Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία

Οι ανησυχίες του κοινού, των επιστημόνων και των γιατρών, που προκύπτουν από την έκθεση του ανθρώπου στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, είναι δικαιολογημένα μεγάλες.

Το φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας αποτελείται από κύματα που στην πλειονότητα τους είναι αόρατα. Μόνο ένα μικρό μέρος της ακτινοβολίας αυτής μπορεί να εντοπισθεί από το ανθρώπινο μάτι και αποτελεί το ορατό φως που παράγει τα διάφορα χρώματα του ουράνιου τόξου. Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα ταξιδεύουν εξαιρετικά γρήγορα, με την ταχύτητα του φωτός και μεταφέρουν ενέργεια και πληροφορίες.

Λίγα λόγια για τα Ηλεκτρομαγνητικά πεδία.

Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία (ΗΜΠ), υπάρχουν παντού στο περιβάλλον μας. Μπορεί να είναι φυσικής προέλευσης ή μπορεί να έχουν δημιουργηθεί από τον άνθρωπο. Το ηλεκτρικό ρεύμα δημιουργεί ΗΜΠ. Τα ΗΜΠ μπορεί να είναι ψηλής ή χαμηλής έντασης, συνεχή ή μικρής διάρκειας.

Τα ηλεκτρικά πεδία δημιουργούνται λόγω διαφοράς ηλεκτρικής τάσης. Όσο πιο μεγάλη είναι η διαφορά, τόσο πιο δυνατό θα είναι το ηλεκτρικό πεδίο που προκύπτει. Η μονάδα μέτρησης των ηλεκτρικών πεδίων είναι βολτ ανά μέτρο (V/m).

Τα μαγνητικά πεδία δημιουργούνται όταν υπάρχει ροή ηλεκτρικού ρεύματος. Όσο πιο ψηλή είναι η ένταση του ρεύματος τόσο πιο δυνατό θα είναι το μαγνητικό πεδίο. Όταν διακοπεί το ηλεκτρικό ρεύμα, το μαγνητικό πεδίο μηδενίζεται. Μια συσκευή όπως για παράδειγμα ο στεγνωτήρας μαλλιών, παράγει μαγνητικό πεδίο μόνο όταν το ηλεκτρικό ρεύμα τη θέτει σε λειτουργία. Η διακοπή του ρεύματος, εξαφανίζει άμεσα το μαγνητικό πεδίο.

Τα μαγνητικά πεδία διαπερνούν τα περισσότερα φυσικά εμπόδια όπως οι τοίχοι. Τα ηλεκτρικά πεδία σταματούν μπροστά σε τοίχους ή άλλα φυσικά εμπόδια. Τα μαγνητικά πεδία μειώνονται πολύ σημαντικά όταν αυξάνεται η απόσταση από την πηγή εκπομπής τους.

Σε βιολογικό επίπεδο, τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία προκαλούν ιονισμό και αύξηση της θερμότητας.

Τα ΗΜΠ δημιουργούνται μεταξύ άλλων από τα ακόλουθα:

1. Ηλεκτροφόρα καλώδια ψηλής τάσης
2. Ηλεκτροφόρα καλώδια στις γειτονιές
3. Συστήματα προσγείωσης που προστατεύουν από κεραυνούς ή από ελαττωματικές οικιακές συσκευές
4. Οικιακές συσκευές όπως φούρνοι μικροκυμάτων, στεγνωτήρες μαλλιών, ηλεκτρικοί φούρνοι, ηλεκτρική θέρμανση
5. Οθόνες τηλεόρασης και ηλεκτρονικών υπολογιστών (αυξημένα σε παλαιού τύπου οθόνες), ασύρματα δίκτυα (ρούτερ κλπ), ασύρματες συνδέσεις (ποντίκια, πληκτρολόγια, bluetooth κλπ), ηλεκτρικά ρολόγια, ηλεκτρικές κουβέρτες
6. Κινητά τηλέφωνα, ασύρματα τηλέφωνα, κεραίες σταθμών βάσης, ραντάρ, ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί
7. Φυσικές πηγές
8. Ακτίνες Χ
9. Φως του ήλιου
10. Ακτίνες γάμμα
11. Ραδιενέργεια

Κύρια χαρακτηριστικά Ηλεκτρομαγνητικής Ακτινοβολίας.

Τα κυριότερα χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι:

1. Το μήκος κύματος
2. Η συχνότητα
3. Η ενέργεια που μεταφέρουν

Το μήκος κύματος είναι αλληλένδετο με τη συχνότητα. Όσο πιο μικρό είναι το μήκος κύματος, τόσο πιο ψηλή είναι η συχνότητα.

Επίσης ακόμη ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που σχετίζεται με το μήκος κύματος και τη συχνότητα, είναι η ενέργεια που μεταφέρεται.

Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα μεταφέρονται από τα σωματίδια που ονομάζονται κβάντα. Στην ψηλή συχνότητα (και άρα στα μικρά μήκη κύματος) η κβαντική ενέργεια είναι πολύ μεγάλη.

Όταν η μεταφερόμενη ενέργεια είναι μεγάλη, τότε σπάζουν οι δεσμοί μεταξύ των μορίων. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο. Προκαλούνται αλλοιώσεις του γενετικού κώδικα του DNA. Το αποτέλεσμα είναι η πρόκληση καρκίνου και άλλων σοβαρών ασθενειών.

