται. Να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στη σωστή θέση των λέξεων, ώστε ο λόγος να ρέει άνετα. Να μη χρησιμοποιούνται λέξεις των οποίων αγνοείται η σημασία. H ακυρολεξία είναι σοβαρό λάθος. Από τη λέξη μεταβαίνουμε στην περίοδο. Εδώ μια βασική παρατήρηση: να αποφεύγεται ο μακροπερίοδος λόγος. Γιατί οδηγεί σχεδόν πάντα σε συντακτικά σφάλματα και ασάφειες.

β) Περιεχόμενο: Πολλοί μαθητές μόλις δοθεί το θέμα ξεκινούν το γράψιμο, συνήθως στο πρόχειρο. Δυσκολεύονται βέβαια ν’ αρχίσουν. Αν βρεθεί ο πρόλογος, τα πράγματα είναι πλέον απλά. Το γράψιμο προχωρά με κανονικό ρυθμό, ρέει, αλλά πού, είναι άγνωστο. Η πρώτη εργασία που πρέπει να γίνει μόλις δοθεί το θέμα είναι η μελέτη και κατανόησή του. Στη συνέχεια προσπαθούμε να βρούμε μια απάντηση στο θέμα. Αν π.χ. έχουμε το θέμα “H εργασία και η σημασία της για την πρόοδο του ατόμου”, σκεπτόμαστε και βρίσκουμε τι σημασία έχει η εργασία, πού και πότε προσφέρει αγαθά στο άτομο κτλ. Τις απόψεις και τα επιχειρήματά μας τα καταγράφουμε με συντομία, όπως μας έρχονται στο νου. Έτσι έχουμε πετύχει κάτι πολύ σημαντικό και απαραίτητο: συγκεντρώσαμε το υλικό μας για να οικοδομήσουμε την έκθεσή μας. Πολλοί ξεκινούν το κτίσιμο δίχως υλικό. Κτίζουν κάτι οπωσδήποτε, αλλ’ αυτό πολύ απέχει από το ζητούμενο. Είναι ανάγκη λοιπόν να βρούμε σε γενικές γραμμές την απάντηση στο θέμα μας, πριν αρχίσουμε να γράφουμε κανονικά. Μ’ αυτό τον τρόπο θα έχουμε πάρει μια θέση επάνω στο θέμα μελετημένη απ’ όλες τις πλευρές και συνάμα θ’ αποφεύγουμε τις συμπληρώσεις με παραπομπές στο τέλος του γραπτού και τις παρεκβάσεις. Αν μάλιστα δεν έχουμε πρόχειρη και σαφή απάντηση στο θέμα μας, η εργασία αυτή θα μας βοηθήσει να σκεφτούμε και να βρούμε μια απάντηση εκείνη τη στιγμή. Όταν εμβαθύνουμε μέσα μας, θα διαπιστώσουμε με έκπληξη ότι οι γνώσεις μας είναι περισσότερες απ’ ό,τι νομίζουμε.

Μετά τη συγκέντρωση του υλικού γίνεται μια διάταξή του με μια λογική σειρά. Η σειρά αυτή μπορεί να βασίζεται στην προτεραιότητα, σπουδαιότητα κτλ. των απόψεων και επιχειρημάτων μας. Στη διάταξη κατανέμουμε το υλικό μας σε ενότητες και παραγράφους. Μια ενότητα μπορεί να συγκροτείται από μια ή περισσότερες παραγράφους. Βασικό της γνώρισμα είναι ότι αναφέρεται σε μια όψη του θέματός μας. Είναι απαραίτητο να γίνεται σαφής χωρισμός των παραγράφων. Μια καλή παράγραφος δεν έχει ορισμένη έκταση, έχει όμως ενότητα. Δηλαδή αναφέρεται σ’ ένα θέμα, σ’ ένα στόχο. Πρέπει επίσης μια παράγραφος να έχει συνοχή. Όλες οι περίοδοι να είναι δεμένες λογικά μεταξύ τους και να σκοπεύουν το στόχο, την κεντρική ιδέα της παραγράφου. H μετάβαση από τη μια περίοδο στην άλλη πρέπει να γίνεται με κάποια σειρά και σύνδεση. Είναι ανεπίτρεπτο να παραθέτουμε τη μια περίοδο δίπλα στην άλλη χωρίς καμιά σχέση μεταξύ τους. Συνοχή πρέπει να υπάρχει κι ανάμεσα στις παραγράφους. Η μετάβαση από παράγραφο σε παράγραφο γίνεται με κατάλληλη σύνδεση. Το τρίτο στοιχείο μιας σωστής παραγράφου είναι η πλήρης ανάπτυξη του θέματός της, της κεντρικής της ιδέας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με επαρκείς λεπτομέρειες και επιχειρήματα. Η σαφής διάταξη του υλικού βοηθά τον αναγνώστη στην εύκολη παρακολούθηση της σκέψης μας, στην αξιολόγηση των επιχειρημάτων μας και τελικά στη διαμόρφωση ξεκάθαρης γνώμης για τις απόψεις μας. Παράλληλα είναι ένδειξη μεθοδικής και συστηματικής εργασίας, που αποκαλύπτει την πνευματική μας ωριμότητα και το σεβασμό μας προς τον αναγνώστη.

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αρχιτεκτονική έχει μια πάγια διάταξη που περιλαμβάνει τον πρόλογο, το κύριο μέρος και τον επίλογο. Μέσα σ’ αυτά τα τρία στοιχεία θα δούμε στα παρακάτω τη συγκέντρωση και τη διάταξη του υλικού σε μια έκθεση ιδεών.

