Ελληνικές Παροιμίες – Μέρος Γ

Οι πιο γνωστές και συνηθισμένες ελληνικές παροιμίες.

Χαρακτήρας

• Άμα το ‘χει η κούτρα σου να κατεβάζει ψείρες…
• Ο λύκος κι αν εγέρασε κι άσπρισε το μαλλί του, ούτε τη γνώμη άλλαξε ούτε την κεφαλή του.
• Το ήμερο τ’ αρνί βυζαίνει από δυο μανάδες και το άγριο δε βυζαίνει ούτε απ’ τη μάνα του.

Αυτογνωσία

• Η μαϊμού είδε τον κώλο της και τρόμαξε.
• Καθενός η πορδή, μόσχος του μυρίζει.
• Η καμήλα δε βλέπει την καμπούρα της.

Όνομα

• Όχι Γιάννης, Γιαννάκης
• Άλλος έχει τ’ όνομα κι άλλος τη χάρη.
• Σπίτι χωρίς Γιάννη, προκοπή δεν κάνει.
• Ακόμα δεν τον είδαμε και Γιάννη τον εβγάλαμε.

Καταγωγή

• Από αγκάθι βγαίνει ρόδο κι από ρόδο βγαίνει αγκάθι.
• Η αλεπού και το παιδί της, ένα τομάρι έχουνε.
• Κατά μάνα κατά κύρη, κατά γιος και θυγατέρα.
• Από κει που πήδησε η κατσίκα θα περάσει και το κατσικάκι.
• Παπά παιδί, διαόλου εγγόνι.
• Σόι πάει το βασίλειο.
• Το σόι σώζεται.
• Όποιος γεννηθεί στη φυλακή, την φυλακή θυμάται.
• Το αίμα νερό δεν γίνεται και άμα γενεί, δεν πίνεται.
• Η αλεπού εκατό χρονών, τ’ αλεπουδάκια εκατόν δέκα.
• Το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά θα πέσει.
• Οι κάμποι τρέφουν άλογα και τα βουνά λεβέντες.
• Βρήκε ο γύφτος τη γενιά του κι αναγάλλιασε η καρδιά του.
• Μη μου πολυψηλώνεσαι γιατί ψηλός δεν είσαι, και το χωριό σου είναι κοντά, και ξέρω τίνος είσαι.

Γέλιο & Χαμόγελο

• Γέλασε και το παρδαλό κατσίκι.
• Άμα ξαναγίνω νύφη, ξέρω να χαμογελώ.
• Γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος.
• Δυο γελάν, κάτι ξέρουν. Ένας γελάει, τρελός είναι.
• Ας πηδάμε κι ας γελάμε για να λεν πως δεν πεινάμε.

Εξωτερική Εμφάνιση

• Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά.
• Από ‘ξω κούκλα κι από μέσα πανούκλα.
• Άσχημο παιδί στην κούνια, όμορφο στη ρούγα.
• Μπρος τα κάλλη τι είναι ο πόνος.
• Τα πάχη μου, τα κάλλη μου.
• Τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής.
• Κοντή γυναίκα πέρδικα, ψηλή καρακαηδόνα.
• Άλλαξε ο Μανωλιός, έβαλε τα ρούχα του αλλιώς.
• Φυλάξου από άνθρωπο σπανό και μαλλιαρή γυναίκα.
• Η αρρώστια και η αρχοντιά φαίνονται από μακριά.

Υγεία

• Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα.
• Οι τριφτάδες κι ο χυλός, ώσπου να σηκωθείς ορθός.
• Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε ο κώλος τον πονεί.
• Ο άρρωστος θέλει γιατρό κι ο πεθαμένος κλάμα.
• Κώλος κλαμένος, γιατρός χεσμένος.

