Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από το Υπουργείο Παιδείας ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Ο εκφοβισμός και η βία στο σχολείο είναι και ομαδικό φαινόμενο, καθώς δεν αφορά μόνο το μαθητή που εκφοβίζει και εκείνον που εκφοβίζεται, αλλά και όσους είναι παρόντες ή γνωρίζουν την ύπαρξή του, δηλαδή τους παρατηρητές, οι οποίοι μπορεί να είναι είτε μαθητές είτε ενήλικες.
Σχολικός εκφοβισμός (schoolbullying) και η θυματοποίηση (victimization) αποτελούν δυστυχώς ακόμη σύγχρονα φαινόμενα που μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου με σημαντικές επιπτώσεις και στην κοινωνικοποίηση τους αλλά και στην ενήλική τους ζωή.
Η ημέρα αυτή αποτελεί μια αφορμή για εκπαιδευτικούς, μαθητές/τριες και γονείς των σχολείων όλης της χώρας να ανταλλάξουν σκέψεις, πληροφορίες και ιδέες και να ενεργοποιηθούν δράσεις ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και αντιμετώπιση της σχολικής βίας και εκφοβισμού που εκδηλώνεται μεταξύ και εναντίον των μαθητών/τριών. Στόχος είναι να περιοριστεί το φαινόμενο της βίας στη ζωή των ανηλίκων και να αποτραπούν οι αρνητικές συνέπειες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Ας ξεκινήσουμε με δύο πανέμορφα, προσεγμένα, ευφάνταστα βίντεο, που έχουν να κάνουν με το σχολικό εκφοβισμό… για ενεργοποίηση των μαθητών μας.
Μια μικρού μήκους ταινία κατά του bullying, από τους μαθητές και τις μαθήτριες της Δ’ τάξης του 100ου Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης.
Το δεύτερο δημιουργήθηκε από την Δ2 τάξη του 11ου Δ.Σ. Ρόδου . Το πανέμορφο αυτό έργο που ενσωματώνει μηνύματα με τη χρήση της νοηματικής γλώσσας δίνει ένα ηχηρό μήνυμα και προτείνει τρόπους αντιμετώπισης ,για αυτό το παγκόσμιο φαινόμενο που απασχολεί έντονα γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικούς. Ένα φαινόμενο που αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και σωστά στο δημοτικό σχολείο, γιγαντώνεται στις επόμενες σχολικές βαθμίδες. Oι μαθητές επέλεξαν τις εικόνες και τις προτάσεις που εκφράζουν έντονα τα συναισθήματα των παιδιών που μπορεί να εμπλέκονται είτε ως θύματα, είτε ως θύτες, είτε ως παρατηρητές.
Η εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής Χρύσα Παυλή, βοήθησε να μάθουν τα παιδιά την νοηματική γλώσσα.
Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού υπήρχε από την αρχή της μαζικής εκπαίδευσης, όμως ο πρώτος ορισμός δόθηκε στη Νορβηγία το 1978, από όπου και ξεκίνησε η ευαισθητοποίηση επί του θέματος και η εν τω βάθη διερεύνηση του bullying.
Πρωτοπόρος στη μελέτη του σχολικού εκφοβισμού είναι ο Dr. Dan Olweus, καθηγητής στο τμήμα της Ψυχολογίας του πανεπιστημίου Bergen της Νορβηγίας, με ειδίκευση στις θεωρίες προσωπικότητας.
Τι είναι το Μπούλινγκ;
Είναι η επαναλαμβανόμενη επιθετική συμπεριφορά που εκδηλώνουν κάποια παιδιά εναντίον άλλων παιδιών που δεν τους έχουν βλάψει. Μπορεί να τους κοροϊδεύουν, να τους χτυπούν, να τους απειλούν, να διαδίδουν άσχημες φήμες γι΄ αυτούς, να κάνουν σεξουαλικά σχόλια, να καταστρέφουν τα πράγματα τους κ.α. Θέλουν να τους προκαλέσουν πόνο σωματικό ή ψυχολογικό. Το κάνουν συνέχεια και συστηματικά. Τα παιδιά που το ζουν αυτό είναι δυστυχισμένα, δε θέλουν να πάνε στο σχολείο. Φοβούνται, ντρέπονται, βρίσκονται σε απόγωση, νιώθουν αδύναμα, αβοήθητα και μόνα. Το κρύβουν και δεν το λένε στους γονείς τους. Ξεκινούν την ημέρα τους και ξέρουν τι θα τους συμβεί. Επίσης υπάρχει ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο.
Η Συγχώρηση στην Εκπαίδευση
Η νέα ιστοσελίδα έχει σκοπό την ενημέρωση σας γύρω απο τα εκπαιδευτικά προγράμματα
«Αγωγή στη Συγχώρηση» που έχουν ώς κύριο θέμα την διδακτική αγωγή της συγχώρησης σε παιδιά κάθε σχολικής βαθμίδα
Πέρα από τον χώρο της ψυχικής υγείας, η εφαρμογή της συγχωρητικότητας έχει υπεισέλθει δυναμικά και στον χώρο της εκπαίδευσης. Σύγχρονες έρευνες εστιάζονται στον χώρο της βίας και του σχολικού εκφοβισμού και αποδεικνύουν την ωφέλεια προγραμμάτων συγχωρητικότητας, ως πρόταση πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου.
Σκοπός αυτών των εκπαιδευτικών προγραμμάτων «Αγωγή στη Συγχώρηση» είναι να ξεκινήσουν να μαθαίνουν τα παιδιά από μικρή ηλικία τι είναι η συγχώρηση και ποια είναι η διαδικασία της, δηλαδή, πώς μπορεί να διαχειριστεί τον θυμό του και να συγχωρήσει κάποιος που έχει αδικηθεί και πληγωθεί, είτε σε απλό καθημερινό επίπεδο, είτε πολλές φορές σε πιο σοβαρές περιπτώσεις. Όπως αναφέρει ο R. Enright, η συγχώρηση θα πρέπει να είναι ένα σημείο αναφοράς που θα ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία. Οι εκπαιδευτικοί βοηθούν τους μαθητές σε όλη την εκπαιδευτική τους πορεία να μάθουν πώς να γράφουν και πώς να μιλούν, πώς να κάνουν μαθηματικές πράξεις, τους μαθαίνουν πώς να είναι δίκαιοι και τους τιμωρούν όταν δεν συμπεριφέρονται με βάση τους κανόνες του σχολείου. ∆υστυχώς όμως, το σχολείο και η κοινωνία παραλείπουν να κάνουν τη συγχώρηση ένα φυσικό κομμάτι της ζωής, από πολύ μικρή ηλικία, όπως θα έπρεπε. Τα προγράμματα της συγχώρησης βασίζονται σε έρευνες πολλών ετών και έχουν δύο βασικούς στόχους: α. Βραχυπρόθεσμα να μειώσουν τον θυμό που πολλά παιδιά, για διάφορους λόγους, βιώνουν υποφέροντας και που επιδρά αρνητικά στη συναισθηματική τους υγεία. Ο υπερβολικός θυμός μπορεί να οδηγήσει στον εκφοβισμό και σε βίαιες πράξεις, φαινόμενο που ως γνωστόν απασχολεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια όχι μόνο τη σχολική κοινότητα αλλά και την κοινωνία ολόκληρη. β. Μακροπρόθεσμα να αποκτήσουν οι μαθητές μια βαθύτερη γνώση της έννοιας της συγχώρησης και της εφαρμογής της, πέρα από τον χώρο του σχολείου, στο οικογενειακό και αργότερα στο εργασιακό περιβάλλον και στην ευρύτερη κοινότητα. Το άτομο που έχει μάθει να συγχωρεί, βλέπει τη ζωή με άλλη προοπτική, κατανοεί το ευάλωτο της ανθρώπινης φύσης και είναι συναισθηματικά, σωματικά και ψυχικά πιο υγιές. Από το βιβλίο «Σύγκρουση και Συνύπαρξη» (Γαλίτη, 2017. Εκδόσεις Γρηγόρη)
Εκπαιδευτικά Άρθρα της ιστοσελίδας:
Εκπαίδευση στη Συγχώρηση
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να τα επισκεφθείτε
Αυτό που δε θέλεις να σου κάνουν, μην τον κάνεις εσύ στους άλλους.
Τα παιδιά της Πέμπτης Τάξης του 56ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, έφτιαξαν ένα βιντεάκι για να μάθουμε τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός (μπούλινγκ) και θέλουν να διαθέσεις λίγο από τον χρόνο σου για να το δεις.
Ας μάθουμε λοιπόν για το τι συνιστά η έκφραση¨Σχολικός εκφοβισμός”
Μορφές και είδη βίας
ΠΑΤΗΣΤΕ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΤΑΦΕΡΘΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bullying), όπως και ο όρος «θυματοποίηση» (victimization)χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.