Πρόλογος

Ο πρόλογος αποτελεί την αφετηρία της συγγραφής. Σκοπός του είναι να προκαλέσει το ενδιαφέρον και να προσελκύσει την προσοχή του αναγνώστη. Ο καλύτερος πρόλογος είναι εκείνος που εκφράζει με φυσικό και αβίαστο τρόπο την ανάγκη μας να εισέλθουμε στο θέμα. Οι τεχνητοί και προκατασκευασμένοι πρόλογοι είναι ξένα προς το όλο οικοδόμημα της έκθεσης σώματα. Να αποφεύγονται επίσης οι πολύ γενικοί πρόλογοι του τύπου “από τότε που εμφανίστηκε ο άνθρωπος στη γη…”, καθώς και οι ηχηροί και πομπώδεις. Για όσους δυσκολεύονται να ξεκινήσουν την έκθεση προτείνουμε τις παρακάτω λύσεις: α) Μπορούν να ξεκινήσουν από μια γενική έννοια στην οποία ανήκει ως είδος η εξεταζόμενη. Η έννοια του τίτλου μπορεί να ανήκει στις αρετές του ανθρώπου, στα πολιτιστικά επιτεύγματά του, να είναι ένα κοινωνικό ή άλλου είδους πρόβλημα κτλ. β) Είναι δυνατό να αφορμηθούν από την αντίθετη της υπό ανάλυση έννοιας. γ) Μπορούν να εισέλθουν στο θέμα υπογραμμίζοντας τη σημασία της υπό ανάπτυξη έννοιας. δ) Τέλος μπορούν να ξεκινήσουν από μια γνώμη, ένα γνωμικό.

Κ. Μέρος

Το κύριο μέρος αποτελεί τον κορμό της έκθεσης. Περιλαμβάνει τις απόψεις και τα επιχειρήματά μας, με μια λέξη την απάντηση στο θέμα. Ανάλογα με τη διατύπωση του τίτλου το κύριο μέρος μπορεί να περιλαμβάνει τα παρακάτω:

α) Έννοια: Είναι ανάγκη πριν προχωρήσουμε στην ανάπτυξη του θέματος να ορίσουμε την έννοια ή τις έννοιες του τίτλου. Ο ορισμός μάς βοηθά στην αποσαφήνιση των όρων, ιδιαίτερα όταν είναι πολυσήμαντοι, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να σχηματίσουμε σαφή αντίληψη του θέματος. Ο ορισμός δεν είναι απαραίτητο να είναι επιστημονικός. Αρκεί να φανερώνει ότι κατανοήσαμε το βάθος και το πλάτος της έννοιας. Ο ορισμός πρέπει να συμπληρώνεται -αν είναι δυνατό- με μια διαίρεση της έννοιας σε είδη και σύγκριση και συσχέτιση μεταξύ τους. Μ’ αυτό τον τρόπο θα έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της έννοιας. ‘Ίσως ακόμα χρειαστεί και κάποια διάκριση ανάμεσα σε όρους που είναι συνώνυμοι ή αντίθετοι με τον εξεταζόμενο.

β) Σύγκριση: Το θέμα μπορεί να απαιτεί κάποια σύγκριση εννοιών. Στη σύγκριση βρίσκουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές με βάση το σκοπό, τα μέσα ή τον τρόπο ενέργειας και τα αποτελέσματα των εννοιών. Για παράδειγμα σε θέματα εκθέσεων που περιλαμβάνουν σε συνδυασμό έννοιες, όπως επιστήμη και τέχνη, επιστήμη και τεχνική, επιστήμη και θρησκεία, δικαιοσύνη και αγάπη κ.ά.π., χρειάζεται να κάνουμε μια σύγκριση ανάμεσα στις έννοιες στηριγμένοι σε κάποια βάση. Η σύγκριση εννοιών είναι από τις πιο δύσκολες υποθέσεις και αποκαλύπτει τις γνώσεις, την πνευματική ωριμότητα και ιδιαίτερα την κριτική δύναμη του συγγραφέα.

γ) Συσχέτιση: Πολλά θέματα επιβάλλουν να κάνουμε μια συσχέτιση ανάμεσα σε δυο έννοιες. Στην περίπτωση αυτή η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις έννοιες είναι δυνατό να είναι σχέση αιτίου-αποτελέσματος, αλληλεπίδρασης ή μονοσήμαντης επίδρασης. Σε θέματα που συνυπάρχουν όροι, όπως επιστήμη και τεχνική, περιβάλλον και βιομηχανία, πίστη και αισιοδοξία, θάρρος και αγωνιστικότητα κ.ά.π., είναι απαραίτητη η ανεύρεση των σχέσεων ανάμεσα στους όρους. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι η σχέση μπορεί να είναι θετική ή αρνητική ή και τα δυο.

δ) Παράγοντες: Κάθε πράγμα δημιουργείται, καλλιεργείται και προοδεύει με βάση ορισμένους παράγοντες ή αίτια. Μια ανάλυση έννοιας για να είναι ολοκληρωμένη, είναι απαραίτητο να επεκταθεί και στην ανεύρεση και αξιολόγηση των παραγόντων εκείνων από τους οποίους πηγάζει και επηρεάζεται. Για παράδειγμα οι αρετές και τα ελαττώματα των ανθρώπων, όπως και τα διάφορα κοινωνικά προβλήματα, προέρχονται και ενισχύονται από ορισμένους συντελεστές. Ο εντοπισμός και η ανάλυση των συντελεστών αυτών μας βοηθά να κατανοήσουμε πληρέστερα και σαφέστερα την εξεταζόμενη έννοια, να βρούμε τις επιμέρους εκδηλώσεις και μορφές της, να διαπιστώσουμε τη σημασία και τα αποτελέσματά της και να δώσουμε τις καταλληλότερες και προσφορότερες λύσεις. H αναζήτηση των παραγόντων ή αιτίων πρέπει να στραφεί στις πηγές τους. Και τέτοιες γενικές πηγές είναι η υπόσταση και οι φυσικές προδιαθέσεις του ατόμου, καθώς και το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει.