Τύχη & Πεπρωμένο

• Ρόδα είναι και γυρίζει.
• Οι πουτάνες κι οι τρελές έχουν τις τύχες τις καλές.
• Η τύχη βοηθάει τον τολμηρό
• Να ‘χα πουτάνας ριζικό και ακαμάτρας μοίρα.
• Πουτάνας τύχη δεν χάνεται.
• Αγάπαγε η Μάρω το χορό βρήκε και άντρα χορευτή.
• Αυτός κοιμάται κι η τύχη του δουλεύει.
• Ο άνθρωπος ό,τι μπορεί κι ο Θεός ό,τι θέλει.
• Όποιου του μέλλει να πνιγεί, δεν πάει από κρεμάλα.
• Ο Θεός άλλους έπλασε και άλλους έκλασε.
• Όποιος έχει τύχη, γεννάνε και τα κοκόρια του.
• Γυναίκα και καρπούζι η τύχη τα διαλέγει.
• Που γραψ’ ο Θεός ξεβράκωτο, ποτέ βρακί δε βάζει
• Όσα φέρνει η ώρα, δεν τα φέρνει ο χρόνος όλος.
• Άλλος μαυρομάτα και άλλος τσιμπλομάτα.
• Του φτωχού τ’ αρνί κριάρι δε γίνεται.
• Αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό περπάτει
  [κι αν είσαι κακορίζικος, κάτσε, μην τυραννιέσαι]

Απρόοπτα

• Αλλού τ’ όνειρο κι αλλού το θάμα.
• Αλλού τα κακαρίσματα κι αλλού γεννάν’ οι κότες.
• Σηκώθηκαν τα πόδια να χτυπήσουν το κεφάλι.
• Είδα κι είδα, γύφτο παπά δεν είδα.
• Βουνό με βουνό δεν σμίγει.
• Κατά φωνή και γάιδαρος.
• Μέγας είσαι, Κύριε, και θαυμαστά τα έργα σου!

Απογοήτευση

• Ζήσε μαύρε μου να φας τριφύλλι.
• Κάθε ημέρα δεν είναι τ’ Αϊ-Γιαννιού.
• Από το γάμο έρχομαι και μα την πείνα που ‘χω.
• Πώς πάν’ αράπη τα παιδιά σου; Όσο πάνε και μαυρίζουνε.
• Στολίστει η νύφη κι απόμεινε.
• Τι έχεις Γιάννη; Τι είχα πάντα.
• Χέσε μέσα Πολυχρόνη που δε γίναμε ευζώνοι.
• Χέσε ψηλά κι αγνάντευε.
• Πολύ κο-κο και κανένα αβγό
• Μούντζω κατά του Κουρουνιού, σπάσανε οι μπογάνες.
• Παρηγοριά στον άρρωστο ώσπου να βγει η ψυχή του.

Θλίψη & Πόνος

• Το πολύ ταμάχι τρώει το στομάχι.
• Αυτός που ‘χασε το χοίρο του, όλο μουγκριές ακούει.
• Στον άρρωστο το γιατρικό, στον πονεμένο ο λόγος.
• Μια στενοχώρια που μοιράζεται είναι μισή στενοχώρια.
• Μοιρασμένη χαρά, διπλή χαρά. Μοιρασμένος πόνος, μισός πόνος.

Απόγνωση

• Αλί απ’ τον Αλή που ‘χασε τ’ άλογο και πιλαλεί.
• Έρμα μαντριά γιομάτα λύκους.
• Ο πνιγμένος απ’ τα μαλλιά του πιάνεται.
• Χωρίς κουπιά και άρμενα, Αϊ-Νικόλα βόηθα.

Φόβος

• Σαν τη γίδα το ψαλίδι.
• Ο φόβος φυλάει τα έρμα.
• Καθαρός ουρανός αστραπές δε φοβάται.
• Τρέμει σαν το σκύλο κάτω απ’ το ρέχτι.
• Αν φοβόταν ο λύκος τη βροχή, θα φόραγε καπότα.
• Όπου πεθαίνουνε πολλοί, θάνατο δε φοβάσαι.
• Φοβάται ο Γιάννης το θεριό, και το θεριό το Γιάννη.
• Πώς πάνε οι στραβοί στον Άδη; ένας κοντά στον άλλονε.
• Άμα δεις λαγόν εμπρός σου, τρεις φορές καν’ το σταυρό σου.
• Το γουρούνι το κράζουν για μαχτό και κείνο πάει για σκατό.