Συχνά το «ισχυρότερο» παιδί αντλεί από την πράξη του κάποιο όφελος, όπως ευχαρίστηση, κύρος, υλικά αποκτήματα, ενώ το «αδύναμο» παιδί δεν μπορεί να προστατέψει με ουσιαστικό και ριζικό τρόπο τον εαυτό του.
Ο εκφοβισμός και η βία στο σχολείο είναι και ομαδικό φαινόμενο, καθώς δεν αφορά μόνο το μαθητή που εκφοβίζει και εκείνον που εκφοβίζεται, αλλά και όσους είναι παρόντες ή γνωρίζουν την ύπαρξή του, δηλαδή τους παρατηρητές, οι οποίοι μπορεί να είναι είτε μαθητές είτε ενήλικες.
1. Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός
Ο σχολικός εκφοβισμός αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα που ταλαιπωρεί πολλά παιδιά, γονείς, το σχολείο, αλλά και την κοινωνία. Μπορεί να έχει σοβαρές αρνητικές συνέπειες που διαρκούν, κάποιες φορές και μη αναστρέψιμες, γι’ αυτό χρειάζεται έγκαιρη και συστηματική αντιμετώπιση.
Σύμφωνα με τον ορισμό του τι σημαίνει σχολικός εκφοβισμός (δημοσίευση – Επιστημονικός Οργανισμός “ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΗΒΙΚΗ ΥΓΕΙΑ”), bullying θεωρείται μια πολυδιάστατη επιθετική συμπεριφορά, η οποία προέρχεται από παιδιά, η οποία προέρχεται από παιδιά και μπορεί να είναι λεκτική, σωματική ή και ψυχολογική και που επαναλαμβάνεται με σκοπό να βλάψει, να πονέσει και να αναστατώσει το παιδί-θύμα, χωρίς το ίδιο να έχει προκαλέσει άμεσα αυτήν τη συμπεριφορά, μέσα ή έξω από χώρο του σχολείου (Olweus, 1993).
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να δείτε ένα επεξηγηματικό βίντεο
Ο εκφοβισμός συμβαίνει κι όταν κάποιος πληγώνει, βλάπτει ή ταπεινώνει ένα άτομο ξανά και ξανά. Ένας νταής αναζητά τρόπους να αποκτήσει δύναμη και έλεγχο πάνω σε ένα άλλο άτομο για να το κάνει να αισθανθεί άσχημα και να κάνει τον νταή να φαίνεται πιο δυνατός. Ο εκφοβισμός μπορεί να περιλαμβάνει την απειλή, τη διάδοση φημών, τον αποκλεισμό κάποιου από μια ομάδα και την αποστολή κακόβουλων μηνυμάτων μέσω κειμένου, email ή μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει θύμα εκφοβισμού – οι άνθρωποι εκφοβίζουν άλλους ανθρώπους για κάθε είδους λόγους.
Επίσης, η επιθετικότητα μπορεί να μετασχηματιστεί σε μορφές συμπεριφοράς κοινωνικά αποδεκτές, όπως είναι η διεκδικητικότητα, η πρωτοβουλία, το θάρρος της γνώμης, η δημιουργικότητα, η επιθυμία για μάθηση.
Στις περιπτώσεις του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο, η επιθετικότητα και η δύναμη (σωματική, ψυχολογική ή κοινωνική) διαστρεβλώνονται, γίνονται μέσο επιβολής και μάλιστα ένας τρόπος συσχέτισης με τους άλλους σε δυαδικό και ομαδικό επίπεδο.
Εκπαιδευτικό υλικό για τη βία στο σχολείο και τον εκφοβισμό
Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού.
Tο υπουργείο Παιδείας έχει εκδώσει εγκύκλιο με την οποία καλεί τις σχολικές μονάδες να αφιερώσουν τουλάχιστον δύο ή περισσότερες διδακτικές ώρες σε δράσεις-συζητήσεις- εκδηλώσεις (π.χ. βιβλιοπαρουσιάσεις, προβολές ταινιών, εικαστικά εργαστήρια, διαδραστικές ομιλίες, κ.α.) με στόχο την ευαισθητοποίηση σε θέματα βίας και σχολικού εκφοβισμού.
Η μέρα που έγινα κι εγώ λύκος – Παραμύθι
Ένα παραμύθι για τον εκφοβισμό και τη φιλία
Αφήγηση του παραμυθιού “Η μέρα που έγινα κι εγώ λύκος” από την Νάταλι Αμμάν.
Τα παιδιά της Έκτης Τάξης του 56ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών παρουσιάζοντάς μας το τραγούδι “Η βροχή που πληγώνει” μας στέλνουν ένα πολύ όμορφο μήνυμα ….
Ας δούμε παρακάτω τους στίχους του τραγουδιού
Πόσο σημαντικό είναι να γίνονται δράσεις στα σχολεία, ώστε τα παιδιά να μαθαίνουν μέσα από βιωματικές εμπειρίες, να κατανοούν τον εαυτό τους και τα συναισθήματά τους αλλά και των άλλων. Το Δημοτικό σχολείο Πέρα Χωρίου και Νήσου Α, ασχολήθηκε ολόχρονα με το κοινωνικό φαινόμενο του εκφοβισμού. Μια από τις δραστηριότητες τους ήταν η συγγραφή τραγουδιού. Μια διαδικασία που ενθουσίασε τα παιδιά τόσο, που φαίνεται στο αποτέλεσμα. Ένα τραγούδι το οποίο από μόνο του προώθησε τη συνεργασία, αφού για να ολοκληρωθεί δούλεψαν όμορφα μικροί και μεγάλοι. Το τραγούδι, αποτελείται από ραπ μουσική αλλά και μπαλάντα. Οι στίχοι του ραπ κομματιού γράφτηκαν από τους μαθητές των Ε’ και Στ’ τάξεων. Οι στίχοι της μπαλάντας από τη συνάδελφο Έλενα Ανδρέου. Μαζί με τα παιδιά τραγουδούν η Πάολα Ενταφιανού και ο Βασίλης Κάττος, οι οποίοι δίδαξαν παράλληλα στα παιδιά την έννοια του εθελοντισμού. Δούλεψαν αφιλοκερδώς και χάρισαν στα παιδιά σπουδαίες εμπειρίες. Ειδικά ο Βασίλης, αλλιώς Άγραφος Βίβλος, δίδαξε στα παιδιά τη ραπ μουσική, πρόσθεσε το στίγμα του με τους στίχους σε κυπριακή διάλεκτο, ηχογράφησε τα παιδιά και ενορχήστρωσε το κομμάτι.
Η μουσική του τραγουδιού, που τίτλο έχει “ Εγώ είμαι εδώ”, γράφτηκε από την μουσικό του σχολείου, Ειρήνη Κωνσταντίνου.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Σχολικού Εκφοβισμού ο ιστότοπος Learning Corner and Crafts μας ετοίμασε εκπαιδευτικό υλικό για παιδιά Δημοτικού έως και Α΄ Γυμνασίου. Το υλικό θα το βρείτε #δωρεάν στην επιλογή ΛΗΨΗ
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να επισκεφθείτε τον ιστότοπο
Yλικό για μικρές τάξεις
Από τον ιστότοπο https://www.thrania .com μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το παρακάτω υλικό :
Ο εκφοβισμός στις 4 γωνίες
Η παρακάτω δραστηριότητα από την ΄Τάξη Μαγική έχει τη λογική των Τραπεζιών Δραστηριοτήτων που έχω σχεδιάσει για την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία. Σκοπός είναι η εισαγωγή των μαθητών σε τέσσερις από τις μορφές του εκφοβισμού που συναντάμε πιο συχνά στο δημοτικό σχολείο. Τέσσερα μικρά βιντεάκια γίνονται αφορμή για συζήτηση, ενώ οι κάρτες λεξιλογίου βοηθούν στην εξοικείωση των μαθητών με το λεξιλόγιο και τις μορφές του εκφοβισμού.
Η δραστηριότητα αυτή έχει διάρκεια μίας διδακτικής ώρας και είναι κατάλληλη για τους μαθητές και τις μαθήτριες όλων των τάξεων του δημοτικού με ανάλογη προσαρμογή στο λεξιλόγιο ή και υποστήριξη από τον εκπαιδευτικό ιδιαίτερα στις πολύ μικρές τάξεις.
Τα Βήματα:
1. Εκτυπώνουμε τις κάρτες λεξιλογίου, τις κόβουμε και ιδανικά τις πλαστικοποιούμε (Τις κατεβάζετε από εδώ). 2. Μοιράζουμε σε όλους τους μαθητές από μία κάρτα από το λεξιλόγιο του εκφοβισμού. 3. Ετοιμάζουμε 4 υπολογιστές/ ταμπλέτες ή και κινητά στις 4 γωνίες της τάξης. 4. Χωρίζουμε τους μαθητές σε 4 ομάδες. Κάθε ομάδα πηγαίνει σε μία γωνία και παρακολουθεί ένα βίντεο (Λεκτικός Εκφοβισμός, Κοινωνικός Εκφοβισμός, Ηλεκτρονικός Εκφοβισμός, Σωματικός Εκφοβισμός). Μόλις τελειώσει το βίντεο διαβάζουν τις κάρτες τους και μετά από συζήτηση αποφασίζουν ποιες ταιριάζουν με τη μορφή εκφοβισμού του εκάστοτε βίντεο. Τοποθετούν τις επιλεγμένες κάρτες πάνω στο θρανίο.
