Η Ορθόδοξη διδασκαλία περί της αντιμετώπισης των σκανδάλων.
Συγγραφέας: kantonopou στις 9 Δεκεμβρίου, 2013
Σκάνδαλο είναι το οτιδήποτε μπορεί να διακόψει προσωρινά ή μόνιμα την πορεία του πιστού στην οδό του Θεού. Είναι το πνευματικό εμπόδιο που εκτροχιάζει τον άνθρωπο του Θεού από τον σκοπό του. Άλλοτε είναι δικαιολογημένο, άλλοτε αδικαιολόγητο. Όπως και αν έχει, ο Χριστός είπε ότι είναι αδύνατον να μην έρθει το σκάνδαλο, και ουαί εις εκείνον δια του οποίου έρχεται. Δεν πρέπει να μένουμε σε αυτό, αλλά οφείλουμε να το νικάμε, αποβλέποντας στον Κύριο. Αφ’ ενός να μην σκανδαλιζόμαστε, εφόσον το είπε ο Κύριος, αφ’ εταίρου να προσέχουμε μην το φέρουμε εμείς. Παρακάτω, έχουμε την ευκαιρία να δούμε χρήσιμες συμβουλές μέσα από την διδασκαλία της Εκκλησίας, ώστε να καταλάβουμε πως μπορούμε να διαχειριστούμε διάφορες καταστάσεις, και γιατί όχι, να προλάβουμε τις δυσάρεστες συνέπειες.
Και τα μάτια απατούν τον άνθρωπο. Τι πρέπει να κάνει κανείς, όταν μάθει, πως ο αδελφός του έσφαλλε.
«Γι’ αυτό αδελφοί μου Χριστιανοί, μη σκανδαλίζεστε αμέσως μόλις ακούσετε κανένα λόγο που δεν σας αρέσει. Ούτε και να ταράζεστε, όταν δείτε κανένα πράγμα, το οποίο εκ πρώτης όψεως φαίνεται πως είναι άπρεπο. Όχι, αλλά κάνετε υπομονή και σκεφτείτε καλά, μήπως ο λόγος εκείνος είναι ωφέλιμος και καλός και εκείνος που τον λέει έχει σκοπό και διάθεση να σας ωφελήσει και να σας διορθώσει· εσείς όμως από το πάθος που έχετε σκανδαλίζεστε και , πιστεύοντας στις υποψίες σας, νομίζετε ότι είναι σκληρός ο λόγος εκείνος και ονομάζετε αυτόν που τον λέει σκανδαλοποιό και φιλοτάραχο.
Όμοια και όταν δείτε και μάθετε πως, ας υποθέσουμε, ένας αδελφός σας έκανε κακό, μη σκανδαλίζεστε και ταράζεστε και αρχίζετε αμέσως τις κατηγορίες, αλλά εξετάζετε πρώτα, αν είναι αληθινό εκείνο που μάθατε. Διότι όχι μόνο η ακοή του ανθρώπου ψεύδεται και κάνει λάθη, αλλά πολλές φορές και τα ίδια του τα μάτια τον απατούν και του δείχνουν άλλο αντί άλλου· το κουπί το δείχνουν τσακισμένο μέσα στα νερά, και την γη, που είναι ακίνητη την δείχνουν ότι κινείται, όταν βρίσκεται σε καράβι. Γι’ αυτό ο θεοφόρος Μάξιμος παραγγέλλει τα εξής: ‘’Να μην ανέχεσαι τις υπόνοιές σου ή και άλλων ανθρώπων για σκάνδαλα σε βάρος ορισμένων άλλων. Διότι εκείνοι που παραδέχονται σκάνδαλα, που συμβαίνουν με οποιοδήποτε τρόπο ή με την διάθεση της ψυχής ή χωρίς αυτήν, δεν γνωρίζουν την οδό της ειρήνης, που οδηγεί με την αγάπη τους εραστές της στην γνώση του Θεού’’. Αφού δε βεβαιωθείτε πως το κακό εκείνο και η αμαρτία, που έκανε ο αδελφός, είναι αληθινό, τότε πρέπει να θυμηθείτε την εντολή του Θεού, που λέει: ‘’Μην κρίνετε, για να μην κριθείτε’’ (Ματθ. 7,1). Έχετε χρέος δηλαδή να μην κατακρίνετε τον αδελφό εκείνο ως αμαρτωλό και φταίχτη, αλλά να πείτε εκείνο το λόγο, που είπε ένας Αββάς· ‘’Σήμερα έσφαλλε εκείνος ο αδελφός και αύριο θα σφάλλω εγώ. Εκείνος έκανε μικρό σφάλμα, εγώ όμως κάνω μεγάλα σφάλματα’’.