Ντροπή

• Μισή ντροπή δική μου – μισή ντροπή δική του.
• Η δουλειά δεν είν’ ντροπή και ντροπή είν’ η τεμπελιά.
• Έβγα έξω και πομπέψου κι έμπα μέσα και πορέψου.
• Έμαθα γδυτός και ντρέπομαι ντυμένος.
• Τον ξεδιάντροπο φτύνανε κι έλεγε ψιχαλίζει.
• Η ντροπίτσα τρώει πετρίτσα.
• Ντράπου η κόρη, βρέθει γκαστρωμένη.

Αξιολόγηση

• Χώρια τα στέρφα από τα γαλάρια.
• Άλλος έχει τ’ όνομα κι άλλος τη χάρη.
• Θα πηδήξω τάτα, θα σε δω παιδάκι μου.
• Του γεωργού η δουλειά στ’ αλώνι φαίνεται.
• Ο κακός γείτονας κάνει τον καλό νοικοκύρη.
• Άγιος που δε θαυματουργεί, μηδέ δοξολογιέται.
• Δείξε μου τον φίλο σου, να σου πω ποιος είσαι.
• Όσο βαραίνει ένας άνθρωπος, δε βαραίνει ο κόσμος όλος.

Αξία & Ικανότητα

• Ο καλός ο μύλος όλα τ’ αλέθει.
• Άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας.
• Βασιλικός κι αν μαραθεί, τη μυρωδιά την έχει.
• Της καλής προβατίνας της κρεμάνε το τροκάνι.
• Ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται.
• Ο καλός ο γεωργός κάνει το καλό χωράφι.
• Η τέχνη και η πονηριά τη νικά την αντρειά.
• Το δέντρο που ‘χει τον καρπό, όλο πετροβολιέται.
• Μάστορης είναι και της κατσίκας ο κώλος, [που κάνει κομπολόι την κοπριά ].
• Μη με κοιτάς στο γύρισμα, γυρίζω παλικάρι. Να με κοιτάς στο λιόκρισμα που σπάω το λιθάρι.

Θέληση

• Ο επιμένων νικά.
• Όλα γίνονται. Μόνο του σπανού τα γένια δεν φυτρώνουν.

Καλοσύνη

• Κάμε το καλό και ρίξ’ το στο γιαλό.
• Ο καλός καλό δεν έχει.
• Χίλιοι καλοί χωράνε.
• Αφού έκαμες την εκκλησιά, κάμε και τ’ άγιο βήμα.

Υπευθυνότητα

• Όποιος έχει αμπέλι, ας βρει δραγάτη.
• Εγώ βαφτίζω και μυρώνω, άρα ζήσει άρα δε ζήσει.
• Άλλος σ΄ έχεσε κι εγώ θα σε σφουγγίσω;
• Ανύπαντρος σαν παντρευτεί δεν πρέπει να χορεύει, μόνο σακί στον ώμο του κριθάρι να μαζεύει.

Ευγνωμοσύνη

• Όταν σου χαρίζουν ένα γάιδαρο, μην τον κοιτάς στα δόντια.
• Πίνει η κότα το νερό, μα κοιτάει και το Θεό.
• Η χάρη θέλει αντίχαρη και πάλι χάρη είναι.

Προνοητικότητα

• Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν.
• Φύλαγε τα ρούχα σου να έχεις τα μισά.
• Έχουσιν γνώσιν οι φύλακες.
• Μήτε στη μέση χωραφιού, μήτε στην άκρη τραπεζιού
• Μην φυτρώνεις εκεί που δεν σε σπέρνουν.
• Κεραμίδια που δε στάζουνε, μη τα σκαλίζεις.
• Του άγιου άναβε ένα κερί και του διαβόλου δέκα.
• Αλάργα από πλώρη καραβιού και μουλαριού το κώλο.
• Την υπογραφή σου και το κάτω το κεφάλι σου να προσέχεις που τα βάζεις.

Υπομονή

• Αγάλι-αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι.
• Το καλό πράγμα αργεί να γίνει.
• Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι.
• Σταλαματιά, σταλαματιά, τρώγεται η πέτρα η πλατιά.