Η διαδικασία επαναλαμβάνεται κυκλικά ώστε όλες οι ομάδες να περάσουν από όλες τις γωνίες της τάξης.
5. Συζητάμε στην ολομέλεια σχετικά με τις μορφές του εκφοβισμού, αν τις θεωρούμε όλες ισότιμες και αν επηρεάζουν το κάθε άτομο το ίδιο. 6. Τέλος, δημιουργούμε ένα κολλάζ. Κάθε ομάδα αναλαμβάνει να κολλήσει τις κάρτες στο μέρος του κολλάζ-αφίσας που αντιστοιχεί σε μία από τις μορφές εκφοβισμού (Κατεβάζετε την αφίσα από εδώ). Συνθέτουν το τελικό κολλάζ (μπορούν να το κολλήσουν πάνω σε χαρτόνι κάνσον) που αναρτάται έξω από την αίθουσα, ώστε να το βλέπουν και οι μαθητές των άλλων τάξεων.
1η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ: Μέσα στην τάξη με μέτρα για τον covid.
1. Εκτυπώνουμε τις κάρτες λεξιλογίου, τις κόβουμε και ιδανικά τις πλαστικοποιούμε. 2. Χωρίς να χρειαστεί να σηκωθούν από τα θρανία τους οι μαθητές, μοιράζουμε σε όλους από μία κάρτα με το λεξιλόγιο του εκφοβισμού. 3. Παρακολουθούμε με τη χρήση βιντεοπροβολέα τα 4 βίντεο. Μετά από κάθε βίντεο οι μαθητές επιλέγουν ποιες κάρτες αντιστοιχούν στη μορφή εκφοβισμού που προβάλλεται στο κάθε βίντεο. Ο/Η εκπαιδευτικός συλλέγει αυτές τις κάρτες και τις τοποθετεί στο κολλάζ.
Η διαδικασία επαναλαμβάνεται για κάθε βίντεο.
4. Συζητάμε στην ολομέλεια σχετικά με τις μορφές του εκφοβισμού, αν τις θεωρούμε όλες ισότιμες και αν επηρεάζουν το κάθε άτομο το ίδιο. 5. Δημιουργείται το τελικό κολλάζ που αναρτάται έξω από την αίθουσα, ώστε να το βλέπουν και οι μαθητές άλλων τάξεων.
2η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ: WEBEX.
1. Οι μαθητές από τον υπολογιστή τους παρακολουθούν τα 4 βίντεο μέσω της δυνατότητας share του εκπαιδευτικού. 2. Μετά από κάθε βίντεο καλούνται να επιλέξουν σε “δημοσκόπηση” (poll) που οργανώνεται από τον εκπαιδευτικό – host, λέξεις και φράσεις που αντιστοιχούν στη μορφή εκφοβισμού που προβάλλεται στο κάθε βίντεο.
Η διαδικασία επαναλαμβάνεται για κάθε βίντεο.
3. Συζητάμε στην ολομέλεια σχετικά με τις μορφές του εκφοβισμού, αν τις θεωρούμε όλες ισότιμες και αν επηρεάζουν το κάθε άτομο το ίδιο. 4. Οι μαθητές μπορούν να κάνουν ένα ομαδικό ηλεκτρονικό κολλάζ στο padlet.com (ο/η εκπαιδευτικός συνδέεται στην εφαρμογή και επιλέγει δημιουργία padlet με στήλες/ ονομάζει κάθε στήλη με κάθε μία από τις τέσσερις μορφές εκφοβισμού που συζητάμε/ μοιράζεται τον σύνδεσμο με τους μαθητές οι οποίοι συμπληρώνουν κάτω από κάθε στήλη λέξεις από το λεξιλόγιο που τους έχει δώσει).
Μπορείτε να παρακολουθήσετε τα βιντεάκια και από εδώ:
Στη φιλία λέμε “ΝΑΙ”
Όμως ένας καλός λόγος, πόσα πολλά μπορεί να καταφέρει!!!!
Μήπως να λέγεται πιο εύκολα ο καλός λόγος και μέσα από την καρδιά μας;
Τα παιδιά του Γ3 πήραν το πρώτο βραβείο Ραδιοφωνικού μηνύματος στο διαγωνισμό ” Καν’ το να ακουστεί ” του ESR (στο 6ο φεστιβάλ του European School Radio που πραγματοποιήθηκε στον Βόλο) και τους έδωσε την ευκαιρία να κάνουν “τα λόγια τους ασπίδα στα λόγια του μίσους”.
Πόστερ για τον Σχολικό εκφοβισμό
Μια ιστορία από τη Β΄ τάξη του 1ου Δημοτικού Σχολείου Βόλου, στα πλαίσια των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων για ένα ελεφαντάκι που δεχόταν εκφοβισμό για την προβοσκίδα του.
Εκπαιδευτικός: Σωτηρία Κίτσιου
Ο ήρωας της ιστορίας είναι ένα μικρό ελεφαντάκι που αναγκάστηκε με την οικογένειά του να αλλάξει τόπο κατοικίας και σχολείο, όταν στο γειτονικό δάσος ξέσπασε πυρκαγιά.
Στο νέο του σχολείο όμως δεν πήγαν όλα και τόσο καλά και ο Ντίνος έγινε πολύ δυστυχισμένος!!!
Ένα υπέροχο βίντεο, γεμάτο συναίσθημα που “περνάει” δεκάδες μηνύματα, ενώ χειρίζεται την ιστορία με ευαισθησία, σεβασμό, αγάπη & ιδέες πολύτιμες “παλιομοδίτικες ” που στις μέρες μας θεωρούνται κάτι παραπάνω από αναγκαίες, που μιλούν για την “έγνοια” εκείνο το ξεχασμένο συναίσθημα για τους ανθρώπους γύρω μας, που μιλούν για αξίες που πρέπει να τις ξαναβάλουμε στη ζωή μας.
Δείτε την ιστορία και βρείτε ένα φύλλο εργασίας κάτω από το βίντεο, για να ασχοληθείτε με το θέμα του Ενδοσχολικού εκφοβισμού, με τα παιδιά μικρών τάξεων(6 Μαρτίου)
“Η ιστορία δημιουργήθηκε από τους μαθητές για το θέμα των Συναισθημάτων και των Φυσικών καταστροφών, κατά το σχολικό έτος 2021-2022.Μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί και για τη σημερινή ημέρα κατά του Ενδοσχολικού Εκφοβισμού . Περιέχει και ένα ΦΕ σχετικό. Μπορεί να συνδυαστεί με το παραπάνω βίντεο που τα παιδιά διηγούνται την ιστορία.
Πατώντας πάνω στην εικόνα κάτω, μπορείτε να δείτε το ΦΕ, ηλεκτρονικά για να το δουλέψετε όλοι μαζί από τον πίνακα της τάξης με τη χρήση του βιντεοπροβολέα. Θα έχετε έτσι την ευκαιρία για συζήτηση και πιο ενεργή συμμετοχή των παιδιών….
ΤΙ ΝΟΜΙΖΕΙΣ ΟΤΙ ΝΙΩΘΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ;
Φύλλο εργασίας από τον ιστοχώρο “Το πρώτο κουδούνι”
Σχολικός Εκφοβισμός-εικόνες
από τον ιστότοπο Learning Corner and Crafts
Το εκτυπώσιμο εκπαιδευτικό υλικό περιλαμβάνει εικόνες, οι οποίες απεικονίζουν σκηνές σχολικού εκφοβισμού και βίας, μέσω των οποίων μπορεί να γίνει μια ανοιχτή συζήτηση με τα παιδιά και να αποτελέσει αφορμή για μια γενικότερη θεώρηση της κατάστασης και ενασχόλησης με το θέμα του σχολικού εκφοβισμού και της βίας.