ε) Σημασία: Πάρα πολλά θέματα μάς ζητούν να βρούμε τη σημασία ενός παράγοντα στη ζωή του ανθρώπου. Στην περίπτωση αυτή διακρίνουμε τον άνθρωπο σε άτομο και κοινωνία και μελετούμε τη σημασία του υπό εξέταση παράγοντα για το άτομο ή και την κοινωνία, ανάλογα πάντα με τις απαιτήσεις του θέματος. Για τη συστηματικότερη μελέτη της σημασίας της έννοιας είναι απαραίτητη η διάκριση στο άτομο και την κοινωνία ορισμένων μορφών, εκδηλώσεων ζωής. Τέτοιες μορφές ζωής για το άτομο είναι: η βιολογική, η οικονομική, η πνευματική, η ψυχική, η ηθική, η κοινωνική. Για την κοινωνία ανάλογες μορφές ζωής είναι: η οικονομική, η πνευματική, η ηθική, η πολιτική, η εθνική. (Για το περιεχόμενο των μορφών και εκδηλώσεων αυτών της ατομικής και κοινωνικής ζωής βλέπε το λήμμα Δυνάμεις). Η διαίρεση αυτή είναι καθαρά μεθοδολογική, γιατί ο άνθρωπος αποτελεί μια αδιάσπαστη ενότητα, και συνεπώς χρήσιμη για την πολύπλευρη και συστηματική μελέτη του θέματός μας. Παράλληλα μας βοηθά στην εύκολη συγκέντρωση και διάταξη του υλικού μας. Εδώ κρίνουμε σκόπιμο να υπενθυμίσουμε όσα είπαμε στην κατανομή του υλικού μας σε ενότητες και παραγράφους (βλ. Περιεχόμενο). Το άτομο και η κοινωνία μπορούν να αποτελέσουν κεντρικές ιδέες ενοτήτων ή παραγράφων. Σε περίπτωση που γίνουν ενότητες, οι επιμέρους εκδηλώσεις τους συγκροτούν παραγράφους.

Πολλές φορές ζητείται η σημασία μιας έννοιας όχι στη ζωή γενικά του ανθρώπου, αλλά σ’ έναν ιδιαίτερο τομέα. Τότε, όπως είναι φυσικό, θα περιοριστεί η ανάπτυξή μας στον τομέα αυτό.

στ) Προϋποθέσεις: Επειδή η σημασία ενός παράγοντα δεν είναι απόλυτη, αλλά σχετική, είναι ανάγκη να διερευνήσουμε τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες κάτω απ’ τις οποίες είναι αυτή δυνατή. Η αναζήτηση των προϋποθέσεων αυτών μπορεί να στραφεί προς την κατεύθυνση του ατόμου ή και της κοινωνίας γενικά ή σ’ ορισμένες εκδηλώσεις και στοιχεία τους ειδικότερα.

ζ) Αρνητική επίδραση: Με την έλλειψη ορισμένων προϋποθέσεων ή και ανεξάρτητα απ’ αυτές, είναι δυνατό η εξεταζόμενη έννοια να παρουσιάζει και αρνητικά σημεία. Η ανάλυση των σημείων αυτών επιτρέπει να σχηματιστεί μια πιο ολοκληρωμένη και αντικειμενική εικόνα γι’ αυτή.

η) Πρόληψη-θεραπεία: Όταν η έννοια που αναλύουμε έχει και αρνητικά αποτελέσματα, χρήσιμο είναι να αναζητήσουμε και τα μέσα πρόληψης ή θεραπείας τους. Τούτο μπορεί να γίνει διεξοδικά στο κύριο μέρος της έκθεσης ή περιληπτικά στον επίλογο, ανάλογα πάντα με τις απαιτήσεις του τίτλου της έκθεσης.

θ) ‘Ελλειψη: Η ανάπτυξη του θέματος και από την έλλειψη του παράγοντα που εξετάζουμε μας βοηθά να συμπληρώσουμε και ενισχύσουμε την επιχειρηματολογία μας.

ι) Παραδείγματα: Πολλοί για να υποστηρίξουν τις απόψεις τους χρησιμοποιούν παραδείγματα από την καθημερινή ζωή και την ιστορία. Τα παραδείγματα παίζουν πολλές φορές πολύ θετικό ρόλο. Χρειάζεται όμως προσοχή. Δεν πρέπει να είναι προσωπικά, εξεζητημένα και να καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου. Πολλοί μαθητές, αδυνατώντας να αναπτύξουν το θέμα θεωρητικά, καταφεύγουν σε μια πρακτική (με παραδείγματα) απόδειξή του, γεγονός που δείχνει έλλειψη θεωρητικής κατάρτισης, κριτικής ικανότητας και πνευματικής ωριμότητας. Για τα παραδείγματα διατυπώνονται και επιφυλάξεις, ιδιαίτερα τα ιστορικά, “που λεηλατούν το παρελθόν χωρίς να φωτίζουν το παρόν”*. (*Οδηγός γενικών εισιτηρίων εξετάσεων 1981, Ο.Ε.Δ.Β)

Επίλογος

Ο επίλογος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί προκαλεί την τελευταία καλή ή κακή εντύπωση στον αναγνώστη. Πρέπει να έχει άμεση σχέση με το θέμα μας, να είναι προσεκτικά διατυπωμένος και σύντομος. Από άποψη περιεχομένου ισχύουν τα ίδια που είπαμε στον πρόλογο. Ένας επίλογος φυσικός, που πηγάζει δηλαδή αβίαστα από το όλο κείμενο, είναι ο καλύτερος επίλογος. Όσοι δυσκολεύονται μπορούν να τελειώσουν την έκθεσή τους με ένα συμπέρασμα, μια ανακεφαλαίωση, ένα γνωμικό ή μια προτροπή. Οι προτροπές και οι παραινέσεις όμως να μην έχουν το χαρακτήρα συμβουλών αλλά προτάσεων.