Αδράνεια & Τεμπελιά

• Πέσε πίτα να σε φάω.
• Κάλλιο ένα καλό χουζούρι παρά της δουλειάς το νταβαντούρι.
• Άδουλος, δουλειά δεν έχει, το βρακί του λύν’ και δένει.
• Γλυκός ο ύπνος το πρωί, γδυτός ο κώλος τη Λαμπρή.
• Η αλεπού είχ’ εργατιά και κείνη ακριδολόγαγε.
• Με το στόμα μπάρα-μπάρα, με τα χέρια κουλαμάρα.
• Με το νου πλουταίν’ η κόρη, με τον ύπνο η ακαμάτρα.
• Ο τεμπέλης κι ο φαγάς ή χωροφύλακας ή παπάς.
• Ο ύπνος θρέφει μάγουλα και ξεγυμνώνει κώλους.
• Ο ύπνος θρέφει τα μωρά κι ο ήλιος τα μοσχάρια.
• Άξιος είναι στο φαΐ και γρήγορος στον ύπνο.
• Δουλειά δεν είχε ο διάολος κι έδερνε τα παιδιά του.

Αμαρτίες

• Θέλω ν’ αγιάσω κι ο διάβολος δεν μ’ αφήνει.
• Αμαρτία εξομολογουμένη ουκ έστι αμαρτία.
• Αν αρτυθείς να είν’ αρνί, αν κλέψεις ναν’ χρυσάφι κι αν αγαπήσεις και καμιά, να τη ζηλεύει η γειτονιά.

Ματαιοδοξία

• Χόρτασ’ η ψείρα και βγήκε στον γιακά.
• Έκανε η μύγα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο.
• Έμαθε να βελονιάζει και γαμεί το μάστορή του.
• Περήφανος καλόγερος, άδεια τα σακούλια του.
• Το μυρμήγκι, σαν είναι να χαθεί, βγάζει φτερά.
• Έλα παππού να σου δείξω τ’ αμπελοχώραφά σου.
• Άλλη καμιά δε γέννησε, μόνο η Μαρία το Γιάννη.
• Άβρακος έβαλε βρακί, σε κάθε πόρτα το έδειχνε.
• Ας με λενε Βοϊβοντίνα, κι ας ψοφώ απ’ την πείνα.
• Τι του λείπει του ψωριάρη, φούντα με μαργαριτάρι.

Βλακεία

• Όποιος δεν έχει μυαλό, έχει πόδια.
• Σαράντα πέντε Γιάννηδες ενός κοκόρου γνώση.
• Δεν μπορεί να μοιράσει δυο γαϊδουριών άχυρα.
• Να ‘χαν οι κουρούνες γνώση, να μας δάνειζαν καμπόση.
• Τα μυαλά σου και μια λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος.

Αναποτελεσματικότητα

• Θύμωσε ο Αγάς κι έκοψε τ’ αρχ… του.
• Έκανε τ’ άχυρα κομμάτια.
• Όποιος πάει ανάγυρα, πάει σπίτι του.
• Όπου λαλούν πολλοί κοκόροι, αργεί να ξημερώσει.
• Στραβός στραβόν οδήγαγε κι ηύραν κι οι δυο το βράχο.
• Της νύχτας τη δουλειά τη βλέπει η μέρα και γελά.
• Τυφλός τυφλό οδήγαγε κι οι δυο στο λάκκο πέσαν.
• Δεμένο σκυλί, πρόβατα δε φυλάει.
• Φάγαμε το βόδι κι αφήσαμε την ουρά του.
• Ή στραβός είν’ ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε.
• Τον κώλο βάζει ο μάγειρας, σκατά θα μαγειρέψει
• Ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη.
• Έκαψ’ την καλύβα του να μη τον τρων’ οι ψύλλοι.
• Πάρε την κάργια οδηγό, να φας σκατό με το κιλό.
• Κίνησε ο Οβριός για το παζάρι κι έτυχε να ‘ναι Σάββατο.
• Με τις πορδές δε βάφονται αβγά.
• Με κουβαλητό νερό ο μύλος δε γυρίζει.
• Κι εγώ κακό χερόβολο και συ κακό δεμάτι.
• Σαράντα χρόνια μάστορας και μάστορα γυρεύω.
• Αν βάζεις τον κώλο σου να σου κάνει δουλειά, σκατά δουλειά θα κάνει.
• Τι έχουν τα έρμα και ψοφάνε; Με ήλιο τα μπάζουμε, με ήλιο τα βγάζουμε.