Μια όμορφη παρουσίαση παρακάτω από το Δημοτικό Σχολείο Παλαιφύτου με τίτλο :
λέμε «ΝΑΙ» στη Φιλία λέμε «ΌΧΙ» σε όλες τις μορφές Βίας
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να δείτε την παρουσίαση
Στη Φιλία λέμε «ΝΑΙ»
Λέμε «ΝΑΙ» στη Φιλία, λέμε «ΌΧΙ» στη Βία
Στη Φιλία λέμε «ΝΑΙ»
Στη Συνεργασία «ΝΑΙ»
Στην Αλληλεγγύη «ΝΑΙ»
Στην Ελπίδα λέμε «ΝΑΙ»
Στη Φροντίδα λέμε «ΝΑΙ»
«ΌΧΙ» λέμε στη Βία
«ΌΧΙ» στην Κακοποίηση
«ΌΧΙ» λέμε στο Μίσος
«ΌΧΙ» στη Μοναξιά
Στην Ευγένεια λέμε «ΝΑΙ»
Στην Παρέα λέμε «ΝΑΙ
Στη Συμπόνια λέμε «ΝΑΙ»
Στην Ομόνοια λέμε «ΝΑΙ»
Στη Δικαιοσύνη «ΝΑΙ»
Και στην Καλοσύνη «ΝΑΙ»
«ΌΧΙ» λέμε στο Ξύλο
«ΌΧΙ» λέμε στο Βρίσιμ
«ΌΧΙ» στην Ειρωνεία
«ΌΧΙ» και στις Κλοτσιές
Στη Φιλία λέμε «ΝΑΙ»
Και στο Ενδιαφέρον «ΝΑΙ
Στην Εμπιστοσύνη «ΝΑΙ»
Και στην Ειλικρίνεια «ΝΑΙ»
Στην Ειρήνη λέμε «ΝΑΙ»
Στην Αισιοδοξία «ΝΑΙ»
«ΌΧΙ» λέμε στη Ζήλια
«ΌΧΙ» λέμε στο Φτύσιμο
«ΌΧΙ» στην Κοροϊδία
«ΌΧΙ» και στις Μπουνιές
Από τον Ιστότοπο ” thaliaskinderstories”
Δείτε επίσης τρεις αναρτήσεις από τον Ιστότοπο Χρωματιστή Τάξη:
1η. Ένα γουρουνάκι διαφορετικό (παραμύθι)
Ένα παραμύθι, για μικρότερα παιδιά, που μιλά με απλό τρόπο για τον σχολικο εκφοβισμό, τη διαφορετικότητα, την ανεκτικότητα, την αυτοεκτίμηση, το δικαίωμα στη ζωή.
Συνοδεύεται από πολλές ηλεκτρονικές αλλά και έντυπες δραστηριότητες.
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να επισκεφθείτε τον Ιστότοπο
2. Όλιβερ Μπάτον (ιστορία)
Μια ιστορία για τον σχολικό εκφοβισμό, τη διαφορετικότητα, την ανεκτικότητα, τη δύναμη της θέλησης, το δικαίωμα στη ζωή.
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να επισκεφθείτε τον Ιστότοπο
3η. Το αόρατο αγόρι (παραμύθι)
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να επισκεφθείτε τον Ιστότοπο
Στον σχολικό εκφοβισμό κυρίως ενσωματώνονται φαινόμενα που δείχνουν επιθετική και ακραία συμπεριφορά όπως η βία και η επιθετικότητα.
Βία είναι η χρήση σωματικής, υλικής, ψυχολογικής, πνευματικής και πολιτικής δύναμης από άτομα ή ομάδες με σκοπό την επιβολή της θέλησης του ανθρώπου ή τον επηρεασμό της βούλησης των άλλων.
Καταγράψτε σε ένα χαρτί αν έχετε ζήσει κι εσείς κάτι παρόμοιο.
Τι συναισθήματα είχατε, πως νιώσατε;
Πώς το αντιμετωπίσατε;
Γνωρίζετε ότι:
Big Buck Bunny (βίντεο)
Ένα βιντεάκι περίπου 10 λεπτών, με φανταστική εικόνα, υπέροχη μουσική, αλλά καθόλου λόγια. Άπτεται των θεμάτων της βίας, του Bullying (εκφοβισμός), της έλλειψης σεβασμού απέναντι στα πλάσματα της φύσης και δείχνει παράλληλα την δύναμη της συγχώρησης και την επικράτηση του καλού. Με ήρωα ένα χοντρούλικο και εκ πρώτης όψεως χαζούλικο λαγό, δείχνει στα παιδιά ότι η εξωτερική εμφάνιση δεν καθορίζει την προσωπικότητα και τις ικανότητες των ατόμων.
Όλα τα συναισθήματα των ηρώων και η ένταση κάθε σκηνής εκφράζονται μέσα από αλλαγές στην εικόνα και στη μουσική, με την κίνηση της κάμερας κοντά και μακριά από τον ήρωα, με την αύξηση της έντασης και του ρυθμού της μουσικής.
Αν και θα μπορούσαν κάποιες σκηνές να χαρακτηριστούν λίγο πιο βίαιες από ότι θα ήθελε κανείς, ιδίως για παιδιά μικρής ηλικίας, το συγκεκριμένο βιντεάκι δίνει την δυνατότητα για πολλές ευχάριστες και σημαντικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Αρχικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν πρώτο ερέθισμα/ αφορμή προκειμένου να θιχτούν στην τάξη τα θέματα της βίας, του σχολικού εκφοβισμού, των προκαταλήψεών μας απέναντι σε άτομα που διαφέρουν, στην έλλειψη σεβασμού απέναντι στα ζώα που επιδεικνύει ο σύγχρονος άνθρωπος. Πολλές φορές τα παιδιά αρχίζουν να εκφράζουν και προσωπικές εμπειρίες σχετικά με αυτά τα φαινόμενα, λέγοντας δικά τους βιώματα και συναισθήματα. Τα παιδιά μπορούν να μπουν στη θέση όλων των χαρακτήρων και να σκεφτούν πώς μπορεί να αισθάνονται, γιατί συμπεριφέρονται με αυτό τον τρόπο κοκ.
Ταυτόχρονα, η απουσία λόγου αναγκάζει τα παιδιά να προσέξουν τις λεπτομέρειες που εμφανίζονται οπτικά, προκειμένου να κατανοήσουν το νόημα τις ιστορίας, επικεντρώνοντας την προσοχή τους στην οθόνη του υπολογιστή.
Η ιστορία αποτελεί επίσης πολύ ωραίο υλικό για εξάσκηση στην προφορική έκφραση. Το παιδί μπορεί να διηγηθεί την ιστορία, να περιγράψει τους ήρωες, να διδαχθεί λεξιλόγιο σχετικά με την προσωπικότητα κάποιου ή κάποιο άλλο θέμα, να περιγράψει συγκεκριμένες σκηνές, να γράψει τους διαλόγους μεταξύ των ηρώων ή ακόμα και ολόκληρη την ιστορία σαν σενάριο για μεταφορά στην τηλεόραση, με περιγραφές, αφηγήσεις και διαλόγους.
Το βίντεο ενδείκνυται και για ανάπτυξη της φαντασίας του παιδιού. Ζητήστε του να ζωγραφίσει ή να πει ένα διαφορετικό τέλος, να φανταστεί τι θα μπορούσε να έχει γίνει αλλάζοντας μια παράμετρο της ιστορίας κτλ
Τέλος, μπορεί να θεωρηθεί ένας τρόπος να διερευνηθεί όχι μόνο πόσο καλά διακρίνει ένα παιδί όσα βλέπει στην τηλεόραση, αλλά και πώς αντιλαμβάνεται/επεξεργάζεται το όσα λαμβάνει οπτικά, ένα γεγονός που δεν φαίνεται να λαμβάνεται υπόψη πολύ από τους ενήλικες, οι οποίοι θεωρούν ότι η εικόνα μεταδίδει σαφές μήνυμα που δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό με διαφορετικό τρόπο από τα παιδιά.
«Ένας φίλος μοναχός»
– Παραμύθι της Άννας Βαμβάκη
Ένα παραμύθι για τον εκφοβισμό (bullying) που εστιάζει στην απομόνωση.
Μια πολύ όμορφη αφίσα για να την ετυπώσετε και να την υπογράψουν τα παιδιά
Και ένα μικρό βιβλιαράκι για εκτύπωση
E-BOOK ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΙΑΣ
ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ
Με αφορμή την Πανελλήνια Ημέρα Κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού, άνθισε μία υπέροχη συνεργασία με διάφορες εκπαιδευτικές σελίδες: Μπλε Τετράδιο (Μπλε Τετράδιο Facebook), Τάξη Αστεράτη (Τάξη Αστεράτη Facebook), EdTech Teacher, Messy Lessons (MessyLessons Facebook), ComicTales (ComicTales Facebook) και dwroulit@teacher (dwroulit@teacher Facebook).
Στα πλαίσια της κοινής τους δράσης για τη συγκεκριμένη ημέρα δημιουργήθηκαν μία σειρά από δραστηριότητες, παραμύθια, βίντεο και φύλλα εργασίας που αναρτήθηκαν σε Facebook και blogs. Μπορείτε να δείτε όλο το υλικό παρακάτω:
ΤΑΠΕΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ
Ιδανική αφορμή αυτή η Παγκόσμια Ημέρα για να θυμίσουμε στους μαθητές και τις μαθήτριές μας πως καθετί που κάνουν θα είναι καλό να το σκέφτονται πολύ και να δρουν σκεπτόμενοι : “Αν ήμουν εγώ;”…
Οι συγκεκριμένες τάπες θα μπορούσαν να πλαστικοποιηθούν , όπως όλες, και να διανεμηθούν στα παιδιά την ημέρα κατά του εκφοβισμού.