Είδη Ηλεκτρομαγνητικής Ακτινοβολίας

Η ιονίζουσα ακτινοβολία:

Η ιονίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι αυτή που έχει συχνότητα ψηλότερη από το ορατό φως. Είναι μικρότερου μήκους κύματος και μεταφέρει πολύ ψηλή ενέργεια.

Η ιονίζουσα ακτινοβολία περιλαμβάνει τις υπεριώδεις ηλιακές ακτίνες, την κοσμική ακτινοβολία, τις ακτίνες Χ και γάμμα (ραδιενέργεια). Η ακτινοβολία αυτή είναι επικίνδυνη διότι μπορεί να προκαλέσει ιονισμό.

Ο ιονισμός είναι η απόσπαση ηλεκτρονίων από τα άτομα. Το φαινόμενο αυτό είναι επικίνδυνο διότι διασπά τους δεσμούς του DNA και είναι αιτία βλαβών που προκαλούν καρκίνο και άλλες ασθένειες.

Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία:

Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία είναι η περιοχή της Ηλεκτρομαγνητικής Ακτινοβολίας που περιλαμβάνει τις υπεριώδεις ακτίνες (UV), το ορατό φως, την υπέρυθρη ακτινοβολία (IR), τα μικροκύματα (MW), τις ραδιοσυχνότητες (RF), και τέλος τις εξαιρετικά χαμηλές συχνότητες (ELF).

Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία εκπέμπεται από ένα ευρύ φάσμα ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών καθώς και σε πομπούς ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Μπορεί δε να θέσει σε κίνδυνο τα άτομα που εργάζονται κοντά σε αυτές τις συσκευές ή τις χρησιμοποιούν, αν ενδεχομένως αυτές δεν έχουν ελεγχθεί για τα επίπεδα της ακτινοβολίας που εκπέμπουν.

Οι πηγές των ΗΜΠ που έχει κατασκευάσει ο άνθρωπος, στα οποία υποβαλλόμαστε καθημερινά (ραδιοκύματα, μικροκύματα, ηλεκτρισμός), είναι μεγάλου μήκους κύματος και χαμηλής συχνότητας. Δεν μπορούν να προκαλέσουν ιονισμό, τουλάχιστον σε μικρές ποσότητες, διότι η ενέργεια που μεταφέρουν τα κβάντα τους είναι μικρή.

Η κυριότερη επίδραση των ραδιοκυμάτων (κινητά τηλέφωνα, κεραίες σταθμών βάσης, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, μικροκύματα κλπ) στον ανθρώπινο οργανισμό είναι η αύξηση της θερμότητας στους ιστούς.

Τα μικροκύματα μεταφέρουν ψηλές ενέργειες. Όταν διαπερνούν κάτι που περιέχει νερό, προκαλούν δονήσεις των μορίων του νερού και έτσι παράγουν θερμότητα. Είναι αυτή η θερμαντική ιδιότητα των μικροκυμάτων που χρησιμοποιείται στους φούρνους μικροκυμάτων για το ζέσταμα ή το ψήσιμο των φαγητών.

Παγκοσμίως γίνονται έρευνες για τυχόν επικίνδυνες επιδράσεις της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας στην υγεία μας, και επειδή είναι πιθανών να έχουμε κενά στις γνώσεις μας, είναι προτιμότερο να λαμβάνουμε προφυλάξεις και να εφαρμόζουμε τις συστάσεις για τα περιβαλλοντικά στάνταρτ που δίνονται από διεθνείς οργανισμούς.

Συνοπτικά βλέπουμε ότι τα Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία περιλαμβάνουν την ιονίζουσα ακτινοβολία (ραδιενέργεια, ακτίνες Χ και γάμμα, υπεριώδης ακτινοβολία) που είναι επικίνδυνη διότι μεταφέρει ψηλές ενέργειες και τη μη ιονίζουσα ακτινοβολία (ραδιοσυχνότητες, κινητά τηλέφωνα, κεραίες σταθμών βάσης, ασύρματα δίκτυα, εκπομπές ραδιοφώνου και τηλεόρασης, οικιακές ηλεκτρικές συσκευές και ηλεκτροφόρα καλώδια κλπ) που είναι χαμηλής ενέργειας, και με λογική χρήση δεν έχουμε κάποια άμεση τουλάχιστον επίπτωση, αλλά γίνονται έρευνες για να δούμε κατά πόσο είναι ή δεν είναι επικίνδυνη για την υγεία μας.

Δυστυχώς όμως έχουμε ξεφύγει κατά πολύ από την λογική χρήση αφού καθημερινά περικλειόμαστε ηθελημένα ή μη από ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία.

Σας προτείνω να μπείτε σε αυτόν εδώ τον σύνδεσμο για να πληροφορηθείτε σχετικά με τις μη ιονίζουσες ακτινοβολίες.

Πηγές:

• Η Φυσική στο Δίκτυο: http://www.physics4u.gr/articles/2004/nonionizingradiation.html
• Assessing human exposure to power-frequency electric and magnetic fields. Environmental Health Perspectives
• Radio Frequency Safety
• National Institute for Occupational Safety and Health fact sheet on EMF
• International Agency for Research on Cancer (IARC)
• International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP)
• World Health Organization, Electromagnetic fields (WHO EMF Project)
• Electric Power Research Institute (EPRI)