Πλεονεξία

• Όποιος θέλει τα πολλά, χάνει και τα λίγα.
• Κλαίν’ οι χήρες, κλαίν’ κι οι παντρεμένες.
• Γλυκάθηκε η γριά στο μέλι, θα φάει και το κουβέλι.
• Καλόμαθε η γριά στα σύκα και εμπαινόβγαινε κι εζήτα
• Του παπά η κοιλιά είν’ αμπάρι, θέλει να φάει και να πάρει.
• Και την πίτα σωστή και το σκύλο χορτάτο.
• Και γαλάτα και μαλάτα και θηλυκά τ’ αρνιά.

Απάθεια

• Χέστηκε η φοράδα στ’ αλώνι.
• Χέστηκε η Φατμέ στο Γενί τζαμί.
• Ο βρεγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται.
• Σιγά μη στάξει η ουρά του γαϊδάρου.
• Τον ξεδιάντροπο φτύνανε κι έλεγε ψιχαλίζει.
• Έπεσε η ζάχαρη στο μέλι και κάτι τρέχει.
• Ας γυρίζει ο μύλος, κι ας τρώει ο χοίρος.
• Δε φοβάται ο παστουρμάς τ’ αλάτι.
• Άνεμος που δεν μποδίζει, άφησέ τον κι ας βουίζει.
• Εκατό ξυλιές στον ξένο κώλο λίγες είναι.
• Χέστηκε ο Πολύδωρος που ‘ναι στα πόδια γρήγορος.
• Μακριά απ’ τον κώλο μου, κι ας είναι δέκα μέτρα.
• Σιγά μη χάσει η Βενετιά βελόνι.
• Από πίτα που δεν τρως, τι σε νοιάζει κι αν καεί.
• Καθαρός ουρανός αστραπές δε φοβάται.
• Ψωμί μη λείψει σπίτι μας και φούρνος να μη καπνίσει.

Τρέλα

• Η τρέλα δεν πάει στα βουνά.
• Τρελός παπάς σε βάφτισε
• Τρελός ράφτης, μακριά κλωστή.
• Από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια.

Κακία

• Κακό χωριό τα λίγα σπίτια.
• Κακό σκυλί ψόφο δεν έχει.
• Το γινάτι βγάζει μάτι.
• Στο καλάθι δεν χωρεί, στο κοφίνι περισσεύει.
• Του κακού, κακό μην κάνεις, το δικό του τόνε φτάνει.
• Ο κακός χρόνος περνάει, ο κακός γείτονας δεν περνάει.

Φθόνος

• Το μάτι σπάει την πέτρα.
• Να ‘ταν η ζήλια ψώρα, θα ξυνόταν όλη η χώρα.
• Μία αλεπού κοψονούρα, όλες τις θέλει κοψονούρες.
• Ν’ άκουγε ο Θεός τον κόρακα, όλοι οι γάιδαροι θα ψοφούσαν.
• Μητ’ ο σκύλος τρώει τ’ άχυρο μήτε τον γάιδαρο αφήνει.
• Άσπρο κώλο που ‘χει η νύφη, να ‘χαμε και μεις οι γύφτοι.

Μικροπρέπεια

• Δώσε θάρρος στο χωριάτη, να σ’ ανέβει στο κρεβάτι.
• Πάρ’ τον στο γάμο σου να σου πει και του χρόνου.
• Το γύφτο κάναν βασιλιά κι αυτός γύρευε ρείκια.
• Αν φτύσεις πάνω, φτύνεις τα μούτρα σου κι αν φτύσεις κάτω φτύνεις τα γένεια σου.