Κάνοντας τις σχετικές δράσεις-δραστηριότητες στη σχολική τάξη, μπορούμε στο τέλος να τους δώσουμε τις τάπες αυτές, που δεν αποτελούν επιβράβευση, αλλά υπενθύμιση…από τον ιστότοπο “Εκπαιδεύοντας…χαρούμενα παιδιά!” της εκπαιδευτικού Σωτηρίας Κίτσιου.
Ας δούμε λοιπόν αυτές τις όμορφες τάπες :
Σημείωση : Αν αναζητάτε έναν τρόπο για να επιβραβεύετε τους μαθητές και τις μαθήτριές σας στην τάξη…
Αν ψάχνετε εναλλακτικούς τρόπους για να μετατρέψετε τη ζωηρή ομάδα της τάξης σας σε πιο συνεργάσιμη παρέα, που θα πειθαρχεί στους κανόνες και θα προσπαθεί να τα πάει τουλάχιστον “Καλύτερα!”… μάλλον θα πρέπει να μείνετε για λίγο και να δείτε πως λειτουργεί το συγκεκριμένο Σύστημα επιβράβευσης.
Επισκεφθείτε τον Ιστότοπο “Εκπαιδεύοντας…χαρούμενα παιδιά!”
Εκπαιδευτικό υλικό για μεγαλύτερα παιδιά
Δείτε την παρακάτω παρουσίαση πατώντας στον σύνδεσμο ή στην εικόνα
Κ.Σ.Β. ΚΑΤΑ της ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΙΑΣ!!! Καλώς ήρθατε στην πρώτη μας εκπομπή!
Για να μη χαθούν τα χρώματα
Όχι πες στη βία
Τραγουδούν οι μαθητές Γ2 τάξης Δημοτικού Σχολείου Παλαίρου
Μουσική: Παντελής Δευτεραίος (Δάσκαλος της τάξης)
Στίχοι – Ζωγραφιές: οι μαθητές
Δημιουργία κόμικς με θέμα τη σχολική βία.
“Όλα έγιναν στο πρώτο διάλειμμα. Κανείς δεν περίμενε να γίνει αυτό που
τελικά έγινε! Θυμάμαι ότι παίζαμε μια χαρά και ξαφνικά…”
Λέμε στα παιδιά την αρχή της ιστορίας και αυτά με τη φαντασία και τη
δημιουργικότητά τους, ζωγραφίζουν απλά σκίτσα και γράφουν διαλόγους.
Παρακάτω δίνεται ένα παράδειγμα.
Όλα έγιναν στο πρώτο διάλειμμα. Κανείς δεν περίμενε να γίνει αυτό που τελικά έγινε!
Θυμάμαι ότι παίζαμε μια χαρά και ξαφνικά…
Διδακτική ιστορία για τον θυμό
Η αυτεπίγνωση είναι το αντίδοτο στον θυμό. Η αυτεπίγνωση είναι το κλειδί για να αρχίσετε να αντιδράτε με υγιή τρόπο σε ό,τι σας θυμώνει, διότι είναι αυτή που θα σας βοηθήσει να επουλώσετε τις πληγές του παρελθόντος. Κάνετε λοιπόν μια ειλικρινή αυτοκριτική, αξιολογήστε τον ρόλο που παίζει ο θυμός στη ζωή σας και τι σας έχει αποφέρει, και σκεφτείτε τι θα μπορούσατε να έχετε κάνει διαφορετικά.
Τα Μπλε Γυαλιά The Blue Glasses
Τα Μπλε Γυαλιά είναι μια ταινία μικρού μήκους που πραγματεύεται το θέμα του εκφοβισμού στα σχολεία. Τραβήχτηκε επί τόπου σε ένα γυμνάσιο στη μικρή πόλη Αλεξάνδρεια της Ελλάδας. Το σενάριο βασίζεται σε διήγημα του Βαγγέλη Ηλιόπουλου και εκδόθηκε από τον επιστημονικό, μη κερδοσκοπικό σύλλογο A.P.H.C.A (Σύλλογος για την Ψυχοκοινωνική Υγεία Παιδιών και Εφήβων).
Ο εκφοβισμός περιέχει ανισότητα μεταξύ του θύματος και του θύτη, και συνήθως κατευθύνεται προς μαθητές-θύματα που εκλαμβάνονται από τους θύτες ως αδύναμα σε σωματική ή αντιληπτή δύναμη.
Το παρακάτω βίντεο απευθύνεται σε μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κυρίως και βασικός σκοπός του είναι να τους ευαισθητοποιήσει σχετικά με το σχολικό εκφοβισμό, ώστε να εξαλειφθεί το φαινόμενο.
“Κανένα παιδί δεν πρέπει να ντρέπεται, να φοβάται, να πονάει στο σχολείο”
@YouSmile https://milatora.gr/ #MilaTora
2. Με ποιους τρόπους τα παιδιά εκφοβίζονται
Οι συμπεριφορές εκφοβισμού παίρνουν τρεις μορφές : άμεση σωματική βία, λεκτική βία, και διαπροσωπικό-κοινωνικό αποκλεισμό. Ο κοινωνικός αποκλεισμός συμπεριλαμβάνει τη διάδοση κατασκευασμένων φημών, την περιθωριοποίηση και αποκλεισμό από την ομάδα, και την κοινωνική απόρριψη”.
«Οι λέξεις πονάνε»: Βίντεο
“Οι λέξεις σας ανήκουν”. Καθένας, επιλέγει συνειδητά αν θα πει κάτι που μπορεί να πληγώσει ή να στηρίξει κάποιον.
Ένας Καλός Λόγος αρκεί...
Η συμμετοχή του τμήματος Γ3 του 9ου Δημοτικού Σχολείου Αγίου Δημητρίου στο διαγωνισμό του European School Radio “Κάντο ν’ακουστεί” με το ραδιοφωνικό μήνυμα “Ένας καλός λόγος αρκεί…”
Υπεύθυνοι Εκπαιδευτικοί: Κολοκούση Αγγελική, Ισαριώτη Κωνσταντίνα, Ηλιόπουλος Πάνος
Bullying ή πείραγμα;
Ο Dan Olweus τονίζει το σημαντικό διαχωρισμό μεταξύ πειράγματος και εκφοβισμού στα πλαίσια του παιχνιδιού (2007). Το “πείραγμα” παρατηρείται συνήθως μεταξύ φίλων και δεν περιλαμβάνει την πρόκληση σωματικού πόνου, σε αντίθεση με το bullying που εμπεριέχει πρόκληση σωματικού πόνου και εμπλέκει άτομα που δεν έχουν φιλικές σχέσεις (Olweus, 2007).
Πάραυτα, εξίσου σημαντική θεωρείται η παρακολούθηση του “πειράγματος” καθώς μέσα από την επανάληψη μπορεί να μετατραπεί σε bullying, ειδικά εάν συμβαίνει για κάποιο χρονικό διάστημα και το παιδί αισθάνεται πως οι πράξεις και τα πειράγματα των άλλων δεν προκύπτουν από χιούμορ και καλή διάθεση και αυτά συνεχίζονται εκτός παιχνιδιού (Olweus, 2007).
«Το τίμημα της σιωπής»: Βίντεο για τον σχολικό εκφοβισμό και τον ρόλο των παρατηρητών.
Παρουσιάζουμε στα παιδιά το βίντεο και το σχολιάζουμε.
Δίνονται ενδεικτικές ερωτήσεις που μπορούμε να θέσουμε στα παιδιά:
– Ποιες συμπεριφορές παιδιών δεν μας άρεσαν στο βίντεο που είδαμε;
– Ποια είναι τα αποτελέσματα τέτοιων συμπεριφορών;
– Ποια παιδιά δέχονται σχολική βία και γιατί;
– Έχετε εντοπίσει τέτοιες συμπεριφορές στο σχολείο ή/και στη τάξη σας;
– Με ποιο τρόπο μπορούμε να αποτρέψουμε αυτή την κατάσταση;
Παραδείγματα σχολικού εκφοβισμού
Διαβάζουμε στα παιδιά τα παρακάτω παραδείγματα και τους κάνουμε την ερώτηση:
Μπορείς να αναγνωρίσεις σε κάθε ένα από τα παραπάνω παραδείγματα τις μορφές της βίας;
Τι μπορείς να κάνεις όταν βλέπεις κάποιο παιδί να εκφοβίζεται
Αν δεν είναι επικίνδυνο, μίλα. Φώναξε, για παράδειγμα, στο δράστη «Σταμάτα!»
Δείξε καθαρά την αντίθεσή σου σε αυτό που κάνει ο δράστης. Μίλησε μαζί του, δίνοντάς του να καταλάβει πως αυτό που κάνει είναι λάθος. Μίλησε στα άλλα παιδιά που βλέπουν τι συμβαίνει και υποστηρίζουν ή ενθαρρύνουν το δράστη. Είναι και αυτά υπεύθυνα για τον εκφοβισμό. Μίλησε σε κάποιον μεγάλο, δάσκαλο ή γονιό. Τα παιδιά που εκφοβίζονται δυσκολεύονται να μιλήσουν και καλό είναι να το κάνεις εσύ, αφήνοντας ένα σημείωμα ή λέγοντάς το προσωπικά, χωρίς όμως να φέρεις σε δύσκολη θέση το θύμα.