Αλλά και αν είναι Πατριάρχης ή Αρχιερέας ή ιερέας ή μοναχός, ή κάποιος άλλος μεγάλος και αξιωματούχος, αυτός που διέπραξε εκείνη την αμαρτία, μη σκανδαλιστείτε ούτε αυτό να γίνει εμπόδιο στον ευθύ δρόμο της αρετής και γκρεμιστείτε στην ίδια αμαρτία για το κακό παράδειγμα εκείνου, αλλά σκεφτείτε ως φρόνιμοι και συνετοί άνθρωποι και πείτε· ‘’Τι σημασία έχει, που είναι Πατριάρχης και Αρχιερέας και ιερέας και μοναχός; Τι σημασία έχει που είναι άρχοντας και συγκλητικός και βασιλιάς; Και αυτός άνθρωπος είναι και τα ίδια πάθη, που έχουν όλοι οι άνθρωποι, έχει και αυτός.
Επομένως, ως άνθρωπος είναι ομοιοπαθής και έχει την ίδια φύση, γιατί να είναι παράξενο που νικήθηκε από το πάθος και έσφαλλε; Μήπως είναι άγγελος ή άυλος ή μήπως το αξίωμα και το επάγγελμα, που έχει, τον έκανε ανώτερο από την ανθρώπινη φύση; Όχι. Λοιπόν, γιατί να σκανδαλισθώ εγώ και να ταραχτώ; Γιατί να παρακινηθώ και εγώ και να αμαρτήσω, επειδή αμάρτησε εκείνος; Ή γιατί να παρακινηθώ να τον κατηγορήσω;
Πρέπει μάλιστα να τον σκεπάσω, όσο μπορώ και να καλύψω την αμαρτία του:
α) για να μην ακούει και ο άλλος Χριστιανός και σκανδαλίζεται και αμαρτάνει,
β) για να μη την ακούσουν και οι Εθνικοί και οι αιρετικοί και χαρούν και κατηγορήσουν την Ορθόδοξη πίστη μας και βλασφημήσουν τον Χριστό, όπως και ο Δαβίδ παρήγγειλλε στους Εβραίους να μη γνωστοποιήσουν τον φόνο του Σαούλ και του Ιωνάθαν, για να μην τον ακούσουν οι αλλόφυλλοι και χαρούν· ‘’Μη το αναγγείλετε στην Γεθ και μη το διαλαλήσετε στους δρόμους της Ασκάλωνος, για να μην χαρούν οι θυγατέρες των απερίτμητων’’(Β’ Βας. 1,20).
γ) Διότι, αν εγώ σκεπάσω το αμάρτημα του αδελφού μου και ο Θεός θα σκεπάσει και τα δικά μου αμαρτήματα, όπως έλεγε και ο Αββάς Ποιμήν· ‘’Εάν καλύψουμε του αδελφού το αμάρτημα, θα καλύψει ο Θεός και τα δικά μας’’.
δ) Γιατί εκείνος, που δεν φανερώνει, αλλά σκεπάζει τα σφάλματα των Πνευματικών του Πατέρων, που είναι οι Πατριάρχες και οι Αρχιερείς και Ιερείς και Πνευματικοί και Ιεροδιδάσκαλοι, αυτός μοιάζει με τους δύο εκείνους καλούς γιούς του Νώε, τον Σημ και τον Ιάφεθ, οι οποίοι δεν θέλησαν να φανερώσουν στους άλλους, αλλά ούτε να δουν μόνοι τους την γύμνωση του πατέρας τους του Νώε και τον σκέπασαν με ρούχα πηγαίνοντας πίσω- πίσω, για να μη την δουν ούτε αυτοί ούτε οι άλλοι· ‘’Τότε ο Σημ και ο Ιάφεθ αφού πήραν έναν μανδύα τον έβαλαν στον ώμο τους και με τα πρόσωπα γυρισμένα αλλού πήγαν πισωπατώντας και δεν είδαν την γύμνωση του πατέρα τους’’ (Γέν. 9,23). Για αυτό, όπως αυτοί πήραν την ευλογία από τον σαρκικό του πατέρα Νώε· ‘’Ευλογημένος να είναι ο Κύριος ο Θεός του Σημ.. να αυξήσει ο Θεός τον λαό του Ιάφεθ’’ (Γέν. 9,26), έτσι και εκείνος , που σκεπάζει τα σφάλματα των πνευματικών του Πατέρων, παίρνει ευλογία από αυτούς και από τον ίδιο τον Θεό. Αντίθετα πάλι, όποιος φανερώνει και διαπομπεύει και θεατρίζει στους άλλους τα σφάλματα των πνευματικών του Πατέρων, αυτός είναι ίδιος με τον Χαμ, τον διεστραμμένο εκείνο γιο του Νώε, ο οποίος όχι μόνο στάθηκε και είδε την γύμνωση του πατέρα του Νώε, αλλά την φανέρωσε και στους άλλους αδελφούς· γι’ αυτό πήρε και την κατάρα από τον πατέρα του να είναι δούλος στους αδελφούς του· αυτή την κατάρα κληρονομεί πνευματικά και εκείνος, που θεατρίζει το σφάλμα των πνευματικών του Πατέρων.