Το αρχιτεκτονικό αυτό σχέδιο που προηγήθηκε, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι δεν είναι “καλούπι”, στο οποίο θα υποτάσσονται όλα τα θέματα. Είναι ένα ευρύ πλαίσιο, μέσα στο οποίο μπορούμε να κινηθούμε ελεύθερα και να επιλέξουμε τα στοιχεία που απαιτούνται για την ανάπτυξη του θέματός μας. Εκείνο που θα καθορίσει την πορεία μας είναι το θέμα. Τo θέμα προσδιορίζει τη μορφή του σχεδίου μας και όχι το σχέδιο τη μορφή της ανάπτυξης του θέματός μας. Η σειρά κατατάξεως εξάλλου των επιμέρους στοιχείων της αρχιτεκτονικής είναι ενδεικτική. Πέρα από το ότι μπορούμε να ακολουθήσουμε τη δική μας σειρά, είναι δυνατό να συνδυάσουμε ορισμένα στοιχεία σ’ ένα. Για παράδειγμα οι προϋποθέσεις, οι αρνητικές επιδράσεις, η έλλειψη, η σημασία και τα παραδείγματα μπορούν να συγκροτήσουν ξεχωριστές παραγράφους ή να γίνει συνδυασμός μεταξύ τους. Οι αρνητικές επιδράσεις είναι δυνατό να συνδυαστούν με τις προϋποθέσεις, η έλλειψη με τη σημασία, και τα παραδείγματα να διασπαρθούν σε κατάλληλες θέσεις του συνολικού κειμένου. Συμπερασματικά εκείνο που πρέπει να επιδιώκουμε πάντα είναι η σαφής διάταξη του υλικού μας.

ΓΝΩΜΙΚΑ- ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ-ΣΤΙΧΟΙ

Όσα προηγήθηκαν ισχύουν στην περίπτωση που έχουμε να κάνουμε με μια πραγματεία, με μια μελέτη δηλαδή πάνω σ’ ένα κοινωνικό, οικονομικό ή πνευματικό ζήτημα. Πολλές φορές ο τίτλος μιας πραγματείας είναι διατυπωμένος έτσι, ώστε να ζητείται η ανάλυση κάποιας έννοιας, και άλλες έχει τη μορφή παροιμίας, γνωμικού ή ποιητικού στίχου. Η ανάπτυξη ουσιαστικά είναι όμοια, ανεξάρτητα από τη μορφή του τίτλου. ‘Αλλωστε πολλά γνωμικά και παροιμίες μπορούν κάλλιστα να πάρουν τη μορφή ανάλυσης έννοιας. Για παράδειγμα το “ουδείς ελεύθερος εαυτού μη κρατών” είναι δυνατό να γραφτεί ως εξής: “Η αυτοκυριαρχία απαραίτητη προϋπόθεση της ελευθερίας”. Επίσης η παροιμία “φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι” μπορεί να πάρει τη μορφή: “Η αποταμίευση και η σημασία της”. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν η παροιμία ή ο στίχος έχουν αλληγορική σημασία. Τότε μια διερεύνηση του πραγματικού τους νοήματος είναι απαραίτητη, πριν προχωρήσουμε στην ανάπτυξή τους.

Απ. Κερκινέογλου, Εγκυκλοπαίδεια Εκθέσεων Ιδεών, Αθήνα 1985, σ. 13-23

Πηγή : http://users.otenet.gr/~aker/EisagogiEkthesi.htm

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/1403

ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ: Αναλυτικό Διάγραμμα για την Παραπληροφόρηση

ΘΕΜΑ: H χρησιμότητα των πληροφοριών στη σύγχρονη ζωή αναγνωρίζεται παντού. Ωστόσο, συχνό είναι και το φαινόμενο της παραπληροφόρησης, της διάδοσης σκόπιμα παραποιημένων ειδήσεων.

Αφού σχολιάσετε το δεδομένο, απαντήστε στα ακόλουθα ερωτήματα:
(α) Ποιοι παράγοντες προκαλούν το φαινόμενο της παραπληροφόρησης;
(β) Ποια η ευθύνη τόσο του δημοσιογραφικού κόσμου όσο και του κοινού για μιαν αντικειμενικότερη πληροφόρηση;

Ι. Εισαγωγή:

Οι χρήσεις της πληροφορίας άλλαξαν με την πάροδο του χρόνου, ανάλογα με το πόσες πληροφορίες ήταν διαθέσιμες και από ποια πηγή προέρχονταν. Έτσι, ενώ στην αυγή του δέκατου ένατου αιώνα όλες οι κοινωνίες υπέφεραν από έλλειψη πληροφοριών, εφόσον δεν υπήρχαν αρκετά μέσα μαζικής ενημέρωσης και ένα μήνυμα μπορούσε να ταξιδέψει με την ταχύτητα των τρένων, με τριανταπέντε μίλια την ώρα, στη σημερινή εποχή με τα τεχνολογικά επιτεύγματα του εικοστού πρώτου αιώνα μπορούμε να υπερηφανευόμαστε για την ταχύτατη διάχυση και επεξεργασία πληροφοριών. Δυστυχώς, όμως, αργήσαμε να καταλάβουμε ότι επιλύοντας τα προβλήματα που θέλαμε να επιλύσουμε, δημιουργήσαμε ένα καινούριο, πρωτοφανέρωτο πρόβλημα, την παραπληροφόρηση.