Το πιο σημαντικό…Γίνε φίλος με το θύμα. Τα παιδιά που έχουν φίλους δεν γίνονται εύκολα στόχος! Μίλησε μαζί του πες του ότι καταλαβαίνεις πώς νιώθει και ότι λυπάσαι γι’ αυτό που του συμβαίνει. Κάλεσέ το στην παρέα σου και στις δραστηριότητές σου. Παίξε μαζί του. Κάνε του θετικά σχόλια για να τονώσεις την αυτοπεποίθησή του (για τα ρούχα του, για παράδειγμα, για την εμφάνιση ή για τις επιδόσεις του στο σχολείο. Όλοι έχουμε ανάγκη τον έπαινο, κυρίως, όταν νιώθουμε φοβισμένοι και απογοητευμένοι. Μην κάνεις όμως υπερβολικούς επαίνους, γιατί εύκολα μπορεί να το δει σαν ειρωνεία).
Για να θεωρηθεί μια συμπεριφορά ως εκφοβισμός θα πρέπει να έχει τέσσερα χαρακτηριστικά:
–Να γίνεται συστηματικά. Η έννοια της επανάληψης φαίνεται να έχει εξέχουσα θέση στο φαινόμενο, καθώς σύμφωνα και με την Παγκόσμια Αναφορά του ΟΗΕ για τη «Βία Κατά Των Παιδιών» του έτους 2006 (στο Pinheiro, 2006) ο εκφοβισμός διακρίνεται από τις υπόλοιπες μορφές βίας κατά των παιδιών, επειδή αποτελεί ένα πρότυπο επαναλαμβανόμενης συμπεριφοράς
-Να γίνεται από πρόθεση
-Nα έχει στόχο να πληγώσει κάποιον
-Να υπάρχει ανισορροπία δύναμης των ατόμων που εμπλέκονται .
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η ασυμμετρία δύναμης εξαρτάται από το πλαίσιο στο οποίο εμφανίζεται και είναι ρευστή. Όταν γίνεται λόγος για ανισορροπία δύναμης, μπορεί να αφορά τα σωματικά, συναισθηματικά, κοινωνικά χαρακτηριστικά των εμπλεκόμενων παιδιών. Σύμφωνα με τον Farrington (2010), οι περιπτώσεις όπου ένα ή περισσότερα παιδιά, ανάλογης ή ίσης δύναμης ή εξουσίας, επιτίθενται το ένα στο άλλο και θυματοποιούνται αμοιβαία δεν αποτελούν περιστατικά bullying. Οι ποικίλες μορφές του, καθώς και οι συνέπειες που δέχονται τα θύματα, αποτελούν θέματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι εκπαιδευτικοί, καθώς το σχολείο αποτελεί χώρο εκδήλωσης του φαινομένου.
3. Για ποιους λόγους τα παιδιά εκφοβίζουν
Διαβάστε την παρακάτω παρουσίαση
4.Οι Ρόλοι στο Σχολικό Εκφοβισμό
Ο εκφοβισμός και η βία στο σχολείο είναι και ομαδικό φαινόμενο, καθώς δεν αφορά μόνο το μαθητή που εκφοβίζει και εκείνον που εκφοβίζεται, αλλά και όσους είναι παρόντες ή γνωρίζουν την ύπαρξή του, δηλαδή τους παρατηρητές, οι οποίοι μπορεί να είναι είτε μαθητές είτε ενήλικες…
Πότε άραγε γίνομαι “καρφί” και πότε “ήρωας”;
Δημιουργός παρουσίασης: Ιωάννα Χατσίκου
και σε μορφή PDF παρακάτω:
5. Τι μπορείς να κάνεις για να μη σε εκφοβίζουν
Το παρακάτω βίντεο με τίτλο «Νίκησε τον νταή χωρίς να τον αγγίξεις» αφηγείται τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά που δέχονται τον σχολικό εκφοβισμό, αλλά και την επίλυσή τους χωρίς βίαιο τρόπο
Γιατί ο εκφοβισμός φαίνεται «ισχυρός»
Ο εκφοβισμός είναι ένα πρόβλημα σοβαρό που αφορά όλα τα παιδιά.
Το αν θα σταματήσει ή όχι δεν εξαρτάται μόνο από τους δράστες και τα θύματα αλλά και από τους παρατηρητές. Τα παιδιά-παρατηρητές είναι η μεγαλύτερη ομάδα (φτάνουν το 80% περίπου, σύμφωνα με έρευνες) και βρίσκονται μπροστά στα περισσότερα περιστατικά εκφοβισμού. Πολύ λίγα όμως παιδιά (μόνο το 10%) παρεμβαίνουν για να σταματήσει ο εκφοβισμός. Τα περισσότερα δεν κάνουν τίποτα, με αποτέλεσμα οι δράστες να συνεχίζουν ανενόχλητοι και τα θύματα να νιώθουν εντελώς αβοήθητα .
Παρόλο που οι δράστες είναι η μικρότερη ομάδα στο σχολείο (5-10%) φαίνονται να έχουν τη μεγαλύτερη δύναμη, γιατί κάποιοι τους δίνουν τη δύναμη αυτή. Εκτός από τα θύματα και οι παρατηρητές κάνουν πιο δυνατούς τους δράστες με το να μην προσπαθούν να σταματήσουν τον εκφοβισμό.
Διαδραστικό Εκπαιδευτικό Εργαλείο για την αντιμετώπιση του Σχολικού Εκφοβισμού
Στα πλαίσια του προγράμματος European – AntiBullying Campaign και της εκστρατείας ΚΑΝΕ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ… ΜΙΛΑ ΤΩΡΑ «Το Χαμόγελο του Παιδιού» δημιούργησε ένα πρωτότυπο cross media Διαδραστικό Εκπαιδευτικό Εργαλείο.
Το συγκεκριμένο εργαλείο έχει μια μορφή μέσα από την οποία ο παρατηρητής της ταινίας μπορεί να επέμβει πολλαπλά στην εξέλιξη της ιστορίας. Το Διαδραστικό Εκπαιδευτικό Εργαλείο διατηρεί αυτή τη μορφή και παρουσιάζει δυο ιστορίες εκφοβισμού: η μία στο σχολικό και η άλλη στο διαδικτυακό περιβάλλον.
Ο χρήστης μπορεί να επιλέξει την ιστορία που επιθυμεί και στη συνέχεια να επιλέξει το προφίλ του παιδιού μέσα από την οπτική του οποίου θα δει την ιστορία. Συγκεκριμένα μπορεί να επιλέξει ανάμεσα στο παιδί που εκφοβίζει, στο παιδί που εκφοβίζεται ή στο παιδί που παρατηρεί. Βλέπει λοιπόν την ιστορία από τα «μάτια» του παιδιού που έχει επιλέξει και στη συνέχεια με δομημένες επιλογές μπορεί να επιλέξει την εξέλιξη της ιστορίας και τελικά το τέλος.
Η φυσικότητα των χώρων, τα παιδιά ηθοποιοί, οι ιστορίες που είναι βασισμένες σε πραγματικά γεγονότα δίνουν μια ισχυρή δυναμική στο εργαλείο και το κάνει ιδιαίτερα ελκυστικό στα παιδιά. Ο στόχος του συγκεκριμένου εργαλείου είναι:
- Η εξήγηση του φαινόμενου του σχολικού εκφοβισμού
- Η αφύπνιση των παιδιών σε σχέση με την συναισθηματική κατάσταση των εμπλεκόμενων παιδιών στον εκφοβισμό
- Η παρουσίαση πρακτικών λύσεων
Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό εργαλείο συνοδεύεται από αντίστοιχο εγχειρίδιο για εκπαιδευτικούς και πέρα από τους παραπάνω στόχους αποτελεί και αφορμή για συζήτηση μέσα στην τάξη.
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να το επισκεφθείτε
Δείτε το βιβλίο ¨Πέντε ημέρες Σιωπής”
Το βιβλίο αποτελείται από δύο μέρη: το πρώτο μέρος είναι μία ιστορία για τον σχολικό εκφοβισμό και το δεύτερο μέρος είναι ένας οδηγός για γονείς ή/και εκπαιδευτικούς, όπου
δίνονται απλές οδηγίες για το πώς μπορούμε να επεξεργαστούμε την ιστορία και το τι είναι η σχολική θυματοποίηση.
Ηρωίδα της ιστορίας είναι η μικρή Δανάη, η οποία πέφτει θύμα σχολικού εκφοβισμού. Υποστηρικτής της γίνεται από ένα σημείο και μετά ο Φίλιππος, ένα αγόρι που στο παρελθόν είχε βιώσει και ο ίδιος κάτι αντίστοιχο.