Τι λέω; Όχι μόνο κατάρα παίρνει αυτός που διαπομπεύει τα σφάλματα των πνευματικών του Πατέρων, αλλά άξιος θανάτου είναι. Διότι, αν εκείνος που βρίζει και κακολογεί τον σαρκικό του πατέρα, είναι άξιος θανάτου, όπως ορίζει ο Θεός· ‘’Όποιος κακολογεί τον πατέρα ή την μητέρα του είναι άξιος θανάτου’’ (Έξοδ. 21,17), πόσο περισσότερο είναι άξιος θανάτου αυτός που κατηγορεί και θεατρίζει τους πνευματικούς του πατέρες; Διότι όσο ανώτερο είναι το πνεύμα από την φύση και η ψυχή από το σώμα, τόσο και οι Πνευματικοί Πατέρες είναι ανώτεροι από τους φυσικούς και σαρκικούς πατέρες. Και αν ο Θεός απαγορεύει να κατηγορεί κάποιος τους πολιτικούς άρχοντες του λαού, διότι λέει: ‘’Δεν θα κατηγορήσεις τον άρχοντα του λαού σου’’(Έξοδ. 22,28), πόσο περισσότερο απαγορεύει να κατηγορεί κανείς τους εκκλησιαστικούς άρχοντες του λαού, όπως είναι οι Πατριάρχες, οι Αρχιερείς, οι ιερείς και όλοι οι πνευματικοί ποιμένες και διδάσκαλοι; Λέει και ο άγιος Μάξιμος: ‘’Μην ανέχεσαι να ακούς κακόλογα εναντίον του πνευματικού σου πατέρα, ούτε να κάνεις περισσότερο πρόθυμο εκείνον που ομιλεί προσβλητικά γι’ αυτόν, για να μη οργισθεί ο Κύριος για τα έργα σου και σε εξαφανίσει από την γη των ζώντων’’ (Περί Αγάπης, Α ΄Εκατ. Κεφ. ΝΘ)».
(Απόσπασμα από την «Χρηστοήθεια Χριστιανών» και από την ενότητα περί των σκανδάλων, του αγίου Νικόδημου του Αγιορείτη, σελ. 330- 332).
Σημείωση: Στην επόμενη ανάρτησή μας, του Θεού θέλοντος, θα αναφέρουμε τι διδάσκει ο άγιος Νικόδημος για το πώς μπορούμε να ωφεληθούμε από τα σκάνδαλα –όσο και αν αυτό ηχεί παράξενο- και πως μπορεί κανείς να μην βλάπτεται από τα σκάνδαλα.
Παρατηρήσεις: Επισημαίνουμε κάποια σημεία από το παραπάνω απόσπασμα, ώστε να μην παρεξηγηθούν από τον αναγνώστη.