Υποκρισία

• Να σε χέσω Γιάννη, να σ’ αλείψω μέλι να γιάνει.
• Γάτος γαμάει και γάτος σκούζει.
• Ο πρωτομυριστής και πρωτοκλαστής.
• Στην γειτονιά τριαντάφυλλο και μες στο σπίτι αγκάθι.
• Φωνάζει ο κλέφτης για να φοβηθεί ο νοικοκύρης.
• Αντί να βογκάει ο γάιδαρος βογκάει ο καβαλάρης.
• Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις.
• Ο κουφός και ο κλανιάρης πάνε δίπλα στα νταούλια
• Ας πηδάμε κι ας γελάμε για να λεν πως δεν πεινάμε.
• Θέλω ν’ αγιάσω κι ο διάβολος δεν μ’ αφήνει.

Εγκαρτέρηση

• Κάθε εμπόδιο για καλό.
• Μαθημένα τα βουνά απ’ τα χιόνια.
• Και τα καλά δεχούμενα, και τα κακά.
• Όσα βρέχει ο Θεός, τόσα καταπίνει η γη.
• Λαγόν εσφάζαν κι έκλανε, καλά που δεν έχεζε.
• Χαρά σ’ εκείνο το κακό, που θα ‘ρθει μοναχό του.
• Μαθημένο είν’ τ’ αρνί , να του παίρνουν το μαλλί.

Απαξίωση

• Παπάς εγίνεις Κώστα; Το ‘φερ’ η κατάρα.
• Το ‘να παιδί καλό παιδί και τ’ άλλο γαμώ τη μάνα του.
• Ο άδειος ο τενεκές κάνει το μεγαλύτερο θόρυβο.
• Και κόκκορος εν λαχάνοις, και Σαούλ εν προφήταις.
• Κολιός και κολιός από ένα βαρέλι.
• Κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα.
• Απ’ όπου κι αν τον πιάσεις λερώνεσαι.
• Βροντάν όλα τα σίδερα, βροντά κι η σακοράφα.
• Μιλάν’ όλοι, μιλάνε κι οι κώλοι.
• Όποιος είν’ έξω απ’ το χορό, πολλά τραγούδια ξέρει.
• Ο τεμπέλης κι ο φαγάς ή χωροφύλακας ή παπάς.
• Άξιος είναι στο φαΐ και γρήγορος στον ύπνο.
• Πλεύουν τα μήλα στο νερό, πλεύουν και οι καβαλίνες.
• Καλώς τον άγιο του Θεού, τον παξιμαδοκλέφτη.
• Από κακή κολοκυθιά, ούτε κολοκυθόσπορο.

Απειλή

• Κι ο Άγιος φοβέρα θέλει.
• Το σιγανό ποτάμι να φοβάσαι.
• Το ποτάμι κοιμάται, ο οχτρός δεν κοιμάται.
• Θα φάει η μύγα σίδερο και το κουνούπι ατσάλι.
• Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά.
• Βαστάτε Τούρκοι τ’ άρματα.
• Καλομελέτα κι έρχεται.
• Ο διάβολος έχει πολλά ποδάρια.
• Έβαλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
• Σαν σ’ αρέσει μπαρμπα-Λάμπρο, ξαναπέρνα από την Άνδρο.
• Φυλάξου από άνθρωπο σπανό και μαλλιαρή γυναίκα.
• Όταν ακούς την αρκούδα στου γείτονα την αυλή, καρτέρα τη και στη δική σου.

Καχυποψία

• Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός.
• Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι;
• Μασάει η κατσίκα ταραμά;
• Όρκος του ρωμιού, πόρδος του γουρνιού.
• Τούρκο φίλευε και κώλο φύλαγε.
• Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι.

Ανάγκη

• Όποιος μπαίνει στο χορό, χορεύει.
• Ο καλός φίλος στην ανάγκη φαίνεται.
• Ο πλάτανος θέλει νερό κι η λεύκα θέλει αέρα.
• Διψάει η αυλή του για νερό κι αυτός αλλού ποτίζει.