Καλλιέργεια της ενσυναίσθησης στους μαθητές μέσω της επεξεργασίας του παραμυθιού :
Η τσαλακωμένη καρδιά του Πρασινούλη» της Βασιλικής Κωνσταντίνου.
Ένα παραμύθι για το bullying, που εστιάζει στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και της εμπάθειας. Για να το διαβάσουμε!
Δείτε στη συνέχεια μια πρόταση διδακτικής αξιοποίησης του παραμυθιού από τον ιστότοπο ” Love Teaching ” πατώντας στην παρακάτω εικόνα
«Ο Happy σε Αποστολή»:
Ένα παιχνίδι για τη διαχείριση της παιδικής κακοποίησης
Ο Happy είναι ο κεντρικός ήρωας του ψηφιακού παιχνιδιού περιπέτειας «Ο Happy σε Αποστολή». Δημιουργήθηκε για να βοηθήσει γονείς, επαγγελματίες και παιδιά να εντοπίσουν και να αναφέρουν περιστατικά παιδικής κακοποίησης.
Ο ήρωας κάνει στην καθημερινότητά του όλα όσα κάνουν τα παιδιά της ηλικίας του: πηγαίνει σχολείο, παίζει με τους φίλους του, κάνει μαθήματα γυμναστικής και θεατρικής αγωγής, πηγαίνει στην παιδική χαρά. Κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων αυτών καλείται να διαχειριστεί διάφορα περιστατικά παιδικής κακοποίησης και κακομεταχείρισης
Το όνομά του είναι Happy, είναι ένα νεαρό, χαμογελαστό αγόρι, το οποίο παρόλο που έρχεται αντιμέτωπο με καταστάσεις παιδικής κακομεταχείρισης, παραμένει ευτυχισμένο.
Το παιχνίδι αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου «Co-Happiness: Happy and safe in the Community», το οποίο στοχεύει στην πρόληψη και την ευαισθητοποίηση γύρω από την παιδική κακοποίηση και κακομεταχείριση. Στο έργο αυτό οι εταίροι από έξι ευρωπαϊκές χώρες (Ολλανδία, Πορτογαλία, Φινλανδία, Ελλάδα, Ιταλία και Ρουμανία) συνεργάζονται για να αναπτύξουν καινοτόμες μεθοδολογίες και στρατηγικές για την καταπολέμηση και πρόληψη του φαινομένου. Εκ μέρους της Ελλάδας συμμετέχει το Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας (ΚΜΟΠ).
Ο Happy εκτίθεται σε τέσσερις πιθανές μορφές κακοποίησης και κακομεταχείρισης: παραμέληση, συναισθηματική κακοποίηση, σεξουαλική κακοποίηση και σωματική κακομεταχείριση. Τα σενάρια έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε οι επαγγελματίες που επιβλέπουν το παιχνίδι των παιδιών να μπορούν να εντοπίζουν πιθανά σημάδια που ενδέχεται να αποκαλύψουν μία από τις παραπάνω μορφές κακοποίησης. Στο τέλος του παιχνιδιού, δίνονται πληροφορίες για την Εθνική Γραμμή SOS 1056 του Χαμόγελου του Παιδιού.
Στις αποστολές του ο Happy λαμβάνει συμβουλές από έναν βοηθό. Για την επιτυχή ολοκλήρωση κάθε αποστολής ο παίκτης κερδίζει ένα χρυσό αστέρι και για να ολοκληρώσει το παιχνίδι θα πρέπει να συγκεντρώσει όλα τα διαθέσιμα αστέρια.
«Ο Happy σε Αποστολή» είναι ένα εργαλείο για τον έγκαιρο εντοπισμό περιστατικών παιδικής κακοποίησης και κακομεταχείρισης.
Όπως εξηγεί η συντονίστρια του έργου εκ μέρους του ΚΜΟΠ, Αφροδίτη Αζάρη, «η φιλοδοξία του έργου είναι να γίνεται έγκαιρος εντοπισμός περιστατικών και πρόληψη με δύο τρόπους, την ενημέρωση των εκπαιδευτικών για τις ενδείξεις περιστατικών κακοποίησης και την κατανόηση από το ίδιο το παιδί για το ποια είναι τα όρια, προκειμένου να το προτρέψει να εκφραστεί, να μιλήσει σε ένα έμπιστο άτομο και να ζητήσει βοήθεια».
Πατήστε στην εικόνα για να παίξετε το παιχνίδι!
Πηγή : ΑΠΕ – ΜΠΕ
Ερωτηματολόγιο για αξιολόγηση με θέμα τον σχολικό εκφοβισμό
E-BOOK – Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού
Επιμορφωτικό υλικό Μαθητών Δημοτικού
για τη σχολική βία και τον εκφοβισμό από την σελίδα taexeiola.gr.
Επιμορφωτικό υλικό Μαθητών Γυμνασίου
για τη σχολική βία και τον εκφοβισμό από την σελίδα taexeiola.gr.
Επιμορφωτικό υλικό Μαθητών Λυκείου
για τη σχολική βία και τον εκφοβισμό από την σελίδα taexeiola.gr.
Ταινίες Ευαισθητοποίησης και αφορμής για συζήτηση
Δεν θα σε Πειράξει Κανείς – Παιδικό Παραμύθι – Ελληνική Αφήγηση & Υπότιτλοι
Lou (2017)
Ο Λου είναι ένα κόκκινο πλάσμα καλυμμένο με κουκούλα με μάτια φτιαγμένα από μπάλες του μπέιζμπολ και κουμπιά που χαμογελάει άτακτα μέσα από τον κάδο Lost & Found ενός σχολείου.
Σε ένα δημοτικό σχολείο όπου τελειώνει το διάλειμμα και τα νηπιαγωγεία επιστρέφουν στις τάξεις τους, ο Λου, συλλέγει χαμένα αντικείμενα που βρίσκει σε όλο το σχολείο, μεταφέροντάς τα σε ένα κουτί με χαμένα αντικείμενα. Ο Λου, η μυστηριώδης φιγούρα, ανάβει μια κονσόλα παιχνιδιών χειρός καθώς οι νηπιαγωγοί αρπάζουν τα υπάρχοντά τους που λείπουν που βρέθηκαν στο κουτί με τα χαμένα αντικείμενα. Στη συνέχεια, ο Λου παρακολουθεί τα νηπιαγωγεία να φροντίζουν καλά τα υπάρχοντά τους. Υπάρχει όμως ένας νταής που είναι αγενής με δύο άλλα αγόρια. Νιώθοντας σοκαρισμένος, ο Λου παρατηρεί τον νταή να παίρνει τα χαμένα πράγματα που δεν του ανήκουν, καθώς και να είναι αγενής με τους άλλους μαθητές. Θυμωμένος που ο νταής δεν φέρεται ευγενικά στους άλλους μαθητές, ο Λου αποφασίζει να του δώσει ένα μάθημα ενώ ο νταής του αρπάζει το σακίδιο.
Αφού άρπαξε το σακίδιό του, ο JJ, ο νταής, παρατηρεί τον Lou να κρατά ένα βελούδινο σκυλί (η ετικέτα του παιχνιδιού έχει επίσης το όνομά του), αποκαλύπτοντας μια αναδρομή ότι ο JJ, όταν ήταν μικρός, έκλεψε τον βελούδινο σκύλο του από άλλον νταή. Όταν ο JJ προσπαθεί να ζητήσει από τον Lou τον βελούδινο σκύλο του, ο Lou αρνείται γιατί ο νταής πρέπει να δώσει τα χαμένα πράγματα πίσω στους αντίστοιχους μαθητές του. Όταν ο χρόνος του διαλείμματος αρχίζει ξανά, ο JJ επιστρέφει όλα τα υπάρχοντα σε όλους τους αντίστοιχους μαθητές. Αργότερα, αφού έδωσε όλα τα υπάρχοντα πίσω στους αντίστοιχους ιδιοκτήτες τους, ο JJ παρατηρεί ότι το κουτί με τα χαμένα αντικείμενα είναι άδειο και λυπάται που βλέπει τον Lou να έχει φύγει όπου τα μπέιζμπολ και το ποδόσφαιρο επέστρεψαν στους ιδιοκτήτες τους.Έτσι αρπάζει το βελούδινο σκυλί που κάποτε του ανήκε , χάρη στη βοήθεια του Lou. Η μικρού μήκους ταινία τελειώνει με τον JJ να παίζει ευγενικά με τους μαθητές καθώς η εικόνα ξεθωριάζει στο “Lost and Found”.
Anti Bullying Animated Short Film Project
ταινία μικρού μήκους κινουμένων σχεδίων κατά του εκφοβισμού
Το παρακάτω βίντεο δημιουργήθηκε από τον μαθητή του γυμνασίου Veterans Memorial, Fabian Gutierrez ως μέρος ενός προγράμματος τάξης. Τομύνημα του βίντεο
“Ο εκφοβισμός μπορεί να σταματήσει.”