1η: Όταν ο άγιος Νικόδημος γράφει: «[..] για να μη την ακούσουν και οι Εθνικοί και οι αιρετικοί και χαρούν και κατηγορήσουν την Ορθόδοξη πίστη μας και βλασφημήσουν τον Χριστό[..]», δεν σημαίνει ότι συστήνει τον δυτικό ευσεβισμό που θέλει να παρουσιάζει την εκκλησία ως δήθεν «κλάμπ καθαρών». Η Εκκλησία είναι πνευματικό ιατρείο, αλλά μέσα στην πνευματική της γη, φυτρώνουν και σίτος και ζιζάνια, όπως είπε ο Χριστός στην παραβολή των ζιζανίων (Ματθαίος, 13:24-30. 36-43). Άλλωστε, είναι ξεκάθαρο από τα λόγια του αγίου, ότι αναφέρεται στην κατηγορία κατά της Ορθόδοξης Πίστης. Πράγματι, σύνηθες φαινόμενο είναι οι κατηγορίες των αιρετικών κατά της Ορθόδοξης πίστης, εξ αιτίας ανθρώπινων αμαρτιών και ατοπημάτων. Ταυτίζουν την πίστη με την ανθρώπινη αδυναμία, επειδή ακριβώς βλέπουν τα πράγματα κατά τον δυτικό τρόπο. Με την ίδια όμως λογική, θα έπρεπε να κατηγορήσουμε και την διδασκαλία του Χριστού, επειδή ανάμεσα στην πρώτη κοινότητα των μαθητών, υπήρχε και ο Ιούδας (!).
2η: Κατά το περιστατικό της γύμνωσης του Νώε που αναφέρει ως παράδειγμα ο άγιος Νικόδημος προκειμένου να πει ότι δεν πρέπει να κατακρίνουμε τους πνευματικούς μας Πατέρες, ο Νώε μετά τον Κατακλυσμό, άρχισε να εργάζεται την γη, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είχε την εμπειρία στα γεωργικά θέματα. Έτσι, έκανε το λάθος να πιει από το κρασί του αμπελιού που φύτευσε και μέθυσε και έβγαλε τα ρούχα του μέσα στην σκηνή του (Γένεση, 9:20-23). Το σφάλμα του ήταν ακούσιο, και σε τέτοια σφάλματα και αμαρτίες αναφέρεται ο άγιος Νικόδημος.
3η: Η εντολή που όριζε να πεθαίνει όποιος κακολογούσε τους γονείς του, είναι εντολή κατά τα δεδομένα της Παλαιάς Διαθήκης, σε μια εποχή 3.500 χρόνια πριν από την εποχή μας. Τα ίδια ίσχυαν γενικά και στους άλλους λαούς της εποχής. Αυτό βέβαια δεν επαναλαμβάνετε στην διδασκαλία της Καινής Διαθήκης και του Χριστιανισμού, ο οποίος απλά κρατά την οφειλόμενη τιμή των παιδιών προς τους γονείς. Ο άγιος Νικόδημος την χρησιμοποιεί προφανώς με δόση υπερβολής για να δείξει το πόσο κακό είναι να κατηγορεί κάποιος τους Πατέρες που τον οδήγησαν μετά από κόπους και μόχθους στον Χριστό. Ένας τέτοιος άνθρωπος, επειδή τους κατακρίνει για σφάλματα ανθρώπινα, κληρονομεί θάνατο πνευματικό, εφόσον την καρδιά του παύει να την κατέχει το Πνεύμα του Θεού.
4η: Όταν γράφει ότι η ψυχή είναι ανώτερη από το σώμα, πάλι το γράφει με δόση υπερβολής, μιας και ξέρουμε ότι κατά την Ορθόδοξη Ανθρωπολογία, τόσο το σώμα όσο και η ψυχή, έχουν την ίδια αξία. Άνθρωπος δεν είναι ούτε η ψυχή από μόνη της, ούτε το σώμα μόνο του. Απόδειξη είναι η ίδια η Ανάσταση, κατά την οποία θα αναστηθεί το σώμα και θα αποδοθεί σε αυτό η ψυχή, ώστε να θεραπευτεί η διάσπαση του ανθρώπου που επέφερε ο βιολογικός θάνατος, και να καταργηθεί και ο τελευταίος εχθρός, ο θάνατος.
5η: Η αναφορά για τους πολιτικούς άρχοντες είναι από την Παλαιά Διαθήκη, όπου οι βασιλείς είχαν το καθήκον να οδηγούν τον λαό στο θέλημα του Θεού. Τέσσερις ήταν οι διακονίες στην Παλαιά Διαθήκη: ο Κριτής (πριν την ύπαρξη των βασιλέων), ο Βασιλιάς, ο Προφήτης, και ο Ιερέας. Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει σαφώς. Η εντολή είχε δοθεί τότε, ώστε να μην εξουθενώνεται το πρόσωπο του βασιλιά στην Παλαιά Διαθήκη, το οποίο ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο (ή τουλάχιστον θα έπρεπε να ήταν) με την καθοδήγηση του λαού προς τα θεία.
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.