ΣΥΝΤΑΞΗ ΡΗΜΑΤΩΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΜΟΝΟΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑ:

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

1. Ρήματα που σημαίνουν ωφέλεια ή βλάβη με λόγους ή έργα:

ὀνίνημι, ὠφελῶ,εὐεργετῶ, εὖ ποιῶ, βλάπτω, ἀδικῶ, εὖ λέγω, εὐλογῶ, κακῶς ποιῶ, κακῶς λέγω, λοιδορῶ, κολακεύω, κακοποιῶ, κακουργῶ, θωπεύω, θεραπεύω, τιμωροῦμαι (=τιμωρώ).

2. Ρήματα καταδίωξης ή απόδρασης: θηρῶ, θηρεύω, διώκω, ἐνεδρεύω, φεύγω, ἀποφεύγω, ἀποδιδράσκω, ζηλῶ.

3. Ρήματα διαφόρων σημασιών: φθάνω, λανθάνω, ἐπιλείπω, μένω, περιμένω, ὄμνυμι, ἐπιορκῶ, κελεύω, οἰκῶ, σπεύδω, θαρρῶ, σιγῶ, σιωπῶ.

4. Ρήματα αμετάβατα που χρησιμοποιούνται ως μεταβατικά: αἰδοῦμαι,

αἰσχύνομαι, φυλάττομαι, εὐλαβοῦμαι, ἐκπλήττομαι, καταπλήττομαι,

δακρύω, κλαίω, φοβοῦμαι, δέδοικα, οἰμώζω, θρηνῶ, ποθῶ, πενθῶ, ἀλγῶ.

5. Τα ρήματα: ὁρῶ, κρατῶ (+αιτιατική=νικώ), ἀγαπῶ, ποθῶ, φιλῶ, ακούω (+αιτιατική, δηλώνεται έμμεση αντίληψη), αἰσθάνομαι (+αιτιατική

κάποιες φορές, π.χ. ᾔσθετο βοήν).

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

1. Ρήματα που σημαίνουν μνήμη ή λήθη: μιμνήσκομαι, μέμνημαι, μνημονεύω, ἐπιλανθάνομαι.

2. Ρήματα που σημαίνουν φειδώ και τα αντίθετά τους: φείδομαι, ἀφειδῶ.

3. Ρήματα που σημαίνουν φροντίδα ή επιμέλεια και τα αντίθετά τους: φροντίζω, ἐπιμελοῦμαι, προνοῶ, μέλει μοι τινός, κήδομαι, μεταμέλει μοι τινός, μεταμέλομαι, ὀλιγορῶ, ἀμελῶ.

4. Ρήματα που σημαίνουν επιθυμία: ἐπιθυμῶ, ἐρῶ (=αγαπώ), ἐρῶμαι

(=επιθυμώ), ἐφίεμαι, ὀρέγομαι, γλίχομαι.

5. Ρήματα που σημαίνουν απόλαυση: ἀπολαύω, ὀνίναμαι.

6. Ρήματα που σημαίνουν μετοχή: μετέχω, μεταλαμβάνω, κοινωνῶ,

κληρονομῶ, μέτεστί μοι τινός.

7. Ρήματα που σημαίνουν πλησμονή: βρίθω, πίμπλαμαι, εὐπορῶ, γέμω, πλήθω,μεστῶ.

8. Ρήματα που σημαίνουν στέρηση: δέω, δέομαι, δεῖ μοι τινός, χρῄζω, ἀπορῶ, στέρομαι, σπανίζω.

9. Ρήματα που σημαίνουν γενικά αίσθηση (αφή, γεύση, όσφρηση, οσμή, ακοή):ἅπτομαι, ψαύω, θιγγάνω, ἔχομαι, ἀντέχομαι, δράττομαι, λαμβάνομαι,ἐπιλαμβάνομαι, ἀντιλαμβάνομαι, γεύομαι, ὀσφραίνομαι, ὄζω, πνέω, ἀκούω(για άμεση αντίληψη), ἀκροῶμαι.

10. Ρήματα που σημαίνουν απόπειρα: πειρῶ, πειρῶμαι.

11. Ρήματα που σημαίνουν επιτυχία: τυγχάνω, ἐφικνοῦμαι, ἐξικνοῦμαι.

12. Ρήματα που σημαίνουν αποτυχία: ἀποτυγχάνω, ἁμαρτάνω, διαμαρτάνω, ἐξαμαρτάνω, ψεύδομαι (=αποτυγχάνω)

13. Ρήματα που σημαίνουν έναρξη ή λήξη: ἄρχω, ἄρχομαι, λήγω, παύομαι (=σταματώ).