Επιθυμίες

• Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα.
• Η γριά το μεσοχείμωνο θυμήθηκε πεπόνι.
• Το φαΐ και το χέσιμο ώσπου ν’ αρχίσουν θέλει.
• Αυτός που δε ζητά πολλά τα έχει όλα τα καλά.
• Καλομελέτα κι έρχεται.
• Ποιος στραβός δε θέλει το φως του.
• Θέλω την κι ας είναι χήρα και φτωχή και κακομοίρα.

Εναλλακτικές λύσεις

• Ή παπάς παπάς ή ζευγάς ζευγάς.
• Το μοναστήρι να ‘ναι καλά, και από καλογήρους…
• Έχει κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια.
• Ή θα βρέξει ή θα χιονίσει ή καλό καιρό θα κάνει.
• Το καλό το παλικάρι ξέρει κι άλλο μονοπάτι.
• Κάλλιο χήρα κακομοίρα, παρά κακοπαντρεμένη.
• Μάθε τέχνη κι άσ’ τηνε κι άμα πεινάσεις πιάσ’ τηνε.
• Θέλεις θέρισε και δέσε, θέλεις δέσε και κουβάλα.
• Όπου έχει δυο αγαπητικιές χαρά έχει μεγάλη, γιατί όταν μαλώνει με τη μια κινάει και πάει στην άλλη.

Σιγουριά

• Όποιος καεί με το χυλό, φυσάει και το γιαούρτι.
• Μην αγοράζεις γουρούνι στο σακί.
• Κάλλιο γαϊδουρόδενε παρά γαϊδουρογύρευε.
• Κάλλιο ένα και στο χέρι, παρά χίλια και καρτέρει.
• Πολλές φορές πάει η στάμνα στη βρύση, μα μια φορά θα σπάσει.
• Τούρκο φίλευε και κώλο φύλαγε.
• Χαρτιά γραμμένα, στόματα βουλωμένα.
• Στο τέλος ξυρίζουν το γαμπρό.
• Πούλαγε ακριβά και ζύγιαζε σωστά.
• Τι δε σε νοιάζει μη ρωτάς, ποτέ κακό δεν έχεις.
• Μη δεις ψηλό και φοβηθείς, κοντό κι αναθαρρέψεις.
• Όποιο πρόβατο φεύγει απ’ το μαντρί το τρώει ο λύκος.
• Όπου βλέπεις μάσα κάτσε κι όπου βλέπεις ξύλο τρέχα.
• Κάνεις το χωριάτη φίλο; Κράτα και κομμάτι ξύλο.
• Πάω αργά γιατί βιάζομαι.
• Μήτε το διάολο να δεις, μήτε το σταυρό σου να κάνεις.
• Αν δε λαλήσουν τα όργανα, κι αν δε σφαχτεί ο τράγος, απίστευτο μου φαίνεται να ‘ναι δικός μου ο γάμος.

Υποσχέσεις

• Αλαργινός ο κήπος, δωριανά τα λάχανα.
• Ψάρια στο γιαλό, τόσο τα πουλώ.
• Μην τάξεις σ’ άγιο κερί και σε παιδί κουλούρι.
• Τα βόδια τα δένουν απ’ τα κέρατα, τον άνθρωπο απ’ το λόγο του.
• Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι.
• Του γιου σου τάξε ψέματα και του γαμπρού σου αλήθεια.
• Αλλιώς μας τα ‘λεγες παπά, πριν σε χειροτονήσουν.

Εμμονές

• Το γινάτι βγάζει μάτι.
• Ένα το ‘χει η Μαριορή, το στεγνώνει το φορεί.
• Όλα τα πουλιά πάν’ κι έρχονται κι ο σπουργίτης αναμένει.
• Το λύκο τον κουρεύανε, πούθε παν’ τα πρόβατα.
• Τα ίδια Παντελάκη μου, τα ίδια Παντελή μου.
• Κάθε πρώτη του μηνός, για δεσπότης, για φανός.
• Άμα το ‘χει η κούτρα σου να κατεβάζει ψείρες…
• Η γριά το μισοχείμωνο ξυλάγγουρο γυρεύει.
• Γριάς το μεσοχείμωνο αγγούρι της θυμήθη.
• Το γουδί το γουδοχέρι [και έναν κόπανο στο χέρι].
• Όλοι κλαίν’ τον πόνο τους κι ο μυλωνάς τ’ αυλάκι.
• Οι βιολητζήδες άλλαξαν, μα ο χαβάς έμεινε ο ίδιος.
• Ο λύκος κι αν εγέρασε κι άσπρισε το μαλλί του, ούτε τη γνώμη άλλαξε ούτε την κεφαλή του.