ΙΙ. Κυρίως θέμα:

ΙΙα. Σχολιασμός δεδομένου:

Η πληροφορία αποτελείται από δηλώσεις σχετικά με τα γεγονότα στον κόσμο. Υπάρχει φυσικά ατελείωτος αριθμός από γεγονότα στον κόσμο. Τα γεγονότα μετασχηματίζονται σε πληροφορίες, μόνο όταν τα λαμβάνουμε υπόψη μας και κάνουμε λόγο γι’ αυτά ή στην περίπτωση των εφημερίδων όταν γράφουμε γι’ αυτά. Βάσει αυτού του ορισμού τα γεγονότα είναι αληθή, είναι αυτό που είναι. Οι δηλώσεις επί των γεγονότων, δη-λαδή οι πληροφορίες, μπορούν να είναι ψευδείς και συχνά συμβαίνει κάτι τέτοιο. Οι πληροφορίες φθάνουν σ’ εμάς από εκατομμύρια πηγές ανά την υδρόγειο, από κάθε δυνατό δίαυλο και μέσο: από τις τηλεφωνικές γραμμές, από τα ερτζιανά, από τους δορυφόρους, τις καλωδιακές τηλεοράσεις, τις τράπεζες πληροφοριών των υπολογιστών, από τα τυπογραφεία. Επιπλέον, υπάρχει ακόμη μεγαλύτερος πλούτος πληροφοριών που περιμένει να ανακαλυφθεί, αποθηκευμένος σε χαρτί, σε κασέτες ήχου και εικόνας, σε δίσκους, σε φιλμ, σε τσιπάκια.


Όταν η πληροφόρηση χαρακτηρίζεται από την αρετή της φιλαλήθειας και ο πολίτης είναι γόνιμος δέκτης και όχι παθητικός αποδέκτης, ενισχύει αναμφισβήτητα την ευρυμάθεια με την οποία ο άνθρωπος αποκτά εμπειρία πραγμάτων και φαινομένων της ζωής που δεν έχει ζήσει άμεσα, προσφέρει ορθές κατευθύνσεις, προετοιμάζει το άτομο, ώστε να αποφεύγει απογοητεύσεις και αιφνιδιασμούς και του δίνει πνευματικά, ηθικά και κοινωνικά εφόδια, ώστε να πορευθεί με σταθερότητα και ασφάλεια στην ορθή εκπλήρωση της αποστολής του.


Ωστόσο, συχνά γινόμαστε μάρτυρες απόπειρας παραπληροφόρησης του κοινού. Παραπληροφόρηση είναι η νοθευμένη, μη αληθινή και πλαστογραφημένη πληροφόρηση του κόσμου σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Δεν πρόκειται για μιαν απλή, αυθόρμητη ενέργεια επικοινωνίας μεταξύ πομπού και δέκτη, αλλά για μια ειδικά σχεδιασμένη μετάδοση μηνύματος, με σκοπό την παραποίηση της αλήθειας και την παραπλάνηση της κοινής γνώμης. Οι τεχνικές, για να παραποιηθεί τεχνηέντως η πληροφορία, είναι πολλές και ραφιναρισμένες, όπως η υπερτίμηση ασήμαντων γεγονότων και η αντίστοιχη υποτίμηση ή αποσιώπηση θεμελιώδους σημασίας γεγονότων και καταστάσεων, η αποσπασματικότητα των εικόνων, η δήθεν ιδεολογική ουδετερότητα των πληροφοριών, η υπερπληροφόρηση, η ακατάσχετη φλυαρία των ενημερωτικών εκπομπών, η δραματοποίηση των γεγονότων, οι αναλογίες, οι μεταφορές, οι νεολογισμοί, τα προσδιοριστικά επίθετα αρνητικού περιεχομένου, οι γλωσσολογικές προσεγγίσεις, το ύφος, η χρησιμοποίηση του ήχου, της εικόνας και της κίνησης, η δημιουργία και η αξιοποίηση στερεοτύπων.


ΙΙβ. Απάντηση στο α’ ερώτημα:

Το φαινόμενο της παραπληροφόρησης οφείλεται σε ένα πλέγμα αντικειμενικών και υποκειμενικών παραγόντων. Οι πρώτοι αφορούν τον πομπό, ενώ οι δεύτεροι το δέκτη.

Αντικειμενικοί παράγοντες ή οι ευθύνες του πομπού:

1. Η εξάρτηση των ΜΜΕ από οικονομικούς παράγοντες και ο έλεγχός τους από το κεφάλαιο. Είτε αποκα-λούνται “φιλελεύθερα” είτε συντηρητικά, τα ισχυρά μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι μεγάλες επιχειρήσεις, συνδεδεμένες με ακόμα μεγαλύτερες. Όπως και άλλες επιχειρήσεις, τα ΜΜΕ πωλούν ένα προϊόν σε μια αγορά. Η αγορά είναι οι διαφημιστές, το προϊόν είναι τα ακροατήρια. Γι’ αυτό δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός πως η εικόνα του κόσμου που παρουσιάζουν αυτά τα μέσα αντανακλά τα στενά συμφέροντα και τις αξίες των πωλητών, των αγοραστών, του προϊόντος .


2. Ο γιγαντισμός των ΜΜΕ και η συγκεντροποίησή τους: ολοένα και λιγότεροι άνθρωποι ελέγχουν τα ΜΜΕ διεθνώς. Τα ΜΜΕ επεκτείνονται στον παγκόσμιο χάρτη μέσα από την επέκταση των μεγάλων επιχειρήσεων και των μεγάλων διεθνών επενδυτών. Τα ΜΜΕ μέσα από αυτή τη διαδικασία αυτονομούνται συχνά από το δημοκρατικό έλεγχο και από εδώ ξεκινά η όποια έντεχνη παραπληροφόρηση.


3. Εμπορευματοποίηση των ΜΜΕ και αναγωγή τους σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, με προτεραιότητα το υλικό κέρδος και όχι την ποιότητα της πληροφόρησης: επιδίωξη του μέγιστου κέρδους και ανταγωνισμός. Παρατηρεί σχετικά ο Μ. Πλωρίτης: “Ο μανιακός ανταγωνισμός των ΜΜΕ τα εξωθεί σε έξαλλο κυνηγητό του εντυπωσιακού, του “συνταρακτικού”, του τρομακτικού, για να αποσπάσουν την πλατύτερη δυνατή ακροαματικότητα και συνακόλουθα τη μεγαλύτερη επιβολή και τα πλουσιότερα έσοδα. Ο ιερός αυτός σκοπός αγιά-ζει κάθε παραποίηση, παραπληροφόρηση, παραπλάνηση και όποιο άλλο παράγωγο του ιερότατου “παρά”…”.