14. Ρήματα που σημαίνουν αρχή ή εξουσία και τα αντίθετά τους: ἄρχω, κρατῶ (+γενική=εξουσιάζω), βασιλεύω, ἡγεμονεύω, δεσπόζω, στρατηγῶ, τυραννῶ, ἡγοῦμαι (+γενική=είμαι αρχηγός).

15. Ρήματα που σημαίνουν χωρισμό: χωρίζομαι.

16. Ρήματα που σημαίνουν αποχή: ἀπέχω, ἀπέχομαι.

17. Ρήματα που σημαίνουν απομάκρυνση: διέχω, ἄπειμι, εἴκω (=υποχωρώ), παραχωρῶ.

18. Ρήματα που σημαίνουν απαλλαγή: ἀπαλλάττω, ἐλευθερῶ, λύω, ἀφίεμαι.

19. Ρήματα που σημαίνουν καταγωγή: εἰμί, γίγνομαι, ἔφυν, πέφυκα.

20. Ρήματα που σημαίνουν σύγκριση, διαφορά, υπεροχή: ἡττῶμαι, λείπομαι, ἀριστεύω, ἀπολείπομαι, ὑστερῶ, προέχω, μειονεκτῶ, περιγίγνομαι, περίειμι, πρωτεύω, κρατιστεύω, πλεονεκτῶ, ὑπερτερῶ, διαφέρω.

21. Ρήματα που είναι σύνθετα με τις προθέσεις: ἀπό, ἐκ, πρό, ὑπέρ, κατά.

22. Ρήματα διαφόρων σημασιών: φεύγω + γενική (=κατηγορούμαι για κάτι), ἑάλω + γενική (=καταδικάζομαι για κάτι), κρίνομαι + γενική (=τιμωρούμαι σε…π.χ. θάνατο), αἰσθάνομαι + γενική. Θυμήσου: ἁλίσκομαι = κυριεύομαι (για άψυχα), συλλαμβάνομαι (για έμψυχα).

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΔΟΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

1. Ρήματα σημαίνουν πρέπει, αρμόζει, ταιριάζει και τα συνώνυμά τους.

2. Ρήματα που σημαίνουν προσέγγιση ή συνάντηση απλή, φιλική ή εχθρική διάθεση: πλησιάζω, πελάζω, προσίημι, ἐντυγχάνω, συντυγχάνω.

3. Ρήματα που σημαίνουν ακολουθία, διαδοχή: ἕπομαι, ἀκολουθῶ.

4. Ρήματα που σημαίνουν επικοινωνία, ένωση: ὁμιλῶ, χρῶμαι (συχνά

συντάσσεται με δύο δοτικές, από τις οποίες η μία είναι κατηγορούμενο της

άλλης), μείγνυμαι, ἐπιμείγνυμαι, κεράννυμι.

5. Ρήματα που σημαίνουν φιλική ή εχθρική ενέργεια – διάθεση: εὐνοῶ, ἀρέσκω, βοηθῶ, ἀρήγω (=βοηθώ), ἀμύνω (=βοηθώ), τιμωρῶ (=βοηθώ), λυσιτελῶ, δουλεύω, πείθομαι, χαλεπαίνω (=οργίζομαι), ὀργίζομαι, ἐνοχλῶ, μάχομαι, στασιάζω, πολεμῶ, εἰς χείρας ἔρχομαι (=συμπλέκομαι), ἀπειλῶ, φθονῶ, ἐπιβουλεύω, λοιδοροῦμαι, ἀπειθῶ, ἐπιτιμῶ.

6. Ρήματα που σημαίνουν άμιλλα: ἁμιλλῶμαι.

7. Ρήματα που σημαίνουν φιλονικία: διαφέρομαι, ἐρίζω, ἀμφισβητῶ.

8. Ρήματα που σημαίνουν έριδα ή συμφιλίωση: σπένδομαι (=συνθηκολογώ), σπονδὰς ποιοῦμαι, συναλλάττομαι – διαλλάττομαι – καταλλάττομαι (=συμφιλιώνομαι).

9. Ρήματα που σημαίνουν ισότητα και ομοιότητα: ἰσοῦται, ὁμοιάζω, ἔοικα.

10. Ρήματα που σημαίνουν συμφωνία: συμφωνῶ, ὁμολογῶ, ὁμονοῶ, συνᾴδω (=συμφωνώ), συναρμόττω (=ταιριάζω).

11. Ρήματα που είναι σύνθετα με τις προθέσεις: ἐν, σύν, ἐπί, περί, παρά, ὑπό, πρός.

12. Ρήματα διαφόρων σημασιών: ἡγοῦμαι + δοτική = οδηγώ, ἡγοῦμαι + ειδικό απαρέμφατο = νομίζω ότι…, χρῶμαι + δύο δοτικές (η μία κατηγορούμενο της άλλης).

ΔΙΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑ:

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΔΥΟ ΑΙΤΙΑΤΙΚΕΣ:

α) Η μία αιτιατική, η οποία είναι πρόσωπο ή περιεκτικό ουσιαστικό, ειναι το ΑΜΕΣΟ αντικείμενο. Η άλλη, το πράγμα ή το άψυχο, είναι το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.

1. Ρήματα που σημαίνουν: ἀποκρύπτω, ἀποστερῶ, εἰσπράττω, ἱκετεύω, ἐρωτῶ, ἀνερωτῶ.

2. Ρήματα που σημαίνουν: ὑπενθυμίζω, διδάσκω.

3. Ρήματα που σημαίνουν: ἐνδύω.

4. Ρήματα που σημαίνουν: δρῶ, ἐργάζομαι, ποιῶ, ἀγορεύω, λέγω, εὐεργετῶ (τα ρήματα αυτά έχουν εξωτερικό και σύστοιχο αντικείμενο).

β) Η μία αιτιατική κατηγορούμενο της άλλης (με κατηγορούμενο του

αντικειμένου σε αιτιατική συντάσσονται τα κλητικά ρήματα, τα εκλογής,

δοξαστικά και τα συνώνυμα του εἰμὶ και του γίγνομαι).

1. Ρήματα που σημαίνουν: λέγω, καλῶ, προσαγορεύω, ὀνομάζω.

2. Ρήματα που σημαίνουν: ποιῶ, καθίστημι, τίθημι, ἀποδείκνυμι, ἀποφαίνω, αἱροῦμαι, χειροτονῶ.

3. Ρήματα που σημαίνουν: νομίζω, ἡγοῦμαι, κρίνω.

4. Ρήματα που σημαίνουν: ἔχω, δίδωμι, λαμβάνω, παραλαμβάνω, παρέχω.

5. Προσοχή: τα ρήματα αὔξω, τρέφω, αἴρω συντάσσονται με προληπτικό

κατηγορούμενο του αντικειμένου.

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

Η αιτιατική είναι το ΑΜΕΣΟ, η γενική το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.

1. Ρήματα που σημαίνουν: πληρῶ, μεστῶ, γεμίζω, κενῶ, ἐρημῶ, ἑστιῶ (=κάνω τραπέζι σε κάποιον).

2. Ρήματα που σημαίνουν: ἀκούω, μανθάνω, πληροφοροῦμαι.

3. Ρήματα που σημαίνουν: λαμβάνω, ἄγω, ἕλκω.

4. Ρήματα που σημαίνουν: ἀπαλλάσσω, ἀπολύω, παύω, ἀποστερῶ, χωρίζω, εἴργω (=εμποδίζω), κωλύω, ἐλευθερῶ.

5. Ρήματα που σημαίνουν: ἀνταλλάσσω, ἀγοράζω, πωλῶ, πιπράσκω, ὠνοῦμαι (=αγοράζω), ἀποδίδομαι (=πωλώ), ἀξιῶ, τιμῶ, ἐκτιμῶ.

(Στις παραπάνω 5 κατηγορίες ρημάτων η ΓΕΝΙΚΗ είναι ΓΕΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ σε θέση ΕΜΜΕΣΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ)

6. Ρήματα που σημαίνουν ψυχικό πάθημα: θαυμάζω, ἄγαμαι, ζηλῶ, ἐπαινῶ, εὐδαιμονίζω, οἰκτίρω, μισῶ, μακαρίζω.

7. Ρήματα που σημαίνουν δικάζω και ανταποδίδω: αἰτιῶμαι, γράφομαι, κρίνω, τιμωροῦμαι, διώκω, δικάζω.

(Στις παραπάνω 2 κατηγορίες ρημάτων η ΓΕΝΙΚΗ είναι ΓΕΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ σε θέση ΕΜΜΕΣΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ)

8. Ρήματα που είναι σύνθετα με τις προθέσεις: ἀπό, ἐκ, κατά, πρό.

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΟΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

Η αιτιατική είναι το ΑΜΕΣΟ, η δοτική το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.

1. Ρήματα που σημαίνουν: λέγω, δίδω, δεικνύω.

2. Ρήματα που σημαίνουν: ὑπόσχομαι, παραγγέλλω.

3. Ρήματα που σημαίνουν: ἐξισώνω, ὁμοιάζω.

4. Ρήματα που σημαίνουν: ἀναμιγνύω, συνδιαλλάσσω.

5. Μερικά σύνθετα ρήματα με τις προθέσεις: ἐν, σύν.

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΔΟΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

Η γενική είναι το ΑΜΕΣΟ, η δοτική το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.

1. Ρήματα που σημαίνουν: μετέχω, μεταδίδω.

2. Ρήματα που σημαίνουν: παραχωρῶ, φθονῶ.

3. Ρήματα που σημαίνουν: τιμῶ, τιμῶμαι