Animation – Bullying in School (χωρίς λόγια)
Κινούμενα σχέδια – Εκφοβισμός στο σχολείο
Ένας στους τρεις νέους παγκοσμίως βιώνουν σχολικό εκφοβισμό σύμφωνα με το Ινστιτούτο Στατιστικής της UNESCO (UIS).
Ο εκφοβισμός προκαλεί συναισθηματικό και σωματικό πόνο και μέχρι σήμερα επηρεάζει τα παιδιά και τους εφήβους παγκοσμίως.
Τα χέρια πρέπει να φροντίζουν και όχι να τιμωρούν.”
Λέμε όχι καθημερινά στη σωματική,
στη λεκτική
και σε κάθε είδους βίαιη συμπεριφορά
προς τον συνάνθρωπό μας!
(Εκπαιδευτικό υλικό για τα παιδιά ως και Γ΄τάξη)
(Πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο ή στην εικόνα:)
10 δραστηριότητες για την ημέρα ενάντια στον Σχολικό Εκφοβισμό
από την Τάνια Μανέση
Δείτε επίσης ένα ακόμα Sway της Ράνιας Γαβάνη πατώντας στην παρακάτω εικόνα:
«Αντιμετώπιση σχολικής βίας – Καινοτόμες μη τιμωρητικές μέθοδοι»
© ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Συγγραφέας : Καραβόλτσου Αθηνά
© Οδηγός διαχείρισης περιστατικών σχολικής βίας και εκφοβισμού
Μέρος β
Από την άλλη πλευρά, η αυξανόμενη διάδοση του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών της επικοινωνίας και της πληροφορίας μεταξύ των εφήβων επέφερε επαναστατικές αλλαγές στην εφηβική κοινωνική ζωή, κυρίως λόγω της εξάπλωσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτή η ταχεία αλλαγή στην επικοινωνία και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, είχε τόσο θετικό όσο και αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή των εφήβων, ανάλογα με το πλαίσιο χρήσης αυτού του επιτεύγματος. Στις αρνητικές επιδράσεις συγκαταλέγεται και ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός.
Διαδικτυακός Εκφοβισμός ή (Cyberbullying)
Είναι ένας καινούργιος τύπος έμμεσης κυρίως θυματοποίησης, παρουσιάζει αύξηση χρήσης τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με έρευνα, οι θύτες που εκφοβίζουν τα θύματα τους μέσω του διαδικτύου είναι συνήθως ανώνυμοι και συχνά κοινωνικά απομονωμένοι, γίνεται μέσω Η/Υ κυρίως, σε μορφή μηνύματος, αλλά και μέσω κινητών τηλεφώνων, blogs καθώς και ιστοσελίδων. Μπορεί να περιλαμβάνει απειλές, σεξουαλική παρενόχληση, υποτιμητικά σχόλια ή και δημοσιοποίησης των προσωπικών δεδομένων συνήθως φωτογραφιών (fotobullying) των θυμάτων στο διαδίκτυο. Έρευνα που έγινε το 2010 διαπίστωσε ότι η λεκτική βία είναι περισσότερο συνήθης από τη φυσική κακοποίηση και το διαδικτυακό σχολικό εκφοβισμό.
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, το σχολείο είναι ένας παράγοντας που μπορεί να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου εκδήλωσης του.
Το σχολικό κλίμα επίσης, αποτελεί βασικό στοιχείο που καθορίζει την ομαλή λειτουργία του σχολείου.
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να ενημερωθείτε μέσω μιας παρουσίασης:
Ας μάθουμε διαβάζοντας τις διαφορές του διαδυκτιακού VS του σχολικού εκφοβισμού καθώς και πως θα τον αντιμετωπίσουμε
Ηλεκτρονικός Εκφοβισμός (Cyberbullying) – μια εκμοντερνισμένη εκδοχή των παραδοσιακών μορφών εκφοβισμού
Δείτε το άρθρο κάνοντας κλικ στην παρακάτω εικόνα
Περισσότερα για τον διαδικτυακό εκφοβισμό στο παρακάτω WAKELET
Στις παρακάτω διαδραστικές εικόνες θα βρείτε πλούσιο εποπτικό υλικό για την κατανόηση και διδασκαλία του φαινομένου. Είναι βασικό να κατανοήσουν οι μαθήτριες/-τές πώς νιώθει ένα άτομο που υφίσταται διακρίσεις και να εντοπίσουν στρατηγικές για την καταπολέμησή τους. Η ευαισθητοποίηση σχετικά με τις διακρίσεις και τον αποκλεισμό θα οδηγήσει στην κατανόηση ότι όλοι οι άνθρωποι, συνειδητά ή ασυνείδητα, κατηγοριοποιούμε ή κατηγοριοποιούμαστε, γι΄αυτό θα πρέπει να αντιληφθούμε τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτή η κατηγοριοποίηση….
Πιστεύουμε πως το εποπτικό υλικό των διαδραστικών εικόνων θα αποτελέσουν εργαλεία και πηγές ενημέρωσης, για να μάθουν οι νέοι μας δεξιότητες για τη συμμετοχή τους σε έναν ψηφιακό κόσμο ευημερίας.
“Εκφοβισμός; Μαζί θα βρούμε λύση”
Δείτε και την παρακάτω διαδραστική εικόνα
“STOP στον σχολικό εκφοβισμό”
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΜΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΥΛΙΚΟ
ΑΛΛΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΕΛΙΔΩΝ
Επτά εκπαιδευτικές σελίδες/ομάδες από κάθε άκρη της Ελλάδας ενώνουν τις δυνάμεις τους για έναν ιδιαίτερα σημαντικό σκοπό. Ποιος είναι αυτός; Η καταπολέμηση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Από σήμερα Σάββατο 27 Φεβρουαρίου έως και την Παρασκευή 5 Μαρτίου στους τοίχους των ανωτέρω σελίδων θα προκύπτουν ημερήσια κοινές αναρτήσεις που θα αφορούν σε αντίστοιχο εκπαιδευτικό υλικό με αφορμή την Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής βίας και του Εκφοβισμού (6 Μαρτίου).Ο τελευταίος δεν έχει θέση στη ζωή μας, πόσο μάλλον στα σχολεία μας, καθώς το ελάχιστο που οφείλουμε στους μαθητές και στις μαθήτριές μας είναι το χαμόγελό τους!Ας είναι η φωνή μας σε αυτήν την εκστρατεία πιο δυνατή μαζί με εσάς!
#stopbullying
(Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να δείτε το εκπαιδευτικό υλικό)
Ο εκπαιδευτικός ιστότοπος edweek μας προτείνει το παρακάτω υλικό
Δίκτυα πληροφοριών – εκστρατείες κατά του σχολικού εκφοβισμού
- Ευρωπαϊκό δίκτυο κατά του εκφοβισμού (συνεργασία «Το χαμόγελο του Παιδιού», Ελληνογερμανική Αγωγή)
- Επίσημο δίκτυο των ΗΠΑ με τη συνεργασία του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικών Υπηρεσιών
- Εκστρατεία με τίτλο «Beat Bullying», των Ηνωμένων Εθνών(Hope for Children UNCRC Policy Center)
- Δίκτυο Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Φαινομένων Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού
- Εγχειρίδιο Πρόληψης Σχολικού Εκφοβισμού
- Ενδοσχολική Βία Και Εκφοβισμός (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.)
- Δραστηριότητες στην τάξη για την πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ των μαθητών (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.)
- Μηχανισμός Άμεσης Παρέμβασης για την αντιμετώπιση και πρόληψη της σχολικής βίας και του εκφοβισμού (ΥπΔΒΜΘ)
- Σύντομος Οδηγός των τεχνικών διαχείρισης του θυμού (Λ. Α. Βλαχόπουλος, σχολικός ψυχολόγος)
- «Eκφοβισμός και Bία στο σχολείο» – δραστηριότητες (Άννα Παππά, δασκάλα)
- Συνήγορος του παιδιού
- «Delete» στον ηλεκτρονικό εκφοβισμό (Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Εκπαιδευτικός)
- Τα μπαλόνια της φιλίας» και «Η Μόνα σε καινούριο Σχολείο (Δύο ιστορίες για τον εκφοβισμό, γραμμένες και εικονογραφημένες από παιδιά)
- Η τρομοκρατία της αθωότητας – ντοκιμαντέρ MEGA «Πρωταγωνιστές»
- Συνοπτικό εγχειρίδιο αντιμετώπισης σχολικού εκφοβισμού εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Καραβόλτσου, Α. Αθηνά (2013))
- Όταν τα πράγματα στο σχολείο αγριεύουν… – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
- Το φαινόμενο του «σχολικού εκφοβισμού» και πώς αντιμετωπίζεται, Μαρία Σ. Βαστάκη, Εκπαιδευτικός
- «Νταηλίκι», Οδηγός για γονείς μαθητών
- Σέβομαι τη διαφορετικότητα!
Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.