Ματαιοπονία

• Τον αράπη κι αν τον πλένεις, το σαπούνι σου χαλάς.
• Άρμεγε λαγούς και κούρευε χελώνες.
• Στραβός βελόνι εγύρευε μέσα στην αχυρώνα.
• Στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα.
• Άδουλος, δουλειά δεν έχει, το βρακί του λύν’ και δένει.
• Δεν κάνει ούτε στο σακί ούτε στο σακούλι.
• Όποιος φτύνει κατά πάνω, φτύνει τα μούτρα του.
• Ράβε-ξήλωνε, δουλειά να μη σου λείπει.

Κατάντια

• Αφεντικά και δούλοι, το ίδιο γενήκαμε ούλοι.
• Οι μούτσοι που πηδάγαμε γίναν καπεταναίοι.
• Μάθαν πως γαμιόμαστε, πλακώσανε κι οι γύφτοι.
• Έρμα μαντριά γιομάτα λύκους.
• Εκεί που κρεμούσαν οι κλέφτες τ’ άρματα, κρεμούν οι γύφτοι τα νταούλια.
• Τ’ αγγειά γινήκαν θυμιατά και τα σκατά λιβάνι. Οι βλάχοι γίναν δήμαρχοι κι οι γύφτοι καπετάνιοι.

Φτώχεια

• Όπου φτωχός κι η μοίρα του.
• Η φτώχεια φέρνει γκρίνια.
• Αργεί ο Θεός και σκάει ο φτωχός.
• Τι είναι ο κάβουρας, τι είναι το ζουμί του.
• Τον φτωχό και το χωριάτη ξένη έγνοια το γερνάει.
• Του φτωχού το εύρημα, ή καρφί ή πέταλο.
• Φτωχό τ’ αρνί, πλατιά ουρά.
• Ψωμί δεν έχουμε, τυρί ζητάμε.
• Η φτώχεια θέλει καλοπέραση.
• Εδώ ψωμί δεν έχουμε, ραπανάκια για την όρεξη.
• Κώλοι υπάρχουν, λεφτά δεν υπάρχουν.
• Βρακί δεν έχει ο κώλος μας, γαρίφαλο στ’ αυτί μας.
• Θα γυρίσει ο τροχός, θα χορτάσει κι ο φτωχός.
• Έκανε το σκατό του παξιμάδι.
• Του φτωχού τ’ αρνί κριάρι δε γίνεται.
• Του φτωχού η κοιλία όταν γομούτε η ψωλίατ’ σκούτε.
• Που γραψ’ ο Θεός ξεβράκωτο, ποτέ βρακί δε βάζει
• Αγάλι – αγάλι τούμπανα, τι ‘ναι φτωχός ο γάμος.
• Θέλεις το φτωχό να σκάσει; Πες του λίρες να σ’ αλλάξει.
• Έχει ο σάκος άλευρα; Χριστός Ανέστη. Δεν έχει; θάνατον πατήσας.

Πείνα

• Νηστικό αρκούδι δε χορεύει.
• Ο νηστικός καρβέλια ονειρεύεται.
• Ο πεινασμένος γάιδαρος, ξυλιές δε λογαριάζει.
• Η πείνα κάστρα πολεμά και κάστρα παραδίνει.
• Από το γάμο έρχομαι και μα την πείνα που ‘χω.
• Νηστεύει ο δούλος του Θεού, γιατί δεν έχει να φάει.
• Ο πονεμένος αποκοιμήθηκε, ο νηστικός όχι.
• Ο χορτάτος τον πεινασμένο δεν τον πιστεύει.
• Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν.
• Ας πηδάμε κι ας γελάμε για να λεν πως δεν πεινάμε.

http://www.gnomikologikon.gr/greek-proverbs3.html