4. Για τις διαστρεβλώσεις των γεγονότων υπαίτια δεν είναι μόνο τα Μ.Μ.Ε., αλλά και οι ποικιλώνυμες πολιτικές εξουσίες που υποτάσσουν την αλήθεια και τα μέσα στις δικές τους βλέψεις και τα δικά τους συμφέροντα. Μέσα ενημέρωσης, πολιτική και πολιτικοί είναι συγκοινωνούντα δοχεία, που κερνάνε το ένα το άλλο παραισθησιογόνα και λάσπη. Αλλά το μέγα αγγείο είναι οι δεύτεροι, είτε επειδή δίνουν λαβή στα πρώτα με την πολιτεία τους είτε επειδή τους υπαγορεύουν τη δική τους πολιτική και τα χρησιμοποιούν, για να προ-βάλλονται, να επιβάλλονται και να διαβάλλουν τους όποιους αντιπάλους τους.
5. Χαμηλό επίπεδο πολλών δημοσιογράφων και υποταγή τους στα κελεύσματα του εκδότη και του αρχισυντάκτη.


Ατομικοί παράγοντες ή οι ευθύνες του δέκτη:

1. Έλλειψη ενδιαφέροντος για πολύπλευρη ενημέρωση λόγω τεχνοκρατικής αντίληψης, που υποβαθμίζει το λόγο σε βάρος της εικόνας.

2. Έλλειψη ελεύθερου χρόνου  γρήγορη και επιδερμική ενημέρωση, χωρίς εμβάθυνση και ουσιαστικότερο προβληματισμό. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελούν τα δελτία ειδήσεων του “ενός λεπτού”, στα οποία παρελαύνουν περιστατικά και περιστασιακά συμβάντα δίχως ερμηνευτικό πλαίσιο, δίχως αναφορά στις αιτίες που τα προκάλεσαν και στις συνέπειες που θα έχουν. Ένα πανόραμα φαινομενικότητας συμπτωμάτων, που απροκάλυπτα εξισώνει την πολιτικοκοινωνική ειδησεογραφία με την “αθλητική” μας ενημέρωση.
3. Ενδοτισμός του ατόμου στην εντυπωσιακή και εύπεπτη πληροφόρηση που δεν απαιτεί πνευματική κόπω-ση, βαθύ προβληματισμό και αναζήτηση της αλήθειας. Εθισμένο το κοινό σε μια στιγμιαία καταναλωτική από-λαυση σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής του, αρέσκεται στον τύπο εκείνο των πληροφοριών που προκαλούν τον εντονότερο δυνατό εντυπωσιασμό του, πληροφορίες διασκεδαστικές και ανάλαφρες, που ύστερα από λίγο τις ξεχνά, πληροφορίες που τελικά ποντάρουν στη ναρκισσιστική, σαδομαζοχιστική ή απλώς ευφραντική κα-ταναλωτική απαίτηση.
4. Άγνοια από μέρους του ατόμου των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για την παραπληροφόρηση. Η αμά-θεια αυτή ευνοεί την ανευθυνότητα, τη δέσμευση από προκαταλήψεις και ιδεοληψίες, τις οποίες η παραπλη-ροφόρηση επαυξάνει για να κάνει τον άνθρωπο ευάλωτο στα μηνύματά της.

ΙΙγ. Συνέπειες παραπληροφόρησης (ως υποενότητα):

1. Ο κορεσμός που αισθάνεται ο αναγνώστης ή ο ακροατής ή ο θεατής μέσα από την παρουσίαση πολλών και ασήμαντων γεγονότων, έτσι ώστε ύστερα από ένα ορισμένο σημείο η μνήμη να “μπλοκάρεται” και η κριτική ικανότητα να εξουδετερώνεται.


2. Οξύνει το φανατισμό, μαζοποιεί τον άνθρωπο.

3. Καταστρέφει τις διαπροσωπικές σχέσεις.

4. Προβάλλει αρνητικά πρότυπα.

5. Απολιτικοποιεί.

ΙΙδ. Περιορισμός – επιφύλαξη:

Υπάρχουν βέβαια και δημοσιογράφοι που αντιστέκονται στη λογική της εμπορικά καταναλώσιμης πληροφορίας, όσοι επιμένουν με πάθος στη μαστορική της δημοσιογραφίας: να “χτίζουν” την είδηση με το υλικό της επικαιρότητας ιεραρχώντας την ενημέρωση ως υπέρτερη του εντυπωσιασμού, ενεργοποιώντας τη σκέψη και την κρίση του πολίτη, την αφύπνισή του στις ευθύνες του.


ΙΙε. Απάντηση στο β’ ερώτημα:

Η ευθύνη του δημοσιογραφικού κόσμου:

 Κοινωνική ευθύνη: υπεύθυνη κοινωνική συμβίωση, υπεύθυνη συμμετοχή στις κοινωνικές διαδικασίες, υπεύθυνη άσκηση καθηκόντων, σεβασμός του ανθρώπου, των κοινωνικών θεσμών και αξιών, υπεράσπιση αλήθειας, δικαιοσύνης, ελευθερίας, δημοκρατίας, έλεγχος και καταλογισμός ευθυνών, προβολή λαϊκών αιτημάτων και υπεύθυνη τοποθέτηση πάνω σ’ αυτά.


 Επαγγελματική ακεραιότητα: άρτια επαγγελματική εκπαίδευση, ευρύτερη και ολόπλευρη καλλιέργεια, γενικότερη παιδεία, διανοητικές ικανότητες (δυναμικότητα νοημοσύνης, αντίληψη, σύλληψη, ικανότητα καινοτομίας), ικανότητα λόγου, πνεύμα ομαδικότητας και συντροφικότητας, τέχνη πειθούς, επαγγελματική συνείδηση, εχεμύθεια, πνεύμα πειθαρχίας, εντιμότητα, ευθύτητα, πνεύμα δικαιοσύνης.


 Σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου: όχι προσπάθεια σπίλωσης και καταρ-ράκωσης της ιδιωτικής ζωής, χλευασμού και διασυρμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (υβρεολόγιο, δυσφήμιση, εμπάθειες, ψεύδη).


 Σεβασμός του δημόσιου συμφέροντος: ενημέρωση – καθοδήγηση της κοινής γνώμης, πολιτικός -πολιτιστικός – κοινωνικός παιδαγωγός, άγρυπνη ηθική συνείδηση της κοινωνίας, υπηρέτης μόνο του δημόσι-ου συμφέροντος και όχι των σκοτεινών κέντρων με ταπεινά συμφέροντα και επιδιώξεις.


Ο παλιός ρεπόρτερ πέθανε. Αυτή τη δουλειά την κάνει τώρα η κάμερα της τηλεόρασης και το μικρόφωνο του ραδιοφώνου. Ο δημοσιογράφος που γράφει στην εφημερίδα για να ερμηνεύσει γνωστά πράγματα, πρέπει να έχει πλατιά μόρφωση και κοσμοθεωρία, πρέ-πει δηλαδή να είναι φιλόσοφος ή θεολόγος”. Νιλ Πόστμαν.


Η ευθύνη του κοινού:

 Να έχει πρόσβαση και να συμμετέχει στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, γεγονός που σχετίζεται με το βαθμό ανεξαρτησίας τους από κάθε πηγή ιδιοτέλειας και εξυπηρέτησης ύποπτων συμφερόντων.


 Να αντιδρά προσεκτικά στα μηνύματα, να επιλέγει μόνο ορισμένα στοιχεία και κριτικά να τα αξιοποιεί, να αποφεύγει την παθητική αποδοχή και την εύκολη μίμηση.


 Να επιλέγει προσεκτικά τις πηγές ενημέρωσής του, να μην εξαρτάται από αυτές, να τις εναλλάσσει, ώστε να έχει σφαιρική θεώρηση των πραγμάτων.


 Να αντιδρά συλλογικά, όταν τα ΜΜΕ δε λειτουργούν επωφελώς, να ασκεί κριτική και να τη δημοσιοποιεί, να προσπαθεί να περάσει στον πομπό το μήνυμα της απόρριψης των μη ποιοτικών εκπομπών.


 Να είναι ενημερωμένο για τον τρόπο λειτουργίας των ΜΜΕ, άρα απαιτείται να είναι επαρκής αναγνώστης και εικονικά αλφαβητισμένος τηλεθεατής.


ΙΙΙ. Επίλογος – ανακεφαλαίωση:

Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως στο συλλογικό μας βίο σήμερα η συνείδηση του πολίτη λογαριάζεται για “χωματερή” πληροφοριακών απορριμμάτων. Τεράστιες ποσότητες “ειδήσεων” κάθε μέρα είναι το προϊόν μιας γιγαντιαίας μεταποιητικής βιομηχανίας που μεταποιεί τη ζωή σε θέαμα ή σε έντυπη πρόκληση ψυχολογικών εντυπώσεων. Η αντίσταση σ’ αυτές τις εστίες πνευματικής μας μόλυνσης αποτελεί ίσως την πιο αποτελεσματική άμυνα στην ανθρώπινη αλλοτρίωση που επιβάλλει η καταναλωτική “πληροφόρηση”.

Αναρτήθηκε από Δημήτρης Χριστόπουλος

Πηγή : http://dimichri65.blogspot.com/2009/11/blog-post_5997.html

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/1338

ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ : AΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ “ΕΙΔΗΣΗ” ΤΗΣ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

I.1.1. Αφού διαβάσετε τις ακόλουθες σχολιασμένες ειδήσεις, να τις αποδώσετε όσο το δυνατόν αντικειμενικότερα και συντομότερα, αφαιρώντας κάθε σχόλιο.
(α) Οι γκραφιτάδες μαθητές «στασίασαν» στο σχολικό συγκρότημα «υψίστης ασφαλείας» της Γκράβας. Μετατρέπουν το δαιδαλώδες σχολικό συγκρότημα με προδιαγραφές φυλακής ανηλίκων σε έκθεση γκράφιτι. Με τα έντονα χρώματά τους χλευάζουν αυτούς που συνέλαβαν την ιδέα να τα εγκλωβίσουν ανάμεσα σε τόνους μπετόν και σιδήρου. Και με αυτοσχέδιες «βόμβες» χρωμάτων εξορίζουν το γκρίζο των τοίχων. Το φρούριο έμελλε ν΄ αλωθεί εκ των έσω από κάτι παιδιά με φαρδιά παντελόνια, που βιάζονται να μεγαλώσουν για να φύγουν από δω.
(β) Ένα αποτρόπαιο έγκλημα διαπράχτηκε στην Ελλάδα, καθώς οι φωτιές που ξέσπασαν στη χώρα από άκρη σε άκρη κατέκαψαν μέχρι τώρα γη συνολικής έκτασης πάνω από 1.200.000 στρέμματα, απογυμνώνοντας την κυριολεκτικά από το φυσικό της πλούτο.
(γ) Σκηνές από την ταινία του Γαβρά Mad City έζησε χθες όλη η χώρα. Το κράτος παράλυτο, η αστυνομία σε πλήρη αποδιοργάνωση και η τηλεόραση κυριαρχούσα, σε ρόλο διαπραγματευτή, ψυχολόγου και κοινωνικού λειτουργού, να συνομιλεί επί ώρες σε ζωντανή σύνδεση με τον επικίνδυνο κακοποιό.
I.1.2. Να διαμορφώσετε τις ειδήσεις που ακολουθούν, προσθέτοντας κάθε φορά το δικό σας αρνητικό σχόλιο, το οποίο μπορεί να εκφράζει, ανάλογα με το περιεχόμενο της είδησης, από απλή αποδοκιμασία έως αγανάκτηση.
(α) Μια νέα βομβιστική επίθεση στην Αλγερία είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν, το βράδυ της Παρασκευής, 26 άνθρωποι και να τραυματισθούν 125, εκ των οποίων οι 39 βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση. Η επίθεση, που αποδίδεται από τις αρχές στους φανατικούς ισλαμιστές, σημειώθηκε την Παρασκευή στην κεντρική αγορά της πόλης Τιαρέ, 350 χλμ. Νοτιοδυτικά του Αλγερίου.
(β) Η ακριβής αιτία του θανάτου της Ολυμπιονίκου και κατόχου των ρεκόρ κόσμου των 100 και 200 μ. Φλόρενς Γκρίφιθ – Τζόινερ, δεν θα καθορισθεί, πριν περάσουν εβδομάδες.
(γ) Ο πόλεμος μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων και των ανταρτών έχει οδηγήσει σε λιμό το Σουδάν, που αναμένεται να θρηνήσει τους προσεχείς μήνες 3,5 εκ. νεκρούς.
(δ) Τον περασμένο μήνα, δύο συμμορίες έκαναν την εμφάνισή τους στη Γαλλία, η μία στη Νότο και η άλλη στο Βορρά. Και οι δύο όμως παρουσίαζαν το ίδιο παράδοξο: ήταν συμμορίες κοριτσιών.
I.1.3. Να διαμορφώσετε τις ειδήσεις που ακολουθούν, προσθέτοντας κάθε φορά το δικό σας επιδοκιμαστικό σχολιασμό, που θα δηλώνει απλή επιδοκιμασία, έκπληξη ή ενθουσιασμό, ανάλογα με το περιεχόμενο κάθε είδησης.
(α) Τα υπουργεία Δημοσίας Τάξεως και Οικονομικών επικηρύσσουν τους εμπρηστές προσφέροντας αμοιβή 20 εκ. δρχ σε όποιον δώσει πληροφορίες που οδηγούν στον εντοπισμό τους.
(β) Οι ομάδες της Πρέμιερ Λιγκ στην Αγγλία είναι υποχρεωμένες από φέτος να παρέχουν τουλάχιστον το 1% της χωρητικότητας των γηπέδων τους σε φιλάθλους με σωματικά προβλήματα, κατασκευάζοντας ειδικά διαμορφωμένες και ασφαλείς θέσεις.
(γ) Στη δημιουργία Πάρκων Κυκλοφοριακής Αγωγής σε όλους τους νομούς της χώρας, για την εκπαίδευση και την εξοικείωση των παιδιών ηλικίας μέχρι 15 ετών, στους κανόνες οδικής κυκλοφορίας και ασφάλειας, προχωρεί το Υπουργείο Μεταφορών.
I.1.4. Σχολιάστε με κρίση, με επίθετο, με επίρρημα, με τη σειρά των λέξεων, με σημείο στίξης, αντίστοιχα, το γεγονός: «Η κυβέρνηση απέρριψε τα αιτήματα των απεργών».
I.1.5. Να διαμορφώσετε καθέναν από τους ακόλουθους τίτλους, που εκφράζουν υπαινιγμούς και σχόλια, έτσι ώστε να αποδίδουν την αντίστοιχη είδηση με τρόπο ουδέτερο.
1. Άναψε νέες φωτιές η πυρκαγιά στον Ταΰγετο.
2. Ψηφιακή T.V.: Η κυβέρνηση αγνόησε τις διαμαρτυρίες και έδωσε γη και ύδωρ στα συμφέροντα.
3. Το «τέρας» του πληθωρισμού βρυχάται.
4. Τα… δασοκτόνα νομοσχέδια υπεύθυνα για τις πυρκαγιές.
5. Φορολογία- βρόχος για 585.000 Έλληνες.
I.1.6. Αφού διαβάσετε τις σύντομες ειδήσεις που ακολουθούν, να διατυπώσετε αντίστοιχους τίτλους χρησιμοποιώντας σημεία στίξης, για να δηλώσετε το σχολιασμό που αναφέρεται στις παρενθέσεις.
(α) Χιλιάδες γυναίκες της Τουρκίας, οπαδοί του Ισλάμ, αναγκάζονται να βγάζουν τα παραδοσιακά μαντίλια και να βάλουν περούκες για να μην εκδιωχθούν από τα πανεπιστήμια και να μην αποταχθούν από τις δημόσιες υπηρεσίες όπου εργάζονται. Οι Τούρκοι στρατηγοί είναι αμήχανοι, οι έμποροι περούκας, όμως, τρίβουν τα χέρια τους. (Σχόλιο: έκπληξη)
(β) Σπανίζουν οι επόπτες – ναυαγοσώστες, που είναι απαραίτητοι σε παραλίες αλλά και σε πισίνες.
(Σχόλιο: ειρωνεία και αποδοκιμασία)
(γ) Ένα νέο φάρμακο δίνει ελπίδες για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού. (Σχόλιο: αμφιβολία)
(δ) Τις δύο τελευταίες σχολικές περιόδους, σύμφωνα με τη Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής, 3 μαθητές έχασαν τη ζωή τους πηγαίνοντας ή φεύγοντας από το σχολείο, 17 τραυματίστηκαν σοβαρά και 43 ελαφρά. (Σχόλιο: αγανάκτηση)
(ε) Παιδί των «φαναριών» ο 12χρονος Α.Λ. βρήκε και παρέδωσε στην αστυνομία τσάντα που περιείχε 200.000 δρχ. (Σχόλιο: επιδοκιμασία)

Αναρτήθηκε από Δημήτρης Χριστόπουλος

Πηγή : http://dimichri65.blogspot.com/2010/09/blog-post_03.html

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/1335

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση