῾Η παραδοσιακὴ ἁγιολογικὴ φιλολογία γνωρίζει τρία εἴδη ἔργων ποὺ ἀναφέρονται στὸν ἀθλοφόρο Δημήτριο, ὅπως παρατήρησε καὶ ὁ F. Halkin. ῾Η ἁγιολογικὴ φιλολο­γία περι­λαμβάνει Μαρτύρια (Passiones), Θαύματα (Miracula), καὶ ᾿Εγκωμιαστικοὺς Λόγους (Laudationes). Στὰ ἔργα αὐτὰ θὰ πρέπει νὰ προσθέσουμε ὄχι μόνο τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς ὕμνους ἀλλὰ καὶ τὰ θρησκευτικὰ λαϊκὰ ἄσματα.

Οἱ πηγὲς αὐτὲς εἶναι πλούσιες σὲ ὑλικὸ ἀπὸ τὸ ὁποῖο φαίνεται ὄχι μόνο ἡ εὐρεία διάδοση τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου Δη­μητρίου στὸν ἑλληνικὸ χῶρο, ἀλλὰ καὶ σ᾿ αὐτοὺς τοὺς Σλά­βους. ῾Η τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου εἶναι γνωστὴ καὶ στὴ Δύση.

᾿Απὸ ἕνα Μαρτύριο ποὺ γράφηκε ἀπὸ ἀνώνυμο συγ­γραφέα, ἔχουμε ὑλικὸ ἀναγόμενο στὰ τέλη τοῦ πέμπτου ἢ ἀρχὲς τοῦ ἕκτου αἰώνα. Στὸ Μαρτύριο αὐτὸ ὑπάρχουν πλη­ροφορίες ποὺ ἀναφέρονται στὴν κοινωνικὴ ζωὴ τῆς Θεσσα­λονίκης καὶ στὴν τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου. Οἱ ἱστο­ρικοὶ στέκονται μὲ ἐνδιαφέρον στὸ κείμενο αὐτὸ γιατὶ βρί­σκουν ἐνδιαφέρουσες πληροφορίες, ποὺ διαφωτίζουν πλευ­ρὲς τῆς Θεσσαλονίκης ποὺ τοὺς ἐνδιαφέρουν.

Τὰ βιβλία τῶν “Θαυμάτων” τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ποὺ περιέχουν θρύλους καὶ μιλοῦν γιὰ τὰ θαύματα τοῦ ῾Αγίου, ἀποτελοῦν βασικὴ πηγὴ γνώσεως τῆς ῾Ιστορίας τῶν Σλάβων καὶ τῶν Βουλγάρων. Τὸ ὑλικὸ τῶν βιβλίων αὐτῶν ἀποτέ­λε­σε ἀντικείμενο ἔρευνας ἐπειδὴ ἀπ᾿ αὐτὰ (τὰ βιβλία) πληρο­φορούμαστε γιὰ τὴ στρατιωτικὴ ὀργάνωση, τὴν τοπο­γρα­φία τῆς πόλεως, ὅπως ἐπίσης καὶ γιὰ τὸν τεχνικὸ πολε­μικὸ ἐξ­οπλισμὸ στὴ Βαλκανική. Τὰ βιβλία τῶν “Θαυμάτων” εἶναι τρία. Τὸ πρῶτο γράφηκε ἀπὸ τὸν ἀρχιεπίσκοπο Θεσ­σαλο­νί­κης ᾿Ιωάννη στὰ τέλη τοῦ ἕκτου ἢ ἀρχὲς τοῦ ἑβδόμου αἰώ­να. ᾿Απο­τελεῖται ἀπὸ δέκα τρεῖς διδακτικοὺς λόγους καὶ δι­αι­­ρεῖται σὲ δέκα πέντε κεφάλαια. Τὸ δεύτερο βιβλίο ἀποτε­λεῖται ἀπὸ ἕξι διαλέξεις, ποὺ κάθε μία διηγεῖται κι ἕνα θαῦ­­μα. ῾Ο συγ­γραφέας τοῦ βιβλίου αὐτοῦ δὲν εἶναι ἀκόμη γνω­στός. Πιθα­νότατα πρόκειται γιὰ κληρικό. Κατὰ τὶς νεό­τερες ἐκδοχὲς ὁ συγγραφέας τοῦ δευτέρου αὐτοῦ βιβλίου εἶναι δυ­νατὸν νὰ εἶναι ὁ ἐπίσκοπος ᾿Ιωάννης, ποὺ πῆρε μέρος στὴν ἕκτη Οἰ­κουμενικὴ Σύνοδο τὸ 680 στὴν Κων­σταντινούπολη, ἐπὶ Κων­σταντίνου Πωγωνάτου.

Μὲ τὸ συγ­γραφέα τοῦ βι­βλί­ου αὐτοῦ ἀσχολήθηκαν ὁ G. Byei, ὁ Th. Tafel, ὁ E. Murelt καὶ ὁ V. Laurent. Τὸ τρίτο βιβλίο τῶν “Θαυμάτων” εἶναι ἔργο μετα­γενέστερο τοῦ δεκάτου αἰώνα, καὶ δὲν ἐνδιαφέρει ἰδιαίτερα τοὺς Σλάβους ἱστορικούς.

Τὰ “Θαύματα” τοῦ ἁγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης παρ­έχουν πληροφορίες γιὰ τὶς σλαβικὲς ἐπιδρομὲς καὶ γιὰ τὴν κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση. Οἱ πληροφορίες ποὺ παρέχουν τὰ βιβλία τῶν “Θαυμάτων” συμπληρώνονται κι ἀπ᾿ ἐκεῖνες τοῦ Παρισινοῦ 1517 ὑπὸ τὸ ὄνομα ᾿Ιωάννης, ἀρχι­επίσκοπος Θεσσαλονίκης. Μὲ τὸ ἐνδιαφέρον αὐτὸ κεί­μενο ἀσχολήθηκε ἰδιαιτέρως ὁ P. Lemerle, ὁ ὁποῖος τελικῶς ἐξ­έδω­σε τὸ κείμενο ἐκ τοῦ κώδικα. ᾿Εκτὸς ἀπὸ τοὺς παραπάνω ἐρευνητές, μὲ τὰ βιβλία τῶν “Θαυμάτων” καὶ τὴ χρονολό­γη­ση τῶν σλαβικῶν ἐπιδρομῶν, ἀσχολήθηκαν ὁ O. Tafrali, ὁ H. Gelzer, ὁ F. Uspenski, ὁ I. Burmov, ὁ St. Maslev καὶ ἄλλοι. ᾿Απὸ τοὺς ἡμετέρους ἀξίζει νὰ ἀναφέ­ρουμε τὸ ὄνομα τοῦ Ε. Χρυσουλόπουλου, καὶ προσφάτως τοῦ Παναγιώτη Χρήστου.

Γιὰ τὴ διάδοση καὶ ἑδραίωση τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου μεταξὺ τῶν Σλάβων καὶ εἰδικότερα μεταξὺ τῶν Βουλγάρων, ἰδιάζουσα σημασία ἔχουν ὁ Βίος τοῦ Κυρίλλου καὶ τοῦ Μεθοδίου, ἕνας Κανόνας στὸν ἅγιο Δημήτριο, γραμ­μένος ἀπὸ τοὺς δύο Θεσσαλονικεῖς ἀδελφούς, καὶ ἕνα ᾿Εγ­κώμιο τοῦ ἁγίου Κλήμεντος ᾿Αχρίδος.

Μεταγενέστερη ἐπεξεργασία τῶν “Θαυμάτων” καὶ τοῦ ἀρχαίου Μαρτυρίου ποὺ ἀναφέραμε, ἔγινε ἀπὸ τὸν ᾿Ανα­στά­σιο Βιβλιοθηκάριο τὸν ἔνατο αἰώνα, πρὸς χάρη τοῦ Φράγκου αὐτο­κράτορα Καρόλου Calvus στὴ λατινική. ῾Η ἐπεξεργα­σία αὐτὴ τοῦ ᾿Αναστασίου εἶχε σὰν ἀποτέλεσμα τὴ διάδοση τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου στὴ Δύση. ᾿Επίσης τὰ κεί­μενα τοῦ Συμεὼν Μεταφραστῆ (10ος αἰ.), τοῦ Νικήτα, ἀρ­χιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (12ος αἰ.), τοῦ ᾿Ιωάννου Σταυ­ρακίου (13ος αἰ.), τοῦ Κωνσταντίνου ᾿Ακροπολίτου (13ος – 14ος αἰ.), τοῦ Συ­μεών, ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (15ος αἰ.) καὶ τοῦ Μάρ­κου Εὐγενικοῦ (15ος αἰ.), συμπληρώνουν τὶς πληροφορίες τῶν “Θαυμάτων”. ᾿Ιδιαίτερα ἐνδιαφέρουσες εἶναι οἱ πληροφορίες τοῦ Νικήτα Χωνιάτη, τοῦ Εὐσταθίου Θεσσαλονίκης, τὸ ἐπί­γραμμα τοῦ Θεοδώρου Βαλσαμῶνος, τὰ νομίσματα καὶ οἱ σφραγίδες, καὶ τέλος ἕνας ἀπόκρυφος Βίος καὶ δύο Λόγοι τοῦ Γρηγορίου Τσαμπλάκ. Τὰ παραπάνω κείμενα, μαζὶ μὲ τὶς σφραγίδες καὶ τὰ νομίσματα, διαφωτίζουν τὴν περίοδο τῆς δημιουργίας τοῦ Δευτέρου Βουλγαρικοῦ Κράτους, σὲ σχέ­ση μὲ τὸ σφετερισμὸ τοῦ ἁγίου ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους. Πλού­­σιες ἐπίσης παραδόσεις βρίσκει ὁ ἐρευνη­τὴς καὶ στὰ ἔργα ἐκεῖνα ποὺ ἀναφέρονται στὴ διάδοση τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου στὴ Ρωσία.

᾿Απὸ τὰ κείμενα ἐκεῖνα ποὺ μᾆς πληροφοροῦν γιὰ τὴν εὐρεία διάδοση τῆς τιμῆς τοῦ ῾Αγίου στὸ σλαβικὸ κό­σμο καὶ ἰδιαίτερα μεταξὺ τῶν Βουλγάρων, ἐγείρονται ὁρι­σμένα προ­βλήματα. Τὰ προβλήματα ἀναφέρονται στὶς σχέ­σεις Σλάβων καὶ ῾Ελλήνων κατὰ τὴ μακρὰ περίοδο ἀπὸ τὸν 6ο ἕως τὸν 15ο αἰώνα. Εἰδικότερα γιὰ τοὺς Βουλγά­ρους πρέπει νὰ ἀνα­­φερθοῦμε καὶ στὴν περίοδο τῆς τουρκο­κρατίας, κατὰ τὴν ὁποία ἀσκεῖ μεγάλη ἐπίδραση ὁ “Θησαυ­ρός” τοῦ Δαμασκη­νοῦ Στουδίτου (16ος αἰ.) μεταξὺ τῶν Σλάβων, ὅπως ἐπίσης καὶ στὰ λοιπὰ φιλολογικά τους κεί­μενα.

Οἱ πληροφορίες ποὺ παρέχουν οἱ ἀρχαιότερες πηγὲς καὶ οἱ ὁποῖες ἐπιβεβαιώνονται ἀπὸ τὴν ἀρχαιολογικὴ σκα­πάνη καὶ τὴν ἔρευνα, δὲν ἀφήνουν σήμερα καμμιὰ ἀμφιβο­λία περὶ τῆς καταγωγῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου ἀπὸ τὴ Θεσ­σαλονίκη, στὴν ὁποία γεννήθηκε γύρω στὸ 280 μ.Χ. καὶ στὴν ὁποία μαρτύρησε κατὰ τὸν μεγάλο διωγμὸ τοῦ Διο­κλητιανοῦ.

Οἱ πηγὲς ἀναφέρουν ὅτι ἡ λαμπρὰ καὶ ἐπιφανὴς πό­λη τῆς Μακεδονίας, ἡ κορυφὴ τῆς Θεσσαλίας, ἡ “ὑπεριδρυμέ­νη καὶ ὑπερέχουσα πάσης ἄλλης”, ἡ Θεσσαλονίκη, εὐτύ­χησε νὰ εἶναι ἡ γενέτειρα τοῦ ἁγίου Δημητρίου. Σ᾿ αὐτὴν τὴν πόλη γεννήθηκε καὶ ἀναγεννήθηκε μὲ τὸ θεῖο λουτρὸ τοῦ βαπτί­σματος. Εὐθὺς ἀμέσως, ἔχοντας καὶ τὸ χάρισμα τοῦ λόγου, ἐμφανίζεται καὶ διδάσκει στοὺς Θεσσαλονικεῖς. Διδά­σκει ὄχι μὲ φόβο, ὅπως ἀναφέρουν οἱ πηγές, μήπως τὸν καταγ­γεί­λουν καὶ συλληφθεῖ ἢ μήπως χάσει τὸ ὑψηλό του ἀξίωμα, μὲ τὸ ὁποῖο τὸν περιβάλλει ἡ ρωμαϊκὴ πολι­τεία, ἀλλὰ εὐ­θαρσῶς. Διδάσκει ὄχι τὴ νύκτα στὶς γωνίες κρυ­πτό­μενος, ἀλλὰ τὴ μέρα “εὐπαρουσιάστως μηδεμίαν ἀνθρω­πί­νην δόξαν λογι­ζόμενος”.

Στὴ διδασκαλία του ὁ Δημήτριος εἶναι γλυκύς, ἑλκυ­στικός, πειστικότατος. Διαλύει τὴν πλάνη τῶν εἰδώλων· ἀπο-κρούει τὶς κακοδοξίες, ἀνοίγει τὸ δρόμο πρὸς τὸ Θεὸ καὶ τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. ῾Ο ἴδιος ἐπισφραγίζει τὴ ζωή του μὲ τὴ θυσία του. ῾Ομολογεῖ μὲ θάρρος τὴν πίστη του μπροστὰ στὸν ἔκπληκτο Μαξιμιανό· ὑπομένει ἀγογγύστως τὰ πρῶτα βασανιστήρια καὶ τέλος δέχεται τὸ μαρτύριο “χαίρων καὶ ἀγαλλόμενος”, διότι καταξιώνεται νὰ διωχθεῖ ὑπὲρ τοῦ Χρι­στοῦ καὶ τῆς ᾿Εκκλησίας του. Προσφέρει τὴν πλευρά του καὶ χύνει τὸ αἷμα του, μιμούμενος ἔτσι τὸ πάθος τοῦ Χρι­στοῦ. ᾿Απὸ τὴ λογχισμένη πλευρά του τρέχει αἷμα, μὲ τὸ ὁποῖο ποτίζει τὸ ἀγλαόκαρπο δένδρο τῆς ᾿Εκ­κλησίας.

῾Η ὕπαρξη ναοῦ ποὺ χρονολογεῖται ἀπὸ τὴν πρώϊμη Κωνστάντεια ἐποχή, μαρτυρεῖ γιὰ τὴν τιμὴ ποὺ ἀπέδιδαν οἱ Θεσσαλονικεῖς στὸν συμπατριώτη τους μάρτυρα. ᾿Αργότερα ὁ ἔπαρχος τοῦ ᾿Ιλλυρικοῦ Λεόντιος, ἀφοῦ θεραπεύτηκε ἀπὸ βαρειὰ νόσο μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Δημητρίου, ἀνήγειρε ναὸ πρὸς τιμὴ τοῦ μάρτυρα γύρω στὰ 412-413.

῾Ο δοξάσας τὸν Θεὸ ἀντιδοξάζεται ἀπ᾿ Αὐτόν. ῾Ο λύ­χνος δὲν κεῖται πολὺ ὑπὸ τὸν μόδιο, ἀλλὰ τοποθετεῖται “ἐπὶ τῇ λυχνίᾳ” γιὰ νὰ λάμπει καὶ φωτίζει πρὸς πᾆσα κατεύ­θυν­ση. ῎Ετσι συνδέεται μὲ τὴ γενέτειρά του, τὴ Θεσσαλο­νίκη, μὲ τὰ προβλήματα τοῦ ῾Ελληνισμοῦ καὶ ἀποβαίνει ὑπέρμα­χος τῆς ᾿Ορθοδοξίας. ᾿Ακόμη πολὺ γρήγορα ἡ τιμή του δια­δίδεται στὸν κόσμο τῶν Σλάβων συνδεόμενη ἰδιαι­τέρως μὲ τοὺς Βουλγάρους καὶ τοὺς Ρώσους. ῎Ετσι, ἡ ἐπί­δραση τῶν ῾Ελλήνων ἐπὶ τῶν Σλάβων διὰ τοῦ ἁγίου Δημη­τρίου, εἶναι μεγάλη.

῏Ηταν φυσικὸ ὁ ἅγιος Δημήτριος νὰ συνδεθεῖ μὲ τὴν πόλη στὴν ὁποία γεννήθηκε καὶ στὴν ὁποία μιμήθηκε μὲ πά­θος τὸ πάθος τοῦ Χριστοῦ. Οἱ Θεσσαλονικεῖς κατα­φεύ­γον­τας στὸ “θεοπάροχο” μνῆμα του, τὸν περικαλῆ ναό του, παρα­καλοῦσαν τὸν μεγαλομάρτυρα συμπατριώτη τους νὰ πρεσβεύ­ει στὸ Θεὸ γιὰ τὴν σωτηρία τους.

Σπανίως ἅγιος συνέδεσε τὴ μνήμη του τόσο πολὺ μὲ τὶς περιπέτειες καὶ ἀγωνίες τῆς πατρίδος του, ὅσο ὁ ἅγιος Δημήτριος. Στὶς ἀλλεπάλληλες ἐπιθέσεις τῶν Σλάβων καὶ ᾿Α­βάρων, ᾿Αράβων καὶ Βουλγάρων, ὁ ἅγιος Δημήτριος πρω­τ­α­γω­νιστεῖ καὶ προστατεύει τὴν πόλη του ἀπὸ τοὺς ἐπι­δρο­μεῖς. Βαρβαρικὲς φάλαγγες ἐπιτίθενται κατὰ καιροὺς μὲ μα­νία. ῾Ως ἄμμος τῆς θαλάσσης, ἀναφέρουν οἱ πηγές, ἐμφα­νί­ζονται οἱ ἐχθροί. Καταλαμβάνουν περιοχὲς τῆς Θρά­κης καὶ τῆς Μακεδονίας. Πλησιάζουν μὲ ἀκάθεκτη ὁρμὴ πρὸς τὴ Θεσ­σαλονίκη, κυριεύουν φρούρια καὶ προάστεια τῆς πόλεως. Πάνοπλοι οἱ ἐχθροὶ προετοιμάζονται γιὰ τὴν τελικὴ ἔφοδο κατὰ τῆς Θεσσαλονίκης. Οἱ κάτοικοι ζητοῦν ἐν ὀνόματι τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Δημητρίου βοήθεια. Παρακαλοῦν τὸ Θεὸ μὲ τὶς πρεσβεῖες τοῦ ἁγίου Δημητρί­ου νὰ μὴν πέσουν στὰ χέρια τῶν ἀλλοπίστων. ῎Εφιππος τότε ἐμφανίζεται ὁ ῞Αγιος, διατρέχοντας τὰ τείχη, καὶ συν­τρίβει μὲ δόρυ τοὺς ἐπιτιθε­μένους. Τὰ σχέδια τῶν ἐχθρῶν ματαιώνονται. ῾Ο Θε­ὸς τοῦ Δημητρίου διατηρεῖ τὴν πόλη “ἀτάραχον” καὶ “ἄτρω­τον”. Οἱ Θεσσαλονικεῖς δέχονται τὴ σωτηρία τους “θεόθεν”.

Σ᾿ ἄλλες περιπτώσεις, κρίσιμες γιὰ τὴν πόλη, ὁ ἅγιος Δημήτριος ἀποδεικνύεται ἐπίσης προστάτης. ᾿Απαλ­λάσσει ἀπὸ λιμοὺς καὶ ἀσθένειες τὴν πόλη του καὶ τὴ διατηρεῖ “ἐν εὐ­ταξίᾳ”.

᾿Απὸ μεταγενέστερες ἱστορικὲς πηγές, ὁ ἅγιος Δη­μή­τριος παρουσιάζεται νὰ θρηνεῖ ὅταν ἡ πόλη πέφτει στὰ χέ­ρια τῶν ᾿Αγαρηνῶν. ᾿Αποκαλεῖ τὴ Θεσσαλονίκη “πόλιν του”. “῾Εάλω μοι ἡ πόλις” λέγει θλιμμένος στὸν ἅγιο ᾿Αχίλ­λειο, “ἑάλω μοι παραδοθεῖσα εἰς ἀφανισμόν. Βεβήλωταί μοι ὁ να­ός· κατεπατήθη τὰ ἱερὰ ποσὶ βεβήλοις”.

῾Ο ἅγιος Δημήτριος ἀποβαίνει γιὰ τοὺς Θεσσαλο­νι­κεῖς “ἀκριβὴς φρουρός”, φύλαξ ἄυπνος, τεῖχος ἄσειστο κατὰ τῶν βαρβάρων, φιλόπολις καὶ κηδεμών, πολιοῦχος καὶ προϊστά­μενος. ῾Η Θεσσαλονίκη ἀναδεικνύεται μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τὶς πρεσβεῖες τοῦ μεγαλομάρτυρος, “θεοφύλακτος”, “θεοφρούρητος”, “θεόσωστος”.

᾿Αργότερα σὲ μέρες χαλεπές, σὲ στιγμὲς κρίσιμες γιὰ τὴν πόλη, οἱ πνευματικοὶ αὐτῆς ὁδηγοί, παρότρυναν τοὺς Θεσ­σαλονικεῖς νὰ θυμοῦνται τὶς εὐεργεσίες τοῦ μάρτυρος καὶ νὰ μιμοῦνται τὸ βίο του· νὰ ἀσκοῦνται στὴν ἀρετή, γιὰ νὰ ἔ­χουν τὸ θάρρος, ὑψώνοντας τὴ φωνή τους, νὰ ἀναφωνοῦν· “῾Ο Θεὸς τοῦ Δημητρίου βοήθει ἡμῖν”.

῾Ο τάφος τοῦ μάρτυρος μεταβάλλεται μὲ τὸν καιρὸ σὲ θαυματοφόρο τόπο. ῾Ο ἅγιος Δημήτριος γίνεται χορηγὸς ἀγα­θῶν. Πολλοὶ ποὺ προστρέχουν μὲ πίστη, λαμβάνουν τὴ θερα­πεία τους ἀπὸ νόσους, ἐνῶ ταυτόχρονα, εὐαγγελίζονται τὴν παρουσία τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. ῾Ο ἅγιος Δημή­τριος ἀπο­βαίνει γιὰ ὅλους τοὺς πιστοὺς “σῖτος τῶν πει­νόντων”, “ἰα­τρὸς τῶν ἀσθενῶν”, “λυτρωτὴς τῶν αἰχμα­λώ­των”, “μεσίτης”.

Αὐτοκράτορες ὅπως ὁ ᾿Ιουστινιανὸς καὶ ὁ Μαυρίκιος, πιστεύουν ὅτι ἡ ἀσφάλεια τοῦ κράτους θὰ ἦταν βεβαία, ἂν εἶχαν καὶ τὴν προστασία τοῦ ἁγίου Δημητρίου, διὰ τῆς πα­ρ­ουσίας μέρους τῶν ἁγίων λειψάνων του. Ζητοῦν εὐλαβικὰ μέ­ρος τῶν λειψάνων του, ἀλλὰ ὁ ἅγιος Δημήτριος δὲν τὸ ἐπι­­τρέ­πει, γιατὶ θέλει τὸ λείψανό του νὰ διατηρηθεῖ ἀκέ­ραιο. ῎Αλλοι ἀποδίδοντας τὶς νίκες τους κατὰ τῶν ἐχθρῶν στὸν ῞Αγιο, τὸν τιμοῦν μὲ δωρεές, ὅπως ὁ ᾿Ιουστινιανὸς Β¢, ἢ μὲ ἐπιγράμματα καὶ ἀφιερώματα, ὅπως ὁ ᾿Ισαάκιος Β¢ ὁ ῎Αγγελος, ἐνῶ μεταφέρεται ἡ εἰκόνα του στὴν Κωνσταντι­νούπολη γιὰ τὴν ἀσφάλεια τῆς πόλεως. Πλῆθος ναῶν ἀνε­γείρονται πρὸς τιμὴν τοῦ ῾Αγίου καὶ πολλὲς εἰκόνες ἀνευ­ρί­σκονται σ᾿ ὅλα τὰ μέρη τῆς ἑλληνικῆς αὐτοκρατορίας “ὑπο­μνήματα ζήλου” πρὸς τὸν μάρτυρα.

Κατὰ τοὺς χρόνους τῆς Φραγκοκρατίας, ἂν καὶ τὸ ἔ-θνος παρουσιάζει σημεῖα κάμψεως καὶ μελανὰ σύννεφα ἐμ­φανίζονται στὸν ὁρίζοντα, δημιουργοῦνται νέες τάσεις, ποὺ συντελοῦν στὴ δημιουργία τοῦ Νέου ῾Ελληνισμοῦ. Τὶς τάσεις αὐτὲς τὶς βρίσκουμε καὶ στὰ κείμενα ἐκεῖνα ποὺ ἀφιερώ­νον­ται στὸν ἅγιο Δημήτριο, γιὰ νὰ ὑπογραμμισθεῖ, ὅπως λέγει ὁ Νικόλαος Καβάσιλας, ὅτι ὁ ἅγιος Δημήτριος κόσμησε τὴν ῾Ελλάδα μὲ νίκες καὶ δόξασε τοὺς ῞Ελληνες. ῾Ελλάδα γιὰ τὸ Νικόλαο Καβάσιλα εἶναι ὅλη ἡ αὐτοκρα­τορία καὶ ῞Ελληνες οἱ κάτοικοι αὐτῆς.

῾Ο ἅγιος Δημήτριος ἐμψυχώνει τοὺς ῞Ελληνες κατὰ τοὺς χρόνους τῆς Τουρκοκρατίας. Αὐτὸ διαπιστώνεται ἀπὸ τὴν πίστη τῶν ῾Ελλήνων, ὅπως ἀποτυπώνεται στὰ μετα­βυ­ζαντινὰ κείμενα, στὰ ὁποῖα βρίσκουμε τὰ αἰτήματα τῶν ῾Ελ­λήνων γιὰ ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τοὺς ᾿Αγαρηνούς. ῾Ο ἅγιος Δημή­τριος ἐμπνέει καὶ τοὺς ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 στὸν τιτάνιο ἀγώνα τους κατὰ τῶν Τούρκων. ῾Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης θεωροῦσε τὸν ἅγιο Δημήτριο προστάτη του. Τέλος, δὲν εἶναι τυχαῖο καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Θεσσαλονίκη ἀπελευθερώθηκε ἀπὸ τοὺς Τούρκους στὶς 26 ᾿Οκτωβρίου τοῦ 1912, ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ πολιούχου της.

Τὰ γεγονότα ποὺ παραθέτουν οἱ πλούσιες πηγὲς ἀπο­δεικνύουν ὅτι ὁ ἅγιος Δημήτριος ἀπέβη προστάτης ὄχι μόνο τῆς πατρίδας του ἀλλὰ καὶ τῆς χώρας ἁπάσης, ἁπάν­των τῶν ῾Ελλήνων καὶ τῆς ῾Ελλάδος. Τὸ δέκατο τέταρτο αἰώνα, σύμ­φωνα μὲ τὰ λεγόμενα τοῦ Νικολάου Καβάσιλα ἀλλὰ κι ἄλλες πηγές, ὅπως ἔδειξαν ἄλλοι ἐρευνητὲς τῆς περιόδου αὐτῆς, ἡ αὐτοκρατορία εἶναι πλέον ῾Ελληνική. Οἱ κάτοικοί της ῞Ελ­ληνες. ῾Ο ἅγιος Δημήτριος εἶναι ῞Ελλην.

Κατὰ τὶς πλούσιες πηγὲς ὁ ἅγιος Δημήτριος δὲν ὑπῆρ­ξε μόνο προστάτης καὶ πολιοῦχος τῆς Θεσσαλονίκης καὶ τῆς “χώρας ἁπάσης”, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀποφασιστικὸς πολέμιος τῶν αἱρέσε­ων καὶ διδάσκαλος τῆς ᾿Ορθοδοξίας.

῾Ο καθαρὸς καὶ ἄμεμπτος βίος του, τὸ διδακτικό του χάρισμα, μὲ τὸ ὁποῖο κήρυττε τὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ διέλυε τὴν πλάνη τῶν εἰδώλων καὶ συνέτριβε τὶς αἱρετικὲς κακοδο­ξίες, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸ “χριστομίμητο” μαρτύριό του, ἀπε­τέλεσε γιὰ τοὺς ὑπέρμαχους τῆς ᾿Ορθοδοξίας, πηγὴ ἐμπνεύ­σεως. ᾿Εγκωμιαστὲς τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ὑπεύθυνοι ποιμε­ν­άρχες, ἀντιμετωπίζοντας πολλὲς καὶ ποικίλες αἱρέσεις, ποὺ συγκλόνιζαν τὴν ᾿Εκκλησία τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης, ἔθεταν στὸ στόμα τοῦ μάρτυρος τὴν ὀρθὴ τῆς ᾿Εκκλησίας διδασκαλία. ῎Ετσι ὁ ἅγιος Δημήτριος ἐμφανίζεται παρὼν σὲ μεταγενέστερες ἐποχές, πολὺ μετὰ τὸ μαρτυρικό του θάνατο, ν᾿ ἀντιμετωπίζει θεολογικὲς καὶ χριστολογικὲς αἱρέσεις, ἐνῶ ταυτόχρονα διετύπωνε τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀλή­θεια, ὅπως αὐτὴ εἶχε διατυπωθεῖ στὶς Οἰκουμενικὲς Συν­όδους. ῎Αλλοτε πάλι, ὑμνογράφοι ὅπως ὁ Ρωμανὸς ὁ Με­λω­δὸς καὶ ἄλλοι, ἔχοντας ὑπόψη τους τὸ φωτεινὸ παρά­δειγμα τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ἀντλοῦσαν ἀπὸ τὸ βίο του καὶ τὸ μαρ­τύριό του στοιχεῖα πρὸς καταπολέ­μηση φοβερῶν γιὰ τὴν ἐποχή τους κακοδοξιῶν. ᾿Αργότερα οἱ φωτιστὲς τῶν Σλά­βων Κύριλλος καὶ Μεθόδιος, Θεσσα­λονικεῖς ῞Ελληνες ἀδελ­φοί, μετα­φέροντας τὴ λαμπάδα τῆς πίστεως στὴ Μοραβία καὶ ἀντιμετωπίζοντας πολλαπλὲς δυ­σκολίες, ἔστρεφαν νοσταλ­γικὰ τὰ βλέμματά τους πρὸς τὸ ναὸ τοῦ Δημητρίου γιὰ νὰ ἀν­τλήσουν δύναμη καὶ θάρρος. ῎Ετσι μὲ τὴ βοήθεια καὶ τὶς πρεσβεῖες τοῦ ῾Αγίου συμπα­τριώτη τους, οἱ δύο ἀδελφοὶ κρα­τοῦσαν ψηλὰ τὸ λάβαρο τῆς ᾿Ορθοδοξίας ποὺ κινδύνευε ἀπὸ τοὺς Λατίνους. Κατὰ τὸ 14ο αἰ., ὅταν ἡ ᾿Ορθοδοξία ἀ­γω­νιζόταν κατὰ τοῦ σχολα­στικισμοῦ, ἡσυχαστὲς πατέρες, μὲ πρῶτο τὸν ἅγιο Γρηγό­ριο τὸν Παλαμᾆ, ἀρχιεπίσκοπο Θεσ­σαλονίκης, ἀπέδιδαν στὸ μεγαλομάρτυρα μοναχικὲς ἀρετὲς γιὰ νὰ ἐξάρουν τὸν ὀρθόδοξο μοναχισμὸ καὶ τὴν ὀρθόδοξη πνευματικότητα, ποὺ βάλλονταν ἀπὸ τοὺς σχολαστικούς.

Διδάσκαλο καὶ προφήτη ἀποκαλεῖ τὸν ἅγιο Δημή­τριο ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾆς, ἐπειδὴ δίδαξε τὴν ὀρ­θόδοξη πίστη καὶ ἐνέπνευσε τοὺς διδασκάλους τῆς πίστεως. Κήρυκα τῶν μυστηρίων τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς ᾿Ορ­θοδοξίας ὁ ἅγιος Συμεὼν Θεσσαλονίκης, ἐνῶ ὁ ἅγιος Νι­κόδημος ὁ ῾Αγιορεί­της τὸν ἀποκαλεῖ καταλύτη τῶν αἱρέ­σεων.

῾Η Θεσσαλονίκη, δεύτερη πόλη μετὰ τὴν Κωνσταντι­νούπολη, ἀναπτύχθηκε σὲ πολιτιστικὸ κέντρο στὰ Βαλκά­νια. Οἱ Σλάβοι, ἐρχόμενοι σὲ ἐπικοινωνία μὲ τοὺς ῞Ελληνες, εἶχαν τὴ δυνατότητα νὰ δημιουργήσουν “μιὰ δεύτερη Θεσσαλονί­κη” μὲ ἀνάλογες παραδόσεις ποὺ ὑπῆρχαν στὴν πόλη τοῦ ἁγίου Δημητρίου.

Τὰ δύο βιβλία τῶν “Θαυμάτων” ποὺ περιγράφουν τὶς ἐπιδρομὲς τῶν ᾿Αβαροσλάβων, ἐμφανίζουν τὸν ἅγιο Δημή­τριο πρωταγωνιστή, ἐπεμβαίνοντα καὶ σώζοντα τὴν πατρίδα του. ῾Η πεποίθησις αὐτὴ ποὺ καλλιεργήθηκε καὶ βιώθηκε ἀπὸ τὸ λαό, γινόταν μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου καὶ πίστη τῶν Σλά­βων ἐπιδρομέων. Οἱ πόλεμοι κατὰ τῶν ῾Ελλήνων καὶ ἡ ἐπέμ­βαση τοῦ ἁγίου Δημητρίου ὑπὲρ τῆς πατρίδος του, ἔπαιρ­ναν χαρακτήρα θρησκευτικό. Οἱ Σλάβοι μὲ τὶς ἐπιδρομές τους κατέστρεφαν ναοὺς καὶ ἐπέφεραν φοβερὲς δηώσεις. Οἱ χρι­στιανοὶ ἐπικαλούμενοι πρῶτα τὸ Θεὸ καὶ τὶς πρεσβεῖες τῆς Παναγίας καὶ τοῦ ἁγίου Δημητρίου, συνέβαλαν στὴ διάδοση τῆς χριστιανικῆς θρησκείας μεταξὺ τῶν Σλάβων καὶ φυσικὰ τῆς τιμῆς τοῦ ῾Αγίου. Τὰ βιβλία τῶν “Θαυμάτων” μιλοῦν γιὰ περιπτώσεις μεμονωμένων Σλάβων ποὺ ἀσπάσθηκαν τὴ χρι­στιανικὴ θρησκεία, τιμών­τας στὴ συνέχεια τὸν μάρτυρα Δη­μήτριο.

῾Η διάδοση τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου μεταξὺ τῶν Σλάβων, πρέπει νὰ δεχθοῦμε ὅτι ἔγινε καὶ σὲ ὁμαδικὲς περι­πτώσεις. ῞Οσοι κάτοικοι εἶχαν αἰχμαλωτισθεῖ ἀπὸ τὸν Χα­γᾆ­νο κατὰ τὸν δεύτερο σλαβικὸ πόλεμο καὶ μεταφέρ­θη­καν στὴν Παννονία δὲ λησμόνησαν τὴν πίστη τους. ῞Ολοι αὐτοὶ μετέδιδαν καὶ τὴν τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου στὴν Παννο­νία καὶ στὴ Δαλματία. Στὸ Σίρμιο, στὰ μέσα τοῦ 11ου αἰ., ὑπῆρχε μοναστήρι στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ἐνῶ στὶς σερβι­κὲς χῶρες ἄρχισαν νὰ ἐμφανίζονται ἐκκλη­σίες καὶ μονα­στή­ρια στὸ ὄνομά του. ᾿Απὸ τὶς περιοχὲς αὐτές, ἡ τιμὴ τοῦ μάρ­τυρος μεταδόθηκε ἀργότερα καὶ στοὺς Μαγυάρους. ᾿Απὸ ἱστο­ρικοὺς λέγεται ὅτι οἱ Σλάβοι ποὺ ἡττήθηκαν στὸ Στρυ­μό­να ἀπὸ τὸν ᾿Ιουστινιανὸ Β¢, εἶχαν ἀκούσει γιὰ τὴν προ­στα­σία τοῦ ἁγίου Δημητρίου πρὸς τοὺς πατριῶτες του, τοὺς Θεσσαλονικεῖς. Στὶς ἀγαθὲς ἐπι­δράσεις τῶν ῾Ελλήνων ἐπὶ τῶν Σλάβων καὶ στὴ διάδοση τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου Δημητρί­ου μεταξὺ αὐτῶν, ἀναφέρεται καὶ ὁ ᾿Ιωάννης Καμενιάτης.

Τὴν τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου μεταξὺ τῶν Σλάβων ἑδραίωσαν οἱ δύο ῞Ελληνες Θεσσαλονικεῖς ἀδελφοί, Κύριλ­λος καὶ Μεθόδιος. ᾿Απὸ τὸ Βίο τοῦ Μεθοδίου καταφαίνεται ὅτι οἱ δύο ἀδελφοὶ τιμοῦσαν ἰδιαίτερα τὸν ἅγιο συμπα­τριώ­τη τους. Στὸ 15ο κεφάλαιο τοῦ Βίου τοῦ Μεθοδίου ἀνα­φέ­ρεται ὅτι ὁ Μεθόδιος ἀφοῦ συμπλήρωσε τὸ ἔργο τῆς μετα­φράσεως τῆς ῾Αγίας Γραφῆς, “ἀπέδωκεν εἰς τὸν Θεὸν τὴν κατ᾿ ἀξίαν δόξαν καὶ τιμήν, διότι ἐχάρισε αὐτῷ τὴν χάριν καὶ τὴν δύναμιν τούτου”. ᾿Επίσης “μετὰ τοῦ κλήρου αὐτοῦ ἐτέλεσε τὴν θείαν λειτουργίαν πανηγυρίσας τὴν μνή­μην τοῦ ἁγίου Δημητρίου”.

Στοὺς δύο ἀδελφοὺς ἀποδίδεται ἀπὸ τοὺς εἰδικοὺς καὶ ἕνας Κανόνας στὸν ἅγιο Δημήτριο. Στὴν ἐνάτη ὠδὴ τοῦ Κα­νόνος ἐκφράζεται μὲ ὡραιότατο λυρικὸ τρόπο ἡ νο­σταλγία τῶν δύο ἱεραποστόλων γιὰ τὴν πατρίδα τους, τὴ Θεσσαλο­νίκη. ᾿Απὸ τὸ περιεχόμενο τοῦ Κανόνα φαίνεται, ὅτι οἱ δύο ἀδελφοὶ διαδίδοντας τὴν τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημη­τρίου μεταξὺ τῶν Σλάβων ἐνεφάνιζαν αὐτὸν ὄχι μόνον ὡς ἅγιο προστάτη τῆς πόλης, ἀλλὰ καὶ ὡς “ἥλιον” ποὺ μὲ τὴν ὀρθόδοξη διδα­σκαλία του κατεφώτισε τοὺς ἀνθρώπους, δια­λύοντας κάθε πλάνη. ᾿Επίσης στὸν Κανόνα ἐπαναλαμβά­νε­ται ὅτι ὁ ῞Αγιος ὑπῆρξε πρόμαχος τῆς ῾Αγίας Τριάδος, δι­δασκαλία ποὺ δὲ στερεῖται σημασίας, ἀφοῦ ὅλα τὰ ἀρ­χαῖα Μαρτύρια θέλουν τὸν ἅγιο Δημήτριο διδάσκαλο τῆς ῾Αγίας Τριάδος. Οἱ δύο ἱεραπόστολοι τῶν Σλάβων, διαδί­δοντας τὴ χριστιανικὴ πίστη καὶ μορφώνοντας ὀρθόδοξα τὸ λαὸ ἀντι­μετώπιζαν πολλὰ προβλήματα. ᾿Απὸ τὴ μιὰ πλευρὰ ἔπρεπε νὰ ξεπεράσουν τοὺς ἀντιφρονοῦντες στὸ τριαδικὸ δόγμα καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη τοὺς Λατίνους ποὺ ὑποστήριζαν τὴν προσθή­κη τοῦ Filioque στὸ Σύμβολο τῆς πίστεως. Εἶναι ἐπίσης γνωστὸ ὅτι οἱ δύο ἀ­δελ­φοὶ εἶχαν ὑποστεῖ δει­νὰ ἀπὸ τοὺς ὀπαδοὺς τῆς “τριγλωσ­σίας”. Γνωρίζοντας ὅμως ὅτι οἱ πηγὲς καὶ τὰ ἐγκώμια πρό­βαλλαν τὸν ῞Αγιο ὡς διδάσκαλο καὶ ὑπέρ­μαχο τῆς ᾿Ορθο­δο­ξίας, ἦταν φυσικῶς ἑπόμενο νὰ συνεχίσουν τὴν παράδοση. Νὰ διδάξουν δηλ. καὶ στοὺς Σλάβους ὅτι ὁ ἅγιος Δημήτριος ἦταν ὑπέρμα­χος τῆς ῾Αγίας Τριάδος καὶ τῆς ᾿Ορθοδόξου πί­στεως.

Στὸν Κανόνα δὲν παραλείπεται ἀκόμη νὰ τονισθεῖ ὅτι ὁ ἅγιος Δημήτριος ἦταν πολὺ ὀνομαστὸς μεταξὺ τῶν βαρ­βάρων καὶ μάλιστα ἐκείνων ποὺ εἶχαν ἐπιτεθεῖ κατὰ τῆς Θεσσαλονίκης. ᾿Αργότερα ὁ Νικόλαος Καβάσιλας θὰ τονίσει σὲ ἐγκώμιό του ὅτι ὁ συμπατριώτης του ἔπειθε ὅλους, ῞Ελ­ληνες καὶ βαρβάρους, μὲ τὴ διδασκαλία του. ᾿Εὰν λάβουμε ὑπόψη μας ὅτι ὁ Καβάσιλας δὲν ἀναφέρεται μόνο στὴν ἐπο­χὴ ποὺ ἄκμασε ὁ ῞Αγιος, ἀλλὰ σ᾿ ὅλη τὴ δημι­ουρ­γηθεῖσα παράδοση ποὺ θέλει τὸν ἅγιο Δημήτριο διδάσκα­λο τῆς ᾿Ορ­θοδοξίας καὶ ἐπίσης ὅτι ὁ μεγάλος αὐτὸς θεολό­γος χρησι­μοποιεῖ τὰ ὀνόματα “῞Ελλην” καὶ “῾Ελλάς” μὲ ἐθνικὴ πιὰ σημασία, καὶ μὲ τὴ λέξη “῾Ελλάς” ἐννοεῖ ὁλόκληρη τὴν αὐτο­κρατορία, βάρβαροι εἶναι ὅλοι οἱ κατὰ καιροὺς ἐχθροὶ τῶν ῾Ελλήνων καὶ συνεπῶς καὶ οἱ Σλάβοι.

Εἰδικότερα, στὴ Βουλγαρία ἡ διάδοση τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου πραγματοποιήθηκε ἀπὸ τοὺς μαθητὲς τῶν ἁγίων Κυρίλλου καὶ Μεθοδίου. ῾Ο ἡγεμόνας τῶν Βουλγά­ρων Βόρις, καθὼς ἦταν διορατικὸς καὶ ἱκανός, διέβλεπε ὅτι ἡ θρησκεία τῶν συμπατριωτῶν του ἐκπροσωποῦσε τὸ σκότος, ἐνῶ ἡ χριστιανικὴ θρησκεία τὸ πνευματικὸ φῶς. Γνωρίζον­τας ἐπίσης ὅτι οἱ γύρω του πολιτισμένοι λαοὶ ἦταν χριστια­νοί, ἀποφάσισε ν᾿ ἀσπασθεῖ τὴ χριστιανικὴ πίστη. ῎Ετσι πί­στευε ὁ Βόρις πὼς μποροῦσε ἡ χώρα του νὰ εἰσέλθει στὸν κύκλο τῶν πολιτισμένων λαῶν. ῾Ωστόσο φο­βοῦνταν μήπως ἡ νέα θρησκεία ἀποβεῖ γιὰ τοὺς Βουλγά­ρους ἀμφίστομο μα­χαίρι. Πίστευε δηλ. ὅτι ἐνῶ θὰ μποροῦσε μὲ τὴ νέα θρη­σκεία νὰ συνενώσει τοὺς πρωτοβουλγάρους καὶ Σλάβους, ταυτόχρονα ζοῦσε μὲ τὴν ἀγωνία μήπως ἀπο­δεχόμενος τὴ χριστιανικὴ θρησκεία, θὰ ἐξυπηρετοῦνταν τὰ συμφέροντα τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας.

῾Η δημιουργία τοῦ Βουλγαρικοῦ κράτους εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ σημαντικὰ γεγονότα τῆς μεσαιωνικῆς ἱστορίας. Σπουδαῖο ρόλο στοὺς στόχους καὶ τὶς ἐπιδιώξεις τοῦ Βόρι­δος διεδραμάτισε ὁ Κλήμης, ἐπίσκοπος ᾿Αχρίδος. Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ διδασκάλου του Μεθοδίου τὸ 885, ὁ Κλήμης ἐπέστρεψε στὴ Βουλγαρία καὶ βρῆκε τοὺς ὁμοφύλους του σὲ κρίσιμη κατάσταση. Τὸ Βουλγαρικὸ ἔθνος εἶχε ἤδη δεχθεῖ τὸ Χριστιανισμὸ πρὶν ἀπὸ εἴκοσι χρόνια (864). ῾Η διάδοση ὅμως τῆς νέας θρησκείας προχωροῦσε μὲ βραδὺ ρυθμό. Αἰ­τία τῆς βραδύτητας αὐτῆς ἦταν ἐκτὸς τῶν ἄλλων καὶ ἡ ἔλ­λειψη βιβλίων γραμμένων στὴ βουλγαρικὴ γλῶσσα.

῾Ο Κλήμης ἐργάστηκε μὲ ζῆλο καὶ ἀπέκτησε 3500 μα­θητές. Διέδωσε τὴ χριστιανικὴ πίστη, ἀνήγειρε ναούς, καὶ ἵ­δρυσε σχολεῖα. Μεταξὺ τῶν ἔργων τοῦ Κλήμεντος δια­σώζε­ται μέχρι σήμερα καὶ ἕνα ᾿Εγκώμιο στὸν ἅγιο Δημή­τριο. ᾿Απὸ τὸ κείμενο αὐτό, ποὺ χαρακτηρίζεται κείμενο μεγάλης ἱστορικῆς σημασίας, φαίνεται ὅτι ἡ τιμὴ τοῦ ἁγί­ου Δημη­τρίου εἶχε διαδοθεῖ μεταξὺ τῶν Βουλγάρων, ἀφοῦ ἐν ὀνό­μα­τι τοῦ μεγαλομάρτυρος, συνετελεῖτο ἡ καταπολέ­μηση τῆς εἰ­δωλολατρίας. Στὸ ᾿Εγκώμιο αὐτὸ ὁ ἅγιος Δημήτριος ὑ­μνεῖ­ται ὡς διδάσκαλος τῆς ᾿Ορθοδοξίας καὶ ὡς ἀληθινὸς ὁμολο­γητὴς τῆς χριστιανικῆς πίστεως. Δύο ἀκόμη διδακτικοὶ λόγοι εἶχαν ἐκδοθεῖ μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Κλή­μεντος, οἱ ὁποῖοι ἀργό­τερα, τὸν δέκατο πέμπτο αἰώνα, χρη­σιμοποιήθηκαν ὡς λό­γοι ἐγκωμιαστικοὶ γιὰ τὸν ἅγιο Δη­μήτριο. ῾Η ἐξύμνηση τοῦ ἁγίου Δημητρίου ὡς διδασκάλου τῆς ᾿Ορθοδοξίας γίνεται ἐξ ἐπιδράσεως τῶν ἀρχαίων Μαρτυρίων τοῦ ῾Αγίου καὶ τῆς προ­βολῆς τοῦ μάρτυρος ἀπὸ τοὺς δύο ῞Ελληνες ἀδελφούς, Κύριλλο καὶ Μεθόδιο.

῎Ετσι, μὲ τὴν καθιέρωση τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου Δημη­τρί­ου στὴ Βουλγαρία, ἀγωνιστοῦ κατὰ τῆς πλάνης καὶ ὑπερ­μάχου τῆς ὀρθοδόξου διδασκαλίας, ὁ ῞Αγιος ἀπέβαινε λαμ­πρὸ παράδειγμα χριστιανικῆς πίστεως. Κατόπιν, μὲ τὴν ἵδρυ­ση τῆς Σχολῆς τῆς ᾿Αχρίδος, πρὸς τὴν ὁποία ἀπεστάλη ὁ Κλήμης ἀπὸ τὸν Συμεών, βασιλέα τῶν Βουλγάρων (893-927), φαίνεται ὅτι ἡ τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου διαδιδόταν καὶ ἔξω ἀπὸ τὰ ὅρια τῆς Βουλγαρίας. Στὶς μέρες τοῦ Συ­με­ὼν Βούλγαροι ἱερεῖς πήγαιναν στὸ Κίεβο, ὅπως τοῦτο μαρ­τυρεῖται ἀπὸ παλιὰ βουλγαρικὰ χρονικά, καὶ διέδιδαν τὴν τιμὴ τοῦ μεγαλομάρτυρος.

᾿Αναφερόμενοι στὶς τεταμένες σχέσεις ῾Ελλήνων καὶ Βουλ­­γάρων ἐπὶ τῆς ἐποχῆς τοῦ Σαμουήλ, παρατηροῦμε τὰ ἑξῆς: Εἶναι γνωστὸ ὅτι ὁ Βασίλειος Β¢ ταπείνωσε τοὺς Βουλ­γάρους τὸ 1014, ἀφοῦ προηγουμένως ἦλθε στὴ Θεσσα­λονί­κη καὶ ζήτησε τὴ βοήθεια τοῦ μάρτυρος. Πρωτεργάτης τῶν Βουλ­γάρων κατὰ τῶν ῾Ελλήνων ἦταν ὁ γιὸς τοῦ Σαμουὴλ Γαβρι­ήλ-Ραδομῖρος. ῾Ο Σταυράκιος ἀποκαλεῖ τὸν Ραδομῖ­ρο “ἄν­δρα θηριώδη”, “μανιακόν”, “φόνιον τὴν γνώμην”, ἐνῶ ὁ Κων­­σταντῖνος ᾿Ακροπολίτης “δυσώδη”, “κακοῦ κό­ρακος ὠόν”, “ἔκ­γονον ἐχίδνης”, καὶ “γέννημα θηρὸς ἀτίθα­σον”. ῾Ο ἅγιος Δη­μήτριος ποὺ ἄκουσε τὴν ἐπίκληση τῶν συμπατριωτῶν του “Σῶσον Δημήτριε”, ἔσπευσε πρὸς βοή­θεια τῆς πόλεως. Τότε ἐμφανίσθηκε ἔφιππος νὰ φονεύει τὸν Ραδομῖρο. Εἶναι ἀπο­δεκτὸ ὅτι ὁ Ραδομῖρος φονεύτηκε ἀπὸ τὸν ἐξάδελφό του ᾿Ιωάννη, τὸν ἀποκαλούμενο Βλαδι­σλάβο ἢ ᾿Ααρών. Στὸν εἰ­κονογραφικὸ κύκλο ὑπάρχει ἀνά­λογη παράσταση, ποὺ ἐμφα­νίζει τὸν ἅγιο Δημήτριο νὰ φονεύει ἔφιππος τὸν Ραδομῖρο. Οἱ Βούλγαροι μέχρι τὴν ὁριστικὴ καὶ ἀποφασιστική του ἐξ­έγερση τὸ 1186 ἔκαναν καὶ ἄλλες προσπάθειες, ἀλλὰ ἀπέ­τυχαν.

Οἱ πρωτεργάτες τῆς βουλγαρικῆς ἐπαναστάσεως “ὁμο­γενεῖς καὶ ταυτόσποροι” ᾿Ασὲν Α¢ καὶ Πέτρος, κατὰ τὸν Νι­κήτα Χωνιάτη, παρουσιάστηκαν στὸν αὐτοκράτορα ᾿Ισαάκιο Β¢ ῎Αγγελο καὶ ἀπαίτησαν ἴση στρατολογικὴ μεταχείριση. Μετὰ τὴν ἀποτυχία τους ἐπέστρεψαν στὸ Τύρ­νοβο καὶ ἐκεῖ μελετοῦσαν τὸν τρόπο δράσεως καὶ ἐκδική­σεως τῶν ῾Ελλή­νων. Τὰ γεγονότα ποὺ στὸ μεταξὺ μεσολά­βησαν τοὺς βοή­θη­σαν στὶς ἐνέργειές τους. ῾Ο αὐτοκράτορας ᾿Ισαάκιος Β¢ ῎Αγ­γελος (1185-1195) βρῆκε τὴν αὐτοκρα­τορία σὲ δυσχερῆ θέ­ση. Οἱ Νορμανδοὶ εἶχαν καταλάβει τὸν ᾿Ιούνιο τοῦ 1185 τὸ Δυρράχιο καὶ στὶς 24 Αὐγούστου τοῦ ἑπόμενου ἔτους τὴ δεύτερη πόλη τῆς αὐτοκρατορίας, τὴ Θεσσαλονίκη. Τὸ γεγο­νὸς αὐτὸ θεωρήθηκε ἐξαιρετικὰ ση­μαντικό. ᾿Ενέπνευσε τοὺς δύο ἀδελφούς, Πέτρο καὶ ᾿Ασέν, νὰ προχωρήσουν στὸ ἐγχεί­ρημά τους. Αὐτοὶ ἡγήθηκαν τοῦ ἐπαναστατικοῦ κινήματος. Οἱ δύο ἀδελφοὶ γνώριζαν ὅτι ἡ τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου ἦταν διαδεδομένη τόσο στὴ Βουλγαρία ὅσο καὶ στὴ Ρωσία. ῎Ηξευραν ἀκόμη ὅτι ὁ ἅγιος Δημήτριος θεωροῦνταν προ­στά­της τῆς Θεσσαλονί­κης τιμούμενος ἀπὸ ὅλη τὴν αὐτοκρα­το­ρία. ᾿Επίσης γνώ­ριζαν ὅτι ὁ μεγαλομάρτυρας ἦταν ἕνας ῞Αγι­ος οἰκουμενι­κὸς τιμώμενος ἀπὸ τοὺς ᾿Ορθοδόξους. Οἱ ἁγιο­γραφίες τοῦ μάρτυρος καὶ τὰ ἀνάγλυφα ποὺ σώζονται ἀπὸ τὸν ἑνδέκατο αἰώνα καὶ στὴ Βουλγαρία, ἀποτελοῦν ἀπό­δειξη τῆς εὐρύ­τατα διαδεδομένης τιμῆς του στὴ Βουλγαρία.

῾Η Θεσσαλονίκη ὅμως, τὴν ὁποία ἐπὶ αἰῶνες προστά­τευε ὁ ῞Αγιος, ἔπεσε στοὺς Νορμανδούς. Τὸ ἐξαιρετικὸ αὐτὸ γεγονὸς φρόντισαν νὰ ἐκμεταλλευθοῦν κατάλληλα οἱ δύο πρωτεργάτες. Διέδιδαν ὅτι ὁ ἅγιος Δημήτριος ἐγκατέ­λειψε τὴ Θεσσαλονίκη καὶ τοὺς ῞Ελληνες ἐξαιτίας τῶν ἁμαρτιῶν τους καὶ ὅτι ὁ Θεὸς τὸν ἔστειλε προστάτη ἑνὸς ὑπόδουλου λαοῦ, ποὺ πίστευε στὸ Χριστὸ καὶ ἦταν ὀρθό­δοξος. Τὸ σφε­τερισμὸ αὐτὸ ἐξυπηρετοῦσαν καὶ οἱ ἴδιοι οἱ Θεσσαλο­νι­κεῖς μὲ ὅσα πίστευαν ἢ ἔλεγαν, ὅτι ὁ ῞Αγιος καὶ ἡ Πανα­γία τοὺς ἐγκατέλειψαν ἐξ αἰτίας τῶν ἀνομιῶν τους.

῾Ο Εὐστάθιος Θεσσαλονίκης, ποὺ περιγράφει τὴν ἅ­λωση τῆς πόλεως ἀπὸ τοὺς Νορμανδοὺς, εἶχε προειδο­ποι­ή­σει τοὺς συμπατριῶτες του ὅτι ὁ ἅγιος Δημήτριος θὰ τοὺς ἐγκατέλειπε, ἂν δὲν μετανοοῦσαν. Οἱ Θεσσαλονικεῖς αἰσθάν­θηκαν τὴν ἐγκατάλειψη αὐτὴ μετὰ τὴν ἅλωση. Καὶ ὁ Μι­χαὴλ Χωνιάτης, στὴ Μονωδία του θρηνεῖ τὴ Θεσσαλονίκη γιὰ τὴν ἅλωση ἀπὸ τοὺς Νορμανδούς. ῾Η Θεσσαλονίκη ἦταν μιὰ εὐδαίμων πόλη, γιατὶ εἶχε κοντά της τὸν καλό της ποι­μένα, τὸν καθηγητή της, τὸν σοφό, τὸν “σωτῆρα”, τὸν πολι­οῦχο, τὸν πρόβολο καὶ κίονα, τὸν ἅγιο Δημήτριο. Μετὰ τὴν ἅλωση, λέγει ὁ Χωνιάτης, ἡ πόλη ἔμεινε χήρα, χωρὶς προ­στάτη, γυμνὴ ἀπὸ προστασία.

῏Ηταν, λοιπόν, πολὺ φυσικὸ οἱ Βούλγαροι νὰ ἐκμε­ταλλευθοῦν τὰ γεγονότα. Γρήγορα-γρήγορα ἀνήγειραν ναὸ στὸ Τύρνοβο στὸ ὄνομα τοῦ μάρτυρος, φροντίζοντες ἔτσι μὲ τὴν ἀναζωπύρωση τοῦ θρησκευτικοῦ καὶ ἐκκλησια­στικοῦ φρο­νήματος νὰ ἐπιτύχουν τοὺς στόχους τους. ῾Ο Νι­κήτας Χω­­νιάτης, ποὺ ἀφηγεῖται τὴν ἐξέγερση τῶν ᾿Ασενο­βιτῶν, μιλάει γιὰ τὸν τρόπο ἐκμεταλλεύσεως τοῦ ὀνόματος τοῦ ἁγίου Δη­μητρίου, στὸ ὄνομα τοῦ ὁποίου ἐξεγέρθηκαν οἱ Βούλγαροι. Γιὰ τὰ ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ τοῦ Τυρνόβου προσκλήθηκαν τρεῖς ῞Ελληνες μητροπολίτες, μεταξὺ τῶν ὁποίων ἦταν καὶ ὁ Βι­δύνης. Οἱ μητροπολίτες αὐτοί, ποὺ δὲ γνώριζαν τὶς προθέ­σεις τῶν ἐπαναστατῶν, ὄχι μόνον ὑπο­χρεώθηκαν νὰ καθ­αγιάσουν τὸ ναό, ἀλλὰ κυρίως νὰ χει­ροτονήσουν κάποιο Βα­σίλειο καὶ νὰ τὸν ἀνυψώσουν σὲ ἀρχιεπίσκοπο Τυρνόβου. ῾Ο Βασίλειος στὴ συνέχεια ἔστεψε τὸν ᾿Ασὲν βασιλέα τῶν Βουλ­­γά­ρων. ᾿Επειδὴ ἡ χειροτονία τοῦ Βασιλείου ἦταν πράξη βί­ας, φαίνεται καθαρὰ ὅτι οἱ Βούλ­γαροι, ἔκαναν διπλὴ ἐπα­νά­σταση. Πολιτικὴ καὶ ἐκκλησιαστική.

Οἱ ἐξεγερθέντες κατέλαβαν ὅλη τὴν παραδουνάβια Βουλ­­γαρία. Κάτω ἀπὸ τὴ βυζαντινὴ κυριαρχία ἔμειναν μόνο μερι­κὲς πόλεις ποὺ ἦταν καλὰ ὀχυρωμένες. ῾Ο ᾿Ισα­άκιος κατὰ τὴν ἀντεπίθεσή του πῆρε μερικὰ φρούρια, πιθανότατα καὶ στὸ Τύρνοβο. ᾿Απὸ ἕνα ἐπίγραμμα τοῦ Θεοδώρου Βαλ­σαμώνα φαίνεται ὅτι ὁ αὐτοκράτορας βρῆκε τὴν εἰκόνα τοῦ ἁγίου Δημητρίου, τὴν ὁποία οἱ Βούλγαροι εἶχαν χρησιμο­ποιήσει κατὰ τὴν ἐξέγερσή τους.

᾿Απὸ τὸ ἐπίγραμμα ποὺ φέρει τὸ ὄνομα τοῦ ᾿Ισα­ακί­ου φαίνεται ὅτι ὁ αὐτοκράτορας ἀνέλαβε ἀντεπίθεση κατὰ τῶν Βουλγάρων ἐπικαλούμενος τὴν προστασία τοῦ ἀθλοφό­ρου. ῾Ο αὐτοκράτορας ἀποκαλεῖ τὸν ἅγιο Δημή­τριο “προ­στάτην μέγαν ἐν ταῖς κατ᾿ ἐχθρῶν συμπλοκο­στρα­τηγίαις”. Θέτοντας τὸν ἅγιο Δημήτριο ὁ αὐτοκράτορας προστάτη του, λέγει, ὅτι δὲν ἰδιοποιεῖται τὸν ἅγιο ἀπὸ φθόνο. Καὶ ἀπὸ τὸ ἐπίγραμ­μα αὐτὸ διαπιστώνει ὁ μελε­τητὴς ὅτι ὁ ἅγιος Δη­μήτριος εἶχε εἰσέλθει στὴ ζωὴ ὁλό­κληρης τῆς αὐτοκρατορίας μὲ τὴν ὁποία εἶχε συνδεθεῖ.

᾿Αποφασιστικὸς συνεχιστὴς τῶν δύο ἀδελφῶν Πέτρου καὶ ᾿Ασὲν Α¢ ὑπῆρξε ὁ τρίτος ἀδελφός τους ᾿Ιωάννης ἢ ᾿Ιω­αννίτζης, γνωστὸς μὲ τὸ ὄνομα Καλογιάννης ἢ Σκυλο­γιάν­νης. ῾Ο Καλογιάννης προχώρησε ἀκόμη περισσότερο στὶς προσ­δοκίες τῶν Βουλγάρων. ᾿Απευθύνθηκε πρὸς τὸν πάπα ᾿Ιννοκέντιο Γ¢ καὶ ζήτησε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ τὸ τσα­ρικὸ στέμ­μα καὶ νὰ ἀναγνωρισθεῖ ἡ ἀνεξαρτησία τῆς ᾿Εκ­κλησίας. ᾿Επί­σης ζήτησε ὁ ἀρχιεπίσκοπος Τυρνόβου νὰ λάβει τὴν πατρι­αρχικὴ ἀξία.

᾿Επὶ Καλογιάννη τὸ Βουλγαρικὸ κράτος διηύρυνε τὰ ὅριά του. Αὐτὰ ἐπεκτάθηκαν πρὸς δυσμάς, νότια καὶ νοτιο­δυτικὰ καὶ συμπεριέλαβε τὴ Μακεδονία μὲ τὰ Σκόπια, τὴν ᾿Αχρίδα καὶ τὴ Βέροια. ῾Ο Καλογιάννης ἦταν ἡγεμόνας τῶν Βουλγάρων, τὴν ἐποχὴ ποὺ ἡ Κωνσταντινούπολη βρισκόταν κάτω ἀπὸ τὴν κυριαρχία τῶν Φράγκων. Οἱ ῞Ελληνες αἰσθά­νονταν τὴν ἀνάγκη νὰ ἀγωνισθοῦν καὶ νὰ ἀνασυστήσουν διὰ τοῦ δεσποτάτου τῆς ᾿Ηπείρου τὴν αὐτοκρατορία. ῾Ο Καλο­γιάννης ὅμως ἦταν τὸ μεγάλο ἐμπόδιο. ῞Υστερα ἀπὸ πολλές του ἐπιτυχίες ἐπιχείρησε νὰ καταλάβει καὶ τὴ Θεσσαλονίκη. Πέθανε ὅμως ἀπὸ πλευρίτιδα τὸ 1206. Οἱ ῞Ελληνες ἀπέδω­σαν τὸ θάνατό του σὲ θεία δίκη. ᾿Ενῶ ὁ ᾿Ακροπολίτης μι­λά­ει γιὰ νόσο ἀπὸ τὴν ὁποία πέθανε ὁ Καλογιάννης, ὁ Σταυ­ράκιος παραδίδει τὰ ἑξῆς· λίγο πρὶν ἐπιτεθεῖ ὁ Καλο­γιάννης κατὰ τῆς Θεσσαλονίκης, ὁ ἅγιος Δημήτριος “ἔφιπ­πος ἐφ᾿ ἵπ­που λευκοῦ τῷ βουλγαράνακτι φαίνεται καὶ και­ρίαν ἀκον­τί­ζει παρὰ χρῆμα τὸν ἄθλιον”. Τὸ γεγονὸς αὐτό, ὅπως καὶ πολλὰ ἄλλα, εἰσῆλθε στὸν εἰκονογραφικὸ κύκλο τοῦ ἁγίου Δημητρίου.

῾Ο ἀνταγωνισμὸς Βουλγάρων καὶ ῾Ελλήνων, κατὰ τὴν ἱστορικὴ αὐτὴ φάση, ἀπεικονίζεται στὰ νομίσματα καὶ τὶς σφραγίδες. Οἱ Βούλγαροι τσάροι μιμοῦνται τοὺς βυζαντι­νοὺς στὴν κοπὴ νομισμάτων. Φέρουν τὰ ἴδια διακριτικὰ ποὺ φέ­ρουν καὶ οἱ βυζαντινοί, φέρουν δηλ. σταυρό, λάβαρο, σφαί­ρα κ.ἄ. ῎Εχοντας κι αὐτοὶ προστάτη τους τὸν ἅγιο Δη­μή­τριο, ἀντέγραφαν τοὺς ῞Ελληνες καὶ ὡς πρὸς τὴν κατα­σκευὴ σφραγίδων καὶ νομισμάτων. ῾Η μορφὴ τοῦ ἁγί­ου Δη­μητρίου κυριαρχεῖ. Στὰ νομίσματα στὴ μιὰ πλευρὰ εἰκονί­ζεται ὁ ῞Αγιος καὶ στὴν ἄλλη οἱ βασιλεῖς.

᾿Απὸ τοὺς ἡγεμόνες τῆς ᾿Ηπείρου διακρίθηκε ἰδιαι­τέ­ρως ὁ Θεόδωρος Α¢ ῎Αγγελος Κομνηνὸς Δούκας, ἐπειδὴ εἶχε ἐπιτυχίες καὶ κατὰ τῶν Λατίνων καὶ κατὰ τῶν Βουλ­γάρων. ῾Η Συνοδικὴ Πράξη μὲ τὴν ὁποία ἀναγορεύτηκε ὁ Θεόδω­ρος αὐτοκράτορας, λέγει ὅτι ἔγινε “ρύστης μετὰ Θεὸν καὶ σωτὴρ ἡμέτερος” καὶ ὅτι “ὑπὲρ ἀφανισμοῦ μὲν τελείου τῶν καταπολεμησάντων ἡμᾆς ἀθέων Λατίνων, ἔτι δὲ καὶ τῶν ἐκ τοῦ Αἴμου Σκυθῶν” ἀγωνίστηκε μὲ γενναιό­τητα. ᾿Απὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Θεοδώρου ὑπάρχουν νομίσματα, μὲ τὴ μορφὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου. ᾿Ανάλογα νομίσματα ἔκοψαν καὶ οἱ Βούλ­γαροι. Τὸ ἴδιο ἔκαναν καὶ ὡς πρὸς τὶς σφραγίδες. Στὶς σφραγίδες εἰκονίζεται ἄλλοτε ὁ βασιλιὰς ᾿Ασὲν Β¢ καὶ ἄλλοτε ὁ Μπορὺλ (1207-1218). Δίπλα στοὺς Βουλγάρους βασιλεῖς εἰκονίζεται ὁ ἅγιος Δημήτριος. Σὲ χρυσὲς σφραγίδες μὲ τὴ μορφὴ τοῦ ᾿Ασὲν Β¢ ὁ βασιλιὰς εἰκονίζεται ὄρθιος φέροντας πλούσια ἐνδύματα καὶ στέμμα. Στὸ δεξιό του χέρι κρατεῖ λάβαρο, ἐνῶ ἡ ἐπιγραφὴ χαρα­κτηρίζει τὸν ᾿Ιβὰν ᾿Ασὲν Β¢, “βασιλέα Βουλγάρων καὶ ῾Ελ­λήνων”. Στὴν ἄλλη πλευρὰ κά­θεται ὁ ἅγιος Δημήτριος πάνω σὲ θρόνο φέροντας φωτο­στέφανο. ῾Η χρυσὴ αὐτὴ σφραγίδα ἔχει ἰδιάζουσα σημασία γιατὶ σ᾿ αὐτὴν εἰκονίζεται ὁ ᾿Ιβὰν ᾿Ασὲν Β¢, ὁ ὁποῖος νίκησε τὸν Θεόδωρο. ῞Οπως εἶναι γνωστὸ ὁ Θεόδωρος φιλοδοξοῦσε ν᾿ ἀνακτήσει τὴν Κωνσταντινούπολη. ῎Ετσι ὁ ᾿Ιβὰν ᾿Ασὲν Β¢ μποροῦσε πιὰ σὰν θριαμβευτὴς νὰ ἀναγορεύεται “βασιλεὺς Βουλγάρων καὶ ῾Ελλήνων”. Καταβάλλεται δηλ. μιὰ προσπά­θεια ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους, ἐπειδὴ σημείωσαν κάποιες ἐπι­τυχίες, σφετερι­ζόμενοι τὸν ἅγιο Δημήτριο, νὰ δημιουργήσουν Νέα Ρώμη, τῆς ὁποίας κέντρο νομίζουν ὅτι μποροῦσε νὰ εἶναι τὸ Τύρνοβο.

Στὴν περίοδο τῆς δημιουργίας τοῦ δευτέρου Βουλ­γα­ρι­κοῦ κράτους, οἱ Βούλγαροι ἐπιδιώκουν νὰ στηριχθοῦν ἀκόμη περισσότερο στὸν ἅγιο Δημήτριο. Γύρω στὰ 1335 ὁ πατρι­άρχης Τυρνόβου Θεοδόσιος, ἐπηρεασμένος ἀπὸ τὶς ἀντι­λή­ψεις μιᾆς ἰσχυρῆς βουλγαρικῆς κινήσεως, ἔπαυσε νὰ μνημο­νεύει στὰ Δίπτυχα τὸ ὄνομα τοῦ Οἰκουμενικοῦ πα­τριάρχη καὶ νὰ παίρνει τὸ ἅγιο μύρο ἀπὸ τὴν Κωνσταν­τι­νούπολη. ᾿Αντὶ γιὰ ἅγιο μύρο χρησιμοποίησε μύρο ἀπὸ τὰ λείψανα τῶν ἁγίων καὶ ἰδιαιτέρως τοῦ ἁγίου Δημητρίου. ῎Ετσι καὶ μὲ τὴν πράξη αὐτὴ ὁ ἅγιος Δημήτριος χρησιμο­ποιήθηκε ἀκόμη μιὰ φορὰ γιὰ τὴν ἐξυπηρέτηση τῶν συμφε­ρόντων τῶν Βουλ­γάρων. ῾Ο πατριάρχης Θεοδόσιος εἶχε ἐπι­σκεφθεῖ τὴ Θεσσα­λονίκη, ὅταν ἀκόμη ἦταν μοναχός, γνώρι­ζε τὸ στενὸ σύνδε­σμο τῶν Θεσσαλονικέων μὲ τὸν Πολιοῦ­χο τους καὶ γι᾿ αὐτὸ χρησιμοποίησε τὸ μύρο του. ῾Υπὸ τὴν αὐτὴ ἐπίδραση τελών­τας καὶ ὁ πατριάρχης Εὐθύμιος μετέ­φρασε τὸ Βίο τοῦ ἁγί­ου Δημητρίου.

Μὲ ὅσα ἀναπτύξαμε, φαίνεται, ὅτι οἱ Βούλγαροι, κατὰ τὴ δημιουργία καὶ ἑδραίωση τοῦ δευτέρου κράτους τους, αἰσθάνθηκαν τὴν ἀνάγκη νὰ στηρίξουν καλὰ τὶς ἐπι­διώξεις τους. Τότε ἔρριψαν καὶ τὴν ἰδέα περὶ καταγωγῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου ἀπὸ σλαβικὴ οἰκογένεια.

Σὲ χειρόγραφο τοῦ δέκατου ἕκτου αἰώνα τῆς πα­τρι­αρχικῆς Βιβλιοθήκης τοῦ Κάρλοβιτς βρέθηκε ἕνας Βίος τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ποὺ χαρακτηρίσθηκε ἀπὸ τὸν ἐκδό­τη του K. RadcÚenko ὡς ἀπόκρυφος. ῾Ο ἀπόκρυφος αὐτὸς Βίος τοῦ ἁγίου Δημητρίου χρονολογεῖται ἀπὸ τὸν δέκατο τέταρτο αἰώνα. ῎Αξια προσοχῆς εἶναι τὰ ἑξῆς σημεῖα: α) ῾Ο ἄριστος σύνδεσμος τῆς οἰκογενείας τοῦ Δημητρίου καὶ τοῦ ἴδιου μὲ τοὺς κορυφαίους ᾿Αποστόλους Πέτρο καὶ Παῦλο. β) ῾Ο το­νισμὸς σὲ τρία καὶ περισσότερα σημεῖα τοῦ κειμέ­νου, ὅτι οἱ ᾿Απόστολοι κήρυτταν τὸν τριαδικὸ Θεό. 3) ῾Ο ἐνταφιασμὸς τοῦ σώματος τοῦ Δημητρίου μετὰ τὸ μαρτύριο ἔγινε ἐντὸς φρέατος, καὶ 4) ῾Η καταγωγὴ τοῦ πατέρα τοῦ Δημητρίου ἀπὸ βουλγαρικὴ οἰκογένεια. ᾿Ακόμη, ὁ πατέρας τοῦ Δημη­τρίου κατεῖχε τὴν πρώτη θέση στὴ Θεσσαλονίκη. ᾿Εκεῖνο ποὺ ἀξίζει νὰ ὑπογραμμισθεῖ δὲν εἶναι τόσο ὁ “ἀναχρονι­σμός” καὶ οἱ “συγχύσεις” ποὺ ὑπάρχουν στὸ Βίο αὐτό, ὅπως παρατήρησαν τόσο ὁ K. RadcÚenko καὶ ἡ ῾Ηλιάδου, οὔτε πάλι οἱ ἄλλες λεπτομέρειες γιὰ τὴ διδασκα­λία τοῦ ἁγίου Δη­μη­τρίου, ἀλλὰ ἡ “πληροφορία” ὅτι ὁ πατέρας τοῦ ἁγίου Δη­­μητρίου ἦταν Βούλγαρος. ῞Υστερα ἀπ᾿ ὅσα εἴπαμε γιὰ τὶς προσπάθειες τῶν Βουλγάρων νὰ σφετερισθοῦν τὸν ἅγιο Δη­μήτριο, δὲν δυσκολευόμαστε νὰ ἐξηγήσουμε τὸν “θρύλο” αὐτό. Οἱ Βούλγαροι, ἀφοῦ προ­σπάθησαν νὰ οἰκειοποιηθοῦν τὸν ἅγιο Δημήτριο καὶ νὰ τὸν ἐμφανίσουν προστάτη τους, δὲ δίστασαν νὰ πλάσσουν τὸ μύθο τῆς καταγωγῆς του ἀπὸ Βούλ­γαρο πατέρα. Τὸ ἴδιο ἄλλωστε ἔκαναν καὶ περὶ τῆς κατα­γωγῆς τῶν Θεσσα­λονικέων ἀδελφῶν Κυρίλλου καὶ Με­­θοδίου.

῾Ο ἅγιος Δημήτριος βρίσκεται στὸ ἐπίκεντρο τοῦ βίου τῶν χειμαζομένων Βουλγάρων, κατὰ τὰ χρόνια τῆς τουρκο­κρα­τίας. Τοῦτο διαπιστοῦται ἀπὸ τὰ φιλολογικὰ κείμενα τῆς περιόδου αὐτῆς. ῾Ο ῞Αγιος ἀποβαίνει γιὰ τοὺς δεινοπαθοῦν­τες σύμβολο ἀγωνιστῆ καὶ μάρτυρος, ὅπως ἄλλωστε τὸ ἴδιο συνέβη νωρίτερα γιὰ τοὺς ῞Ελληνες. Οἱ ὑπόδουλοι Βούλγα­ροι ἔστρεψαν τὰ βλέμματά τους στὸ παρελθὸν προσπαθών­τας ν᾿ ἀντλήσουν δυνάμεις καὶ θάρρος ἀπὸ τὴν ῾Ιστορία τους. ῞Ολως ἰδιαιτέρως ζητοῦσαν τὴν προστασία τῶν ἁγί­ων τῆς ᾿Εκκλησίας, ἡ ὁποία ἀποβαίνει πηγὴ κάθε εὐλογίας.

Σὲ χειρόγραφους Βίους καὶ Λόγους περὶ ἁγίου Δημη­τρίου, ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὴν ἐποχὴ αὐτή, βρίσκει ὁ με­λετητὴς ἀρκετὲς παραλλαγές. Στοὺς μεταφρασμένους Βί­ους τοῦ ἁγίου Δημητρίου ἀναφέρονται πολλὰ γνωστὰ ση­μεῖα ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα Μαρτύρια, τὰ “Θαύματα” καὶ τὰ ᾿Εγκώμια. ῾Υ­π­άρχουν ὅμως καὶ τὰ στοιχεῖα ποὺ ὀφείλονται στοὺς μετα­φραστές. Σὲ χειρόγραφους κώδικες τῆς ᾿Εθνικῆς Βιβλιοθήκης τῆς Σόφιας, τῆς ᾿Εθνικῆς Βιβλιοθήκης τῆς Φιλιππουπόλεως, τῆς Βιβλιοθήκης τῆς ῾Ι. Συνόδου στὴ Σό­φια, τῆς Βιβλιοθήκης τῆς Ρίλας, καὶ σ᾿ ἄλλες Βιβλιοθῆκες τῆς Βουλγαρίας ὑπάρ­χουν μεταφρασμένοι λόγοι τοῦ Δαμασκηνοῦ Στουδίτου ἀπὸ τὸ ἔργο του “Θησαυρός”. ᾿Απὸ τὴ μελέτη τῶν χειρογράφων διαπιστώνει ὁ ἐρευνητὴς ὅτι πολλὲς μετα­φράσεις εἶναι πι­στὲς πρὸς τὸ κείμενο, ἐνῶ ἄλλες περιέχουν νεώτερα στοιχεῖα καὶ περιγράφουν ἐπεισόδια ποὺ δὲν ὑπάρχουν στὰ πρωτό­τυπα κείμενα. ῾Ο “Θησαυρός”, ἐπειδὴ εἶχε ἠθικοθρησκευτικὸ χαρακτήρα καὶ ἦταν γραμμένος σὲ ἁπλὴ γλῶσσα, βρῆκε εὐ­ρεία ἀπήχηση καὶ εἶχε μεγάλη διά­δοση ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ δέ­κατου ἕκτου αἰώνα ὡς καὶ τὶς ἀρ­χὲς τοῦ δέκατου ἔνατου στὴ Βουλγαρία.

Οἱ πρῶτες μεταφράσεις τοῦ “Θησαυροῦ” στὴ Βουλ­γα­ρία, ποὺ ἔγιναν στὴ μονὴ τῆς Ρίλας, ὅπως ἔδειξε σὲ εἰδική της μονογραφία ἡ Petkanova-Toteva, περιορίζον­ταν σὲ μιὰ κατὰ λέξη ἀπόδοση τοῦ ἑλληνικοῦ πρωτοτύπου στὴ βουλ­γα­ρική. ᾿Αργότερα ὅμως οἱ μεταγενέστερες μετα­φράσεις πα­ρου­­σιάζουν παραλλαγὲς ποὺ ὀφείλονται στὸν ἐλεύθερο τρό­πο τῆς ἐργασίας τῶν μεταφραστῶν. ῎Ετσι δη­μιουργήθηκε ἕνα φιλολογικὸ εἶδος, τὰ “Δαμασκηνάρια”, ποὺ δὲ σημαίνει πάν­τοτε συλλογὴ λόγων καὶ ἔργων τοῦ Δαμασκηνοῦ, ἀλλὰ συλ­λογὲς ποὺ ἔχουν ποικίλο πιὰ περιε­χόμενο. Στὶς συλλογὲς αὐτὲς ἐκφράζονται οἱ πόθοι τῶν Βουλγάρων. Σήμερα Βούλ­γαροι ἱστορικοὶ ἀναζητοῦν στὰ κείμενα αὐτὰ νὰ βροῦν τὰ πρῶτα σπέρματα τῆς μορφω­τικῆς τους ἀναγεννήσεως, ὁμο­λογώντας ἔτσι τὴ μεγάλη ἐπί­δραση τῶν ἑλληνικῶν κειμένων.

Σὲ παραλλαγὲς τοῦ Βίου τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ἐκτὸς τῶν γνωστῶν στοιχείων, γίνεται λόγος γιὰ διαφύλαξη δύο εἰ­κόνων, τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Παναγίας, ἀπὸ τοὺς γονεῖς τοῦ Δημητρίου, κατὰ τὸ διωγμὸ τοῦ Διοκλητιανοῦ. Μπρο­στὰ στὶς εἰκόνες αὐτὲς ὁ Δημήτριος διδάσκεται ἀπὸ τοὺς γονεῖς του νὰ ἐκδηλώνει εὐλάβεια. ῾Η παραλλαγὴ αὐτὴ γιὰ ἀπό­κρυ­ψη εἰκόνων ἐκφράζει τὸν θρησκευτικὸ πόθο τῶν Βουλ­γάρων νὰ διατηροῦν εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν ἁγί­ων κρυ­φὰ πρὸς προσκύνησή τους. Στὰ χρόνια τῆς Τουρκο­κρατίας οἱ Τοῦρκοι κατεδάφιζαν μεγάλους ναοὺς καὶ μονα­στήρια, ἐνῶ δὲν ἐπέτρεπαν τὴν ἐπισκευή τους. ῾Η ἀπαγό­ρευση αὐτὴ γινόταν ἀκόμη πιὸ αὐστηρή, ὅσες φορὲς οἱ Βούλγαροι ἐξ­εγείρονταν κατὰ τῶν Τούρκων. Πολὺ κρίσιμη ἦταν ἡ περί­οδος κατὰ τὸ δέκατο ἕβδομο αἰώνα, ὅταν κατε­δαφίστηκαν ὁλόκληρα μοναστήρια καὶ ναοί. Τὰ φιρμάνια ὅμως ποὺ ἐκ­δίδονταν τότε δὲν ἔθιγαν τὴν ἁγιογραφία. ῾Η φιλοτέχνηση ἁγίων εἰκόνων ὡς οἰκιακὴ ἐργασία καὶ ἡ ζω­γραφικὴ δὲν ἀπα­γορεύονταν. Σπουδαῖα κέντρα στὰ ὁποῖα διατηρήθηκαν κειμήλια, καὶ στὰ ὁποῖα γράφηκαν Βίοι ἁγί­ων, Χρονικά, σημειώσεις, ἦταν τὰ πιὸ ἀπομακρυσμένα μο­ναστήρια.

῾Ο ἅγιος Δημήτριος εἶναι γιὰ τὸ βουλγαρικὸ λαὸ ὁ ἀπελευθερωτὴς ὅλων καὶ εἰδικότερα τῶν “δούλων” (ὑπη­ρε­τῶν). ῾Ο ῞Αγιος εἰσέρχεται στὸν κοινωνικὸ βίο τῶν Βουλ­γά­ρων. Στὶς 26 ᾿Οκτωβρίου ὅλοι οἱ “δοῦλοι” ἀπελευ­θερώνονταν καὶ συνῆπταν νέες συμβάσεις γιὰ ἕνα ἀκόμη χρό­νο μὲ παλι­οὺς ἢ νέους κυρίους. Οἱ συμφωνίες αὐτὲς γίνον­ταν σὲ μεγά­λα παζάρια. ῾Η παράδοση λέγει πὼς θεσπίστηκε ἡ μέρα τῆς γιορτῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου ὡς ἡμέρα ἀπελευ­θερώσεως τῶν δούλων, γιατὶ ὁ ἅγιος Δημή­τριος ἦταν ὁ κατ­εξοχὴν ἐλευθε­ρωτὴς τῶν αἰχμαλώτων. ῾Η περὶ ἀπελευθε­ρώ­σεως ἡμέρα τῶν ὑπηρετῶν πιθανὸν νὰ προῆλθε ἐξ ἐπιδρά­σεως μιᾆς παραλ­λα­γῆς ποὺ ἀφοροῦσε στὴν ἀπελευθέρωση δύο κοριτσιῶν, ὅπως θὰ δοῦμε λίγο παρακάτω.

῾Ο ἅγιος Δημήτριος μαζὶ μὲ ἄλλους ἁγίους εἰσέρ­χεται στὰ λαϊκὰ θρησκευτικὰ ἄσματα. ᾿Απ᾿ αὐτὰ καταφαί­νεται γιὰ μιὰ ἀκόμη φορὰ ὁ στενὸς σύνδεσμος τῶν ἁγίων μὲ ὅλα τὰ προβλήματα τοῦ λαοῦ, ἢ ἀκριβέστερα ὁ πόθος τοῦ λαοῦ νὰ συνδέσει τὰ προβλήματά του μὲ τοὺς ἁγίους, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ὁ χειμαζόμενος λαὸς προσδοκεῖ βοήθεια. Οἱ περισ­σότερο ἀγαπημένοι ἅγιοι εἶναι ὁ ἅγιος Γεώργιος, ὁ ἅγιος Θεόδωρος, οἱ ᾿Απόστολοι, οἱ Προφῆτες, ὁ βαπτι­στὴς ᾿Ιωάν­νης, καὶ ἰδιαιτέρως ὁ ἅγιος Δημήτριος.

Θρησκευτικὰ ἄσματα τονίζουν, ὅτι ὁ ἅγιος Δημή­τριος συνεπικουρεῖ στὴν ἀνέγερση ναῶν ποὺ τόσο πολὺ ποθοῦσαν οἱ Βούλγαροι. ῎Αλλοτε πάλι τονίζεται, ὅτι ὁ ἴδιος οἰκοδομεῖ ναούς, ἱκανοποιώντας ἔτσι ἕνα βαθὺ πόθο τοῦ βουλγαρικοῦ λαοῦ νὰ ἔχει ἐκκλησίες. Εἶναι πολὺ φυσικὸ νὰ δεχθοῦμε ἐπη­ρεασμὸ τῶν ἀσμάτων αὐτῶν ἀπὸ τὸ “Θησαυ­ρό”, ὅπου ὑ­π­άρ­χουν ἀνάλογα στοιχεῖα γιὰ ἀνοικοδόμηση ναῶν.

Σ᾿ ἄλλα λαϊκὰ θρησκευτικὰ ἄσματα ὁ ἅγιος Δημή­τρι­ος φέρεται νὰ εἰσέρχεται στὸν ἀγροτικὸ βίο τῶν Βουλ­γά­ρων. ᾿Εξαίρεται ἡ ἰδιαίτερη φιλία ποὺ ἔχουν οἱ ἅγιοι Πέ­τρος καὶ Δημήτριος. Οἱ δύο ἅγιοι ἀλληλοαγαπῶνται καὶ ἀλληλοεκτιμῶνται, γιατὶ οἱ γιορτές τους συμπίπτουν σὲ ἐπο­χὲς ποὺ εὐεργετοῦνται ἰδιαίτερα οἱ γεωργοί. Στὴ γιορτὴ τοῦ ἁγίου Πέτρου, τὸν ᾿Ιούνιο, ὑπάρχει ἄφθονο σιτάρι, ἐνῶ στοῦ ἁγίου Δημητρίου, ἄφθονο κρασί. ῾Η ἀγάπη τοῦ ἁγίου Δημη­τρίου πρὸς τοὺς γεωργοὺς φαίνεται καὶ ἀπὸ ἄλλο ᾆσμα, κατὰ τὸ ὁποῖο ὁ ἅγιος δείχνει τὴν ἀγάπη του πρὸς τὰ ποί­μνια τοῦ ἁγίου Γεωργίου καὶ συμβάλλει στὴν εὐη­μερία τῶν ἀγροτῶν. ῞Οτι ὁ ἅγιος Δημήτριος ἐνδιαφέρεται γιὰ τοὺς ἀ­γρότες, φαίνεται καὶ ἀπὸ ἄλλο ᾆσμα. ῾Ο ἅγιος Δημήτριος, μὲ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, ἀναζητεῖ καὶ φονεύει τὴ Λάμια, ποὺ προξενοῦσε μεγάλο κακό. ῾Η Λάμια, λέγει τὸ λαϊκὸ αὐτὸ τρα­γούδι, καταβρόχθιζε ὅ,τι ἔβρισκε. Εἶχε καταβροχθίσει τρεῖς χῶρες τῆς Βαλκανικῆς, δηλ. τὴ Βλα­χία, τὴ Μολδαβία καὶ τὴ Θράκη μὲ τὴ Φιλιππούπολη. Σκο­πός της ἦταν νὰ κατα­βροχθίσει καὶ ἄλλες χῶρες, ἀλλὰ ὁ ἅγιος Δημήτριος τὴν ἐξ­όντωσε καὶ τὴ διαμέλισε σὲ τρία. ᾿Απὸ τὰ μέρη αὐτὰ ἔρ­ρευ­σαν τρεῖς ποταμοί. ᾿Απὸ τὸν ἕνα ἔρρευσε σῖτος, ἀπὸ τὸ δεύ­τερο οἶνος καὶ ἀπὸ τὸν τρίτο μέλι καὶ γάλα. ῾Ο ἅγιος Δημή­τριος μοίρασε τὸ σιτάρι στοὺς γεωργούς, τὸ κρασὶ στοὺς ἀμπελουργοὺς καὶ τὸ μέλι μὲ τὸ γάλα στοὺς ποιμένες. Προ­φανῶς ἡ Λάμια θὰ ἦταν κάποια συμφορὰ ποὺ ἔπληξε τὶς ἀναφερθεῖσες περιοχὲς καὶ ἡ ὁποία μὲ τὶς πρεσβεῖες τοῦ ῾Αγίου ἤρθη.

Στὰ λογοτεχνικὰ κείμενα τῆς ἐποχῆς αὐτῆς ὁ ἅγιος Δημήτριος χρησιμοποιεῖται καὶ γιὰ τὸ ἐθνικιστικὸ κίνημα τῶν Βουλγάρων. ῞Οπως εἶναι γνωστὸ τὸ ἔργο τοῦ Παϊσίου Χελανδαρινοῦ γιὰ τὴν ἱστορία τοῦ βουλγαρικοῦ λαοῦ, ἐνῶ στερεῖται ἱστορικῆς ἀξίας, ἐνέπνευσε ὅμως τὸν Οὑγγρορῶσο ᾿Ιούλιο Βενελίνο, ὁ ὁποῖος στὴ Μόσχα τὸ 1829 δημοσίευσε τὸ ἔργο του “Οἱ ἀρχαῖοι καὶ οἱ νῦν Βούλγαροι”. Οἱ Βούλ­γαροι ἐπηρεασμένοι ἀπὸ τὶς πολλὲς ἀνακρίβειες καὶ ψευδο­λογίες τοῦ Βενελίνου μποροῦσαν νὰ χρησιμοποιήσουν στὰ φι­λολογικά τους κείμενα ἀνάλογες ἀνακρίβειες. ῎Ετσι, στοὺς Βί­ους περὶ τοῦ ἁγίου Δημητρίου ποὺ γράφονται καὶ κατὰ τὴν περίοδο αὐτή, ἀναφέρεται ἐκ νέου ὅτι ὁ ἅγιος Δημή­τριος καταγόταν μὲν ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ οἰκογένεια ὅμως σλαβικὴ καὶ μάλιστα βουλγαρική. Προφανῶς στὴ σύν­ταξη τῶν κειμένων αὐτῶν περὶ ἁγίου Δημητρίου συνέβαλε καὶ ὁ ἀπόκρυφος Βίος τοῦ δεκάτου τετάρτου αἰώνα. Προ­κει­μέ­νου μάλιστα νὰ γίνουν πιστευτὲς οἱ “πληροφορίες”, περὶ κατα­γω­γῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου ἀπὸ οἰκογένεια σλαβική, οἱ συν­τάκτες τῶν Βίων ἀναφέρονται γενικῶς στὸν ᾿Ιωάννη, ἀρχι­επίσκοπο Θεσσαλονίκης, τὸ Συμεὼν Μετα­φραστή, τὸν ᾿Ιωάν­νη Καμενιάτη καὶ ἄλλους. ᾿Επίσης ἐντύπωση κάνει στὸν ἀνα­γνώστη ὅτι ὅλοι οἱ ἐπιδρομεῖς Σλάβοι κατὰ τῆς Θεσσα­λο­νίκης ἦσαν Βούλγαροι καὶ ὁ ἐξοπλισμός τους ἦταν βουλ­γαρικός.

Σὲ μεταγενέστερα χειρόγραφα, ἀπὸ τὸ δέκατο τέταρ­το ὡς τὸ δέκατο ἕβδομο αἰώνα, ὑπάρχουν μεταφρά­σεις βυ­ζαντινῶν κειμένων σχετικὲς μὲ τὸν ἅγιο Δη­μήτριο. Τέτοια κείμενα ὀφείλουν τὴν ὕπαρξή του σὲ Λόγο τοῦ ἀρχι­επι­σκό­που ᾿Ιωάννη (7ος αἰ.), Λόγο τοῦ Γεωργίου Σκυλίτση, τοῦ Γρη­γορίου τοῦ Παλαμᾆ, καὶ ἀπὸ ἀνωνύμους. ᾿Απὸ τὴν ἐπα­φὴ αὐτὴ ἔχουμε τὴ μετάφραση τῶν “Θαυμά­των” τοῦ Σταυ­ρακίου. ῾Η μετάφραση αὐτὴ ἔγινε ἀπὸ τὸ Βλαδισλάβο Γραμ­ματικό.

Μεγάλη ἐπίδραση ἄσκησε τὸ ῞Αγιο ῎Ορος στὰ μονα­στήρια τῆς Βαλκανικῆς. Στὴ Βουλγαρία ὑπάρχει ἕνα ἁγιο­ρειτικὸ ἀποτύπωμα (ἀχνάρι) ἀπὸ τὸ 1810 στὸ ὁποῖο ἐμφα­νίζεται ὁ ἅγιος Δημήτριος στὴν παραδοσιακή του μορ­φὴ νὰ διαπερνάει μὲ τὸ δόρυ του τὸν Καλογιάννη. ῾Ο θρύλος ἀνα­φέρει ὅτι ὁ Καλογιάννης ἦταν ἐγκαταλελειμμένο παιδὶ τῆς Βουλγαρίας ποὺ τὸ συμμάζεψαν οἱ κάτοικοι τῆς Θεσσαλο­νί­κης. Μεγαλώνοντας ὅμως ἄρχισε νὰ κάνει λη­στεῖες, γι᾿ αὐτὸ τὸν τιμώρησε ὁ ἅγιος Δημήτριος.

Τὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Δημητρίου συνδέεται στενότατα μὲ τὸ ρωσικὸ λαὸ κυρίως μετὰ τὸν ἑνδέκατο αἰώνα. Στὴν προμογγολικὴ περίοδο τῆς Ρωσικῆς ῾Ιστορίας ὁ ῾Ιεροσλάβος, πρίγκηπας τοῦ Κιέβου (1054-1078), ἐπέβαλε τὸ ὄνομα Δη­μήτριος στὰ μέλη τῆς δυναστείας του. ῾Ο ἴδιος ὁ πρίγκηπας ἔκτισε τὸ ἀρχαιότερο μοναστήρι στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Δη­μητρίου τὸ 1054. ᾿Ακόμη ὑπάρχουν σφραγίδες τοῦ ῾Ιερο­σλά­βου μὲ ἑλληνικὲς ἐπιγραφὲς πάνω ἀπὸ τὴ μορφὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου. Νέα περίοδος περαιτέρω ἑδραιώσεως τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου ἐγκαινιάζεται ἀπὸ τὸν Vsevo­lod Γ¢. Αὐτὸς ὅταν ἦταν ἀκόμη παιδὶ εἶχε ἐπισκεφθεῖ τὴν Κων­σταντινούπολη. ῍Αν ἐπισκέφτηκε καὶ τὴ Θεσσαλονίκη δὲν τὸ γνωρίζουμε. ῾Ως πρίγκηπας (1176-1212) ἀνήγειρε καθεδρικὸ ναὸ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Δημητρίου, στὴν πόλη Βλαδιμήρ. Σύμφωνα μὲ τὴ γνώμη Ρώσων χρονογράφων, κατὰ τὴν περί­οδο τῆς βασιλείας τοῦ Λέοντος ΣΤ¢ τὸ 907, ὁ Ρῶσος πρίγ­κηπας ᾿Ολὲγ ἐπιτέθηκε κατὰ τῆς Κωνσταντι­νουπόλεως, ἰσχυ­ριζόμενος ὅτι εἶχε συνεργὸ τὸν ἅγιο Δημή­τριο. ῾Η παρα­τή­ρηση ὅτι ὁ θρύλος αὐτὸς πρέπει νὰ εἶναι μεταγενέστερος καὶ νὰ προέρχεται ἀπὸ τὴν κιεβικὴ περίοδο τῆς Ρωσίας, μὲ βρίσκει σύμφωνο.

῾Η τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου στὴ μεσαιωνικὴ Ρωσία, ἐνισχύεται ἀπὸ πολλὰ ἁγιολογικὰ ἔργα. ῎Αλλα ἀπ᾿ αὐτὰ ἔχουν μεταφραστεῖ ἀπὸ ἑλληνικὰ καὶ ἄλλα εἶναι πρωτό­τυ­πα. ῾Ο ἅγιος Δημήτριος γίνεται ὁ πιὸ δημοφιλὴς ἅγιος τοῦ Κιέβου κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Βόριδος καὶ τοῦ Γκλέμπ, παι­διὰ τοῦ ἁγίου Βλαδιμήρου. Τὸ 1015 οἱ δύο αὐτοὶ πρί­γκη­πες μαρτύ­ρησαν γιὰ τὴν πατρίδα τους. ῾Ο χρονογράφος παραλ­ληλίζει τοὺς δύο πρίγκηπες μὲ τὸν ἅγιο Δημήτριο. ῾Η πόλη Vysh­gorod κοντὰ στὸ Κίεβο, ὅπου τάφηκαν ὁ Βό­ρις καὶ Γκλέμπ, ὀνομάζεται ἀπὸ τοὺς χρονογράφους “Μία δεύτερη Θεσσα­λονίκη”.

Στὴ Ρωσία, κατὰ τὰ δύσκολα χρόνια τῶν ταταρικῶν ἐπιδρομῶν καὶ εἰσβολῶν, ἡ τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου προσ­λαμβάνει ἐθνικὴ σημασία. ῾Ο ἅγιος Δημήτριος εἶναι ὁ προσ­τάτης ἅγιος τῶν Ρώσων ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὰ τρα­γούδια καὶ τὰ κείμενα. ῾Ο καθηγητὴς D. Obolensky ἀναφέ­ρεται στὰ λαογραφικὰ στοιχεῖα γιὰ νὰ ὑπογραμμίσει τὴν εὐρεία διάδο­ση ποὺ εἶχε ἡ τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου στὴ Ρωσία. ᾿Επίσης ἀναφέρεται καὶ στὸ σλαβικὸ ἐκεῖνο κείμενο, σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο δύο κορίτσια εἶχαν αἰχμαλωτισθεῖ ἀπὸ κάποιο εἰδω­λολάτρη στρατηγὸ καὶ τὰ ὁποῖα ὑπο­χρεώθηκαν νὰ κεντή­σουν, παρὰ τὴ θέλησή τους, τὴ μορφὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου. Μὲ τὴν ἐπέμβαση ὅμως τοῦ ῾Αγίου τὰ κορίτσια ἐλευθερώ­θη­καν καὶ βρέθηκαν θαυματουργικῶς στὴ Θεσσαλονίκη. Τέτοιο κείμενο δὲν ὑπάρχει στὴν ἑλληνική. Χρονολογεῖται ἀπὸ τὸ δέκατο ἕκτο αἰώνα. Στὴ μελέτη μας “῾Ο ῞Αγιος Δημήτριος εἰς τὴν ῾Ελληνικὴν καὶ Βουλγα­ρικὴν παράδοσιν”, εἴχαμε ἀνα­φερθεῖ στὸ θρύλο αὐτὸ καὶ ἐκθέσαμε τὴν ἄποψη ἐκείνη ποὺ θέλει ἡ παράδοση αὐτὴ νὰ ἀπηχεῖ νίκες τοῦ πρίγκηπα Δη­μητρίου ᾿Ιβάνοβιτς Δόνσκιϊ, δηλ. τὴ μάχη μεταξὺ Ρώσων καὶ Τατάρων ὑπὸ τὸν Χὰν Μάμαν, ποὺ διεξήχθηκε τὴν 8η Σε­πτεμβρίου 1350 στὸν παραπόταμο τοῦ Δὸν Νεπριάβντι. Τότε, στὴν παραπάνω ἐργασία μας, εἴχαμε παρατηρήσει ὅτι, ἐπειδὴ γίνεται λόγος στὸ θρύλο γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη, δὲ θὰ ἦταν δυνατὸν νὰ ἀναφερόταν στὶς μάχες καὶ στὶς νίκες τῶν Ρώ­σων κατὰ τῶν Τατάρων. ῞Υστερα ὅμως ἀπ᾿ ὅσα εἴπαμε γιὰ τὴ “δεύτε­ρη Θεσσαλονίκη” ποὺ οἱ Ρῶσοι προσπάθησαν νὰ δημιουρ­γήσουν, ὁ θρύλος δὲν ἀποκλείεται πράγματι ν᾿ ἀπηχεῖ τὶς παραδόσεις ποὺ ἐπεσήμανε ὁ καθηγητὴς D. Obo­lensky.

Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι τὴν ἴδια εὐρεία διάδοση λαμ­βάνει ἡ τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου καὶ στὴ Σερβία, ὅπου κατὰ τοὺς χρόνους τῆς δυναστείας τῶν Δουσὰν ἡ βασιλικὴ ἐξουσία παρουσιάζεται ἰσχυρὴ καὶ σὲ ψηλὸ ἐπί­πεδο. Παρα­τηρεῖται ἡ ἴδια ἅμιλλα μὲ τὴ βυζαντινὴ αὐτο­κρατορία, ὅπως ἔκαναν οἱ Βούλγαροι. ῾Η τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου ἐξυψώ­νε­ται ἀκόμη περισσότερο καὶ πλουτίζεται μὲ νέα στοιχεῖα. ᾿Αντι­γράφονται Βίοι καὶ Λόγοι τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ἄλλοτε ἀκριβεῖς καὶ ἄλλοτε μὲ παραλλαγὲς ποὺ ἐξυπηρετοῦν σκοπι­μότητες.

Κατακλείοντας τὴ μεγάλη αὐτὴ περίοδο, ἀπὸ τὸν ἕκτο ὡς τὸ δέκατο πέμπτο αἰώνα, ἐπισημαίνουμε τὴν εὐ­ρεία διά­δοση ποὺ προσέλαβε ἡ τιμὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου στὴ Βουλ­γαρία, τὴ Ρωσία, τὴ Σερβία, ἀκόμη καὶ στὴ Ρου­μανία. ῾Η διάδοση τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου στὶς χῶ­ρες αὐτὲς συνδέεται μὲ τὴν μεγάλη ἐπίδραση τοῦ ἑλληνι­σμοῦ στὶς χῶ­ρες αὐτές, τόσο πολὺ ὥστε πόλη στὴ Ρωσία νὰ ὀνομάζεται “δεύτερη Θεσσαλονίκη”. Τὰ βασικότερα κέντρα τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ἐκτὸς τῆς Θεσσαλονίκης, εἶναι τὸ Σίρμιο, ἡ ᾿Αχρίδα, τὸ Βλαδιμήρ, καὶ τὸ Τύρνοβο.

Νέα λαμπρὰ περίοδος ἐξάρσεως τῆς τιμῆς τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Δημητρίου ἐγκαινιάστηκε ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ μητροπολίτου Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος τοῦ Β¢. Εὐθὺς μετὰ τὴν ἐνθρόνισή του στὴν ῾Ιερὰ Μητρόπολη Θεσ­σαλονί­κης τὸ 1974 ἐνδιαφέρθηκε νὰ συγκεντρώσει ὅ,τι ἐγρά­φη περὶ τὸν ῞Αγιο Πολιοῦχο τῆς Θεσσαλονίκης. Τὸ Α¢ Θεο­λογικὸ Συν­έδριο ποὺ ὀργάνωσε ἀναφέρετο στὸν ἅγιο Δη­μήτριο καὶ τὸ μοναχικὸ ἰδεῶδες. ᾿Ακολούθως, ἀναζωπύ­ρω­σε τὶς ἑορτές του στὴ Θεσσαλονίκη, συνεορτάζοντας τὸν ἅγιο Δημήτριο στὶς 26 ᾿Οκτωβρίου μὲ τὴν Παναγία, ὅπως θέλουν μεγάλοι ἐγκωμιαστές του. ᾿Εκεῖνο ὅμως ποὺ ἐλάμ­πρυνε τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης εἶναι ἡ ἐπανακομιδὴ τῶν χαριτοβρύτων λειψά­νων τοῦ μεγαλομάρτυρος τὸ 1980.

Τὰ ἱερὰ λείψανα τοῦ μεγαλομάρτυρος ἁγίου Δημη­τρί­ου ἀνακάλυψε στὴν κρύπτη τοῦ ἀββαΐου τοῦ Σὰν Λο­ρέντζο ῍Ιν Κάμπο τῆς ᾿Ιταλίας ἡ βυζαντινολόγος-ἀρχαιο­λόγος Μα­ρία Θεοχάρη. Σχετικὴ ἀνακοίνωση ἔκανε ὁ ἀκα­δημαϊκὸς ᾿Ανα­στάσιος ᾿Ορλάνδος στὶς 15/6/1978 στὴν ᾿Ακαδημία ᾿Αθη­νῶν. Εὐθὺς ἀμέσως κινήθηκε δραστηρίως ὁ μητροπολίτης Θεσσα­λονίκης Παντελεήμων ὁ Β¢ καὶ πέτυχε ἀρχικὰ τὴν ἐπι­στρο­φὴ τῆς ἁγίας κάρας (᾿Οκτώβριος 1978) καὶ ὕστερα ὁλοκλή­ρου τοῦ λειψάνου (24/4/1980).

῾Η ἐπανακομιδὴ τῶν ἱερῶν λειψάνων χαροποίησε ὁλό-κληρο τὸ ὀρθόδοξο πλήρωμα ποὺ εἶχε τὴν εὐκαιρία νὰ πλη­ροφορηθεῖ ὅτι ὁ πολιοῦχος τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὑπέρ­μα­χος τῆς ᾿Ορθοδοξίας βρίσκεται σωματικῶς στὸν ῾Ιερὸ Ναό του. ῎Εκτοτε καὶ μέχρι σήμερα ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ συρρέ­ουν στὸ Ναό του ἀπ᾿ ὅλα τὰ μέρη τοῦ κόσμου γιὰ νὰ προ­σκυνήσουν τὰ χαριτόβρυτα λείψανά του.
ΠΗΓΗ.ΙΜΘ   Θησαυρός Γνώσεων και Ευσεβείας

Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Ο όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι (1722-1794) υπήρξε μιά μεγάλη μορφή τού μοναχισμού πού έζησε μερικά χρόνια στό Άγιον Όρος καί εκφράσθηκε στίς σλαβικές χώρες, καί κυρίως στήν Ουκρανία, τήν Μολδαβία καί τήν Βλαχία, αλλά επεκτάθηκε σέ όλο τόν χώρο τών Βαλκανίων, τής Ρωσίας καί σέ άλλες περιοχές.

Πρόκειται γιά μιά εκπληκτική προφητική φυσιογνωμία στόν χώρο τού μοναχισμού τόν 18ο αιώνα πού επανέφερε τόν μοναχισμό τών Βαλκανίων καί τής Ρωσίας στίς πατερικές αρχαίες πηγές του, αφού ο μοναχισμός είχε αλλοιωθή από τίς μεταρρυθμίσεις πού έγιναν επί Μεγάλου Πέτρου, όταν εισέρρευσε στήν Ρωσία τό δυτικό, διαφωτιστικό καί ρομαντικό πνεύμα τής Δύσεως.

Από τίς μελέτες μου εγνώριζα γενικά γιά τήν δράση καί τήν διδασκαλία τού οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι, καί κυρίως ότι έζησε γιά ένα χρονικό διάστημα στό Άγιον Όρος, καί ότι μετέφρασε στά ρωσοσλαβονικά κείμενα τών αγίων Πατέρων τής Εκκλησίας πού κάνουν λόγο γιά τήν ησυχαστική παράδοση τής Εκκλησίας, γιά τήν κάθαρση τής καρδιάς, τόν φωτισμό τού νού καί τήν θέωση, δηλαδή κείμενα πού απαρτίζουν τήν γνωστή «Φιλοκαλία». Δέν αρκέσθηκε, όμως, στό νά ανακαλύψη καί νά μεταφράση αυτά τά σημαντικά κείμενα, αλλά έκανε καί πρακτική εφαρμογή τους, μέ αποτέλεσμα νά προσελκύση πολλούς μοναχούς πού επιθυμούσαν νά ζήσουν αυτήν τήν ησυχαστική παράδοση καί στούς οποίους καί τήν δίδαξε γενόμενος πνευματικός τους διδάσκαλος στήν ησυχαστική ζωή.

Ο Ομότιμος Καθηγητής τής Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος, πού δίδαξε γιά χρόνια τήν ιστορία τών Σλαβικών καί λοιπών Ορθοδόξων Εκκλησιών, ασχολήθηκε ιδιαιτέρως μέ τήν ησυχαστική παράδοση στά Βαλκάνια καί τήν Ρωσία, αφού η διδακτορική του διατριβή είχε ως θέμα Επιδράσεις τού ησυχασμού εις τήν εκκλησιαστικήν πολιτικήν εν Ρωσία, καί ακόμη ασχολήθηκε μέ τόν όσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκι, αφού η διατριβή του επί υφηγεσία είχε τίτλο Ο Παΐσιος Βελιτσκόφσκι καί η ασκητικοφιλολογική Σχολή του. Αυτές καί άλλες μελέτες του απεκάλυψαν τήν ζωή καί τό έργο τού μεγάλου αυτού Ουκρανού ασκητού.

Τελευταία (2009) όμως, ο ίδιος Καθηγητής κυκλοφόρησε τό βιβλίο μέ τίτλο Ο όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι, έκδοση τού Uniνersity Studio Press. Τό βιβλίο αυτό είχε ήδη δημοσιευθή σέ άλλες γλώσσες, μέ τήν αυτοβιογραφία καί τήν βιογραφία τού μεγάλου αυτού Ουκρανού ησυχαστού μοναχού καί μέ τήν έκδοση αυτή μεταφράσθηκε καί στήν ελληνική γλώσσα.

Συγκεκριμένα τό βιβλίο αυτό, τό οποίο θεωρώ πολύ σημαντικό, διαιρείται σέ τρία κεφάλαια. Στό πρώτο παρατίθεται η αυτοβιογραφία τού οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι πού τελειώνει μέχρι τήν εποχή εκείνη πού μετέβη στό Άγιον Όρος. Στό δεύτερο κεφάλαιο περιλαμβάνεται η βιογραφία τού οσίου Παϊσίου πού γράφηκε από τόν μαθητή του ιερομόναχο Μητροφάνη, από τό σημείο εκείνο πού διακόπτεται η αυτοβιογραφία μέχρι τήν κοίμηση τού μεγάλου αυτού ησυχαστού Πατρός. Καί στό τρίτο κεφάλαιο δημοσιεύεται η αφήγηση τού ιδίου τού οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι στόν ηγούμενο Θεοδόσιο τού ερημητηρίου τού Αγίου Σωφρονίου στήν Ρωσία γιά τήν ανακάλυψη στό Άγιον Όρος τών συγγραμμάτων τών νηπτικών Πατέρων καί τήν μετάφρασή τους στήν ρωσοσλαβονική γλώσσα.

Στήν εισαγωγή, πού προηγείται τού όλου έργου, ο Καθηγητής Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος, μέ επιστημονική ακρίβεια καί ιδιαίτερη γνώση, κάνει εύστοχες παρατηρήσεις πάνω στά κείμενα πού ακολουθούν, καί κυρίως στήν αυτοβιογραφία τού οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι τήν οποία ανακάλυψε στήν Ιερά Μονή Σέκου η αείμνηστη Βαλεντίνα Πελίν καί μετέφρασε ο Καθηγητής. Επίσης, σημαντικές παρατηρήσεις, πού διευκολύνουν τόν αναγνώστη, καταγράφονται στίς υποσημειώσεις πού παρατίθενται στά κείμενα. Η καταγραφή τής βιβλιογραφίας στό τέλος τού βιβλίου δείχνει τήν μεγάλη προσφορά τού οσίου Παϊσίου.

Πρόκειται γιά ένα έργο πολύ σημαντικό καί πρέπει νά διαβασθή από όλους όσοι ενδιαφέρονται γιά τά θέματα αυτά, γιατί συνδέεται μέ τήν αναγέννηση τού μοναχισμού στήν Μολδαβία, τήν Ρουμανία, τήν Ρωσία, αλλά καί στήν ευρύτερη περιοχή. Είναι δέ γνωστόν ότι η μετάφραση τών σημαντικών αυτών νηπτικών κειμένων στήν ρωσοσλαβωνική γλώσσα, πού έγινε από τόν όσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκι καί από εκεί στήν Βλαχική-Ρουμανική γλώσσα, βοήθησε πολλούς μοναχούς πού έζησαν αυτήν τήν ησυχαστική παράδοση, μάλιστα δέ αυτήν τήν Φιλοκαλία είχε υπ’ όψη του ο προσκυνητής στό περίφημο βιβλίο Οι περιπέτειες ενός προσκυνητού.

Στήν συνέχεια θά εντοπισθούν πέντε σημεία από τήν ζωή τού μεγάλου αυτού Ουκρανού νηπτικού καί ησυχαστού αγίου τής Εκκλησίας.

1. Η πορεία του πρός τόν μοναχισμό

Τό βαπτιστικό όνομά του ήταν Πέτρος καί γεννήθηκε στήν Πολτάβα τής Ουκρανίας, τής Μικράς Ρωσίας, όπως λεγόταν η Ουκρανία, τό έτος 1722. Έμεινε ορφανός από πατέρα σέ ηλικία 4 ετών. Στήν ηλικία τών δέκα χρόνων διάβαζε τήν Παλαιά καί Καινή Διαθήκη, τό βιβλίο Μαργαρίτης τού ιερού Χρυσοστόμου, τόν όσιο Εφραίμ τόν Σύρο, τόν αββά Δωρόθεο καί άλλα βιβλία. Μέ τήν ανάγνωση αυτή γεννήθηκε μέσα του η αγάπη γιά τόν μοναχισμό.

Όταν σπούδαζε στό Κίεβο έδειχνε περισσότερο ζήλο γιά τά πνευματικά ζητήματα, παρά γιά τά σχολαστικά μαθήματα πού διδάσκονταν τότε στήν Εκκλησιαστική Σχολή. Ο ίδιος περιγράφει έναν χαρακτηριστικό διάλογο μέ τόν Σχολάρχη του πού δείχνει τόν πρώϊμο ζήλο του γιά τήν πατερική ησυχαστική Παράδοση. Επισκεπτόταν τήν σπηλαιώτικη Λαύρα τού Κιέβου καί εμπνεόμενος από τήν μοναχική ζωή καί από τήν άσκηση τών μοναχών αναπτυσσόταν μέσα του η αγάπη γιά τόν μοναχισμό καί μάλιστα γιά τήν ερημική ζωή, μέ τήν πλήρη ξενιτεία.

Διαβάζοντας κανείς τήν αφήγησή του παρατηρεί τόν μεγάλο ζήλο του γιά τόν ησυχαστικό μοναχισμό πού αναπτύχθηκε στήν εφηβική του ηλικία. Υπάρχουν μερικές φράσεις πού ο ίδιος χρησιμοποιεί στήν αυτοβιογραφία του καί δείχνουν τήν αγάπη του γιά τόν μοναχισμό καί μάλιστα τόν ησυχαστικό μοναχισμό πού κυρίευσε τήν ψυχή του. Διηγείται ο ίδιος:

«Η αγάπη γιά τόν μοναχισμό υπερίσχυε στήν ψυχή μου, καί δέν μέ έσπρωχνε πιά στό νά φοιτώ στά μαθήματα, παρά μέ εξωθούσε στό νά απαρνηθώ τόν κόσμο καί όσο τό δυνατό γρηγορότερα νά γίνω μοναχός». «Ερχόμουν τά βράδια, καί μή γνωρίζοντας εκεί κανέναν καθώς ήμουν ξένος, περνούσα τή νύχτα είτε κάπου στήν πλησιέστερη σπηλιά κοντά στήν εκκλησία, είτε στό μεγάλο μοναστήρι κοντά στό μεγάλο καμπαναριό, όπου έμενα ώσπου νά σημάνει γιά τόν Κανόνα». «Μακάριζα τήν τρισμακάριστη ησυχία». «Τόσο έκαιγε στήν ψυχή μου η επιθυμία γιά ένα πράγμα πού ήταν ακατόρθωτο, ώστε, άν ήταν δυνατόν, δέν θά ήθελα μέ κανέναν τρόπο νά φύγω από εκείνα τά ιερά σπήλαια, παρά, παραμένοντας εκεί, νά τελειώσω μέσα σ’ αυτά τή ζωή μου. Βλέποντας όμως ότι αυτό ήταν αδύνατο, έφευγα από τά ιερά εκείνα σπήλαια μέ θλίψη καί στεναγμό».

Μέ συμμαθητές του στήν Σχολή πού είχαν τόν ίδιο πόθο υποσχέθηκαν: «Νά ξενιτευθούμε από τήν πατρίδα μας σέ κάποιον έρημο καί ήσυχο τόπο, καί αφού βρούμε γιά τίς ψυχές μας κάποιον έμπειρο οδηγό, νά παραδοθούμε στήν υπακοή του καί όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή νά λάβουμε από αυτόν τή μοναχική κουρά». Αποφάσισαν νά ζήσουν «έως τήν τελευταία μας (τους) πνοή μέσα στή μοναχική πτωχεία», «μέσα στήν κακοπάθεια».

Αναζητούσε ασκητές, ερημίτες Πατέρες καί ωφελείτο από τήν παρουσία τους καί τά λόγια τους. «Εγώ, στέκοντας εκεί κοντά, άκουα ψυχωφελείς λόγους καί μού φαινόταν ότι ήταν ρήματα ζωής αιωνίου».

Γιά τήν ικανοποίηση τού μεγάλου του πόθου νά μονάση μέσα σέ ξενιτεία, ησυχία καί κακοπάθεια εγκατέλειψε τίς σπουδές του στό Κίεβο, καθώς επίσης αποχωρίσθηκε τήν μητέρα του, μέσα σέ μιά συγκινητικότατη καί συναισθηματικά φορτισμένη ατμόσφαιρα. Είναι εκπληκτικός αφ’ ενός μέν ο ζήλος του γιά τήν μοναχική ζωή, αφ’ ετέρου δέ η ισχυρή του θέληση γιά τήν εκπλήρωση τού πόθου του.

Εκπλήσσεται κανείς διαβάζοντας τίς ταλαιπωρίες του γιά τήν αναζήτηση ενός κατάλληλου τόπου, τήν επίσκεψή του σέ διάφορα μοναστικά κέντρα καί τήν συνάντησή του μέ ερημίτες στούς οποίους ήθελε νά κάνη υπακοή γιά τήν σωτηρία του, χαρακτηριστική δέ περίπτωση είναι ο ερημίτης Ησύχιος. Πέρασε ποτάμια, δάση, σύνορα, μέ πολλές δυσκολίες, μέ αφάνταστες καί απερίγραπτες ταλαιπωρίες.

Όταν κατατάγηκε σ’ ένα Μοναστήρι, ως δόκιμος μοναχός, ο Ηγούμενος τού πρότεινε νά φορέση, άν θέλη, μερικά ρούχα μοναστηριακά. Διηγείται ο ίδιος: «Εγώ τού έβαλα μετάνοια καί παίρνοντας τήν ευλογία του πήγα στό κελλί μου, έβγαλα τά κοσμικά μου ρούχα καί μέ τέτοια χαρά ντύθηκα αυτά πού μού έδωσε ο ηγούμενος, πού τά φίλησα πολλές φορές σάν νά ήταν κάτι τό ιερό. Καί τά φορούσα συνέχεια, ώσπου έλιωσαν επάνω μου, καί ευχαριστούσα τόν Θεό, πού αντί γιά τά κοσμικά ρούχα πού φορούσα έως τώρα, αξιώθηκα αυτά πού έπρεπε, τά μοναστηριακά».

Στήν αναζήτηση κατάλληλου τόπου έφθασε στήν Ιερά Μονή τού Αγίου Νικολάου πού βρίσκεται στόν ποταμό Τιασμίνα καί ονομάζεται Μεντβέντοβσκι, όπου καί έλαβε τό μικρό μοναχικό σχήμα καί ονομάσθηκε Πλάτων. Ο διωγμός, όμως, πού ξέσπασε εναντίον τής Μονής, αφού οι αξιωματούχοι τής περιοχής τούς πίεζαν νά προσχωρήσουν στήν Ουνία, τόν εξανάγκασε νά επιστρέψη στήν Σπηλαιώτικη Λαύρα τού Κιέβου.

Ευρισκόμενος εκεί ωφελήθηκε ψυχικά από τήν παρουσία μεγάλων ασκητών Πατέρων, πού διακρίνονταν γιά τήν άσκησή τους καί τίς αρετές τους. Ο ίδιος δηγείται γιά κάποιον μοναχό: «Καί από μόνη τή θέα του η ταλαίπωρη ψυχή μου δεχόταν ωφέλεια». Αναφερόμενος σέ μεγάλους ασκητές διηγείται: «Αυτά βλέποντας καί σκεπτόμενος φλέχθηκα ολόκληρος από αγάπη γιά τόν άγιο αυτόν τόπο καί απ’ όλη τήν ψυχή μου ευχαρίστησα τόν Θεό, γιατί μέ αξίωσε καί εμένα τόν ανάξιο νά βρεθώ σέ τέτοια άγια Λαύρα».

Οι ασκητές, όμως, αυτοί δέν δέχονταν συνήθως νά καθοδηγήσουν άλλους, ενώ εκείνος αναζητούσε πνευματικό καθοδηγό γιά τήν πνευματική του ζωή. Γι’ αυτό αναζήτησε αυτόν τόν πνευματικό καθοδηγό στήν Μολδαβία, περνώντας διάφορα μέρη μέσα στό χιόνι πού έφθανε μέχρι τό γόνατο, αντιμετωπίζοντας απροσδόκητες δυσκολίες όταν περνούσε τά σύνορα μέ άλλους συνοδοιπόρους του. Στήν πορεία του αυτή συνάντησε πολλούς καλούς ασκητές πού ζούσαν μέ βαθειά καί μεγάλη άσκηση. Γράφει κάπου: «Μαζεύονταν οι αδελφοί μέ τόν γέροντα στόν ίδιο τόπο καί συζητούσαν έως τά μεσάνυχτα. Μαζί μ’ αυτούς καθόμουν καί εγώ ο έσχατος καί, ακούοντας προσεκτικά τά λεγόμενα, χαιρόμουν χαρά ανείπωτη καί δόξαζα τόν Θεό μέ δάκρυα, διότι μέ αξίωσε στή νεότητά μου νά ακούσω από τό στόμα τέτοιου πνευματικού ανθρώπου παρόμοια λόγια γεμάτα από πολλή ωφέλεια, πού γιά όλη μου τή ζωή μού ήταν οδηγός».

Στήν σκήτη Κίρνουλ συνάντησε ασκητές, ερημίτες πατέρες πού ζούσαν τήν ησυχαστική παράδοση. Εκεί διδάχθηκε ο όσιος Παΐσιος «τί είναι εργασία καί θεωρία καί αληθινή νοερά ησυχία. Εκεί, όχι μόνο έμαθε τήν νήψη καί προσοχή πού τελείται στήν καρδιά διά τού νοός καί τή νοερά προσευχή, αλλά καί απήλαυσε στήν καρδιά τή θεία ενέργεια πού κινείται από αυτήν».

Η θεία, όμως, Πρόνοια ήθελε τόν όσιο Παΐσιο στό Άγιον Όρος «ώστε νά επαυξήσει τόν θησαυρό καί νά δώσει αφθόνως σέ όλους πού ζητούν από αυτόν ωφέλεια από τήν πνευματική διδασκαλία». Αναζητούσε εκεί «κάποιον πεπειραμένο πνευματικό πατέρα, πού θά ζούσε στήν ησυχία, γιά νά παραδοθεί στήν υπακοή του μέ τό σώμα καί τήν ψυχή, καί γιά νά μάθει από αυτόν τόν τρόπο τής πνευματικής ζωής».

Έφθασε στήν Μεγίστη Λαύρα, εόρτασε μέ τούς Πατέρες τήν πανήγυρη τού οσίου Αθανασίου καί από εκεί πήγε στήν Σκήτη τής Μονής Παντοκράτορος. Εγκαταστάθηκε σέ μιά καλύβη καί αναζητούσε τόν κατάλληλο πνευματικό οδηγό. Ζούσε μέ μεγάλη άσκηση, μετάνοιες, εγκράτεια, απόλυτη ακτημοσύνη, πτωχεία, σκληραγωγία, ακόμη καί στό κρεβάτι, συντριβή τής καρδιάς, αδιάλειπτη προσευχή, αγάπη στόν Θεό καί τόν πλησίον, μνήμη θανάτου, ψαλμωδία, ανάγνωση τών Αγίων Γραφών, αλλά καί συνεχή δάκρυα, γιατί δέν βρήκε ησυχαστή Πνευματικό Πατέρα γιά νά τού κάνη υπακοή. Μέ τόν τρόπο αυτής τής ασκήσεως «ανερχόταν από μιά δύναμη πνευματική σέ άλλη, πραγματοποιώντας στήν καρδιά του ανάβαση. Φλεγόμενος έτσι από θείο ζήλο γιά μεγάλους άθλους, απόλαυσε τήν ησυχία επί δυόμισι χρόνια».

Τήν εποχή αυτή έλαβε τό μέγα αγγελικό σχήμα περί τό έτος 1750. Ήταν τότε σέ ηλικία 28 ετών καί μετονομάσθηκε από Πλάτων σέ Παΐσιο. Καί αφού δέν είχε κατάλληλο πνευματικό οδηγό, ακολουθούσε τήν διδασκαλία τών αγίων Πατέρων τής Εκκλησίας πού διάβαζε στά συγγράμματά τους.

Έτσι, ο ζήλος του γιά τήν μοναχική ζωή, πού αναπτύχθηκε από τήν μικρή του ηλικία, ικανοποιήθηκε μέ τήν δωρεά τού μεγάλου μοναχικού σχήματος, καί τήν αγάπη του γιά τήν ιερά ησυχία καί τήν μοναχική ζωή.

2. Η αναζήτηση τών συγγραμμάτων τών ησυχαστών Πατέρων καί η μετάφρασή τους

Ο όσιος Παΐσιος, μέ τήν φώτιση τού Θεού, κατάλαβε τήν μεγάλη αξία τής Αγίας Γραφής καί τών νηπτικών καί ησυχαστικών συγγραμμάτων τών αγίων Πατέρων τά οποία μελετούσε από μικρό παιδί καί διαβάζοντας αυτά τά κείμενα αυξανόταν ο ζήλος του γιά νά αποκτήση τήν κοινωνία του μέ τόν Θεό.

Ήδη ως δόκιμος μοναχός στήν Μονή τού Λιούμπετς κάποιος μοναχός τού έδωσε νά διαβάση τό βιβλίο Κλίμαξ τού Ιωάννου τού Σιναΐτου, πράγμα πού τόν γέμισε μεγάλη χαρά. Γιά νά μπορέση νά τό έχη πάντα μαζί του τό αντέγραφε όλη τήν νύκτα, χρησιμοποιώντας έναν δαυλό, πού γέμιζε τό κελλί του μέ καπνό.

Ο ίδιος ο όσιος Παΐσιος διηγείται ότι απέκτησε αυτήν τήν αγάπη στά Πατερικά βιβλία, γιατί λόγω ελλείψεως κατάλληλου πνευματικού οδηγού ήθελε καί γιά τόν εαυτό του, αλλά καί γιά τούς μοναχούς πού μέ τήν πάροδο τού χρόνου ανελάμβανε, νά μήν αποκλίνη «από τό ορθό φρόνημα τής Αγίας Καθολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας». Έτσι, άρχισε νά αποκτά διάφορα Πατερικά βιβλία στήν «σλαβική» γλώσσα, «τά οποία διδάσκουν περί υπακοής καί προσοχής, νήψεως καί προσευχής», περιορίζοντας τήν τροφή καί υπομένοντας τήν φτώχια. Διαβάζοντας τά ήδη μεταφρασμένα βιβλία στήν σλαβονική γλώσσα διαπίστωσε ότι υπήρχαν σοβαρά λάθη καί γι’ αυτό δέν μπορούσε νά βγάλη καθαρό νόημα. Στήν αρχή προσπάθησε νά τά διορθώση, χρησιμοποιώντας άλλα σλαβικά μεταφρασμένα βιβλία, αλλά καί αυτό τό έργο τό βρήκε πολύ δύσκολο καί ακατόρθωτο.

Όταν, όμως, ύστερα από τήν «πολυετή παραμονή» του στόν Άγιον Όρος «έμαθε σέ κάποιο βαθμό τήν ελληνική γλώσσα», αναζητούσε νά βρή τά νηπτικά βιβλία γραμμένα στό πρωτότυπο, ώστε από αυτά νά διορθώση τά σλαβονικά βιβλία. Διαπίστωσε ότι καί αυτό τό έργο ήταν δύσκολο καί αδύνατο. Επισκεπτόταν τίς Σκήτες τού Αγίου Όρους, όπως τής Αγίας Άννης, τού Αγίου Δημητρίου τής Μονής Βατοπεδίου, τίς Σκήτες καί τά Μοναστήρια τού Αγίου Όρους, αλλά καί τούς πεπειραμένους Γέροντες γιά νά βρή βιβλία πού αναφέρονται στήν ησυχαστική καί νηπτική ζωή, όπως τού αγίου Φιλοθέου τού Σιναΐτου, τού Ησυχίου τού Πρεσβυτέρου, αλλά κανείς δέν γνώριζε τήν ύπαρξή τους. Αυτό τόν στενοχωρούσε υπερβολικά.

Αφηγείται τήν μεγάλη χαρά πού δοκίμασε, όταν σέ μιά οδοιπορία του από τήν Μονή τής Μεγίστης Λαύρας πρός τήν Σκήτη τής Αγίας Άννης, πέρασε από τήν Σκήτη τού Αγίου Βασιλείου καί συνάντησε έναν μοναχό πού αντέγραφε τά βιβλία τού οσίου Πέτρου τού Δαμασκηνού, τού Αντωνίου τού Μεγάλου, τού αγίου Γρηγορίου τού Σιναΐτου, τού αγίου Φιλοθέου, τού αγίου Ησυχίου, τού αγίου Διαδόχου, τού αγίου Θαλασσίου, τού αγίου Συμεών τού Νέου Θεολόγου, τού αγίου Νικηφόρου τού Μοναχού, τό βιβλίο τού αγίου Ησαΐα κλπ. Ύστερα από πολλές παρακλήσεις καί έξοδα απέκτησε πολλά τέτοια νηπτικά κείμενα, καί επανήλθε στήν Μολδαβία γιά νά οικονομήση τήν μεγάλη Αδελφότητα, πού εν τώ μεταξύ είχε δημιουργηθή, οπότε καί επιδόθηκε στήν μετάφραση τών νηπτικών αυτών κειμένων.

Στήν αρχή προσπάθησε νά διορθώση τά ήδη μεταφρασμένα κείμενα στήν σλαβονική γλώσσα, χρησιμοποιώντας τά πρωτότυπα ελληνικά κείμενα. Επειδή καί τό έργο αυτό ήταν δύσκολο, διότι δέν είχαν μεταφρασθή καλά, άρχισε νά τά μεταφράζη από τήν αρχή. Ο όσιος Παΐσιος μετέφραζε τά κείμενα από τήν ελληνική στήν Ρωσοσλαβονική γλώσσα, αυτή πού είχε επικρατήσει τόν 17ο αιώνα στά βιβλία πού είχαν εκδοθή στήν Ρωσία.

Ο ίδιος ομολογεί: «Τό έργο αυτό ήταν υπεράνω τών δυνάμεών μου». Ο βιογράφος καί μαθητής του Μητροφάνης λέγει ότι ο όσιος Παΐσιος μετέφρασε από τήν «ελληνογραικική» γλώσσα στήν δική μας τήν «σλαβονική» καί από αυτήν οι «βλαχόφωνοι αδελφοί μετέφραζαν στή γλώσσα τους». Όλη τήν ημέρα ησχολείτο μέ τά ζητήματα πού απασχολούσαν τήν Μονή καί τήν νύκτα μετέφραζε «υπερβάλλοντας σέ εργασία τά όρια τής φύσης», ακόμη καί ενώ πονούσε όλο τό σώμα του, καί «ήταν ανάπηρος, υποφέροντας πολύ από πληγές».

Ο βιογράφος του μάς δίνει καί τήν πληροφορία πώς έγραφε τήν νύχτα ο όσιος Παΐσιος: «Στό κρεβάτι πού αναπαυόταν ήταν περιτριγυρισμένος από βιβλία: πόσα λεξικά, Βίβλος ελληνική, βίβλος σλαβονική, Γραμματική ελληνική καί σλαβονική, τό βιβλίο πού μετέφραζε, στή μέση δέ ένα αναμμένο κερί. Καθισμένος σάν ένα μικρό παιδί καί σκύβοντας, είτε ξαπλωμένος, έγραφε όλη τή νύχτα, ξεχνώντας καί αρρώστια καί κόπο, μή μπορώντας νά δώσει απάντηση ούτε καί νά ακούσει άν τού μιλούσαν ή συνέβαινε κάτι έξω από τό κελλί του».

Έκανε τίς μεταφράσεις τών νηπτικών αυτών βιβλίων, αυτών πού είναι εντεταγμένα μέσα στό βιβλίο Φιλοκαλία τών ιερών νηπτικών μέ πολύ ζήλο, γιατί αφ’ ενός μέν σέ αυτά βρήκε τήν σοφία τών Πατέρων καί τόν τρόπο μέ τόν οποίο κανείς μπορεί νά φθάση στήν ένωση καί τήν κοινωνία μέ τόν Θεό, αφ’ ετέρου δέ γιά νά τά δώση στούς υποτακτικούς του προκειμένου νά γίνουν τροφή σέ αυτούς πού θέλουν νά μυηθούν στήν διδασκαλία τών αγίων Πατέρων.

Έτσι, ο όσιος Παΐσιος συνετέλεσε όσον ολίγοι στήν ανανέωση τού ησυχαστικού μοναχισμού στήν Ουκρανία, τήν Μολδαβία, τήν Βλαχία (Ρουμανία), τήν Ρωσία καί σέ άλλες χώρες.

3. Πνευματικός καθοδηγός εκατοντάδων καί χιλιάδων μοναχών

Επειδή ο όσιος Παΐσιος αισθάνθηκε στήν καρδιά του τήν γλυκύτητα τής νοεράς ησυχίας καί τής προσευχής, γι’ αυτό καί χωρίς νά τό επιδιώξη προσήλκυσε κοντά του πολλούς ανθρώπους καί μοναχούς πού αναζητούσαν αυτόν τόν τρόπο τής πνευματικής ζωής.

Στό Άγιον Όρος έζησε δέκα οκτώ χρόνια (1746-1763). Στήν αρχή παρέμενε σ’ ένα μικρό καλύβι πλησίον τής Ιεράς Μονής Παντοκράτορος. «Φλεγόμενος από θείο ζήλο γιά μεγάλους άθλους, απόλαυσε τήν ησυχία επί δυόμισι χρόνια». Σιγά-σιγά άρχιζαν νά έρχωνται κοντά του διάφοροι μοναχοί, οπότε αναγκάσθηκαν νά αγοράσουν καί άλλη καλύβη πιό ψηλά από τήν δική τους καί στήν συνέχεια αγόρασαν τό κελλί τού Αγίου Κωνσταντίνου. Η συνοδεία αποτελείτο από ρουμανόφωνους καί σλαβόφωνους αδελφούς. Τόν καιρό εκείνο πρός χάρη τής αδελφότητας πιέσθηκε καί από σεβάσμιους Πνευματικούς Πατέρες νά δεχθή τήν ιερωσύνη γιά νά εξυπηρετήση τήν αδελφότητα.

Όταν είχαν συναχθή εκεί, κάτω από τήν πνευματική του καθοδήγηση, «είκοσι αδελφοί», μετακόμισαν στήν Σκήτη τού Προφήτου Ηλία. Οι ακολουθίες γίνονταν σέ δύο γλώσσες, τήν Σλαβονική καί τήν Ρουμανική, ως εργόχειρο είχαν τό νά κατασκευάζουν κουτάλια, τά οποία πωλούσαν, ώστε καί αυτοί νά έχουν τά απαραίτητα, αλλά καί νά φιλοξενούν αδελφούς. Γράφει ο Μητροφάνης: «Εργαζόταν δέ ο πατέρας μας στό εργόχειρο, κάνοντας διπλά από τούς αδελφούς, τήν νύκτα δέ αντέγραφε βιβλία. Όλη του η ζωή περνούσε σέ νυκτερινή αγρυπνία, μή μπορώντας νά κοιμηθεί περισσότερο από τρείς ώρες». Η φήμη του είχε εξαπλωθή σέ όλο τό Άγιον Όρος καί πολλοί έρχονταν γιά νά εξομολογηθούν, ακόμη καί ο Πατριάρχης Σεραφείμ, πού τότε διέμενε στήν Μονή Παντοκράτορος.

Γιά ένα μικρό διάστημα μέ μερικούς μοναχούς μετέβη στήν Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας, αλλά επειδή τό Μοναστήρι ήταν χρεωμένο γι’ αυτό δέν μπορούσε νά μείνη περισσότερο εκεί. Πάντως, μέ τόν τρόπο τής ζωής του «φώτισε ολόκληρο τό Άγιον Όρος» καί «όλοι οι Αγιορείτες εθαύμασαν τή λάμψη αυτού τού φωτός».

Όταν, όμως, «έγινε πολυάριθμη η αδελφότητα στόν προφήτη Ηλία καί δέν χωρούσε πιά, τότε ο Θεός τόν πήρε από εκεί καί τόν έφερε σ’ αυτή τήν ορθόδοξη χώρα, τή Μολδαβία». Τόν ακολούθησαν εξήντα έξι μοναχοί.

Ο όσιος Παΐσιος μέ τούς μοναχούς του εγκαταστάθηκε στήν Μονή Ντραγκομίρνα καί υποβλήθηκαν σέ πολλούς κόπους γιά νά τήν ανασυγκροτήσουν καί στήν οποία έβαλε τήν αγιορείτικη τάξη. Είχε ρυθμίσει τό τυπικό τού Κοινοβίου βάσει τών τυπικών καί τών συγγραφών τού Μ. Βασιλείου. «Στά κοινά διακονήματα έπρεπε νά τηρείται η σιωπή καί η ευχή στό στόμα». «Στά κελλιά έπρεπε νά γίνεται ανάγνωση τών έργων τών θεοφόρων Πατέρων μας, καί η νοερά προσευχή διά τού νοός στήν καρδιά νά τελείται εντέχνως καί ακριβώς, όπως καί η αναπνοή νά κρατιέται μέ φόβο Θεού, διότι αυτό είναι πηγή αγάπης πρός τόν Θεό καί τόν πλησίον, όπως καί πηγή όλων τών αρετών». Κάθε βράδυ γινόταν εξομολόγηση λογισμών, γιατί «αυτό αποτελεί τό θεμέλιο τής σωτηρίας, τής ειρήνης, τής ησυχίας καί τής αγάπης». Στήν Μονή αυτή ησκούντο πάνω από διακόσιοι μοναχοί.

Τούς παιδαγωγούσε ως πατέρας καί ως διδάσκαλος τής νοεράς προσευχής. Τούς δίδασκε ανελλιπώς, κατά τίς νηστείες, αλλά καί άλλες ημέρες. «Καθημερινώς, εκτός Κυριακής καί εορτών, συνάγονταν οι αδελφοί τό βράδυ στήν τράπεζα, άναβαν τά κεριά, καί ερχόταν ο μακαριστός πατέρας μας, καθόταν στή συνηθισμένη θέση του, άνοιγε ένα πατερικό βιβλίο, είτε τού αγίου Βασιλείου τού Μεγάλου τό Νηστευτικόν, είτε τού Ιωάννου τής Κλίμακος, είτε τού αγίου Δωροθέου, ή τού αγίου Θεοδώρου τού Στουδίτου». Στήν συνέχεια ερμήνευε τά χωρία πού διάβαζε μέσα από τήν δική του πνευματική πείρα.

Στήν Ιερά Μονή Ντραγκομίρνα παρέμειναν δώδεκα χρόνια (1763-1775), όπου καί λόγω τού επισυμβάντος Ρωσοτουρκικού πολέμου, εξυπηρέτησαν καί διακόνησαν μεγάλο πλήθος ανθρώπων πού συγκεντρώθηκαν στό Μοναστήρι. Στό τυπικό τής Μονής πού εκπόνησε ο όσιος Παΐσιος τό 1763 «προέβλεπε ότι ο ηγούμενος τής μονής έπρεπε νά γνωρίζει τρείς γλώσσες, τήν ελληνική, τή σλαβική καί τή ρουμανική».

Όμως, όταν εγκαταστάθηκαν στό Μοναστήρι οι Γερμανοί (οι Αυστριακοί) καί ο όσιος κατάλαβε ότι δέν μπορούσε «νά ζήσει κάτω από τούς παπικούς» μετακινήθηκαν μέ μεγάλη θλίψη καί πόνο σέ άλλη Μονή σταδιακά, δηλαδή στήν Μονή τού Σέκου.

Ο Μητροφάνης γράφει γιά τήν μετακίνηση τής αδελφότητος από τήν Μονή τής Ντραγκομίρνα: «Διωχθήκαμε από τούς Γερμανούς καί μόνοι μας απομακρυνθήκαμε από τό μοναστήρι τής Ντραγκομίρνα, γιά νά μήν πάθουμε τίποτε στήν ορθόδοξη πίστη μας από τούς αρχιαιρετικούς καί τίς κοσμικές τους αρχές, όπως πραγματικά υπέφεραν από τούς αιρετικούς τά μοναστήρια καί οι κοσμικές καί οι πνευματικές αρχές πού έμειναν εκεί». Καί αναλογιζόμενος τήν ζωή πού έζησαν σέ αυτό τό Μοναστήρι γράφει: «Ώ Ντραγκομίρνα, Ντραγκομίρνα, γλυκύτητα καί παρηγοριά τών ψυχών μας, θυμάμαι τή ζωή μας σέ σένα. Καλύτερα, όμως νά σιωπήσω γιά νά μήν γεμίσουν πίκρα οι καρδιές μας πού σέ έχασαν… Εσύ ήσουν γιά εμάς σάν παράδεισος ηδύτητας, εσύ ήσουν γιά εμάς σάν κήπος πού γρήγορα ριζώνει κοντά σέ νερά καί τά άνθη του αναδίδουν διάφορες ευωδίες καί καρπούς».

Έτσι, από τήν Ντραγκομίρνα μετακινήθηκαν τό 1775 στήν Μονή τού Σέκου, όπου κουράσθηκαν υπερβολικά γιά νά κατασκευάσουν κελλιά ώστε νά εγκατασταθή όλη η αδελφότητα. Τό μέρος ήταν ήσυχο καί ερημικό. Η κατάσταση τής αδελφότητας, μετά από πολλούς αγώνες τριών ετών, έφθασε στό επίπεδο τής προηγούμενης Μονής καί αυτό χαροποιούσε τόν όσιο Παΐσιο καί δόξαζε τόν Θεό. Αλλά ο Πρίγκιπας Κωνσταντίνος Μουρούζης προέτρεψε καί πίεσε τόν όσιο Παΐσιο νά εγκατασταθή στήν Μονή Νεάμτς. Ο όσιος δέν επιθυμούσε μιά τέτοια μετακίνηση ύστερα από τόσες ταλαιπωρίες, αλλά τελικά υπέκυψε από υπακοή στήν επιθυμία τού Πρίγκιπα.

Τό έτος 1779 ένα τμήμα τής αδελφότητος μετακινήθηκε στήν Ιερά Μονή Νεάμτς. Νέοι αγώνες τόν περίμεναν εκεί γιά τήν ανασυγκρότηση τής Ιεράς Μονής, πράγμα πού δυσκόλευσε καί στενοχώρησε τόν όσιο Παΐσιο.

Στήν Μονή αυτή ο όσιος Παΐσιος κατασκεύασε Νοσοκομείο καί Ξενώνα γιά τούς γέροντες, τούς χωλούς καί τυφλούς πού έρχονταν καί τόν παρακαλούσαν νά τούς δεχθή καί νά τούς ελεήση. Εδώ ο αριθμός τών μοναχών, μαζί μέ αυτούς πού ήταν στίς Σκήτες, έφθασε στούς τριακόσιους. Πάντως, πρός τό τέλος τής ζωής τού οσίου Παϊσίου στήν Μονή Νεάμτς είχαν συγκεντρωθή κοντά του περίπου 700 μοναχοί. Στήν βιογραφία τού οσίου Νικοδήμου τού αγιορείτου, όπως θά δούμε πιό κάτω, γράφεται ότι οι μοναχοί πού ήταν κάτω από τήν πνευματική καθοδήγηση τού οσίου Παϊσίου υπερέβαιναν τόν αριθμό τών χιλίων. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στήν Μονή Νεάμτς «ζούσαν μοναχοί δέκα συνολικώς εθνοτήτων, δηλαδή Μολδαβοί, Σέρβοι, Βούλγαροι, Ούγγροι, Έλληνες, Εβραίοι, Αρμένιοι, Τούρκοι, Ρώσοι καί Ουκρανοί». Στήν Μονή αυτή κοιμήθηκε ο Όσιος τό 1794.

Ο όσιος Παΐσιος βρήκε τόν δρόμο τού ησυχασμού καί τής νοεράς προσευχής, οπότε η καρδιά του γέμισε από τήν Χάρη τού Θεού, καί στήν συνέχεια ξεχύλισε αυτή η ζωή στήν διδασκαλία πρός τούς μοναχούς πού έτρεχαν από παντού γιά νά ακούσουν τήν θεία σοφία πού έβγαινε από τό στόμα του, κυρίως, όμως από τήν καρδιά του.

4. Η βίωση τού ησυχαστικού μοναχισμού.

Η ανάγνωση καί η μετάφραση τών νηπτικών ησυχαστικών βιβλίων ανταποκρινόταν στήν αναζήτηση τού οσίου Παϊσίου από τήν μικρή του ηλικία, αλλά συγχρόνως, άναβε ακόμη περισσότερο τόν πόθο του γιά τήν ησυχαστική- νηπτική ζωή.

Ο βιογράφος καί μαθητής του Ιερομόναχος Μητροφάνης στό κείμενό του παρουσιάζει τήν πνευματικότητα τού οσίου Παϊσίου. Θά παραθέσω μερικές ενδεικτικές φράσεις του πού δείχνουν αυτήν τήν πραγματικότητα.

Από τήν νεότητά του ο όσιος Παΐσιος «υπήρξε σκεύος εκλογής τού Θεού καί τέλειος τηρητής τών εντολών του. Γι’ αυτό καί ο λόγος του υπήρξε δυνατός καί τέλειος, πλήρης Χάριτος, διεισδυτικός μέσα στήν ψυχή, τέτοιος πού νά ξεχωρίζει τό κακό από τό αγαθό, τό οποίο ξεριζώνει τά πάθη καί καλλιεργεί τίς αρετές στίς ψυχές αυτών πού μέ πίστη ακούουν». «Η χάρη τού παναγίου Πνεύματος κατοίκησε μέσα του από τήν κοιλιά ακόμη τής μητέρας του» καί αυτή η Χάρη αυξήθηκε αργότερα μέ τήν τήρηση τών εντολών τού Θεού.

Από μικρό παιδί ήταν σοφός. «Μολονότι δέ ήταν μικρό παιδί στήν ηλικία, ήταν γέρος στόν νού καί τή σοφία. Υποτάσσοντας τήν οργή καί τήν επιθυμία στή λογική, αποξένωσε τίς αισθήσεις του από όλα τά ωραία καί ηδονικά τού κόσμου τούτου καί τά θεωρούσε όλα σάν σήψη». «Κλείστηκε στό σπίτι του καί ζούσε στήν ησυχία, ωσάν νά ήταν στήν έρημο τού Σινά». Τόν έφλεξε από τήν μικρή του ηλικία «ζήλος ανείπωτος» νά αγαπήση τόν Κύριο καί νά εγκαταλείψη όλα τά τού κόσμου «ακόμη καί τή μητέρα του».

Ο όσιος Παΐσιος αγάπησε τήν νοερά ησυχία καί τήν νηπτική παράδοση τής Εκκλησίας καί επιδόθηκε μέ ζήλο στήν απόκτηση αυτής τής μεθόδου, διά τής οποίας ο άνθρωπος αποκτά τήν ενότητά του μέ τόν Θεό.

Τά φυσικά χαρίσματα πού είχε, αλλά καί οι καρποί τής ησυχίας καί τής προσευχής ήταν ευδιάκριτα. «Τήν οξύνοια καί τή μνήμη του, πού τή στερέωσε η Χάρη, κανείς δέν μπορεί νά τήν περιγράψει. Ήταν ταχύς στήν κατανόηση τών υψηλοτέρων δογματικών θεμάτων καί, άν τά διάβαζε μία φορά, τά αποθησαύριζε στή μνήμη του γιά πάντα». «Πράγματι ο θαυμαστός αυτός άνδρας, ο μακαριστός πατέρας μας, εξομοιώθηκε σέ όλα μέ τούς αρχαίους άγιους Πατέρες».

Ομοίαζε μέ τούς αρχαίους ερημίτες. «Άν τόν συγκρίνουμε μέ τούς αγίους ερημίτες, οι οποίοι ασκούνταν στήν κατ’ ιδίαν ησυχία, τότε δέν θά εκπλαγούμε γιά τό πόσο ευφραινόταν μέ τήν προσευχή καί τήν ένωση μέ τόν Θεό». «Ο νούς του ήταν πάντοτε γαλήνιος» καί «φλεγόμενος από τήν αγάπη καί τήν ένωση μέ τόν Θεό», δέν άκουγε τίποτε ό,τι κι άν συνέβαινε έξω από τό κελλί του. Αγρυπνούσε στό κελλί του μέ νοερά προσευχή καί νήψη. «Όπως οι άγιοι ερημίτες όλη τή νύχτα παρέμεναν άγρυπνοι νήφοντας, έτσι καί αυτός σ’ όλη του τή ζωή τή νύχτα αγρυπνούσε νήφοντας, μή υπολειπόμενος κατά τίποτε στήν άθληση από τούς θεοφόρους Πατέρες».

Ακόμη ομοίαζε μέ «τούς αρχαίους αγίους κοινοβιάτες Πατέρες» σέ πολλά σημεία. Μέσα του κατοικούσε τό Άγιον Πνεύμα καί από τά χείλη του «έρρεε η μελίρρυτη πηγή τών θείων διδαγμάτων, πού απάλυνε καί θεράπευε τίς ψυχές καί εξάλειφε τά πάθη. Υπήρχε σ’ αυτόν θείος νούς, μέ τόν οποίο κατανοούσε σωστά τούς κανόνες τών αγίων Οικουμενικών Συνόδων καί τίς παραδόσεις τής Εκκλησίας…».

Ήταν «ακλόνητος στήν πίστη καί τήν ελπίδα στήν πρόνοια τού Θεού», είχε «φόβο Θεού μέ τόν οποίο τηρούσε τίς εντολές τού Θεού ως κόρη οφθαλμού», «μέσα του υπήρχε φλογερή αγάπη» πρός τόν Χριστό καί «γεμάτος φλόγα, ξεχύθηκε αδιακρίτως πρός τούς πάντες, αγαπώντας, εμψυχώνοντας, διδάσκοντας τούς πάντες, συμπάσχοντας μέ όλους, ασπαζόμενος μέ τήν ψυχή του τά πνευματικά του τέκνα, αλλά καί κάθε άνθρωπο πού ερχόταν πρός αυτόν». «Είχε ειρήνη πάντοτε μέ όλους, ποτέ δέν εχθρεύθηκε καί δέν πίκρανε κανέναν», ήταν σέ μεγάλο βαθμό ταπεινός, εγκρατής. «Ενώ η ακακία καί η απλότητα μέσα του ήταν παιδική, ο νούς του ήταν θείος καί όχι παιδικός». Τό πρόσωπό του ήταν «αγγελόμορφο».

Ο Μητροφάνης, πού έζησε τόν όσιο Παΐσιο από κοντά, περιγράφει καί τήν όλη παρουσία του, αφού καί αυτό τό σώμα του είχε μεταμορφωθή από τήν Χάρη τού Θεού πού κατοικούσε μέσα του.

«Τό πρόσωπό του ήταν φωτεινό όπως ενός αγγέλου τού Θεού, τό βλέμμα του ήρεμο, ο λόγος του ταπεινός καί ξένος πρός τήν προπέτεια, χαιρετούσε όλους μέ αγάπη, απαντούσε μέ προσήνεια• ήταν γεμάτος καλοσύνη, ήταν πρόθυμος στήν ελεημοσύνη, έφερνε όλους κοντά του σάν τόν μαγνήτη πού από τή φύση του τραβάει τό σίδερο. Είχε βάθος ταπεινοφροσύνης καί πραότητας, μακροθυμία σέ όλα. Ο μέγας αυτός άνθρωπος ήταν ολόκληρος ένθεος καί έμπλεως χάριτος. Ο νούς του ήταν πάντοτε ενωμένος μέ τόν Θεό καί μάρτυρας αυτού ήταν τά δάκρυα. Όταν μιλούσε περί Θεολογίας, τότε η καρδιά του παλλόταν από αγάπη, τό πρόσωπό του έλαμπε από χαρά, τά μάτια του δάκρυζαν, επιβεβαιώνοντας τήν αλήθεια. Όταν στεκόμασταν μπροστά του, τά μάτια μας δέν κουράζονταν νά τόν θεωρούν αλλά ήθελαν αχόρταγα νά τόν βλέπουν, η ακοή μας από τήν ομιλία του ούτε κουραζόταν, ούτε καί ένιωθε ανία, διότι από τή χαρά στήν καρδιά μας, όπως τό είπα, ξεχνιόμασταν εντελώς».

Ο βιογράφος του περιγράφει καί μερικά θαυμαστά γεγονότα πού έζησε βλέποντας τόν όσιο Παΐσιο.

Μιά φορά μπήκε μέσα στό κελλί του, τού μίλησε, αλλά εκείνος ήταν εξαπλωμένος καί ακίνητος, δέν άκουσε. Καί τότε, όπως διηγείται ο Μητροφάνης, «εγώ παραμένοντας όρθιος τόν κοίταξα καί είδα τό πρόσωπό του σάν νά ήταν πυρωμένο». Επειδή, όμως, αυτός από τήν φύση του «ήταν λευκός καί χλωμός στό πρόσωπο, κατάλαβα ότι η φλόγα τής καρδιάς του, από τήν αγάπη τής προσευχής, διαπέρασε καί τό πρόσωπό του».

Κάποια άλλη φορά είδε τό πρόσωπό του νά λάμπη. «Ο ίδιος δέ από τήν πνευματική χαρά μιλούσε χαμογελώντας μέ ανείπωτη αγάπη, βγάζοντας από μέσα του λόγους πνευματικούς, ήταν δέ σάν νά ενστάλαζε στίς ψυχές μας χαρά».

Ο όσιος Παΐσιος είχε «καί τό χάρισμα τής προοράσεως καί ό,τι προέβλεψε συνέβη», αλλά καί, ενώ βρισκόταν στό κελλί του, γνώριζε τίς διαθέσεις όλων τών αδελφών τής Μονής. Δέν τού έλειπαν δέ καί τά θαύματα. «Ο δέ μακαριστός πατέρας μας έκανε πολλά θαύματα, αλλά, επειδή γι’ αυτό τό θέμα ούτε νά ακούσει δέν ήθελε καί όλα τά απέδιδε στήν τιμιότατη Θεοτόκο, γι’ αυτό κι εγώ θά σταματήσω ώστε νά μήν τού εναντιωθώ, μολονότι γνωρίζω γιά πολλά θαύματα καί πρίν από τόν θάνατό του καί μετά από αυτόν».

Μιά τέτοια προσωπικότητα πού διέθετε πολλά πνευματικά χαρίσματα, τήν ησυχία καί τήν νοερά προσευχή, αλλά καί διδασκαλία, συγκέντρωνε πολλούς μοναχούς κοντά του καί μέ αυτόν τόν τρόπο ανακαίνισε τόν μοναχισμό τής εποχής του, μεταφέροντας σέ αυτόν τήν νηπτική παράδοση τών Πατέρων τής Εκκλησίας.

Οι περισσότεροι μοναχοί στήν εποχή του, εκτός από τίς φωτεινές εξαιρέσεις πού καί ο ίδιος γνώρισε στά σπήλαια τής Λαύρας τού Κιέβου καί αλλού, είχαν αλλοιωθή τόσο, ώστε διατηρούσαν μόνον τήν εξωτερική μορφή τού μοναχισμού. «Δέν γνώριζαν τί είναι μοναχισμός καί τί είναι τό μυστήριο τής υπακοής καί πόση ωφέλεια πρσφέρει στόν υποτακτικό πού προσέρχεται μέ επίγνωση, τί δέ είναι η εργασία, η θέα καί η νοερά προσευχή, αυτή πού τελείται στόν νού διά τής καρδιάς. Ο ίδιος αυτά τά διδάχθηκε από τόν Θεό καί από τήν διδασκαλία τών αγίων Πατέρων, μέσα από τή μελέτη καί τή μετάφραση τών έργων τους».

5. Τό οσιακό τέλος του

Τό τέλος ενός τέτοιου αγίου ήταν αντάξιο τής ζωής του. Σέ όλη του τήν ζωή ζούσε μέ ησυχία καί νοερά προσευχή, καί έτσι έπρεπε νά τελειώση τόν βίο του καί νά περάση στήν αιωνιότητα.

Κατά τήν μαρτυρία τού βιογράφου του Μητροφάνη «πολλές ημέρες νωρίτερα έλαβε ειδοποίηση από τόν Κύριο περί τού θανάτου του, διότι σταμάτησε πιά τή μετάφραση τών πατερικών έργων». Τόν επισκέφθηκε στό κελλί του καί τόν είδε «εξαιρετικά χαρούμενο». Τού έθεσε «τέσσερα δύσκολα θεολογικά ερωτήματα» καί εκείνος τού έδωσε καλές εξηγήσεις. Όταν αποχώρησε από τό κελλί του, τότε ο αδελφός πού τόν υπηρετούσε «κλείδωσε τήν πόρτα καί δέν επέτρεψε σέ κανέναν νά μπεί μέσα. Τήν επομένη ημέρα αρρώστησε. Τότε δέν επέτρεψε σέ κανέναν νά κτυπήσει τήν πόρτα, γιά νά μήν επιδεινωθεί η κατάστασή του».

Υπέφερε τρείς ημέρες καί τήν Κυριακή πού αισθάνθηκε καλύτερα πήγε στήν θεία Λειτουργία. Πολύ δύσκολα επέστρεψε στό κελλί του. «Από τότε η αρρώστια του επιδεινώθηκε καί σέ κανέναν δέν επέτρεπαν νά τόν επεσκεφθεί, επιθυμώντας νά τελειώσει ο μακαριστός μέσα σέ ησυχία».

«Όταν έφθανε τό τέλος κοινώνησε τών αχράντων μυστηρίων, καί αφού κάλεσε δύο πνευματικούς, διά τών οποίων μετέφερε σ’ όλους τούς αδελφούς ευλογία καί ειρήνη, αποδήμησε σάν νά κοιμήθηκε καί παρέδωσε τήν ψυχή του στά χέρια τού Θεού, αφήνοντας τήν αδελφότητα, σύμφωνα μέ τήν κρίση τής κοινής σύναξης, νά εκλέξει Γέροντα καί ποιμένα».

Όταν έγινε γνωστή η εκδημία τού οσίου Παϊσίου «συνάχθηκε πλήθος μοναχών καί εγγάμων ιερέων καί απλών ανθρώπων, καί έγινε κοινός θρήνος όλων, καί ημών καί εκείνων, τόν ενταφιάσαμε δέ μέ τιμές μέσα στόν ναό».

Εκοιμήθη τήν 15η Νοεμβρίου τού έτους 1794. Οσιακή ζωή, οσιακή καί η κοίμηση. Ζωή ησυχαστική, κοίμηση καί εκδημία πρός τόν Κύριο ησυχαστική.

6. Η φιλοκαλική κίνηση στόν ορθόδοξο χώρο

Ο όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι, χωρίς νά τό επιδιώξη, συνδέθηκε μέ ένα γεγονός μεγάλης σημασίας πού παρατηρήθηκε τόν 18ο αιώνα στόν ορθόδοξο χώρο καί αυτό λέγεται φιλοκαλική αναγέννηση πού έπαιξε σημαντικό ρόλο στήν αναβίωση τής Ορθοδόξου Παραδόσεως καί ανέδειξε νέους αγίους Πατέρες καί Νεομάρτυρες.

Είναι γνωστόν ότι στήν Ευρώπη τόν 18ο αιώνα αναπτύχθηκε ένα ιδεολογικό ρεύμα πού ονομάσθηκε Διαφωτισμός, ο οποίος αποδεσμεύθηκε από τό κομοσμοείδωλο τού δυτικού Χριστιανισμού καί στηρίχθηκε στούς αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους καί συγγραφείς. Τέτοιες διαφωτιστικές ιδέες, έστω καί μέ μετριότερη μορφή μετέφεραν στήν Ελλάδα οι Έλληνες διαφωτιστές, όπως ο Αδαμάντιος Κοραής, ο οποίος ενδιαφερόταν γιά τήν έκδοση τών έργων τών αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων καί συγγραφέων.

Αυτήν τήν περίοδο στόν ελληνικό χώρο εμφανίσθηκαν οι λεγόμενοι Κολλυβάδες ή Φιλοκαλικοί Πατέρες, όπως ο άγιος Μακάριος ο Νοταράς, ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ο όσιος Αθανάσιος Πάριος κ. ά., οι οποίοι κινήθηκαν σέ αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν πού εκινούντο οι Διαφωτιστές, δηλαδή αναζητούσαν καί δημοσίευαν κείμενα τών Πατέρων τής Εκκλησίας καί κυρίως κείμενα πού αναφέρονταν στήν ορθόδοξη ησυχία, η οποία είναι η μόνη μέθοδος Θεογνωσίας.

Ο άγιος Μακάριος, πρώην Κορίνθου, Νοταράς (1731-1805) εργάσθηκε πολύ γιά τήν εύρεση καί συγκρότηση τών συγγραμμάτων τών νηπτικών Πατέρων τής Εκκλησίας καί έδωσε σέ αυτά τόν τίτλο Φιλοκαλία τών ιερών νηπτικών. Ο όσιος Παΐσιος αναφέρεται σέ αυτόν τόν μεγάλο ησυχαστή Επίσκοπο πού πήγε στό Άγιον Όρος γιά τήν ανεύρεση καί συλλογή αυτών τών νηπτικών κειμένων. Κάνει εντύπωση πού μεταξύ τών άλλων ο όσιος Παΐσιος γράφει: «Όταν ήρθε στό Άγιον Όρος». Γνωρίζουμε, όμως, ότι ο άγιος Μακάριος ήταν στό Άγιον Όρος τό 1775, ενώ ο όσιος Παΐσιος είχε φύγει από τό Άγιον Όρος τό 1763. Έτσι, αυτό τό «ήρθε» τού οσίου Παϊσίου δείχνει ότι αισθανόταν καί ενεργούσε ως αγιορείτης, καίτοι εκείνο τόν καιρό ζούσε στήν Μολδαβία.

Πάντως, ο όσιος Παΐσιος αναφέρεται μέ πολύ ωραία λόγια γιά τόν άγιο Μακάριο, Επίσκοπο πρώην Κορίνθου, αφού είχαν τήν ίδια επιθυμία καί τήν ίδια αναζήτηση. Γράφει:

«Ο Πανιερώτατος κύρ Μακάριος, πρώην Μητροπολίτης Κορίνθου, από τή νεανική του ακόμη ηλικία, Θεού συνεργούντος, είχε τόση απερίγραπτη αγάπη γιά τά πατερικά συγγράμματα, τά αναφερόμενα στή νήψη, καί τήν προσοχή τού νοός, τήν ησυχία καί τή νοερά προσευχή, ήτοι τή διά τού νοός τελουμένη στήν καρδιά τών εργαζόμενων αυτήν, ώστε όλη του τή ζωή νά τήν αφιερώσει στήν αναζήτησή τους καί μέ τό φίλεργο χέρι του, ως εμπειρότατος στή θύραθεν παιδεία καί χωρίς φειδώ σέ έξοδα, παράγγειλε τήν αντιγραφή τους».

Στήν συνέχεια αφηγείται πώς ο Επίσκοπος Μακάριος ερεύνησε όλες τίς Βιβλιοθήκες τών Ιερών Μονών τού Αγίου Όρους, πώς ανακάλυψε αυτόν τόν «ανεκτίμητο θησαυρό» στήν Μονή Βατοπεδίου, «δηλαδή βιβλίο περί ενώσεως τού νοός μετά τού Θεού, συλλογή από όλους τούς αγίους, πού είχε γίνει σέ αρχαίους χρόνους από μεγάλους ζηλωτές», όπως καί άλλα συγγράμματα πού ήταν άγνωστα μέχρι τότε. Ο Επίσκοπος Μακάριος τά αντέγραψε, μέ τήν βοήθεια εμπείρων αντιγραφέων, τά διάβασε μέ επιμέλεια από τό πρωτότυπο καί τά διόρθωσε εγκύρως. Έγραψε δέ καί σύντομη βιογραφία τών αγίων πού τά συνέταξαν. «Τότε ανεχώρησε από τό Άγιον Όρος μέ ανείπωτη χαρά, σάν νά είχε βρεί στή γή ουράνιο θησαυρό καί, αφού ήρθε στήν ένδοξη μικρασιατική πόλη Σμύρνη, τά απέστειλε στήν Βενετία μέ πολλά χρήματα, τά οποία συνέλεξε από ελεημοσύνες Χριστιανών», γιά τήν έκδοσή τους. Ο όσιος Παΐσιος επαινεί τόν άγιο Μακάριο γιά τό σημαντικό αυτό έργο πού επιτέλεσε, διότι κατάλαβε τήν αξία αυτών τών συγγραμμάτων «καί σχεδόν ολόκληρη τή ζωή του τήν εξάντλησε στήν εντατική αναζήτηση αυτών τών συγγραμμάτων παντού, προπάντων όμως στό Άγιον Όρος Άθω». Μάλιστα αυτά τά συγγράμματα, όπως γράφει, είναι γιά τούς αθλητές τού μοναχικού βίου στόν αγώνα μέ τά αόρατα πνεύματα «πιό απαραίτητα καί από τήν ίδια τήν αναπνοή».

Καί ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης (1749-1809) βοήθησε στήν έκδοση τής Φιλοκαλίας ύστερα από παρότρυνση τού αγίου Μακαρίου, πρώην Κορίνθου όταν επισκέφθηκε τό 1777 τό Άγιο Όρος καί τόν συνάντησε. Ο ιερομόναχος Ευθύμιος, ο παραδελφός τού αγίου Νικοδήμου τού Αγιορείτου, αναφέρεται στήν περίπτωση αυτή:

«Εις δέ τού 1777 ήλθεν ο άγιος Κορίνθου Μακάριος καί μετά τήν προσκύνησιν τών ιερών Μαναστηρίων ήλθεν εις ταίς Καραίς καί εφιλοξενήθη εις τόν “Άγιον Αντώνιον” από ένα συντοπίτην του Γερο-Δαβίδ. Καί όντας αυτού έκραξε καί τόν Νικόδημον καί τόν επαρακάλεσεν νά θεωρήση τήν “Φιλοκαλίαν”. Καί μέ τούτον τόν τρόπον άρχισεν ο ευλογημένος-μα τί άρχισεν; απορώ, δέν ηξεύρω τί νά ειπώ• νά ειπώ πνευματικούς αγώνας ή υπερβολικούς κόπους τού νοός καί τής σαρκός του; όχι μόνον αυτά είναι, οπού είπα, αλλά καί άλλα, οπού δέν φθάνει ο νούς μου νά τά στοχασθή-άρχισε λέγω από τήν “Φιλοκαλίαν”. Καί αυτού βλέπομεν τό ωραιότατον Προοίμιον, τούς εν συνόψει μελισταγείς βίους τών θεσπεσίων Πατέρων».

Ο αυθεντικός, όμως, αυτός βιογράφος τού αγίου Νικοδήμου τού Αγιορείτου μάς δίνει καί τήν σημαντική μαρτυρία, ότι ο άγιος Νικόδημος είχεν ακούσει γιά τόν όσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκι καί θέλησε νά τόν επισκεφθή.

«Καί εκεί όντας (στήν Μονή Διονυσίου) ήκουσε τήν καλήν φήμην τού κοινοβιάρχου Παϊσίου Ρώσου, όπου ήτον εις τήν Μπογδανίαν (Μολδαβία) καί είχε υπέρ τούς χιλίους αδελφούς εις τήν επίσκεψίν του, καί ότι εδίδασκεν τήν νοεράν προσευχήν. Καί αγαπώντας καί αυτός αυτήν τήν θείαν εργασίαν εμβήκεν εις καράβιον, διά νά υπάγη εις αναζήτησιν τής φιλουμένης του θείας προσευχής. Καί αρμενίζοντας έξω από τόν Άθωνα τούς ηύρε φουρτούνα καί εκινδύνευσαν έως νά φθάσουν τόν λιμένα τής Παναγίας εις τήν Θάσον. Καί εκεί ευγαίνοντας άλλαξε τούς σκοπούς του από τήν φουρτούναν κατά τό φαινόμενον, τή δέ αληθεία νεύσις Θεού τόν εγύρισε, διά νά επιχειρισθή τό μέγα τούτο καλόν εις τήν Εκκλησίαν τού Χριστού». Προφανώς κάνει λόγο γιά τήν επιμέλεια εκδόσεως διαφόρων Πατερικών κειμένων.

Εδώ προξενεί ιδιαίτερη εντύπωση η επικοινωνία μεταξύ αυτών τών τριών μεγάλων μορφών τής εποχής εκείνης, ήτοι τού οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι, τού αγίου Μακαρίου, επισκόπου πρώην Κορίνθου, καί τού αγίου Νικοδήμου τού Αγιορείτου. Αγαπούσαν καί οι τρείς τήν ησυχαστική παράδοση καί ζωή, τήν θεωρούσαν ως τήν ουσία τής ορθόδοξης εκκλησιαστικής ζωής, αγωνίσθηκαν γιά νά εντοπίσουν καί νά ανακαλύψουν τά νηπτικά συγγράμματα τών ησυχαστών Πατέρων καί έκαναν τά πάντα γιά νά τά εκδώσουν καί νά τά διαδώσουν. Κυρίως, αγάπησαν τήν νοερά ησυχία καί τήν νοερά-καρδιακή προσευχή, καί κατάλαβαν τήν αξία τους γιά τήν ένωση τού νού τού ανθρώπου μέ τόν Θεό. Καί αυτό είναι εκείνο πού τούς κατέστησε αγίους στήν συνείδηση τού λαού καί τήν ζωή τής Εκκλησίας.

Ο όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι γράφει καί γιά τήν προσφορά τής ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στήν Ρωσική Εκκλησία:

«Μέ τήν ανέκφραστη τού Θεού φιλανθρωπία, κατά τούς εσχάτους καιρούς, η πάσης Ρωσίας Εκκλησία μας αξιώθηκε νά λάβη τήν αγία ορθόδοξη πίστη καί τό ορθόδοξο βάπτισμα από τήν Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία. Μέ τήν αγία πίστη έλαβε καί τήν Αγία Γραφή καί όλα τά ιερά βιβλία, τά εκκλησιαστικά καί τών αγίων διδασκάλων καί τά πατερικά, τά μεταφρασμένα από τά Ελληνογραικικά. Αυτά είναι οι πηγές τών σλαβικών βιβλίων, διότι αλλιώς δέν θά προέκυπταν σλάβικα βιβλία».

Έτσι, οι φιλοκαλικοί Πατέρες άγιος Μακάριος Νοταράς, άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης κ.ά. συνετέλεσαν στήν αναγέννηση τού ησυχαστικού μοναχισμού καί τής ησυχαστικής παραδόσεως, η οποία αντιστάθηκε στό ρεύμα τού Διαφωτισμού, πού επιδίωκε τήν επαναφορά τού νέου ελληνισμού στήν αρχαία Ελλάδα, περιφρονώντας όλη τήν ενδιάμεση βυζαντινή-ρωμαίϊκη-πατερική περίοδο. Κατά τόν ίδιο τρόπο καί ο όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι αντιστάθηκε μέ θετικό τρόπο σέ όλο τό διαφωτιστικό ρεύμα πού είχε εισχωρήσει στήν Ρωσία καί τήν γύρω περιοχή, όπως, άλλωστε καί ο ίδιος τό είχε συναντήσει στήν Εκκλησιαστική Σχολή τού Κιέβου, ως ιεροσπουδαστής.

Ο Ομότιμος Καθηγητής Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος στήν μελέτη του μέ τίτλο «Ο Παΐσιος Βελιτσκόφσκι καί η ασκητικοφιλολογική Σχολή του», ύστερα από έρευνα τών πηγών, μάς δίνει σημαντικές πληροφορίες γιά τήν έκδοση τής «Φιλοκαλίας» στήν ελληνική γλώσσα καί τήν μετάφρασή της στήν σλαβονική καί, βεβαίως, συσχετίζει τίς παράλληλες προσπάθειες τού οσίου Παϊσίου καί τού αγίου Μακαρίου Νοταρά Επισκόπου Κορίνθου.

Ήδη ο όσιος Παΐσιος γιά νά καλύψη τήν απουσία πνευματικού οδηγού καί προκειμένου νά καθοδηγήση τήν αδελφότητά του ενδιαφέρθηκε γιά τήν εύρεση, μελέτη καί μετάφραση νηπτικών κειμένων τών ησυχαστών Πατέρων. Έχει εντοπισθή προηγούμενως αυτή η προσπάθειά του.

Όταν είχε αναχωρήσει από τό Άγιον Όρος καί βρισκόταν στήν Μολδαβία πληροφορήθηκε τήν παράλληλη κίνηση τού αγίου Μακαρίου Νοταρά γιά τήν εύρεση καί συγκέντρωση τών κειμένων τών νηπτικών Πατέρων. Οι πληροφορίες μεταφέρονται σέ αυτόν από τόν μαθητή του μοναχό Γρηγόριο, ο οποίος βρισκόταν πλησίον τού αγίου Μακαρίου. Όταν η ελληνική έκδοση τής Φιλοκαλίας εξεδόθη τό 1782, τότε ο όσιος Παΐσιος έλαβε αντίτυπο αυτής τής εκδόσεως καί τότε τόσο ο ίδιος όσο καί οι μοναχοί του αναθεώρησαν τήν μετάφραση πολλών κειμένων τους. Αφού ολοκληρώθηκε η μετάφραση τών πατερικών κειμένων, στήν συνέχεια τυπώθηκε η σλαβονική Φιλοκαλία στό Συνοδικό Τυπογραφείο τής Μόσχας τό 1793, ήτοι ένδεκα χρόνια μετά τήν έκδοση τής ελληνικής Φιλοκαλίας. Όμως, η σλαβονική Φιλοκαλία περιλάμβανε τά συγγράμματα 24 επί συνόλου 36 συγγραφέων τής ελληνικής εκδόσεως. Αργότερα η σλαβονική Φιλοκαλία μεταφράσθηκε στήν ρουμανική καί τήν ρωσική γλώσσα.

Ο ίδιος Καθηγητής σέ ιδιαίτερο κεφάλαιο μέ τίτλο «Η Μονή Όπτινα κληρονόμος τού πνεύματος τής Σχολής τού Παϊσίου Βελιτσκόφσι» καταγράφει τό πώς οι Ρώσοι μοναχοί, μαθητές τού οσίου Παϊσίου, τό 1779, μετά τήν Συνθήκη τού Κιουτσούκ Καναϊρτζί καί αργότερα μετά τήν κοίμηση τού οσίου Παϊσίου, επαναπατρίσθηκαν στήν Ρωσία καί μετέφεραν τό ησυχαστικό πνεύμα τού οσίου Παϊσίου. Μετέφεραν καί τήν προφορική παράδοση, αλλά καί χειρόγραφα μεταφράσεων ασκητικών έργων πού είχαν γίνει από τήν Σχολή τής Ιεράς Μονής Νεάμτς. Οι μαθητές αυτοί τού οσίου Παϊσίου κατέλαβαν διάφορες θέσεις στά Ρωσικά Μοναστήρια, έγιναν Ηγούμενοι καί Πνευματικοί Πατέρες καί αυτό βοήθησε στήν ανάπτυξη τού ησυχαστικού μοναχισμού.

Έχει υπολογισθή ότι 103 Μονές τής Ρωσίας είχαν επηρεασθή από τό πνεύμα τού ησυχαστικού μοναχισμού, όπως τό εξέφραζε ο όσιος Παΐσιος. Όμως η Μονή Όπτινα ήταν εκείνη πού αποδείχθηκε η κατ’ εξοχήν «κληρονόμος» τής μεγάλης ασκητικής παραδόσεως τής Σχολής τού Παϊσίου Βελιτσκόφσκι. Η Ιερά Μονή Όπτινα απέκτησε μεγάλη δόξα κατά τίς ημέρες τού Ιερομονάχου Μακαρίου (1788-1860). Επί τών ημερών του η Ιερά Μονή ανέλαβε τήν έκδοση ασκητικών συγγραμμάτων «τά οποία εκληροδότησεν εις τήν Ρωσίαν η σχολή τού Παϊσίου».

Η περίοδος αυτή στήν Ρωσία ήταν πολύ σημαντική γιατί μεταφέρονταν από τήν Δύση η λογικοκρατία καί η γερμανική φιλοσοφία πού επηρέασαν πολλούς διανοουμένους. Ήταν επόμενο ότι παράλληλα πρός τόν δυτικό γερμανικό διαφωτισμό αναπτυσσόταν καί η ησυχαστική παράδοση τής Εκκλησίας, όπως τήν εξέφραζε ο όσιος Παΐσιος. Έτσι αναπτύχθηκαν δύο ρεύματα στήν ρωσική κοινωνία, ήτοι τό ρεύμα τού δυτικού διαφωτισμού καί τό ρεύμα τού ησυχασμού από τούς σλαβόφιλους, όπως άλλωστε τό συναντούμε έκδηλα στό έργο τού Ντοστογιέφσκι «Αδελφοί Καραμάζοφ».

Στό μυθιστόρημα αυτό ο Ντοστογιέφσκι παρουσιάζει τά ρεύματα τά οποία επικρατούσαν στήν Ρωσία τήν εποχή του. Τά τρία παιδιά τού Θεοδώρου Καραμάζοφ, ήτοι ο Μίτια-Ντημίτρι, ο Ιβάν καί ο Αλεξέϊ-Αλιόσια εκφράζουν τά τρία ρεύματα τής ρωσικής κοινωνίας. Ο Μίτια εκπροσωπεί τήν παλιά πρωτόγονη αισθησιακή καί διονυσιακή Ρωσία. Ο Ιβάν εκπροσωπεί τήν ρωσική διανόηση, πού είχε επηρεασθή από τόν δυτικό διαφωτισμό καί ο ίδιος ήταν διανοούμενος, αγνωστικιστής καί εκπρόσωπος τών στοχαστών. Καί ο Αλιόσια εκπροσωπεί τόν διανοητικό κόσμο πού είχε επηρεασθή από τήν ορθόδοξη πνευματικότητα καί εκφράζει τόν τρόπο σκέψεως τών σλαβοφίλων. Ο δέ Στάρετς Ζωσιμάς, όπως τόν παρουσιάζει ο Ντοστογιέφσκι, εκφράζει τόν Μακάριο καί τόν Αμβρόσιο τής Μονής Όπτινα καί όλη τήν παράδοσή της.

Πάντως, οι 103 ρωσικές Μονές, ιδίως δέ η Μονή Όπτινα υπήρξαν κέντρα μελέτης τής Φιλοκαλίας καί τών πατερικών κειμένων. Μάλιστα δέ η Μονή Όπτινα επηρέασε πάρα πολύ τήν ρωσική κοινωνία καί τόν διανοητικό κόσμο, αφού εκτός από τόν λαό σύχναζαν στήν Ιερά Μονή θεολόγοι, φιλόσοφοι, λογοτέχνες, συγγραφείς, όπως ο Αλεξέϊ Χομιακώφ, ο Νικολάϊ Γκόγκολ, ο Λέον Τολστόϊ κ.ά.

Έτσι από τήν παράδοση πού δημιούργησε ο εκπληκτικός όσιος Παΐσιος επηρεάσθηκαν μοναχοί μέχρι καί τόν άγιο Σεραφείμ τού Σάρωφ, πού θεωρείται ως πνευματικός απόγονος τού οσίου Παϊσίου, καί άλλοι θεολόγοι, λογοτέχνες καί φιλόσοφοι.

Επίλογος

Η πορεία καί η ζωή τού οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι (1722-1794) είναι θαυμαστή καί εκπληκτική. Η μητέρα του ήθελε νά τόν οδηγήση στόν γάμο καί τήν ιερωσύνη, ώστε δι’ αυτού τού τρόπου νά παραμείνη στήν ιστορία τό επίθετο τής οικογενείας. Καί αυτό γιατί η μητέρα του, όπως διηγείται ο όσιος Παΐσιος, έχασε τόν ιερέα σύζυγό της καί παρέμεινε αυτός τό μοναχοπαίδι της, «η μόνη γιά τά γηρατειά φροντίδα γιά τό σπίτι καί κατά Θεόν παρηγοριά». Όμως, ο όσιος Παΐσιος ακολούθησε άλλο δρόμο καί τελικά έσωσε χιλιάδες ανθρώπους, αναδείχθηκε ένας νέος Μωϋσής στήν Μολδαβία, τήν Βλαχία, τήν Ρωσία καί όλη τήν γύρω περιοχή, οπότε παρέμεινε λαμπρό τό επίθετό του στούς αιώνες. Ακόμη δέ καί η ίδια η μητέρα του, ύστερα από τήν πρώτη θλίψη της, έγινε μοναχή καί εκοιμήθη ως μοναχή.

Ο ίδιος μετέφερε στό Άγιον Όρος τόν ζήλο του γιά τήν ησυχαστική ζωή, αλλά ωφελήθηκε από τήν ησυχαστική παράδοση πού προϋπήρχε σέ αυτό, καίτοι από πολλούς ήταν ξεχασμένη, αλλά διαφυλασσόταν καί στίς βιβλιοθήκες καί σέ μεμονωμένους ασκητές. Αυτό δείχνει ότι η πατερική διδασκαλία είναι η ίδια διά μέσου τών αιώνων, είναι ουσιαστικά η θεολογία τών Προφητών, τών Αποστόλων καί τών Πατέρων, καί δέν μπορεί νά υπερβή αυτήν τήν ορθόδοξη θεολογία, ούτε η σχολαστική θεολογία, ούτε η λεγομένη νεοπατερική-ρωσική θεολογία.

Ο Καθηγητής Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος γράφει εύστοχα στόν πρόλογο τού βιβλίου:

«Η μελέτη τής αναβίωσης τής ησυχαστικής πνευματικότητας στόν ορθόδοξο κόσμο κατά τόν 18ο αιώνα αναποφεύκτως οδηγεί στό πρόσωπο τού μεγάλου ασκητή καί κοινοβιάρχη, οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι, ο οποίος επανεισήγαγε τόν σλαβικό καί ρουμανικό κόσμο στόν χώρο τής πνευματικής ζωής αυτής τής μορφής. Ο όσιος Παΐσιος υπήρξε αυτός πού συνετέλεσε στήν αναβίωση τού κοινοβιακού βίου στόν ρουμανικό μοναχισμό, μέ βάση τό αγιορειτικό πρότυπο, καί στήν στροφή πρός τήν ησυχαστική πνευματικότητα, όπως αυτή είχε ανθίσει στό Άγιον Όρος τόν 14ο αιώνα. Τό έργο του πρός τήν κατεύθυνση αυτή υπήρξε μία παράλληλη προσπάθεια μέ εκείνη τήν οποία είχε κάνει μέσα στόν ελληνικό κόσμο ο σύγχρονός του άγιος Μακάριος ο Νοταράς, τού οποίου τό έργο χρησίμευε ως υπόδειγμα γιά τόν Παΐσιο».

Καί πάλι θέλω νά ευχαριστήσω καί νά συγχαρώ τόν Ομότιμο Καθηγητή κ. Αντώνιο-Αιμίλιο Ταχιάο γιά τήν όλη προσφορά του στήν Εκκλησία, αλλά, ιδιαιτέρως, γιά τήν παρουσίαση τής ζωής καί τής δράσεως τού οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι, πού είναι ένα λαμπρό τέκνο τής ζωής πού υπάρχει πλούσια μέσα στήν Ορθόδοξη Εκκλησία.–

Εκκλησιαστική Παρέμβαση, Ιανουάριος -Φεβρουάριος – Μάρτιος 2012

http://www.parembasis.gr/

Αθανασίου Αν. Αγγελοπούλου

ομοτ. Καθηγητή Α.Π.Θ.

Υπό το φως των σημερινών εξελίξεων και δεδομένων, την Χερσόνησο του Αίμου -ή άλλως πως την Νοτιανατολική Ευρώπη- κατοικούν Λαοί-έθνη σε πλειοψηφίες ή μειοψηφίες, πού ανήκουν σε τρεις κυρίως θρησκευτικές κοινότητες.

ΟιΛαοί αυτοί είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι, Χριστιανοί Ρωμαιοκαθολικοί Μουσουλμάνοι τριών κλάδων: Σουνίτες, Σιΐτες και Μπεκτασήδες.

Επί συνόλου σήμερα 85 περίπου εκατ. κατοίκων –σε μια δεκαπενταετία θα είναι 100 περίπου εκατ. –σ’ όλη την Χερσόνησο του Αίμου τα 73 περίπου εκατ. ανήκουν στο παραδοσιακό περιβάλλον της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Οι Ορθόδοξοι Λαοί της Χερσονήσου του Αίμου εκφράζονται ως προς την θρησκευτική τους ταυτότητα μέσα από τις κατά τόπους Επίσημες Εκκλησίες ή πατριαρχική τιμή από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Άλλα 6 περίπου εκατ. είναι Χριστιανοί Ρωμαιοκαθολικοί και άλλα τόσα Μουσουλμάνοι, κυρίως Κροατία, Σλοβενία, Βοσνία. Στην Ελλάδα έχουμε κατοίκους 11 εκατ. περίπου.

Απ’ αυτά 96-97% ανήκουν στο περιβάλλον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, 1% είναι Μουσουλμάνοι, 1% Εβραίοι, Αρμένιοι, Ρωμαιοκαθολικοί, Προτεστάντες, και 1% αδιάφοροι.

Από τα ανωτέρω στατιστικά του σημερινού θρησκευτικού χάρτη της Χερσονήσου μας εξάγεται αβίαστα το συμπέρασμα ότι η Χερσόνησος του Αίμου, το τ. Ανατολικό Ιλλυρικό της ελληνοβυζαντινής περιόδου με διοικητικό, πολιτιστικό και εκκλησιαστικό τότε κέντρο την Θεσσαλονίκη και με τελική αναφορά στην Κωνσταντινούπολη ή τα Βαλκάνια της οθωμανικής περιόδου, είναι παραδοσιακός χώρος της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, της ορθοδόξου κληρονομιάς από το 395 μ.Χ. και κυρίως από το 732 μ.Χ. Στην Πόλη του Μεγάλου Κωνσταντίνου, την Κωνσταντίνου Πόλη, άνευ διακοπής, ασχέτως των κοσμικών εξωτερικών διεθνών αλλαγών, εδρεύει επί 1500 σχεδόν χρόνια το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η Μητέρα Μεγάλη Εκκλησία όλων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, επομένως και της Χερσονήσου του Αίμου. Γιατί όλες οι Εκκλησίες της Χερσονήσου του Αίμου (Σερβίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Αλβανίας, Ελλάδος) αλλά και όλες της άλλης Ευρώπης (Ρωσίας, Ουκρανίας, Μολδαβίας, Λευκορωσίας, Πολωνίας, Τσεχίας, Σλοβακίας, Ουγγαρίας, Φινλανδίας και Εσθονίας) προέκυψαν κανονικά από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, πού και γι’ αυτό το λόγο και λειτουργεί ως το κέντρο της Ορθοδοξίας, της Ορθοδόξου κατ’ Ανατολάς Εκκλησίας. Εάν, λοιπόν, υπάρχει κάτι ευρωπαϊκό από άποψη πολιτισμού στην σημερινή Τουρκία, αυτό είναι ο θεσμός του Οικουμενικού Πατριαρχείου, πού κείται στην ευρωπαϊκή επικράτεια του 1%. Και αυτό δίδει στην Τουρκία ένα κάποιο εισιτήριο για τον ευρωπαϊκό της προσανατολισμό, προς τον οποίο πρέπει να είμαστε θετικοί.

Εν τούτοις, η Τουρκία σήμερα αρνείται πεισμόνως τον Οικουμενικό χαρακτήρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και το μεγάλο ιστορικό του παρελθόν· πιεστικά στο εσωτερικό, ανεπιτυχώς βέβαια στο εξωτερικό έναντι της πολιτισμένης Διεθνούς Κοινότητας. Γιατί το μεν κέντρο της Ορθοδοξίας είναι ταυτόσημο με τον όρο και τη σημασία του όρου Κωνσταντινούπολη, ενώ η σημερινή Τουρκική Δημοκρατία με τον όρο Ισταμπούλ. Τα ονόματα πάντοτε εκφράζουν τα πράγματα.

Αυτός είναι σήμερα ο θρησκευτικός χάρτης της Χερσονήσου του Αίμου, της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Επισημαίνουμε ότι αποφεύγουμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο Βαλκάνια για το γεωγραφικό αυτό διαμέρισμα. Γιατί δεν ανταποκρίνεται στη σημερινή πραγματικότητα. Ο όρος Βαλκάνια ανατρέχει στην οθωμανική πραγματικότητα, στην οθωμανική περίοδο διοικήσεως του γεωγραφικού διαμερίσματος της Χερσονήσου του Αίμου, της Νοτιοανατολικής, δηλαδή, Ευρώπης. Έχει οθωμανική προέλευση. Οι όροι «Χερσόνησος του Αίμου ή Νοτιοανατολική Ευρώπη» ελληνιστί, «Southeastern Europe» αγγλιστί «Poluostrvo Jugoistocne Evrope» σλαβιστί, αυτοί και μόνοι πρέπει να αποδίδουν σήμερα το γεωγραφικό μας διαμέρισμα.

Επαναλαμβάνουμε, λοιπόν, ότι η Χερσόνησος του Αίμου, ή Νοτιανατολική Ευρώπη, είναι παραδοσιακός χώρος Χριστιανικής Ορθοδόξου κληρονομιάς και παρουσίας. Πώς όμως συντελέσθηκε η πραγματικότητα αυτή: Ποιες οι ρίζες της;

Αυτές βρίσκονται στην Χριστιανική Μακεδονία. Στην Μακεδονία του Αποστόλου Παύλου, στην Μακεδονία του Αγίου Δημητρίου, στην Μακεδονία του Κυρίλλου και Μεθοδίου, στην Μακεδονία της μοναχικής πολιτείας του Αγίου Όρους, στην Μακεδονία με την ιστορική και παντοτινή πρωτεύουσα της, την Θεσσαλονίκη, στην Βόρειο Ελλάδα.

Πρέπει εδώ να κάνουμε την ιστορική και σημερινή αντιδιαστολή ότι τα Σκόπια, πού από την περίοδο του μαρξιστικού Τιτοϊκού καθεστώτος στη Γιουγκοσλαβία διεκδίκησαν να είναι η πρωτεύουσα της Μακεδονίας, μέσα από τον όρο «Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας», στα κρατικά πλαίσια της Γιουγκοσλαβίας, ουδέποτε υπήρξαν, κατά την ιστορική γεωγραφία και μέχρι τον β’ παγκόσμιο πόλεμο, πρωτεύουσα, ούτε καν μέρος, της Μακεδονίας. Στην αρχαιότητα ήταν πρωτεύουσα της Δαρδανίας, επαρχίας προς Βορράν της Αρχαίας Μακεδονίας, στην δε προπολεμική Γιουγκοσλαβία πρωτεύουσα της Γενικής Διοικήσεως Βαρδαρίου (=Vardaska Banovina). Ενώ η Θεσσαλονίκη λειτουργεί πάντοτε ως πρωτεύουσα της ιστορικής και της διαδόχου αυτής σημερινής Μακεδονίας.

Σ’ αυτή την Μακεδονία, πού σήμερα ταυτίζεται με την Μακεδονία της Βορείου Ελλάδος, εκήρυξε για πρώτη φορά τον χριστιανισμό ο Απόστολος Παύλος. Εδώ έγιναν οι πρώτες επί ευρωπαϊκού εδάφους χριστιανικές κοινότητες Φιλίππων στην Καβάλα, Θεσσαλονίκης και Βερροίας. Η Θεσσαλονίκη υπήρξε η πρώτη μεγάλη επί ευρωπαϊκού εδάφους χριστιανική κοινότητα πόλη. Από εδώ ο χριστιανισμός διαδόθηκε σ’ όλην την Νοτιανατολική Ευρώπη.

Ειδικότερα, ο Σερβικός, ο Βουλγαρικός, ο Ρωσικός, ο Ρουμανικός λαός σχετίζεται με την αγιορείτικη παράδοση. Γιατί διαπρεπείς Σλάβοι και μη ηγεμόνες σχεδίασαν και οργάνωσαν εδώ τον ευρωπαϊκό ορθόδοξο προσανατολισμό των, την διάδοση του χριστιανικού πολιτισμού στους λαούς των. Από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως έλαβαν οι λαοί αυτοί το αυτοκέφαλο ή πατριαρχικό καθεστώς. Ζωντανός κρίκος πνευματικής αναφοράς αλλά και πνευματικής συνεργασίας μεταξύ Ελλήνων και Σέρβων, μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων, μεταξύ Ελλήνων και Ρουμάνων, μεταξύ Ελλήνων και Ρώσων κ.τ.λ., είναι το Άγιον Όρος, το οποίον είναι μαζί με την Θεσσαλονίκη το πιο ζωντανό τμήμα της Χριστιανικής Ορθοδόξου Μακεδονίας.

Από όσα συνοπτικά σας ανέφερα βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα των άρρηκτων πνευματικών δεσμών ημών του ελληνορθόδοξου Κόσμου με τον άλλο Κόσμο της Ορθοδοξίας στη Χερσόνησο του Αίμου και ευρύτερα της Χριστιανικής Μακεδονίας, ως γεωγραφικού διαμερίσματος της Βορείου Ελλάδος. Ο 21^ος αι. προσφυώς και διορατικώς λέγεται ότι θα είναι ο αιώνας της Ορθοδοξίας. Επομένως, ανάλογη θα είναι η πρόκληση και των Ορθοδόξων Λαών. Μέσα από την ιδεολογική και πολιτισμική ταυτότητα και συγγένεια η πρόοδος σ’ όλους τους τομείς του βίου παντός είναι δεδομένη και εμφανής. Αξίζει να επικεντρώσω το λόγο καταληκτικά σε μια ομάδα των εμπόρων ανθρώπων πού αθόρυβα ανακαλύπτουν την νέα πραγματικότητα. Οι έμποροί μας στις σημερινές συναλλαγές και επικοινωνίες τους με τους συναδέλφους τους της Χερσονήσου του Αίμου προσεγγίζουν στην απτή πραγματικότητα το κοινό πολιτιστικό υπόβαθρο των λαών της περιοχής μας. Ανακαλύπτουν την πνευματική κληρονομιά της Ορθοδοξίας, την οποία ευκαίρως ακαίρως χρησιμοποιούν ως τρόπο και μέτρο προσεγγίσεως και επικοινωνίας.

Και δικαιούται αυτού του είδους την προσέγγιση κατ’ εξοχήν η φιλοπρόοδος αυτή τάξη των εμπόρων. Γιατί στον εκπολιτισμό και εξευρωπαϊσμό διά του εκχριστιανισμού των Λαών αυτών από τον 6^ο μ.Χ. αι. και εξής οι έμποροί και πάλιν ήσαν εκείνοι μεμονωμένα και ιδιωτικά πού μετέφεραν πρώτοι αυτοί τον ανώτερο χριστιανικό τρόπο σκέψεως και ζωής και δημιουργίας και προόδου στους προγόνους των σημερινών ομόδοξων με εμάς Λαών της ευρύτερης περιοχής μας.

Το να προάγουμε μέσα από όλες τις δραστηριότητες της ζωής μας την ομόδοξη αυτογνωσία μας και ουδέποτε την μισαλλοδοξία, την αλήθεια και ουδέποτε το ψεύδος, την έντιμη φιλία και συναλλαγή και ουδέποτε την ρατσιστική διάκριση σε εθνικό, θρησκευτικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, αυτό είναι καθήκον όλων των δυνάμεων της ομόδοξης πατρίδας και γειτονιάς μας.

Σήμερα υφίστανται πολλές αναταραχές και ανάλογος προβληματισμός. Σιγά σιγά όλα αυτά θα καταλαγιάσουν. Στην επόμενη γενιά η κατάσταση θα είναι πολύ καλύτερη. Η ανάδειξη και ανάπτυξη, μεταξύ άλλων και της πολιτισμικής και δημιουργικής ορθόδοξης κληρονομιάς μας, για την οποία πρέπει να αισθανόμαστε ευτυχείς ριζωμένοι σ’ αυτήν, θα φέρει τους λαούς μας, είτε σε πλειοψηφίες είτε σε μειοψηφίες πιο κοντά. Ο συμπλησιασμός αυτός θα είναι προς όφελος των ιδίων αλλά και της ευρύτερης ευρωπαϊκής κοινωνίας μας.

Θεσσαλονίκη, Πάσχα 2010

Αθ. Α. Αγ.

Σημείωση:

* Εισήγηση στην Πανηγυρική Συνεδρία του Διαβαλκανικού Επιστημονικού Συμποσίου, με θέμα: «Ή Όρθόδοξη Κληρονομιά στο παρελθόν, παρόν και μέλλον στην Νοτιοανατολική Ευρώπη», στη Νιγρίτα Σερρών, 25-27 Σεπτ. 1998. Περιελήφθη και στο «Εΐκοσιπενταετηρικόν Αφιέρωμα στον μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Διονύσιο, Νεάπολη Θεσσαλονίκη, σσ. 243-250.

– Ό κ. Αγγελόπουλος ιδρυτικός και Α’ Πρόεδρος του Ι.Ε.-Θ.Π.-ΚΑΡΙΠΕΙΟ, είναι και τώρα Πρόεδρος αυτών.

πηγή: Ζήσης Αν. Μπέλος, Δυτικομακεδονικόν Ημερολόγιον, (Γέννηση από το «Ημερολόγιον Κοζάνης») Άμβωνας Πνευματικής – Εθνικής Προσφοράς, Έτος Στ’ – Τόμος 6^ος, 2011 Κοζάνη

http://vatopaidi.wordpress.com/2011/03/16/%CE%BF-%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-/#more-65137

 Η Ιερά Αρχιερατική Σύνοδος της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, εξέλεξε πριν από λίγο το νέο Αρχιεπίσκοπο Πεκίου, Μητροπολίτη Βελιγραδίου και Καρλοβικίου και Πατριάρχη των Σέρβων.

Να αναφερθεί ότι στην εκλογική σύνοδο συμμετείχαν 45 Μητροπολίτες και Επίσκοποι, όπου σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη ο Πατριάρχης εξελέγη με κλήρωση μεταξύ τριών ιεραρχών. Η διαδικασία, διήρκησε πάνω από 12 ώρες.

Σύμφωνα με τελευταίες πληροφορίες της “Romfea.gr”, νέος Πατριάρχης Σερβίας εξελέγη πριν από λίγο ο Επίσκοπος Νύσσης Ειρηναίος (Γαβριήλοβιτς), ανάμεσα από τον Μαυροβουνίου Αμφιλόχιο και Μπάτσκας Ειρηναίο.

Τα ονόματα των τριών αυτών υποψηφίων γράφτηκαν σε ξεχωριστά χαρτιά και τοποθετήθηκαν στο Άγιο Δισκοπότηρο, όπου ένας Αρχιμανδρίτης τράβηξε ένα από τα τρία χαρτάκια και εξελέγη ο νέος Προκαθήμενος της Σερβικής Εκκλησίας.

«Εκλέχθηκα σ’ αυτό το σοβαρό αξίωμα χάρη στη βοήθεια των αδελφών μου, Αρχιερέων, με τους οποίους θα συμμερίζομαι όλο το βάρος του πόστου μου και θα λύω όλα τα προβλήματα», τόνισε ο νέος Πατριάρχης των Σέρβων αμέσως μετά την εκλογή του.

Τέλος, να σημειωθεί, ότι η πρώτη, ανεπίσημη, ενθρόνιση γίνεται στον Καθεδρικό Ναό του Αρχάγγελου Μιχαήλ, στο Βελιγράδι και μερικές ημέρες ή και μήνες αργότερα γίνεται η επίσημη τελετή, στην πόλη Πετς (Πέκιον) του Κοσόβου, όπου είναι και η έδρα του Πατριαρχείου Σερβίας.

Σύντομο Βιογραφικό του νέου Πατριάρχη:

Γεννήθηκε το 1930 στο χωρίο Βίντοβα της πόλης Τσατσάκ (Κεντρική Σερβία), το κοσμικό του όνομα ήταν Μίροσλαβ. Τελείωσε το δημοτικό στη γενέτειρα του, το γυμνάσιο στο Σάσκου, και αργότερα τη Θεολογική Σχολή του Βελιγραδίου.

Διετέλεσε καθηγητής του Θεολογικού Σεμιναρίου της Πριζρένης, 1959 – 1968. Ολοκλήρωσε της μεταπτυχιακές σπουδές του στην Αθήνα 1962 – 1963.

Το Μαϊο του 1974 εξελέγη επίσκοπο Μοραβίτσκιμ κοντά στον Πατριάρχη Γερμανό. Επίσκοπος Νύσσης εξελέγη κατά τη συνεδρίαση των Επισκόπων το 1975, και ενθρονίστηκε τον Ιούνιο του 1975 στο Καθεδρικό Ναό της Επισκοπής (Νις).

Σήμερα, Παρασκευή 22 Ιανουαρίου 2010, ο Επίσκοπος Νύσσης κ. Ειρηναίος εξελέγη από την Ιερά Σύνοδος της Σερβικής Εκκλησίας, 45ος  Πατριάρχης των Σέρβων.

Πηγή:Romfea.gr

 Η Ιερά αρχιερατική σύνοδος της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας θα συγκληθεί στις 22 Ιανουαρίου για να εκλέξει το νέο Πατριάρχη.

Όπως ανακοίνωσε ο επίσκοπος Δαλματίας, Φώτιος «έχουν κληθεί όλοι οι επίσκοποι, συνολικά 45, να συμμετάσχουν στην εκλογική σύνοδο και εφ’ όσον κάποιος αδυνατεί να παραστεί μπορεί να εμπιστευτεί την ψήφο του σε άλλον επίσκοπο» .

Η εκλογή του νέου Πατριάρχη θα πραγματοποιηθεί με το ισχύον καταστατικό που προβλέπει «την εκλογή με κλήρωση ενός από τους τρεις υποψήφιους που θα λάβουν τις περισσότερες ψήφους», διευκρίνισε ο Δαλματίας, Φώτιος. Προϋπόθεση για να βρεθεί κάποιος στην κληρωτίδα είναι να λάβει το 50% συν μία ψήφο. Ο επίσκοπος Δαλματίας Φώτιος ανέφερε ότι «εάν η διαδικασία βρεθεί σε αδιέξοδο, εφ’ όσον, δηλαδή, δεν λάβουν τρεις υποψήφιοι περισσότερες από τις μισές ψήφους, τότε η εκλογική σύνοδος έχει δικαίωμα να αλλάξει τον τρόπο εκλογής του νέου Πατριάρχη» . Σημειώνεται ότι κατά την εκλογή του προηγούμενου Πατριάρχη ο εκλιπών Προκαθήμενος της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Παύλος, εξελέγη υποψήφιος μετά από εννέα γύρους ψηφοφορίας.

Σύμφωνα με την ισχύουσα διαδικασία, όταν εκλεγούν τρεις υποψήφιοι τα δελτία με τα ονόματα τους κλείνονται σε ομοιόμορφους φακέλους και τοποθετούνται σε ένα κιτίο. Ένας απλός κληρικός ή μοναχός καλείται να επιλέξει, τυχαία έναν από τους τρεις φακέλους, τον παραδίδει στον αρχαιότερο αρχιεπίσκοπο, ο οποίος τον ανοίγει και διαβάζει το όνομα του νέου Πατριάρχη.

kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ05/01/2010

  Σκόνταψε κι αγκάλιασε το Σταυρό

Ανεβαίνουμε προς τους Αγίους Σαράντα. Δίπλα μας σε αντίθετη πορεία τα κελαριστά νερά από το «Γαλάζιο μάτι». Εκεί μια αξεπέραστη ομορφιά, που σε πλημμυρίζει δοξολογία.

Το βλέπεις μια, δυο, τρεις φορές. Δεν απατάσαι. Ένα νερένιο, ολοκάθαρο μάτι. Η κόρη, ο βολβός, το ακτινωτό περίβλημα. Ονειρεμένες αποχρώσεις.

Το «Γαλάζιο μάτι» της φύσης, καθώς αναβλύζει ασταμάτητα το νερό στην επίπεδη επιφάνεια και δημιουργεί κύκλους που ενώνονται σε ακατάπαυστη ροή προς το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο.

Όμως δεν έχουμε περισσότερη ώρα για θαυμασμό. Μας περιμένουν οι αδελφοί μας, αριστερά ψηλά στην άλλη πλευρά των συνόρων, στο Βαγκαλιάτι. Κακός ο δρόμος. Το τζιπ πηδάει στις λακκούβες. Δεν μετράμε το τράνταγμα. Μετράμε ενδόμυχα το θαύμα. Μας περιμένουν τ’ αδέλφια μας στην ξένη χώρα, στη δική μας γη.

Φτάνουμε στο μεγάλο πλατάνι. Δίπλα μας η παλαιά εκκλησία. Γύρω μας κόσμος.Οι επίτροποι του χωριού, γυναίκες, παιδιά, γέροντες με μπαστούνια.

Καλωσορίζουν, δακρύζουν. Μπαίνουμε όλοι στο ναό.

Ο πατήρ Νικόδημος βάζει «Ευλογητός…». Παραμονή του Προφήτου Ηλιού. Εκεί στην κορφή, σε κατανυκτική ατμόσφαιρα όλοι μαζί ψάλλουμε τον Εσπερινό.

Έπειτα στον αυλόγυρο, λίγα λόγια καρδιάς, λίγα λόγια επικοινωνίας, λίγα λόγια για την Όρθόδοξη πίστη μας, που τους στήριξε στα δύσκολα χρόνια.

Παιχνίδια με τα παιδιά. Τραγούδια για την Εκκλησία, την Πατρίδα, την ξενιτιά…

Ο δημογέροντας επαναλάμβανε με λόγια, χέρια, έκφραση, δάκρυα…

«Αντέξαμε, δεν προδώσαμε την πατρίδα μας, την πίστη, τη γλώσσα μας».

Διέκοπταν οι άλλοι γεροντότεροι δικαιολογώντας τη συγκίνησή τους:

Το χωριό μας γιορτάζει.

Νέα παιδιά από την Ελλάδα δεν μας ξέχασαν. Έφτασαν εδώ ψηλά σε μας, που είμαστε χρόνια ξεχασμένοι…

Διέκοψε διακριτικά ο π. Νικόδημος. Μορφωμένος αυτός, αρχαιολόγος και συγγραφέας.

Μας είχε πει ο ακάματος Μητροπολίτης Αργυροκάστρου κος Δημήτριος, ότι ο ιερέας θα έχει οργανώσει το πρόγραμμα σας στο χωριό.

– Ακολουθείστε με, σας παρακαλώ, πρότρεψε εκείνος. Εδώ έχουμε κάποια πατροπαράδοτα έθιμα, πού δεν γίνεται να τα παραβλέψουν οι επισκέπτες…

Ανεβήκαμε στ’ αυτοκίνητο. Σε λίγα λεπτά μάς καλωσόριζαν στην είσοδο του σπιτιού τους ή Κα και ο Κος Πρόεδρος – Έπαρχος του χωριού.

Πίσω μας οι κορυφογραμμές των συνόρων. Μπροστά μας ο ανοιχτός ορίζοντας με τον κάμπο και τα ελληνικά χωριά, που δεν ανήκουν στην Ελλάδα. «Πλατειά κι απόμακρη τ’ ονείρου μας η γη»…

Δεν μπορούν να φύγουν οι ξένοι χωρίς να κεραστούν στην οικογένεια του πρώτου άνδρα του τόπου. Γέμισαν τα τραπέζια με ό,τι καλλιεργούσαν οι ίδιοι. έτσι θα ‘πιαναν οι ευχές για να ξανανταμώσουμε, για να ενωθούμε πάλι στους τόπους μας, για να μη ξεχάσουμε τη γλώσσα, τα έθιμα και την πίστη μας. Κι ο παπάς είπε σαν κατακλείδα το λόγο του:

-Όλα αυτά τα κρατήσαμε με θυσίες κι όταν το καθεστώς στη χώρα ήταν σκληρά αθεϊστικό. Πιο πολύ βασανίστηκαν οι ιερείς. Τους αποσχημάτισαν. Έστειλαν πολλούς στα μπουντρούμια και τις φυλακές. Ο πάππος μου, ευλαβέστατος κληρικός, φύλαγε κρυφά σε σεντούκι την ιερατική στολή του και μου το είχε εμπιστευθεί, όταν μεγάλωσα. Μου είχε εκμυστηρευτεί τον πόθο και την ευχή του: Να γίνω στη θέση του παπάς. Όταν πέθανε, τον έντυσα κρυφά τα ράσα του, του έβαλα στα χέρια ένα μικρό Ευαγγέλιο και χωρίς ν’ ανοίξουμε το φέρετρο, τον θάψαμε με τα έθιμα του τόπου. Όχι με χριστιανική κηδεία.…

Τώρα πού πήραμε ανάσα κι είδαμε άλλες μέρες, προσπαθώ να εκπληρώσω το χρέος και την ευχή του. Θυμάμαι πάντα κι ό,τι μου είχε πει για τον άλλο φίλο του ιερέα. Εκείνον τον είχαν βάλει σε καταναγκαστικά έργα. Έσκαβαν κι έφτιαχναν το μεγάλο δρόμο. Πολλοί εργάτες τον χλεύαζαν:

-Έλα, παπά, πάνε οι εκκλησίες και τα άγια. Σκάψε τώρα. Έσβησαν τα παραμύθια της θρησκείας.

Για να τον εξευτελίσουν μπροστά στους νεότερους εργαζόμενους χάραξαν στο δρόμο ένα σταυρό και διέταξε ο προϊστάμενος της εργασίας:

-Εμπρός, προχώρησε, παπά, πάτησε τώρα το σταυρό. Πάνε αυτά που ξέρατε…

Συγκλονίστηκε ο ιερέας. Τι να κάνει;

Μια σπρωξιά από πίσω. – Προχώρα!

Ζήτησε δύναμη από τον ουρανό. Ξεκίνησε. Βοή και θρίαμβος από τους παρευρισκόμενους. Εκείνος, σαν έφτασε μπροστά, έδειξε πώς μπλέχτηκαν τα πόδια του κι έπεσε επάνω στο σταυρό.

Τι κι αν χλεύαζαν χειροκροτώντας;

Ο ευλαβής ιερέας ανοίγοντας τα χέρια του αγκάλιασε και φίλησε το σταυρό!

Ενώ αποχωριζόμαστε, είπε ο πατήρ Νικόδημος:

-Έτσι οι πατεράδες μας κράτησαν την ‘Ορθόδοξη πίστη. Δεν τους ξεχνούμε… Μη μας ξεχνάτε.

Περιοδικό. «Η Δράσις μας»,Δεκέμβριος 2009

Μακαριώτατοι,

 Ιερώτατοι και Θεοφιλέστατοι άγιοι Αδελφοί,

Εξοχώτατε κύριε Πρόεδρε της Σερβικής Δημοκρατίας

Εξοχώτατε κύριε Πρωθυπουργέ,

Υψηλότατοι

Εξοχώτατοι Άρχοντες,

Ευλογημένα τέκνα της Εκκλησίας!

«Εγήρασεν Ιωδαέ πλήρης ημερών και ετελεύτησεν»!Ο Αγιώτατος Αρχιεπίσκοπος Πεκίου, Μητροπολίτης Βελιγραδίου και Καρλοβιτσίου και Πατριάρχης Σερβίας, ο πολυφίλητος ημίν και σεπτός Αδελφός και Συλλειτουργός κυρός Παύλος, πλήρης ημερών αγίων, επλήρωσε το κοινόφλητον χρέος, και ενέπλησε την θριαμβεύουσαν εν ουρανοίς Εκκλησίαν πολλής χαράς επί τη υποδοχή της μακαρίας και ηγνισμένης ψυχής του, την επί γης όμως στρατευομένην Εκκλησίαν, την στερηθείσαν της γλυκείας σωματικής αυτού παρουσίας, κατεβύθισεν εις μέγα πένθος!

«Τείχη Σιών, της θεοσώστου Σερβίας λέγομεν, καταγάγετε ως χειμάρρους δάκρυα ημέρας και νυκτός»! Ο άγγελος του Βελιγραδίου, ο φωστήρ της πολυπάθου Χώρας των Νοτιοσλαύων, απέπτη εις τους ουρανούς!

Αδελφοί Ιεράρχαι, και ο ευαγής της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Σερβίας Κλήρος, και τα Μοναχικά Αυτής Τάγματα, «επί τα όρη λάβετε κοπετόν και επί τας τρίβους της ερήμου θρήνον», διότι ο άξιος πρωτοστάτης υμών και ακάματος προστάτης και φύλαξ ανύστακτος των ιερών της Εκκλησίας και του Γένους σας υποθέσεων, ο ποιμήν ο καλός και του Αρχιποίμενος Χριστού άριστος μιμητής, ο μέγας Ηγούμενός σας, προσετέθη ήδη εις τους αοιδίμους προκατόχους του και κατέλιπε την Αγιωτάτην Εκκλησίαν σας εν χηρεία!

Σύμπας ο απορφανισθείς χριστώνυμος Σερβικός λαός, ο απολέσας τον φιλοστοργότατον Πατέρα, τον θεόσοφον Διδάσκαλον, τον μέγαν παρηγορητήν και Κυρηναίον του σταυρού του, εις ημέρας κατ’ εξοχήν αυχμηράς και κυριολεκτικώς τραγικάς δια την Σερβίαν, «έναρξαι θρήνου… πίκρανον κλαυθμόν και θέρμανον κοπετόν και ποίησον το πένθος κατά την αξίαν αυτού»!

Αποτελεί, αδελφοί, κοινόν μυστικόν της ανά την Οικουμένην Εκκλησίας ότι ο από Ράτσκας και Πρεζρένης μακαριστός Πατριάρχης των Σέρβων Παύλος ο Στόϊτσεβιτς δεν ήτο εις συνήθων μέτρων Πρωθιεράρχης. Άλλωστε και η μορφή αυτού και η όλη παρουσία ηκτινοβόλει οσιότητα και δικαιοσύνην!

Αδαμάντινος το ήθος, εθελουσίως πάμπτωχος, ασκητής υπενθυμίζων τους αρχαίους Πατέρας της ερήμου, νηστευτής, αδιαλείπτως προσευχόμενος, πράος, ειρηνικός και ταπεινός τη καρδία, αλλά και μαχητής ανυποχώρητος και θυσιαστικός οσάκις παρίστατο ανάγκη, πύρινος λειτουργός του ιερού θυσιαστηρίου, πνευματέμφορος, συνεκέντρωνεν εις εαυτόν, ως θα έλεγε περί Μελετίου Αντιοχείας Γρηγόριος ο Νύσσης, «Δαβίδ την πραότητα, Σολομώντος την σύνεσιν, Μωϋσέως την αγαθότητα, Σαμουήλ την ακρίβειαν, Ιωσήφ την σωφροσύνην, Δανιήλ την σοφίαν, Ηλιού τον ζήλον της πίστεως, Ιωάννου την παρθενικήν αφθορίαν».

Ευρυμαθής άλλωστε Θεολόγος, προφητικός κήρυξ του Ευαγγελίου, φιλάδελφος, φιλότεκνος, ελεημονέστατος, πλήρης σπλάγχνων οικτιρμών, διαλλακτικός, ειρηνοποιός, ανήρ ανοικτών οριζόντων και με άμεσον επαφήν με την σύγχρονον πραγματικότητα, υπήρξε στοιχείον μέγα της Εκκλησίας των ημερών μας, φέρον έκτυπον την σφραγίδα της αγιότητος!

Και αυτοί οι θύραθεν αντελαμβάνοντο ότι είχον να κάμουν με προσωπικότητα ασυνήθη, με άνδρα άλλων μέτρων, άλλης ποιότητος, και εσέβοντο αυτόν, ακόμη και όταν δεν συνέκλιναν αι απόψεις και θέσεις των. Ο Θεός τον εχάρισεν εις την Εκκλησίαν την κατάλληλον στιγμήν, τότε ακριβώς που ο λαός του και η πατρίς του τον εχρειάζοντο περισσότερον!

Αυτός, ο μαθών και παθών τα θεία Άγιος Πρωθιεράρχης, έδωκε την λύσιν εις το οδυνηρόν σχίσμα της λεγομένης «Ελευθέρας Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας», οδηγήσας αυτήν οπίσω εις τους στοργικούς κόλπους του Σερβικού Πατριαρχείου. Δυστυχώς δεν ηυμοίρησε να ίδη ανάλογον ευτυχή κατάληξιν και του ετέρου σχίσματος της Εκκλησίας των Σκοπίων, παρά τας επιμόνους προσπαθείας του. Είμεθα παρά ταύτα βέβαιοι ότι αυτό ακριβώς θα είναι το πρώτον αντικείμενον των θεοπειθών ικεσιών του προς τον Ύψιστον τώρα όπου ευρίσκεται ενώπιόν Του και την χαράν της λύσεως θα την απολαύση ο διάδοχός του.

Αυτός, ο μικρός και αδύναμος το δέμας αλλά γίγας το φρόνημα και το πνεύμα, Πατριάρχης Παύλος εσήκωσε το βάρος του σταυρού και του πάθους του ιστορικού και ευλογημένου Σερβικού Έθνους κατά την δοκιμασίαν των τελευταίων ετών. Αυτός ήτο η ζώσα έκφρασις της ενότητός του, η ενσάρκωσις της αγίας παραδόσεως και τιμαλφούς κληρονομίας του Αγίου Σάββα!

Δύνασθε, Σέρβοι αδελφοί, να λέγετε περί του κοιμηθέντος Πατριάρχου σας: «Τοιούτος ημίν έπρεπεν αρχιερεύς, όσιος, άκακος, αμίαντος»,[5] άξιος διάδοχος του Αγίου Σάββα, άξιος κατά πάντα του υψηλού και πολυευθύνου Πατριαρχικού αξιώματος, αλλά και των πολυπλόκων και οδυνηρών καιρικών περιστάσεων!

Είχομεν προσωπικώς την χαράν να τον γνωρίζωμεν από ετών και να συνεργασθώμεν αδελφικώτατα κατ’ επανάληψιν. Είδομεν την αγωνίαν του δια τον λαόν του, δια την πατρίδα του, δια την όλην Εκκλησίαν, δια τα πανανθρώπινα προβλήματα της αμφισβητήσεως των αξιών, της ηθικής καταπτώσεως, της πτωχείας, της αδικίας, της σκληροκαρδίας και αδιαφορίας των ισχυρών δια τους αδυνάτους, της καταστροφής του περιβάλλοντος.

Δεν εχρειάσθη ποτέ να κουρασθή δια να μας πείση περί της αγνότητος των προθέσεων και των αισθημάτων του, ούτε περί της εν φόβω Θεού και ως κατενώπιον Αυτού αντιμετωπίσεως από μέρους του πάντων γενικώς των θεμάτων, μικρών η μεγάλων.

Εκόσμει όντως την σεπτήν χορείαν των Προκαθημένων των Αγιωτάτων Ορθοδόξων Εκκλησιών, και η συμβολή του εις την λυσιτελή αντιμετώπισιν των μειζόνων εκκλησιαστικών ζητημάτων και πανανθρωπίνων προβλημάτων των ημερών μας υπήρξε πλέον η αξιοσημείωτος.

Η αναστροφή μετά της Μακαριότητός του ήτο πηγή πολλής χαράς, αγαλλιάσεως, εμπνεύσεως και βαθείας πάντοτε συγκινήσεως. Πολύ περισσότερον η συμπροσευχή και η συλλειτουργία, κατά την οποίαν δεν ηδύνατο να αποκρύψη το υψηλόν επίπεδον της πνευματικής του εμπειρίας και καταστάσεως.

Δεν αποτελεί σχήμα λόγου η φράσις ότι θα μας λείψη πολύ! Δια τούτο και θρηνούμεν και αποδυρόμεθα την αφ’ ημών πορείαν του, καίτοι γνωρίζομεν ότι δι’ αυτόν ισχύει το ψαλμικόν «Τίμιος εναντίον Κυρίου ο θάνατος των οσίων Αυτού», και είμεθα απολύτως βέβαιοι ότι η έξοδός του είναι έξοδος ζωής, απόθεσις των αχρήστων πλέον δερματίνων χιτώνων, είσοδος εν ειρήνη εις την επηγγελμένην Βασιλείαν, πανευφρόσυνος συντυχία μετά της Θεοτόκου, των Αγγέλων και πάντων των Αγίων, παραλαβή από των χειρών του αγωνοθέτου Θεού του αμαραντίνου της δικαίας δόξης στεφάνου, φωτεινή παράστασις εις την αιώνιον Λειτουργίαν του επουρανίου θυσιαστηρίου ομού μετά του Αγίου Σάββα και πάντων των θεοφιλώς και θεαρέστως αρχιερατευσάντων και ιερατευσάντων και αυτοπρόσωπος ομιλία μετά του Θεού, κατά την οποίαν ήδη εντυγχάνει υπέρ ημών και παντός του λαού!

Τούτο μας παρηγορεί, τούτο μας ειρηνεύει, τούτο καταπνίγει την λύπην και περιστέλλει το πένθος δια την στέρησιν της σωματικής παρουσίας του!

Διερμηνεύοντες προς την σεπτήν Ιεραρχίαν, τους ευσεβείς Άρχοντας, τον ευαγή ιερόν Κλήρον, τον θεοφιλή μοναχισμόν και άπαντα τον πενθηφόρον Σερβικόν λαόν την πολλήν στοργήν και αγάπην και βαθυτάτην συμπάθειαν της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, τα θερμότατα συλλυπητήρια του Οικουμενικού Πατριαρχείου και την προσωπικήν ημών οδύνην, ευχόμεθα και προσευχόμεθα εκτενώς όπως το Πανάγιον Πνεύμα, δια πρεσβειών του μακαριστού Πατριάρχου, αναδείξη αντάξιον αυτού διάδοχον, πηδαλιούχον δεξιόν της Σερβικής Εκκλησίας και πατέρα του ενδόξου Σερβικού Έθνους, ίνα συνεχίση την ολοφώτεινον εκείνου, θεοφιλή και λαοσωτήριον πρωθιεραρχικήν πορείαν!Συ δε, φιλόχριστε, αξιόθεε, άξιε πάντων των Μακαρισμών του Χριστού, πολυφίλητε και πολύκλαυστε Αδελφέ Παύλε, αναπαύου εν τω φωτί του Θεού μέχρι της κοινής αναστάσεως! Αιωνία, αγήρως και αγία σου η μνήμη! 

Πηγή:http://www.romfea.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=3478&Itemid=1

Συλλυπητήριο τηλεγράφημα απέστειλε ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και Πάσης Αλβανίας κ. Αναστάσιος, με αφορμή την εκδημία του Πατριάρχη Σερβίας Παύλου.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος στο τηλεγράφημα προς τον Τοποτηρητή του Πατριαρχικού Θρόνου της Σερβικής Εκκλησίας, Μητροπολίτη Μαυροβουνίου κ. Αμφιλόχιο τονίζει τα εξής:

«Μετά βαθυτάτης θλίψεως επληροφορήθημεν την εκδημίαν του πολυσεβάστου και πολυφιλήτου Πατριάρχου Σερβίας κυρού Παύλου, ο οποίος, με την αγιοπνευματικής σεμνότητα και σοφίαν του, ελάμπρυνε με φως γαλήνιον τον Θρόνον της προσφιλούς Σερβικής Εκκλησίας».

Επίσης , ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Αλβανίας τονίζει: «Εκ βαθέων δεόμεθα, όπως ο Κύριος, τον οποίον ολοκληρωτικώς ηγάπησε και με αυτοθυσίαν διηκόνησεν εις λιαν κρισίμους περιόδους, έχη την ψυχήν αυτού μετά των αγίων Του».

«Η εξαίρετη προσωπικότης του παραμένει πνευματικός πλούτος και φωτεινόν παράδειγμα δι΄ όλους τους Ορθοδόξους κληρικούς. Αιωνία η μνήμη αυτού», τόνισε κλείνοντας ο κ. Αναστάσιος. 

Πηγή:http://www.romfea.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=3497&Itemid=2

Απεβίωσε σήμερα σε νοσοκομείο του Βελιγραδίου ο 95χρονος πατριάρχης της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Παύλος, όπως μετέδωσε το κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο RTS.

Ο πατριάρχης της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας είχε εισαχθεί στο στρατιωτικό νοσοκομείο στο Βελιγράδι πριν από δύο χρόνια για διάφορα προβλήματα υγείας τα οποία δεν αποκαλύφθηκαν από τους θρησκευτικούς ηγέτες.

Είχε αναλάβει επικεφαλής της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, το 1990, λίγο πριν την αιματηρή κατάρρευση της πρώην Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας. Την περίοδο που άσκησε τα καθήκοντα του, η Ορθόδοξη Εκκλησία ανέκτησε μεγάλη επιρροή στον πληθυσμό.

Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2009

Πηγή:http://www.enet.gr/?i=news.el.kosmos&id=102195

Έκκληση προς τους κατοίκους των περιοχών των Αγίων Σαράντα και Αργυροκάστρου, να μην αποκοπούν απ’ τον τόπο τους, ανεξάρτητα από το που ζουν και εργάζονται, απηύθυνε ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος κατά την περιοδεία του, από την Πέμπτη 13 Αυγούστου μέχρι και σήμερα, σε ενορίες της Μητρόπολης Αργυροκάστρου.

Το πρωί ο κ. Αναστάσιος μίλησε στο Αργυρόκαστρο σε μέλη της Διαβαλκανικής Ομοσπονδίας Ορθόδοξων Νεολαιών.

Μεταξύ άλλων υπογράμμισε ότι «από όλες τις φιλοσοφικές θρησκευτικές προτάσεις σχετικά με την αξία και το μέλλον του ανθρώπου, η πιο τολμηρή και μεγαλειώδης παραμένει η χριστιανική. Αυτή επιμένει στην ενανθρώπηση του Υπέρτατου Όντος, του Θεού, και στην πορεία του ανθρώπου προς την κατά χάριν “θέωση”. Η επίγνωση αυτή δεν αποκτάται με συζητήσεις και ανθρώπινες διανοητικές διεργασίες. Είναι ένα δώρο που ο Θεός προσφέρει μέσα σε μια προσωπική κοινωνία μαζί Του, σε ατμόσφαιρα προσευχής, στοχαστικής σιωπής και κοινής λατρείας».

Χθες τέλεσε τα θυρανοίξια και λειτούργησε στο ναό του Τεπελενίου, όπου ο Δήμαρχος της πόλης έκανε λόγο για τον ρόλο του Αρχιεπισκόπου στην ειρηνική συνύπαρξη κοινωνικών ομάδων με διαφορετική προέλευση και πίστη.

Το Σάββατο 15 Αυγούστου έκανε τα θυρανοίξια και ιερούργησε στο ναό των Αγίων Σαράντα Αλίκου. Κατά το κήρυγμά του σημείωσε πως «ό,τι πιο πολύτιμο υπάρχει σήμερα στην Αλβανία είναι η πίστη. Και μάλιστα η Χριστιανική πίστη. Ήρθε η ώρα του Θεού».

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας έγιναν από τον ίδιο τα αποκαλυπτήρια της πέτρινης επιγραφής της πλατείας του Μουρσιού Αγίων Σαράντα, που με απόφαση του Επαρχιακού Συμβουλίου της περιοχής, φέρει τ’ όνομά του. Ο Έπαρχος Δήμος Κότης αναφέρθηκε στο πολύπλευρο και εκτεταμένο εκκλησιαστικό και κοινωνικό έργο του κ. Αναστασίου και τον ανακήρυξε «επίτιμο δημότη» του χωριού.

Το απόγευμα της Πέμπτης 13 Αυγούστου ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος θεμελίωσε το ναό των Αγίων Αθανασίου και Νήφωνος στο Λούκοβο της Χειμάρρας, παρουσία πολλών πιστών που τον υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος γινόταν παντού δεκτός με επευφημίες, ενώ συνοδεύονταν στις μετακινήσεις του από τον επιχώριο Μητροπολίτη Αργυροκάστρου Δημήτριο. Σ’ όλες τις εκδηλώσεις συμμετείχαν παράγοντες της Ομογένειας, βουλευτές, τοπικοί παράγοντας και πλήθος κόσμου.

http://omogeneia.ana-mpa.gr/press.php?id=7039

Αλβανία-Εγκαινιάστηκε στο Τεπελένι, από τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο, η εκκλησία του Αγίου Θωμά

Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος ευλόγησε χθες τα εγκαίνια της νέας εκκλησίας του Αγίου Θωμά, στην πόλη του Τεπελενίου.

Η εκκλησία αυτή είναι η πρώτη που χτίζεται από τον καιρό που την εξουσία στην πόλη ασκούσε ο Αλή Πασάς Τεπελενλής.

Η κατασκευή της εκκλησίας κατέστη δυνατή χάρη σ’ ένα κονδύλιο, ύψους 300.000 ευρώ της Ορθόδοξης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας.

Η εκκλησία βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, σε απόσταση μόλις 150 μέτρων από το κάστρο του Τεπελενίου.

http://omogeneia.ana-mpa.gr/press.php?id=7036

Τα ξημερώματα αφαιρέθηκαν δύο βημόθυρα από το ναό των Αγίων Πάντων της Χειμάρρας. Άγνωστοι αφού διέρρηξαν την πόρτα μπήκαν στο ιστορικό προσκύνημα των Εισοδίων της Υπεραγίας Θεοτόκου στη Μπένια της Πρεμετής. Οι ιερόσυλοι αφαίρεσαν αντικείμενα μεγάλης λατρευτικής και πολιτιστικής αξίας, μεταξύ των οποίων, μία εικόνα του Αγίου Νικολάου, ξυλόγλυπτα από το Δεσποτικό κ.λπ. Ακόμη, πήραν το ξυλόγλυπτο ντουλάπι για τα ιερά σκεύη και παραβίασαν το παγκάρι.Ο ναός αυτός αποτελεί παραδοσιακό αρχιτεκτονικό οικοδόμημα στον οικισμό της Μπένια και κτίστηκε αρχές του 18ου αιώνα.Είναι η δεύτερη φορά που λεηλατείται το συγκεκριμένο μοναστήρι.Σύμφωνα με τις Αρχές, οι δράστες ανήκουν μάλλον σε οργανωμένο κύκλωμα αρχαιοκαπήλων.

  Μερικές ημέρες νωρίτερα κλάπηκαν εικόνες μεγάλης αξίας από το ναό του Αγίου Γεωργίου στους Γεωργουτσάτες της Δροπόλεως, ενώ το περασμένο Σάββατο πυρπολήθηκε,από άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία, ένα παραδοσιακό κτίριο (το παλαιό Σχολείο Θηλέων) της ενορίας της Αγίας Παρασκευής στο κέντρο της πόλεως της Πρεμετής.

Σε ανακοίνωσή της η Μητρόπολη Αργυροκάστρου αναφέρει ότι “παρά τη συχνότητα με την οποία οι ορθόδοξες ενορίες απογυμνώνονται από τα στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς, από τις αρμόδιες αρχές ακόμη δεν έχει εντοπιστεί ούτε ένας δράστης, ούτε έχουν ληφθεί τα επιβεβλημένα μέτρα φύλαξης”.

Πηγή:http://www.himaraunion.com/2009-07-15-18-59-00/274-2009-07-23-11-46-23.html

From the fourteenth century to the present day, the land of Kosovo and Metohija has been, and will always remain, the spiritual heartland of the Serbian Orthodox nation. Sanctified by a multitude of monasteries and churches as well as by the blood of martyrs, the holy land of Kosovo occupies a place of honor and reverence within the souls of all believing Serbs.After the sack of Constantinople by Crusaders in 1204, the province of Kosovo became the center of the Serbian Nemanjic state. Tsar Dusan was crowned in Kosovo in 1331, and he, King Stephen of Decani and King Uros had residences in the province. In 1346 the Serbian Orthodox Patriarchate was established at Pec (now a women’s monastery). In the early fourteenth century Kosovo was the richest and most densely populated region of the Serbian empire. It became a major commercial center for the Serbs, containing such industries as silk production, gold and silver mining, and fine crafts. Serbian rulers allotted the fertile area between Pec, Prizren, Mitrovica and Pristina and nearby areas to churches and monasteries, and this area eventually acquired the name Metohija, from the Greek metochion, meaning an estate owned by the Church. Many of the most beautiful Serbian monasteries and churches, as well as castles and fortresses, were located in Kosovo. Archeologists have determined that there were about 1,300 monasteries, churches and other monuments in Kosovo and Metohija in the fourteenth century.The peaceful existence of Orthodox Kosovo was short-lived, however. On June 15, 1389, Tsar-Martyr Lazar and his army perished at the epic battle of Kosovo in defense of Eastern Christendom against theMuslim hordes of SultanMurat. The once powerful and magnificent Serbian state was now reduced to being a state of vassals. The devastation was terrible. According to early Turkish censuses, during the fifteenth and sixteenth centuries there were ten to fourteen active places of Christian worship left in Kosovo and Metohija.During the course of over five centuries of Ottoman rule, until their liberation from that yoke in 1912, the Serbs of Kosovo and Metohija were repeatedly subject to slaughter, exodus, oppression, and forced conversion to Islam. Many ancient churches and fortresses were either destroyed or turned into mosques, and the region’s ancient Christian culture was suppressed. History records numerous exoduses of Serbs from the region. In 1690, Archbishop Arsenije led 200,000 Serbs to Hungary after a failed uprising against the Turks.Before the Serbs managed to gain their freedom from the Turks in 1912, they had lost an additional 150,000 people: about a third of the Serbian population of Kosovo and Metohija. During WorldWar II another 75,000 Serbs fled Albanian nationalists.By 1971, the Albanian population of Kosovo had doubled, reaching almost one million, while there were only 260,000 Serbs. With the breakup of Yugoslavia in 1991 and 1992, Albanians in Kosovo began to agitate for independence. After the NATO bombardment of Serbia in the spring of 1999, 200,000 Serbs were forced out of Kosovo and Metohija, leaving only a few Serb enclaves, mostly in the north of the province. In March of 2004, anti-Serb rioting broke out in parts of Kosovo, resulting in deaths, injuries, and the destruction of thirty-five churches and monasteries. In February of 2008 the Albanian government in Kosovo declared Kosovo to be an independent state. In defiance of international law, over thirty countries, led by the U.S., recognized this illegal declaration. The Serbs now live as virtual prisoners in their own heartland, surrounded by NATO troops to keep Albanian extremists from finishing their job of ethnic cleansing.Despite the cruelties inflicted upon them for centuries and their present dangerous position, Kosovo’s Serbs have unwaveringly kept sacred the Faith of their fathers. In the enclaves where they now live, Serbian monastics and laymen continue to keep the flame of the Orthodox Faith burning in a spirit of devotion and hope.In this year’s St. Herman Calendar, we present photographs and descriptions of monasteries and churches in Kosovo and Metohija that have survived the recent destruction and are still functioning. May this small offering help enkindle greater love for this holy Orthodox land and its faithful people, not only in pious Serbs but in believers of all Local Orthodox Churches. For those wishing to express this love in action, we have provided information on how to help Serbs living in Kosovo and Metohija at the present time (see p. 54).Foremost among Kosovo’s still-functioning monasteries is Decani, established in the early fourteenth century by the Serbian king St. Stephen of Decani and dedicated to the Lord’s Ascension. Decani Monastery is now led by Bishop Teodosije of Lipljan, vicar of Bishop Artemije of the Diocese of Raska and Prizren. On June 19, 2008, His Grace Bishop Teodosije visited the St. Herman of Alaska Monastery in Platina, California, together with the monastery’s hierarch, His Grace Bishop Maxim of the Western American Diocese of the Serbian Orthodox Church. Bishop Teodosije spoke to the brethren and guests about Decani Monastery and its work, and about the living spirit of Orthodoxy that still reigns in the hearts of his countrymen.What was most remarkable about his talk was the profound spirit of Christian love, peace, gentleness, meekness and joy that he conveyed, even while speaking about the extremely hazardous and difficult conditions under which he and his fellow monks now live. Below is a transcript of the talk, together with some of the questions and answers that followed.The Historical Role of Decani Monastery, KosovoYesterday and TodayBy His Grace Bishop Teodosije of Lipljan It was by God’s providence that I, as a student and as a person seeking God, yearning for the monastic life, came to the Monastery of Crna Reka [in the Diocese of Raska and Prizren]. At that time, a small brotherhood was there. His Grace Bishop Artemije was the abbot then, and he guided the brotherhood.At Crna Reka I found a monastic community that had been established according to the coenobitic typicon. The brotherhood lived very humbly. Crna Reka was unlike other monasteries in the Serbian Orthodox Church. I was drawn to it by the great Christian love that the brothers had for each other, as well as by the modesty and peacefulness that radiated from them. I consider my arrival and the beginning of my monastic life atCrnaReka to be a great blessing from God. All the monks who came there laid a foundation for their future monastic life.Our abbot taught us to deny self-will; he taught us to be modest, not to be prideful and not to have haughty thoughts. He also taught us that we should see a brother in every man who came to visit, and that we should extend hospitality to him. So, this is how Crna Reka became a light that shone far, upon all who loved the monastic life. What is most important about Crna RekaMonastery is that it became a nursery for monasticism—a place from which our great monasteries, founded by the Nemanjic dynasty, renewed their monastic communities.Personally, I think that we were not aware of what God desired for us. We looked at things very simply and gave ourselves up to God’s will. I arrived at Crna Reka in 1987, and four years later Bishop Artemije was elected as Bishop of the Diocese of Raska and Prizren to replaceHisHoliness Patriarch Pavle, who had been the bishop in that diocese for thirty-three years.Many of our monks were filled with sorrow at Vladika Artemije’s departure from the monastery. It was said at the time that his departure would be a big loss for the Church. I, on the other hand, felt spiritual joy; I said to others that we would not lose anything, but rather that Crna Reka would spread throughout the entire diocese, and that the diocese would become likeCrnaReka.I am grateful to God that we all began our monastic life in such modest conditions. Later, however, it was by God’s providence that I, together with seven other brothers, moved to Visoki Decani Monastery. With our relocation, a new chapter in the history and life of Visoki DecaniMonastery began. Our small brotherhood moved there, bringing with us the typicon and spirit of Crna RekaMonastery as from a royal lavra.We lacked experience, but we were led by our bishop [i.e., Bishop Artemije]. We also had great help from the holy King Stephen of Decani [whose holy relics are treasured at Decani Monastery]. Soon the brotherhood began to grow. Even then we did not know what God expected from us, why all this was happening.The Lord gave us six years of peaceful life so that the brotherhood could be formed, and so as to allow our spiritual and monastic lives to take root. Later we were visited with suffering in Kosovo. Everyone here knows how our holy shrines were destroyed and what the people endured.Albanian extremists rose up against the Serbian population. Most of these extremists were located in the vicinity of our monastery. We, of course, did not know what was coming.We did, however, have a few signs from God. One of these signs was a cloud of light that surrounded the dome of our church, circling around it. This was first noticed by one of our monastery workers. It was in the evening. The cloud then crossed over the entire monastery, went down to the river below our monastery, and from there it headed in the direction of central Serbia. We did not know what this meant, or how to explain it.In the course of the conflict of 1998–1999, everything around the monastery was destroyed: everything Serbian and Albanian.Many bombs fell in the proximity of the monastery during the NATO air attack. Our monastery was in great danger, but it was the only place that remained untouched. Not one window was broken. It was as if God were protecting our monastery.Visoki Decani was a place to which many came seeking shelter and help. First, our Serbian people came for help. Later, when the Serbian army was withdrawing from Kosovo in 1999, a few hundred Albanians with their families came to us, seeking help. We also had Romas [Gypsies] and Muslims come. We received them all as brothers; we did not discriminate against anyone. This is precisely why we are so blessed and happy. We truly see that Visoki Decani Monastery played a very important role, and many people throughout the world know this today.We helped both Serbs and Albanians because we knew that St. Stephen would never differentiate: if someone came to him with faith, he would provide him with help. And while the two sides hated each other, we in the monastery could not hate anyone. This was also our security—a guarantee for our survival in that place. We are just ordinary people. Even though we are monastics, we could not have behaved in such a manner—to have had such peace and love—without our Lord’s gift of Grace, with which He sealed us.The Serbian army withdrew; the NATO troops moved in and immediately took our monastery under their protection.We sought their protection because of the danger that existed after the conflict in 1999. Another miracle from God was the fact that, during this isolation, our monastery continued its regular monastic life. We had some freedom, and our monastery continued to grow. The NATO soldiers in charge of our monastery’s protection, who are Italian, made themselves available to us, offering their help in monastery projects. Here again, our brotherhood found itself in the role of being a transmitter of God’s love and of Orthodox spirituality to people who are not of the Orthodox Faith—in this case, to people who came to Kosovo as occupiers. Truly, during all this time, living al- most nine years under the protection of these soldiers, we have had the opportunity to convert many to the Orthodox Faith. Many have been baptized, and those that have not received baptism have certainly taken with them a great love for Orthodoxy.So, if we look back, we see now that God truly wanted our monastery brotherhood, along with St. Stephen of Decani, to be a vehicle for many to find their salvation in the Orthodox Faith, even in the midst of hardship.At the present time, there are no Serbs in the vicinity of our monastery. We are surrounded by Albanian Muslims. Among them there are those who respect us, and there are those who are extremists. It is the latter who have launched grenades at us, four times so far. Their goal is to scare us and the soldiers who guard us. Of course, their goal is for us to leave our monastery. These same extremists have destroyed over 150 churches since 1999.We, of course, are not frightened. Our brotherhood is growing, and today we have thirty monks. It is the same with other monasteries in Kosovo. I should mention that those Albanian neighbors who sympathize with us cannot show this in any way, out of fear for their lives. So, as you can see, the situation is rather bad in every way—politically, with regard to security, etc.In addition, I must say that the situation for our Serbian people who have stayed in Kosovo is even harder. Our monastic communities play a very important role for our remaining people. Our holy shrines provide spiritual support, and our monks are doing everything they can to help our people. I say this in order to convey to you how important it is for us monastics to have peace before our Lord and to accept everything that comes from Him, whether we want it or not. If a man attains peace and if he is ready to receive everything as God’s will, then God’s help will certainly not be lacking. I think that, for a monastic, the most important thing is to acquire peace and self-denial, for everyone rejoices in a peaceful person, but everyone flees the proud. I am not a very good speaker. I have good brothers who make up for my shortcomings, and when we are together we are complete. When I have to do something by myself, I feel tremulous. You are our brothers. It is a blessing to live in community. I give thanks to God that, after I was consecrated as a bishop, I was able to stay in the monastery. It is dangerous for a bishop to live without monastics around him. Likewise, if a bishop does not like monastics, he is on a dangerous path.Bishop Maxim [of the Western American Diocese] has monks with him. This way they look at each other and can see one another as if in a mirror. It is very difficult if a man is alone as a monastic, surrounded by lay people only; he becomes lost very quickly.Every monastic needs to understand that he is saved in relation to other monastics or brothers. He cannot manifest egotism in any way. He must be ready to serve. This service, which is constant love for one another, returns God’s love, and this is what God is asking of us. In a community, we have an opportunity to serve one another and live a common life.This is very important for us as human beings. Temptations are necessary so that a man can be purified and ever continue his growth in Christ. The Holy Fathers say that this is similar to rocks in a river: when water moves them and they rub against each other, they become polished, but if there is only one rock, it will remain the same. We are human beings, not angels, but we cannot harbor evil in our hearts. Of course, it is easier to speak about this than to fulfill it.We have a very simple life in our monastery; it is a coenobitic or communal way of life. We follow a typicon as on the Holy Mountain [of Athos]. Since we are a coenobitic monastery, we don’t have the solitary way of life. Of course, we should not be saddened at this. We had some monks who longed for the solitary life, and they left the monastery. After they left, however, they did not find what they were looking for. This was because they did not have inner peace (smirenje).Man can acquireGod’sGrace in many ways. The Lives of Saints are a great example of this. No two people have received God’s Grace in the same way. St. Seraphim of Sarov said that we need to be like a wise merchant who continues to trade in such a way as to acquire the most profit. The practical goal and aim of every ascetic effort (podvig) is to acquire the Grace of the Holy Spirit. If we do not accomplish this, we are in great danger. It is rather sad if someone has made a great ascetic effort but has failed to prepare himself as a dwelling place of the Holy Spirit. Therefore, acquiring peace is the greatest guarantee of every ascetic effort. As salt is necessary for food, likewise the peace of one’s soul is necessary for ascetic endeavors.Q: Because of the circumstances in Kosovo today, we assume that the monks in your monastery probably have to help people every day either liturgically or pastorally, providing relief, even taking care of the sick outside of the monastery. Please explain to us what all this entails. A: I have said many times that we monastics who live in Kosovo have been given a privilege by God as no one else has. This is something that we ourselves have to truly respect and understand properly. In places like Kosovo, a person can gain salvation very easily.On one side we are faced with danger, that is, we live in uncertainty, and this allows us to surrender ourselves to God’s will. In Kosovo, we have those who truly need help. During the communist regime in Serbia, churches and monasteries were very poor and people were supporting them. Today, when we have certain freedoms and when many rich people want to help through the Church, we are in a position where we must help our people, most especially in Kosovo, where departments and institutions of our [Serbian] state don’t exist.Our people see the Church as an institution, and so we must be doing that which in a normal situation would have been done by the state. This is in no way easy.On one side it is very difficult, and on the other, it gives much joy and Grace. I take the opportunity to visit all the [Serbian Orthodox] enclaves, which are like islands or oases in the desert. Actually, they are little villages in wide-open areas, saved only by a miracle of God. Because I myself cannot always go, I have given the obedience to three monks to go around and visit our people, to be with them. Following each visit, these three monks inform me of our people’s needs. Then through various funds I try to get them help. The monks truly do this with great joy. Besides giving material help to our people, we are also establishing trust between them and the Church, and some of them have returned to the Church.Therefore, at this moment, this is our mission. Our duty is twofold. One is to maintain our monastery in every way, spiritually and materially; the other is to ensure that the monastery has the means to help others—it cannot be short of food and other supplies. Our monasteries now serve as centers for help, and people can at any moment come to us for aid.Historically this has always been the case. During the five centuries under Turkish occupation, the monastery was given special treatment; for example, it did not pay taxes, and so on. Thus, the monastery was able to help the people. It did not just keep everything for itself, but rather gave to those in need.Historians have written much about this role of the monasteries.Many moments from history repeat themselves. Such is the case with the monastery’s role in providing assistance to those in need in our day.Q: Two years ago, Sister Irina from Gracanica Monastery [in Kosovo] showed us some pictures of some medical work that she did in villages. Are they able to continue that work today?A: Yes, regularly. Sister Irina from Gracanica Monastery has the blessing of her abbess and of Bishop Artemije, in whose diocese Gracanica is located. They continue to provide medical help to our people in the villages.Of course, Sister Irina is a medical doctor. She receives some help from other doctors as well. Their work is very important because there are some villages that no one wants to visit. We who are in the Church can go and visit them, and we are doing that on a regular basis. Of course, it is always necessary for us monastics to have a good balance between our prayer life and the social work that we are called to do.Our Lord said: The harvest truly is plentiful, but the laborers are few (Matt. 9:37). In Kosovo, there are many places that need our help and work. Of course, our work is not enough, but we do what we can. Our Lord does not expect us to do everything. But, at any given moment, that which is given to us we readily do and we cannot neglect it.… Thank you for your care; we know that you pray for us. Your prayers strengthen us. May God grant that we continue praying for one another here on earth, and may He also grant that we be together in heaven, in His Kingdom.You see how far apart we are in terms of miles, and yet we are like one. That is because our Lord and the Holy Spirit inspire and guide us.Those desiring to help Decani Monastery in its work of giving aid to the suffering Serbian people of Kosovo can send donations to the DecaniMonastery Relief Fund (DMRF). All the money donated to the DMRF goes directly to Decani Monastery, where it is used to purchase food, clothing, fuel for heating and cooking, and other needed commodities for the scattered Serbs remaining in Kosovo. Entire families depend on the food that the monks deliver, and on the four soup kitchens that the DMRF supports. The DMRF also provides monetary assistance for housing and medical care. It supports four schools in the region by providing classroom supplies (including computers), wood for heating, and assistance to pay for electricity.Firewood is also purchased for churches, monasteries, and convents. The Fund supports the education of war orphans (with a regular scholarship every three months) and children with developmental disabilities in Gracanica.

 Πηγή: http://www.pravoslavie.ru/english/28797.htm

Ως περιοχή με «έντονη ραδιενέργεια καχυποψίας, πικρίας και μίσους» χαρακτήρισε τα Βαλκάνια ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος στην Κομοτηνή, στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της οποίας αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας. Και πρόσθεσε ότι η κατάσταση είναι η πιο επικίνδυνη απειλή για την ειρήνη και την ειρηνική συνύπαρξη, τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, και «για να αντιμετωπιστεί θα χρειαστούν πνευματικές δυνάμεις που να ενισχύουν τη συγχωρητικότητα, την καταλλαγή και την αγάπη». Για το φαινόμενο της τρομοκρατίας σημείωσε ότι η Ιστορία των τελευταίων 100 χρόνων είναι γεμάτη με περιπτώσεις όπου επιδιώχθηκε η πρόκληση τρόμου, με τελικό στόχο πολιτικούς, εθνικούς ή ιδεολογικούς σκοπούς.

  Πηγή:http://www.e-tipos.com/newsitem?id=83279

Η Σερβία θα ζητήσει περισσότερες πληροφορίες από τις αλβανικές αρχές σχετικά με τις καταγγελίες για εμπόριο ανθρώπινων οργάνων που ανήκαν σε Σέρβους του Κοσόβου κατά την διάρκεια της διένεξης του 1999, ανακοίνωσε αξιωματούχος στο Βελιγράδι.

 Τον περασμένο Οκτώβριο, κορυφαίος Αλβανός εισαγγελέας απέρριψε αίτημα της Σερβίας για διενέργεια έρευνας σχετικά με τους ισχυρισμούς της πρώην εισαγγελέως του Δικαστηρίου των Ηνωμένων Εθνών για εγκλήματα πολέμου, της Κάρλα Ντελ Πόντε, η οποία σε ένα βιβλίο ανέφερε ότι η ομάδα της ερευνά τις πληροφορίες ότι από περίπου 300 Σέρβους που κρατούνταν στην Αλβανία είχαν αφαιρεθεί όργανα προφανώς για εμπόριο.

 Αλβανοί εισαγγελείς ανέφεραν ότι τόσο οι τοπικές αρχές όσο και ένας ερευνητής του Δικαστηρίου των Ηνωμένων Εθνών για εγκλήματα πολέμου είχαν ήδη ερευνήσει το θέμα αλλά δεν προέκυψαν αποδεικτικά στοιχεία.

 «Από νέα στοιχεία προκύπτει ότι τα καταγγελόμενα εγκλήματα έγιναν στην βόρεια Αλβανία και θα αποστείλουμε επίσημο αίτημα προς τους εισαγγελείς στα Τίρανα ζητώντας περισσότερες πληροφορίες για τα ευρήματά μας», ανέφερε ο Μπρούνο Βέκαριτς, εκπρόσωπος του εισαγγελέα της Σερβίας για εγκλήματα πολέμου.

 Όπως είπε ο Βέκαριτς, οι Σέρβοι εισαγγελείς για εγκλήματα πολέμου θα παρουσιάσουν τα νέα στοιχεία στο Συμβούλιο της Ευρώπης, τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

   Πηγή http://www.e-tipos.com/newsitem?id=77169

«Τους μιλάω για το Μέγα Αλέξανδρο και είμαι υποχρεωμένος να τους πω ότι κατάγεται από τη Ελλάδα και όχι από τη “Μακεδονία” όπως μαθαίνουν στο σχολείο τους»

Ο 75χρονος Θανάσης Στεργίου 20 χρόνια διδάσκει τα Ελληνικά

Κάθε μέρα στη Μπίτολα ή Μοναστήρι, όπως ονομάζεται στα ελληνικά η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη των Σκοπίων, μερικές δεκάδες παιδιά ανοίγουν τα τετράδιά τους για να γράψουν τις ελληνικές λέξεις που θα τους διδάξει ο δάσκαλός τους Θανάσης Στεργίου.

«Oύτε κρυφό σχολειό είμαστε, αλλά ούτε και φανερό. Το κράτος της ΠΓΔΜ δεν αφήνει να μπαίνουν στη χώρα βιβλία Ιστορίας από την Ελλάδα και χρησιμοποιούμε πολλούς τρόπους για να καταφέρουμε να έχουμε κάποια βιβλία που χρειάζονται σε όσους θέλουν να μάθουν Ελληνικά εδώ στη FΥRΟΜ», λέει ο 75χρονος σήμερα Θανάσης Στεργίου, ο οποίος εδώ και 20 χρόνια διδάσκει τα ελληνικά στα Σκόπια.

«Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των μαθητών αυξάνεται και ήδη έχω πρόβλημα με τον αριθμό τους και αναγκάζομαι να διώχνω μαθητές», λέει ο κ. Στεργίου. Από τα χέρια του, όπως εκτιμάει, έχουν περάσει περισσότεροι από 1.000 μαθητές, ενώ το Ανοικτό Πανεπιστήμιο των Σκοπίων, λόγω αυξημένης ζήτησης για την εκμάθηση των ελληνικών, του ζήτησε να αναλάβει τη διδασκαλία τους. Φέτος οι μαθητές του ξεπερνούν τους 40. Η ηλικία τους είναι από 6 έως 40 ετών. Οι περισσότεροι κάνουν μαθήματα Ελληνικών δύο φορές την εβδομάδα, για τα οποία πληρώνουν ένα ευρώ την ημέρα, αλλά υπάρχουν και ορισμένοι που θέλουν ακόμη περισσότερες φορές την εβδομάδα.

«Το πρόβλημά μου είναι η έλλειψη χώρου. Η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ δεν μου παραχωρεί χώρο ενώ το προξενείο στο Μοναστήρι μόλις τα τελευταία 3- 4 χρόνια άρχισε να βλέπει πιο ζεστά την υπόθεση της διδασκαλίας των Ελληνικών στα Σκόπια. Έτσι γίνεται εφικτό το να έρχονται στα χέρια μας βιβλία από την Ελλάδα που μιλάνε για τη γλώσσα, τον πολιτισμό, την ιστορία μας», λέει ο «δάσκαλος Θανάσης», όπως τον φωνάζουν οι μαθητές του.

Από το παιδομάζωμα.

Στα Σκόπια ο κ. Στεργίου βρέθηκε ύστερα από ένα μακρύ ταξίδι που συμπεριελάμβανε στάσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία, τη Ρουμανία, την Τασκένδη στην πρώην Σοβιετική Ένωση και τέλος στο Μοναστήρι.

«Είμαι ένα από τα παιδιά του παιδομαζώματος από τον Δημοκρατικό Στρατό. Ο πατέρας μου ήταν μετανάστης στην Αμερική αλλά είχε πιστέψει στις αξίες του κομμουνισμού και είχε έρθει στην Ελλάδα για να βοηθήσει στην Αντίσταση. Τελικά το πλήρωσε με τη ζωή του, όπως και τα αδέλφια του. Οι ρίζες της οικογένειάς μου είναι από τις Μηλιές του Πηλίου, όμως στον πόλεμο είχαμε εγκατασταθεί στο Πισοδέρι της Φλώρινας. Τον Μάρτιο του 1948 οι αντάρτες μάς μάζεψαν εμάς τα παιδιά και περάσαμε τα σύνορα με πρώτο μας σταθμό τη Γιουγκοσλαβία», θυμάται ο κ. Στεργίου, ο οποίος τότε ήταν 14 ετών. Χρειάστηκε να περιμένει 50 χρόνια για να του επιτραπεί να ξαναδεί το σπίτι του. Ρωσική φιλολογία.

«Στην Τασκένδη σπούδασα Ρωσική Φιλολογία, αλλά επειδή δεν ήθελα να ξεχάσω την πατρίδα έκανα και μαθήματα Ελληνικών. Κάποια στιγμή από τον Ερυθρό Σταυρό έπαθα πως η μικρή μου αδελφή, την οποία είχα χάσει στο παιδομάζωμα, βρισκόταν στο Μοναστήρι. Έτσι ήρθα να τη βρω, και μέχρι να βγω στη σύνταξη ήμουν καθηγητής Ρωσικών σε γιουγκοσλαβικό σχολείο», αναφέρει ο Θανάσης Στεργίου.

Μιλώντας με άλλους Έλληνες που βρίσκονταν από την άλλη πλευρά των συνόρων και δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα, κατάλαβε πως πολλοί ήθελαν να μάθουν στα παιδιά τους Ελληνικά ή να τα ξαναθυμηθούν οι ίδιοι αλλά κάτι τέτοιο ήταν απαγορευμένη σκέψη.

Έκανα… ιδιαίτερα.

«Τότε ήταν που σκέφτηκα να αρχίσω ιδιαίτερα στο σπίτι μου. Οι πέντε μαθητές έγιναν δέκα, οι δέκα είκοσι και ούτω καθεξής». Οι περισσότεροι από τους μαθητές του προέρχονται από οικογένειες που έχουν ελληνικές ρίζες και θέλουν τα παιδιά τους να γνωρίσουν τη γλώσσα των παππούδων τους.

«Οι Έλληνες δεν αναγνωριζόμαστε ως εθνική μειονότητα στα Σκόπια, όπως για παράδειγμα οι Βούλγαροι και οι Αλβανοί, αν και είμαστε πολλοί. Κάθε χρόνο όμως που περνάει, ολοένα και περισσότεροι θέλουν να μάθουν τη γλώσσα γιατί ξέρουν πως η Ελλάδα είναι μια καλή ευκαιρία για το μέλλον. Όταν λυθεί και το θέμα της ονομασίας, το μάθημα των Ελληνικών θα το παρακολουθούν χιλιάδες μαθητές γιατί στους Σκοπιανούς αρέσει η χώρα μας», πιστεύει ο κ. Στεργίου.

Με τα όσα θυμόταν από τα ελληνικά που είχε διδαχθεί στην Τασκένδη, έφτιαξε το πρώτο εγχειρίδιο για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Το 1998, όταν βρέθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αγόρασε βιβλία Γραμματικής και Ιστορίας για να εμπλουτίσει τα μαθήματά του.

Κατασκήνωση στην Ελλάδα.

«Υπάρχει μια έκρηξη στην επιθυμία των Σκοπιανών να μάθουν ελληνικά. Μάλιστα κυκλοφορεί στα Σκόπια μέθοδος εκμάθησης, την οποία και χρησιμοποιούν άλλοι συνάδελφοι. Σε αυτή όμως έχουν γίνει παρεμβάσεις από την κυβέρνηση και δεν μαθαίνεις για την Ελλάδα ό,τι πρέπει», λέει ο κ. Στεργίου, που δεν μπορούσε να κρύψει τη χαρά του για τις δύο εγκυκλοπαίδειες που ήρθαν με χίλια βάσανα στα χέρια του από τον Οργανισμό για τη Διάδοση της Ελληνικής Γλώσσας (ΟΔΕΓ).

«Είναι οι βίοι ηρώων της μυθολογίας, της Αρχαίας Ελλάδας και του 1821, τους οποίους μας τους είχαν ζητήσει και οι μαθητές του κ. Στεργίου όταν βρέθηκαν το περασμένο καλοκαίρι σε κατασκήνωση στην Ελλάδα», λέει ο πρόεδρος του ΟΔΕΓ Γιώργος Παυλάκος. Για να περάσουν όμως τα ελληνοσκοπιανά σύνορα τα συγκεκριμένα βιβλία στήθηκε μια ολόκληρη επιχείρηση για να μην αποκαλυφθούν.

«Η Ιστορία είναι το πιο δύσκολο κομμάτι της υπόθεσης, αλλά μάθημα Ελληνικών χωρίς Ιστορία δεν υπάρχει», σημειώνει ο κ. Στεργίου ο οποίος εξηγεί τις δυσκολίες που συναντάει.

«Στην ΠΓΔΜ τα παιδιά μαθαίνουν άλλη Ιστορία από αυτή που μαθαίνουν τα παιδιά στην Ελλάδα. Για παράδειγμα ο Μέγας Αλέξανδρος. Εγώ είμαι υποχρεωμένος να τους πω πως για τους Έλληνες κατάγεται από την Ελλάδα και όχι από τη Μακεδονία, όπως μαθαίνουν οι μαθητές μου στο σχολείο».

Αναφορές στην Αστυνομία.

Πολλές φορές, όπως παραδέχεται, ήρθε σε σύγκρουση με μαθητές του για το θέμα της Ιστορίας, ενώ η επιμονή του να διδάσκει και την ελληνική εκδοχή τού στοίχισε αρκετές αναφορές στην Αστυνομία. Λέει χαρακτηριστικά ο Θ. Στεργίου: «Υπάρχουν μαθητές μου Σκοπιανοί στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο ή στα μαθήματα που κάνω εδώ, να μην αναφέρομαι στην Ιστορία. Αυτοί θέλουν να μάθουν απλά τη γλώσσα, μου λένε, και όχι την ?προπαγάνδα?, όπως την αποκαλούν. Αν κάποιος δεν θέλει να μάθει και την άλλη άποψη είναι δικό του πρόβλημα».

Πηγή:Τα Νέα

Η Ελληνική Μειονότητα στην Αλβανία είναι αναγνωρισμένη από το Αλβανικό Σύνταγμα και πληροί τις βασικές προϋποθέσεις και όρους των Διεθνών Συμβάσεων περί αυτοχθόνων εθνικών μειονοτήτων. Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), ορίζει τις μειονότητες ως «οι μη κυρίαρχες αυτόχθονες ομάδες που αποτελούν αριθμητικές μειοψηφίες στο πλαίσιο του κράτους όπου και διαμένουν». Σύμφωνα με τις αποφάσεις της Επιτροπής της Βενετίας (1990) στα πλαίσια του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ), τα στοιχεία της μειονότητας είναι:
το αντικειμενικό: η μειονότητα έχει δικά της εθνικά, θρησκευτικά ή γλωσσικά χαρακτηριστικά, το στοιχείο της διαφοροποίησης: τα χαρακτηριστικά της μειονότητας διαφέρουν από εκείνα του  λοιπού πληθυσμού, το υποκειμενικό: η θέληση διατήρησης της μειονοτικής ταυτότητας, και το στοιχείο της κατοχής της ιθαγένειας του κράτους στο οποίο ζουν.

Αν και τα παραπάνω ισχύουν και αναγνωρίζονται από το Νομικό Πλαίσιο της Αλβανίας, το «τέχνασμα» που χρησιμοποιεί η αλβανική πλευρά είναι ο γεωγραφικός περιορισμός μας στις λεγόμενες «μειονοτικές ζώνες» ή τα «99 ελληνόφωνα χωριά».

Με την πρόσφατη υπογραφή του νόμου περί διπλής υπηκοότητας, των συμβάσεων της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον υποχρεωτικό εναρμονισμό της με το Διεθνές Δίκαιο αυτός ο περιορισμός έπαψε να υπάρχει και επιπλέον προστέθηκε ένα πολύ ισχυρό εργαλείο στα χέρια των απανταχού Β/Ητων: το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού και ένταξης του ατόμου σε μία αναγνωρισμένη εθνική μειονότητα.

Βάσει των Διεθνών Συνθηκών, το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού του ΑΤΟΜΟΥ ως μέλους ΕΘΝΙΚΗΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑΣ προϋποθέτει την ύπαρξη αναγνωρισμένης εθνικής μειονότητας από το Σύνταγμα της εκάστοτε χώρας.

Τα διεθνή κείμενα ομιλούν περί «εντάξεως του ατόμου χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς» και όχι περί διαδικασίας «σχηματισμού εθνικής μειονότητας» ή «εθνικών μειονοτικών ζωνών». Οπότε οποιαδήποτε σύγκρισή μας, όπως επιχειρεί η αλβανική διπλωματία αλλά και κύκλοι εντός και εκτός Ελλάδος, με τους «Τούρκους» της Θράκης ή με άλλες εν Ελλάδι «μειονότητες»: «Μακεδόνες», «Αρβανίτες», «Τσιάμιδες», «Αλβανούς μετανάστες», είναι τουλάχιστον ατυχής και διπλωματικά επικίνδυνη.
Η Ελληνική Διπλωματία, ελπίζουμε εν αγνοία και αδιαφορία της και όχι εν συνειδήσει, πολλές φορές ολισθαίνει σε παγίδες των Αλβανών, όπως στην αποδοχή τους χαρακτηρισμού των δικαιωμάτων μας ως «πολιτισμικά» στην πρόσφατη ετήσια έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας.

Οι Βαλκάνιοι γείτονές μας ανέκαθεν κατασκεύαζαν μειονότητες και πόνταραν στην έμφυτη ευαισθησία των Ελλήνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ευαισθησία βέβαια που χαρακτηρίζει και τον μέσο Β/Ητη. Η διπλωματία τους προσπαθεί να πετύχει τους στόχους της συγχέοντας σκόπιμα την έννοια των δικαιωμάτων μιας μεταναστευτικής κοινότητας με αυτά της νόμιμης μειονότητας. Στο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι όμως, οι κατασκευασμένες αυτές μειονότητες, είναι ευάλωτες κι αδύναμες ακόμα κι αν «αναγνωριστούν» νομικά και πολιτικά κάτω από οιανδήποτε ομπρέλα, είναι θνησιγενείς και προορισμένες να επανέλθουν πολύ σύντομα σε καθεστώς κοινότητας.
Ουσιαστικά λοιπόν, με τον υποχρεωτικό εναρμονισμό της Αλβανικής νομοθεσίας και της βασικής συνταγματικής αρχής περί ελευθερίας μετακίνησης, αίρεται αυτομάτως ο γεωγραφικός και νομικός περιορισμός στους αυτό-εντασσόμενους σε μία αναγνωρισμένη μειονότητα. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι έως πρότινος «αποκλεισμένοι» ελληνικής συνειδήσεως και καταγωγής συμπατριώτες μας απανταχού της Αλβανίας, συμπεριλαμβάνοντας και τους βλαχόφωνους, έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν με μία απλή νομική πράξη τον χαρακτηρισμό τους ως «μέλη της ελληνικής εθνικής μειονότητας».

Η Αλβανική πλευρά συνεχίζει και θα συνεχίσει να προβάλει αντίσταση με κάθε πιθανό νομικό τέχνασμα στην παραπάνω διαδικασία, οπότε οι Βορειοηπειρώτες πολιτευτές και η Ελληνική διπλωματία δεν έχει παρά να υπενθυμίζει συνεχώς στους Αλβανούς τις υποχρεώσεις τους και, γιατί όχι, οργανωμένα να καλύψει νομικά και οικονομικά αυτήν την ουσιαστική διεκδίκηση.

Όπως και για όλα τα ζητήματα, οι Βορειοηπειρώτες είμαστε αυτοί που θα πρέπει να πρωτοστατήσουμε στην παραπάνω διαδικασία με άμεση ενημέρωση των συμπατριωτών μας που επιθυμούν να «επιστρέψουν» και τυπικά στις ρίζες τους. Και αυτό πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατόν ενόψει και της επικείμενης υποχρεωτικής διαδικασίας καταγραφής του πληθυσμού της χώρας με ερωτηματολόγια που θα περιλαμβάνουν δήλωση εθνικής καταγωγής. Οι πολιτευτές μας στην Αλβανία θα πρέπει να διεκδικήσουν την αναγραφή στο ερωτηματολόγιο όλων των αναγνωρισμένων μειονοτήτων ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΑ ως ερώτηση πολλαπλών επιλογών για να μειωθεί όσο τον δυνατόν περισσότερο η πιθανότητα νοθείας του αποτελέσματος.

Στο αντίποδα, πολλές φορές οι ίδιοι οι Β/Ητες πολιτευτές, αλλά και εν Ελλάδι αρθρογράφοι, θέτουν βέτο σε μία τέτοια συνειδησιακά ελεύθερη διαδικασία, προτάσσοντας είτε την διατήρηση της «καθαρότητας» των Ελλήνων μειονοτικών, είτε θεωρώντας την διαδικασία ως σοβινιστική προσπάθεια «επιθετικού εξελληνισμού» των Αλβανών του Νότου. Ξεχνάμε βέβαια ότι η διαδικασία δεν είναι παρά το δημοκρατικό αντίδοτο στις χρόνιες προσπάθειες του κομμουνιστικού καθεστώτος να δημιουργήσει ένα «εθελοντικό» ρεύμα αλλαγής της εθνικής καταγωγής ολόκληρων χωριών και περιοχών, ακόμη και στα 99 αναγνωρισμένα αμιγώς «μειονοτικά» χωριά. Η διαφορά της σημερινής διαδικασίας αυτοπροσδιορισμού είναι ότι είναι καθαρά συνειδησιακή, εθελοντική και δημοκρατική. Υπάρχει βέβαια η πιθανότητα μια μειοψηφία των «Αλβανοελλήνων» μεταναστών εν Ελλάδι να ενταχθούν στην διαδικασία είτε για βιοποριστικούς λόγους, είτε για να λάβουν την διπλή υπηκοότητα, αλλά σε μία δημοκρατική ανοιχτή κοινωνία αυτό δεν αποτελεί ουσιαστικό γεωπολιτικό κίνδυνο μιας και αυτή η «κατηγορία ανθρώπων» είναι ανενεργή πολιτικά και θα αφομοιωθεί μακροπρόθεσμα προς όφελος μας. Μην ξεχνάμε επίσης ότι πολλοί Αλβανοί του Νότου έχουν ήδη ενταχθεί σε διαδικασίες πολιτογράφησης εν Ελλάδι ως Βορειοηπειρώτες, καθώς με την «με το αζημίωτο στήριξη» δικών μας πολιτικών πατριδοπατέρων έχουν αλλάξει την εθνικότητα τους σε ελληνική από τα πρώτα χρόνια της αλβανικής «μεταπολίτευσης».

Ολοκληρώνοντας, μην ξεχνάμε ότι η Αλβανία απέχει μακράν από τον ορισμό του κράτους δικαίου. Η Διακήρυξη της Κοπεγχάγης του ΟΑΣΕ αναφέρει, στην 30η παράγραφό της, ότι: «τα σχετικά με τις μειονότητες θέματα δεν μπορούν να επιλυθούν κατά τρόπο ικανοποιητικό, παρά μόνο μέσα σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο, θεμελιωμένο στο κράτος δικαίου και εφοδιασμένο με ένα ανεξάρτητο και αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα». Η Ελληνική Πολιτεία και οι Ευρωβουλευτές δεν έχουν παρά να απαιτήσουν να προσθέτει σε κάθε έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Πορείας της Αλβανίας μία παράγραφος για τα εμπόδια που προβάλει, αν θα προβάλει τελικά, η Αλβανική πλευρά στο δικαιώματα αυτοπροσδιορισμού των Βορειοηπειρωτών απανταχού της Αλβανίας και την ένταξή τους στην αναγνωρισμένη μειονότητα.

Είναι καιρός πλέον η Ελληνική Πολιτεία να ασχοληθεί σοβαρά με όλα τα ζητήματα του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού θέτοντας τεκμηριωμένα όρους, προϋποθέσεις και αιτήματα στην Αλβανική πλευρά. Ο μέσος Β/Ητης ήταν και παραμένει ενεργό μέλος της εξωστρεφούς φιλοευρωπαϊκής Αλβανικής κοινωνίας εβρισκόμενος πάντα αντιμέτωπος με το εθνικιστικό, οπισθοδρομικό και φονταμενταλιστικό τμήμα της. Θα είναι πάντα αρωγός και πρωτεργάτης προόδου της χώρας προς την Ευρωπαϊκή ένταξη, την ανάπτυξη και την ευημερία.

Η τυπική αποδοχή της ελληνικότητας κάθε Β/Ητη από το Αλβανικό κράτος δεν έχει παρά να συμβάλει θετικά στην παραπάνω πορεία, στην Ελληνοαλβανική συνεργασία και στο εξευρωπαϊσμένο προφίλ της χώρας. Οι Βορειοηπειρώτες έχουμε επιβιώσει και θα επιβιώσουμε σε πείσμα κάθε προσπάθειας εξαλβανισμού, γιατί το νήμα που μας συνδέει με τις ρίζες μας υφαίνεται από τον πολιτισμό, την παράδοση, τις αξίες και τα πρότυπα των απανταχού Ελλήνων.

 Πηγή:http://www.proinoslogos.gr/pn/index.php?module=pagesetter&func=viewpub&tid=11&pid=1083

► «Οι Τούρκοι τα κόλλυβα τα έχουν στη μέση τους. Θα πάθουνμεγάλο κακό. Τότε θα επέμβη από πάνω ο Ρώσος και θα γίνει όπως τα λέει η προφητεία του Αγίου Κοσμά. Οι μεγάλοι θα φροντίσουν…Την Κωνσταντινούπολη οι Έλληνες πρέπει να τη φυλάξουν. Και, έτσι, ο Θεός θα τη χαρίσει σε μας. Θα μας βοηθήσει ο Θεός, γιατί είμαστεΟρθόδοξοι»… σελ. 410

► «Η Τουρκία θα διαλυθεί και, μάλιστα, θα τη διαλύσουν οι ίδιοι οι σύμμαχοι» Μάρτιος 1994, σελ. 412

► «Οι Τούρκοι έχουν  τα κόλλυβα στο ζωνάρι τους» 1991, σελ. 413

► «Άντε, άντε, δε θα είμαι να σε καμαρώσω στην προέλαση, όταν θα προελαύνει ο ελληνικός στρατός για την Κωνσταντινούπολη» 1992, προς Αξκο της Π.Α., σελ. 413

► «Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός είχε δίκιο που είπε για τα «Εξαμίλια», διότι τα «Εξαμίλια» δεν είναι ούτε  χωριά, ούτε πόλεις, αλλά είναι τα έξι ναυτικά μίλια, η ζώνη των έξι μιλίων που περιβάλλει τα παράλια της Ελλάδας και κάθε νησί μας. «Εξαμίλι» είναι κάθε σημείο που απέχει έξι μίλια από τις ακτές της Ελλάδας, χερσαίες ή νησιωτικές. Εκεί, λοιπόν, θα γίνει εκείνο που είπε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός» σελ. 417

► «Όταν ο τουρκικός στόλος ξεκινήσει να κατευθύνεται κατά της Ελλάδος και φθάσει στα έξι μίλια, πράγματι θα καταστραφεί. Θα είναι η ώρα που θα έχουν τα κόλλυβα στο ζωνάρι τους. Αλλά, αυτό δε θα γίνει από εμάς. Αυτό είναι το θέλημα του Θεού. Το «Εξαμίλι» θα είναι η αρχή του τέλους…..Μετά θα αρχίσουν όλα τα γεγονότα, που θα καταλήξουν στο να πάρουμε την Πόλη…. Την Πόλη θα μας τη δώσουν….. Θα γίνει πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας. Στην αρχή, οι Τούρκοι θα νομίσουν ότι νικάνε, αλλά αυτό θα είναι η καταστροφή τους. Οι Ρώσοι, τελικά, θα νικήσουν και θα πέσει η Πόλη στα χέρια τους. Μετά θα την πάρουμε εμείς…… Θα αναγκασθούν να μας τη δώσουν…» σελ. 417 – 418

► Οι Τούρκοι «θα καταστραφούν. Θα σβήσουν από το χάρτη, διότι είναι ένα έθνος, το οποίο δεν προέκυψε από την ευλογία του Θεού.Από τους Τούρκους το 1/3 θα πάει από όπου ξεκίνησαν, στα βάθη της Τουρκίας, το 1/3 θα σωθεί, διότι θα έχει εκχριστιανισθεί και το τελευταίο 1/3 θα σκοτωθεί στον πόλεμο αυτόν….» σελ. 418-419 σ.σ. πρόκειται για την γνωστή Προφητεία του Αγίου Κοσμά.

► «Δεν ήθελα τίποτα άλλο. Να με κρατούσε ο Θεός ακόμη λίγα χρόνια στη ζωή, για να έβλεπα την πατρίδα μου μεγαλωμένη. Θα μεγαλώσει…» σελ.  419

► «Η Τουρκία θα διαμελισθεί. Ο διαμελισμός αυτός σίγουρα μας ικανοποιεί και μας συμφέρει ως κράτος. Έτσι θ΄  απελευθερωθούν τα χωριά μας, οι αλύτρωτες πατρίδες. Η Κωνσταντινούπολη θα ελευθερωθεί, θα ξαναγίνει ελληνική. Θα ξαναλειτουργήσει η Αγία Σοφία» σελ.  422

► «Η Τουρκία θα διαμελισθεί σε 3-4 κομμάτια. Ήδη έχει αρχίσει η αντίστροφή μέτρηση. Εμείς θα πάρουμε τα δικά μας εδάφη, οι Αρμένιοι τα δικά τους και οι Κούρδοι τα δικά τους. Το κουρδικό θέμα έχει ήδη δρομολογηθεί. Αυτά θα γίνουν, όχι τώρα, αλλά σύντομα, όταν θα πάψει αυτή γενιά που κυβερνάει την Τουρκία και θα αναλάβεινέα γενιά πολιτικών. Τότε θα γίνει ο διαμελισμός της Τουρκίας. Πολύ σύντομα οι προσευχές που γίνονται κάτω από την επιφάνεια της γης, θα γίνονται επάνω στη γη και τα κεράκια που ανάβονται κάτω, θα ανάβονται επάνω (εννοούσε τους Κρυπτοχριστιανούς)….Πίστη και ελπίδα στο Θεό να υπάρχει και θα χαρούν πολλοί. Όλα αυτά θα γίνουν μέσα στα χρόνια αυτά. Έφτασε ο καιρός» σελ.  431

► «Οι Εγγλέζοι και οι Αμερικάνοι θα μας παραχωρήσουν την Κωνσταντινούπολη. Όχι γιατί μας αγαπάνε, αλλά γιατί αυτό θα συμπλέει με τα συμφέροντά τους» σελ. 432

► Οι Τούρκοι «θα κάνουν μόνο μία πρόκληση στην Ελλάδα, που θα έχει σχέση με την αιγιαλίτιδα ζώνη. Και εμάς θα μας πιάσει πείνα. Θα πεινάσει η Ελλάδα. Και επειδή θα κρατήσει αυτή η μπόρα κάποιο διάστημα, μήνες θα είναι, “θα πούμε το ψωμί ψωμάκι”» σελ. 434 και άλλη φορά έλεγε … «Να έχετε ένα κτηματάκι και λίγο να το καλλιεργήτε. Κοντά σε σας, θα βοηθήσετε και κάποιον που δε θα έχει»σελ. 436

► «Όταν ακούσεις στην τηλεόραση να γίνεται θέμα για τα μίλια, για την επέκταση των μιλίων (της αιγιαλίτιδας ζώνης) από 6 σε 12 μίλια, τότε από πίσω έρχεται ο πόλεμος. Ακολουθεί….Μετά την πρόκληση των Τούρκων, θα κατεβούν οι Ρώσοι στα Στενά. Όχι για να βοηθήσουν εμάς. Αυτοί θα έχουν άλλα συμφέροντα. Αλλά, χωρίς να το θέλουν, θα βοηθάνε εμάς. Τότε, οι Τούρκοι για να υπερασπισθούν τα Στενά, που είναι στρατηγικής σημασίας, θα συγκεντρώσουν εκεί και άλλα στρατεύματα. Παράλληλα δε, θα αποσύρουν δυνάμεις από καταληφθέντα εδάφη. Όμως, θα δουν τότε τα άλλα κράτη της Ευρώπης, συγκεκριμένα η Αγγλία, η Γαλλία, η Ιταλία και άλλα έξι – εφτά κράτη της ΕΟΚ, ότι η Ρωσία θα αρπάξει μέρη, οπότε θα πουν: “Δεν πάμε κι εμείς εκεί πέρα, μήπως πάρουμε κανένα κομμάτι;” Όλοι, όμως θα κυνηγούν τη μερίδα του λέοντος. Έτσι θα μπουν και οι Ευρωπαίοι στον πόλεμο…..Θα βγάλει η (ελληνική) κυβέρνηση απόφαση να μη στείλη στρατό. Θα κρατήσει στρατό μόνο στα σύνορα. Και θα είναι μεγάλη ευλογία που δε θα πάρει μέρος. Γιατί , όποιος πάρει μέρος σ΄ αυτόν τον πόλεμο (εν. τον ευρωπαϊκό),χάθηκε…»… 434

► «Οι Τούρκοι θα μας χτυπήσουν, αλλά η Ελλάδα δε θα πάθει μεγάλη ζημιά. Δε θα περάσει πολύς καιρός μετά την επίθεση των Τούρκων στη χώρα μας και τότε οι Ρώσοι θα κτυπήσουν τους Τούρκους και θα τους διαλύσουν. Όπως ένα φύλλο χαρτί που το χτυπάς και διαλύεται, έτσι και οι Τούρκοι θα διαλυθούν. Το 1/3 από αυτούς θα σκοτωθεί, το 1/3 θα εκχριστιανισθούν και το 1/3 θα πάει στην Κόκκινη Μηλιά. Η χρησιμοποίηση των νερών του Ευφράτη για αρδευτικά έργα από τους Τούρκους θα είναι μια προειδοποίηση ότι άρχισε η προετοιμασία του μεγάλου πολέμου που θα ακολουθήση» 1991, σελ. 439

► «Μετά τη διάλυση της Τουρκίας, η Ρωσία θα συνεχίσει τον πόλεμο μέχρι τον Περσικό Κόλπο και θα σταματήσουν τα στρατεύματά της έξω από την Ιερουσαλήμ. Τότε οι δυτικές δυνάμεις θα δώσουν προθεσμία στους Ρώσους για να αποσύρουν από τα μέρη αυτά τα στρατεύματά τους, τόσο χρόνο όσο χρειάζεται για να γίνουν τα λάχανα, δηλαδή 6 μήνες. Η Ρωσία, όμως, δε θα αποσύρει τις δυνάμεις της. Και τότε οι δυτικές δυνάμεις θα αρχίσουν να συγκεντρώνουν στρατεύματα, για να επιτεθούν στους Ρώσους. Ο Πόλεμος που θα ξεσπάσει θα είναι Παγκόσμιος και θα έχει ως συνέπεια να χάσουν οι Ρώσοι. Θα ακολουθήσει μεγάλη σφαγή. Οι μεγαλουπόλεις θα γίνουν παραγκουπόλεις. Εμείς, οι Έλληνες, δεν θα συμμετάσχουμε στον παγκόσμιο πόλεμο.» σελ. 440 – 441

► «Η διοίκηση της Πόλης , από μας, θα είναι και στρατιωτική και πολιτική»!!! 1991, σελ. 435

► «Εσύ (είπε σε νεαρό φοιτητή του Πολυτεχνείου Ξάνθης), σαν πολιτικός μηχανικός, θα συμβάλεις στην ακοικοδόμηση της Πόλης, γιατί η Πόλη θα ανοικοδομηθεί από την αρχή» σελ.  435

http://www.noiazomai.net/36.html

Την αποκαθήλωση της Ορθοδοξίας από τη Βόρειο Ήπειρο έχει ξεκινήσει το αλβανικό κράτος, αρπάζοντας από την Αρχιεπισκοπή των Τιράνων την εκκλησία της Παναγίας στην Πρεμετή.

Τη στιγμή που οι γείτονές μας ζητούν την υποστήριξη της χώρας μας για την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αποσπούν ετησίως εκατομμύρια ευρώ για αναπτυξιακά έργα, προβαίνουν σε αλλεπάλληλες ενέργειες για να αφανίσουν το ελληνικό στοιχείο. Και σαν να μην έφτανε αυτό, οι αυτοαποκαλούμενοι Αλβανοί «Τσάμηδες» ζητούν να επιστρέψουν στα «σπίτια» και στις «περιουσίες» τους στην Ελλάδα.

Στις 5 Ιουνίου το αλβανικό κράτος προσπάθησε να υφαρπάξει την εκκλησία, προχωρώντας στην κατάσχεσή της, εφαρμόζοντας σχετική απόφαση του Ανώτατου Αλβανικού Δικαστηρίου. Κάτοικοι, όμως, της Βόρειας Ηπείρου, είχαν αμπαρωθεί μέσα στον ναό και άλλοι ? σχηματίζοντας αλυσίδα ? εμπόδισαν, έστω και για λίγες εβδομάδες, τους δημόσιους λειτουργούς να τη βεβηλώσουν.

Που βασίστηκε η απόφαση; Σύμφωνα με τον νόμο του αλβανικού κράτους, το 80% του εμβαδού του κτιρίου που έχει προστεθεί δεν είναι λατρευτικός χώρος και μόνο το 20% είναι ναός. Άρα από τη στιγμή που, όπως διατείνονται οι αλβανικές αρχές, έχει αλλοιωθεί ο χαρακτήρας του, πρέπει να επανέλθει στην πρότερη χρήση του. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με την πρώτη απόφαση του ίδιου δικαστηρίου, το μεγαλύτερο τμήμα του κτιρίου ήταν λατρευτικός χώρος, γι αυτό και οριζόταν η επιστροφή του στην ορθόδοξη Εκκλησία.

Νωπές είναι οι μνήμες από τα επεισόδια που προσπάθησαν να δημιουργήσουν αλβανικά εθνικιστικά στοιχεία στην ίδια πόλη, με αφορμή την εκταφή των Ελλήνων στρατιωτών που έχασαν τη ζωή τους το 1940 ??41.

Οι ίδιοι κύκλοι δεν επιθυμούν τη δημιουργία τριών κοιμητηρίων προκειμένου να συγκεντρωθούν τα οστά των Ελλήνων στρατιωτών. «Οι κρατικές αρχές αυθαίρετα και βίαια υποστήριζαν ότι τα εκεί ανευρεθέντα οστά δεν ανήκουν σε Έλληνες στρατιώτες, αλλά σε μουσουλμάνους. Με σκαιότητα συμπεριφέρθηκαν στον ιερέα της περιοχής, τον οποίον μάλιστα κατηγόρησαν ως πράκτορα της Ελλάδας», δήλωσε ο μητροπολίτης Κονίτσης κ. Ανδρέας. Κληρικοί και λαϊκοί της εκκλησίας της Αλβανίας διαμαρτύρονται «για τον άδικο και τεχνητό θόρυβο με τον οποίο ακραίοι εθνικιστικοί κύκλοι προσπαθούν να προσβάλουν με αστήρικτες κατηγορίες ορθόδοξους κληρικούς και γενικότερα την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας και τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο», χαιρετίζοντας ωστόσο τη συμφωνία σταθεροποίησης και σύνδεσης μεταξύ Αλβανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΤΟ ΣΤΟΧΑΣΤΡΟ

Στο στόχαστρο όμως δεν τίθεται μόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας αλλά και ο Προκαθήμενός της, Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος. Ο κ.Αναστάσιος, φάρος φωτεινός στο στερέωμα της Ορθοδοξίας, έχει διακριθεί παγκοσμίως τόσο για το ποιμενικό όσο και το κοινωνικό έργο που πραγματοποιεί στην Αλβανία. Με δική του πρωτοβουλία χτίζονται νοσοκομεία, σχολεία, ανοίγονται δρόμοι, φτιάχνονται υδραγωγεία. Οι διαλέξεις δε που δίνει στα αλβανικά πανεπιστήμια κατακλύζονται από μουσουλμάνους φοιτητές.

Μάλιστα, όταν τον προσεγγίζουν επιχειρηματίες για να προσφέρουν χρήματα στην Εκκλησία της Αλβανίας, ο ίδιος λέει: « Δώσε μου εργαλεία για να υλοποιήσω το όραμά μου». Εκσκαφείς, μπουλντόζες και μηχανήματα για να γίνουν δημόσια έργα.

Παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις, σε διεθνείς οργανισμούς, οι αλβανικές αρχές δεν έχουν επιστρέψει όλες τις εκκλησίες ,τα μοναστήρια, τις εκκλησιαστικές εκτάσεις, τις εικόνες, τα ιερά σκεύη, τα εκκλησιαστικά αρχεία και τα έργα τέχνης που είχε αφαιρέσει το αθεϊκό καθεστώς από την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Η ιστορία του Ναού

Το πρώτο κτίσμα του ναού της Γέννησης της Θεοτόκου ανεγέρθηκε το 1600. Το 1929 ξαναχτίστηκε και το 1941 επισκευάστηκε μετά τις ζημιές που υπέστη από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς. Το 1967 το καθεστώς του Χότζα τον μετέτρεψε σε πολιτιστικό παλάτι. Αυτήν την περίοδο οικήματα προστέθηκαν γύρω από την εκκλησία, με αποτέλεσμα να αλλοιωθεί το σχέδιό της. Παράθυρα και θύρες κλείστηκαν, ενώ οι τοίχοι γκρεμίστηκαν για να ενωθεί με την γκαλερί έργων τέχνης που δημιουργήθηκε. Το 2001 επιστράφηκε στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας. Το 2003 με δικαστική απόφαση οι τοπικές αρχές προσπάθησαν να ξαναλειτουργήσουν την εκκλησία ως πολιτιστικό κέντρο, καθώς ? όπως ισχυρίζονταν ? ο ναός δεν εξυπηρετούσε κανέναν σκοπό.

Πηγή:presstime
Αρ.φύλ.138
Σελ.24

 Αντιγραφή από http://hellenicrevenge.blogspot.com/2009/01/blog–post_4556.html 

Δυο ισχυρές εκρήξεις αλλά και βίαιες διαδηλώσεις συγκλόνισαν χθες Παρασκευή την Μιτρόβιτσα, εστία έντασης τον τελευταίο καιρό στο Κοσσυφοπέδιο. Οι ταραχές, στη διάρκεια των οποίων έξι άνθρωποι τραυματίστηκαν, ξέσπασαν με τον τραυματισμό ενός Σέρβου εφήβου. Σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχων της αστυνομίας, η πρώτη έκρηξη κατέστρεψε επτά αυτοκίνητα κοντά σε ένα καφέ-μπαρ σε της Μιτρόβιτσα όπου κατοικούν κυρίως Σέρβοι.

Λίγη ώρα αργότερα, έξαλλοι Σέρβοι διαδηλωτές πυρπόλησαν δύο καταστήματα που ανήκουν σε Αλβανούς. Όταν οι πυροσβέστες έσπευσαν στο σημείο, σημειώθηκε η δεύτερη έκρηξη.

«Τρεις πυροσβέστες και τρεις άλλοι άνθρωποι διακομίσθηκαν στο νοσοκομείο για νοσηλεία. Η κατάστασή τους είναι σταθερή» δήλωσε ο Σέρβος διευθυντής του νοσοκομείου στην Μιτρόβιτσα, Μάρκο Γιάκσιτς.

Η αστυνομία δεν έκανε καμιά εκτίμηση σχετικά με τα αίτια των εκρήξεων, η δεύτερη εκ των οποίων σημειώθηκε στο λεγόμενο Βοσνιακό Μαχαλά, μια απομονωμένη περιοχή όπου ζουν κυρίως Αλβανοί και βρίσκεται στο σερβικό τομέα της διχασμένης πόλης.

Οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ και της EULEX, της αστυνομικής δύναμης της ΕΕ στο Κοσσυφοπέδιο, ενίσχυσαν την παρουσία τους και στην περιοχή έκαναν περιπολίες τεθωρακισμένα οχήματα.

«Το ΝΑΤΟ και η EULEX έθεσαν την κατάσταση υπό έλεγχο» δήλωσε ο εκπρόσωπος της αστυνομίας του Κοσσυφοπεδίου στην Μιτρόβιτσα, Μπεσίμ Χότι.

Οι ήδη τεταμένες σχέσεις Σέρβων κι Αλβανών στην Μιτρόβιτσα έχουν εξαφθεί μετά τον τραυματισμό ενός Σέρβου εφήβου από δύο Αλβανούς συνομήλικούς του με μαχαίρια, την 30ή Δεκεμβρίου, που εξώθησε εκατοντάδες Σέρβους να πυρπολήσουν αλβανικά καταστήματα και να προκαλέσουν ζημιές σε αυτοκίνητα με πινακίδες Κοσσυφοπεδίου. Οι δύο νεαροί δράστες συνελήφθησαν.

Η ένταση στην Μιτρόβιτσα κορυφώθηκε μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου από τη Σερβία το Φεβρουάριο. Στο βόρειο τμήμα της πόλης ζουν περίπου 20.000 Σέρβοι οι οποίοι αρνούνται να συνεργασθούν με τους κοσοβάρικους θεσμούς και εξακολουθούν να θεωρούν το Βελιγράδι ως την πρωτεύουσά τους.

Το σύνολο της Σερβικής μειοψηφίας στο Κοσσυφοπέδιο -πλέον αριθμεί 120.000 μέλη επί του συνόλου των 2 εκατ. κατοίκων του Κοσόβου- απορρίπτουν την ανεξαρτητοποίηση από τη Σερβία.

Πηγή http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=2&artId=249066

   Όλοι μας αναμένουμε τα Χριστούγεννα, όλοι μας χαιρόμαστε τα Χριστούγεννα, και οι νέοι και οι ηλικιωμένοι, και οι άρρωστοι και οι υγιείς, και οι ελεύθεροι και οι μη ελεύθεροι, – γενική χαρά.
…
   Όμως, οι συνθήκες στις οποίες σήμερα περιμένουμε και γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα, διαφέρουν πολύ από εκείνες τις συνθήκες στις οποίες αυτή η γιορτή αναμενόταν και αναμένεται σε οποιοδήποτε άλλο μέρος στη Σερβία εκτός Κοσσόβου και Μετόχιων. Αυτό είναι η γνωστή κατάσταση ασφάλειας και ο τρόπος ζωής μας σαν σε γκέτο, στερούμενοι πολλών δυνατοτήτων, των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων καθώς και της ελευθερίας κινήσεως (ακόμη και να πηγαίνουμε ελεύθερα στο δάσος για το Χριστουγεννιάτικο δέντρο).  Όμως ούτε υπό τέτοιες περιστάσεις και δυσκολίες τίποτα δεν μπορεί να θολώσει την εσωτερική χαρά την οποία μας φέρει η εορτή των Χριστουγέννων, οπότε και σήμερα στο Κόσσοβο και τα Μετόχια η Γέννηση του Χριστού γιορτάζεται με παραδοσιακά σερβικά έθιμα. Κι εδώ αυτοί που χαίρονται περισσότερο τα Χριστούγεννα είναι τα παιδιά.
  …
   Επί πολύ καιρό (πάνω από εξήντα χρόνια υπό τον κομμουνισμό) προγραμματισμένα και συστηματικά δουλευόταν στην εκκοσμίκευση του σερβικού λαού, στον χωρισμό του από τους αγίους πρόγονους και τα ορθόδοξα θεμέλια. Η έναρξη του 21ου πρώτου αιώνα είναι η έναρξη όταν οι Σέρβοι άρχισαν να συνέρχονται από μέθη της κομουνιστικής ιδεολογίας. Αυτό μοιάζει με την αποκατάσταση του ανθρώπου από μακροχρόνια και βαριά ασθένεια. Ύστερα από περισσότερες δεκαετίες αθεϊστικής και άθεης εξολόθρευσης του λαού μας, όταν όλες οι πνευματικές αξίες αμφισβητήθηκαν, όταν πολλές γενιές μεγάλωσαν χωρίς καμία θρησκευτική αγωγή, σήμερα είναι ο καιρός μιας βαθμιαίας, αυθόρμητης επιστροφής στον Θεό, στην Εκκλησία και στον ίδιο τον εαυτό μας. Όταν πρόκειται για τον σερβικό λαό, εκεί δεν υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ εκείνου του μέρους που ζει στο Κόσσοβο και τα Μετόχια και εκείνων των Σέρβων οι οποίοι ζουν στα υπόλοιπα μέρη της Σερβίας, στο χώρο της πρώην Γιουγκοσλαβίας ή οπουδήποτε στον κόσμο. Δυστυχώς, ακόμα μας «στολίζει» παντού η μη γνώση της πίστης μας και η ζωή όχι σύμφωνα με την πίστη. Παρ?όλα αυτά, πιστεύουμε στην λαϊκή αποκατάσταση από πνευματική άποψη, όσο και να είναι αυτή η διαδικασία μακροχρόνια και βασανιστική.

Στο να συνέρθει ο λαός μας από μέθη συμβάλλουν οι δυσχέρειες και τα δεινά των Σέρβων και των σερβικών ιερών στο Κόσσοβο και τα Μετόχια, τα οποία διαρκούν εδώ και δέκα χρόνια, και τα οποία έχουν πάρει φοβερές διαστάσεις. Αυτό είναι ο πόνος και η φροντίδα της καθημερινότητάς Μας. Συχνά ακούμε την ερώτηση: Εμείς σαν λαός τι πρέπει να κάνουμε όταν πρόκειται για το Κόσσοβο και τα Μετόχια; Για Μας αυτό είναι δύσκολη ερώτηση. Όμως, τώρα ενώπιον των Χριστουγέννων, θεωρούμε ότι αυτό που χρειάζεται το περισσότερο είναι, τόσο οι εκπρόσωποι της εξουσίας, όσο και όλος ο λαός στο σύνολο, να επιστραφούμε στον Θεό και στον εαυτό μας, να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τον λαό και το κράτος ως σύνολο, να πάψουν οι αμοιβαίοι διχασμοί και  εξολοθρεύσεις, να θεραπευτεί το πνεύμα και η ηθική μέσα μας. Με μια λέξη, όπως μιλούσε ο άγιος Επίσκοπος Νικόλαος (Βελιμίροβιτς), να ανανεωθούμε βιολογικά, να πολλαπλασιαστούμε, να συμφωνηθούμε και να θεοποιηθούμε. Τότε θα βρεθεί η λύση για όλα τα ζητήματα κι προβλήματά μας, καθώς και για το πρόβλημα του Κοσσόβου και των Μετόχιων.

Ταυτόχρονα, άσχετα από τη μονομερή, παράνομη και άνομη διακήρυξη ανεξαρτησίας του Κοσσόβου από την πλευρά των Αλβανών και τη διεθνή στάση ως προς το ζήτημα αυτό, είμαστε υποχρεωμένοι να τρέφουμε και αναπτύσσουμε την συνείδηση του λαού μας σχετικά με το τι είναι το Κόσσοβο και τα Μετόχια για μας, από τα νηπιαγωγεία μέχρι τα Πανεπιστήμια και τα γεροκομεία. Πρέπει μια φορά να καταλάβουμε ότι αυτό είναι το πιο άγιο και το πιο σημαντικό μέρος της πατρίδας μας, ότι είναι το λίκνο της πνευματικότητάς μας, του πολιτισμού μας και της κρατικότητάς μας. Ότι το Κόσσοβο για τη Σερβία και το σερβικό λαό είναι αυτό που η καρδιά είναι στον άνθρωπο.

 Όταν βγαλθεί η καρδιά, ο άνθρωπος δεν υπάρχει πια. Εάν, να μην δώσει ο Θεός, χάσουμε το Κόσσοβο, αναγνωρίσουμε και αποδεχτούμε τον χωρισμό του από τη Σερβία, η Σερβία δεν θα υπήρχε πια, ούτε εμείς οι Σέρβοι σαν έθνος. Το Κόσσοβο είναι αναπαλλοτρίωτη ταυτότητά μας, το δελτίο ταυτότητάς μάς, άνευ του οποίου δεν θα ήμασταν αναγνωρίσιμοι. Για τον λόγο αυτό αναμένουμε να συνεχιστεί η διαδικασία πνευματικής ανανέωσης, η εξουσία αυτή να κάνει εκείνο που δεν πέτυχε η προηγούμενη, και αυτό είναι να δημιουργήσει και καθορίσει ξεκάθαρα το κρατικό και εθνικό συμφέρον όταν πρόκειται για το Κόσσοβο και τα Μετόχια, να προσεγγίσει στην επίλυση του ζητήματος αυτού ενιαία, κρατικά και υπεύθυνα, και όχι κομματικά και εγωιστικά, όπως, δυστυχώς, μέχρι τώρα πιο συχνά έχει γίνει.

Από τη διεθνή κοινότητα αναμένουμε πιο συνεπή συνηγορία για την εκτέλεση της Απόφασης 1244 του Συμβουλίου Ασφάλειας των ΗΕ και μια αμερόληπτη σχέση προς όλους τους κάτοικους του Κοσσόβου και των Μετόχιων, ειδικά όταν πρόκειται για την επιστροφή των διωχθέντων ατόμων και την τήρηση των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων.   Με τέτοιες σκέψεις και ευλαβείς ευχές, όλους τους αδελφούς και  αδελφές, όλα τα πιστά τεκνά της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, όλους τους αναγνώστες και όλους τους ορθόδοξους χριστιανούς χαιρετάμε με τον παραδοσιακό χαιρετισμό ειρήνης και χαράς

ΕΙΡΗΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ! ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΓΕΝΝΗΘΗ! ΑΛΗΘΩΣ ΕΓΕΝΝΗΘΗ! ΕΥΤΥΧΥΣΜΕΝΟ ΤΟ ΝΕΟ ΕΤΟΣ 2009!

 
τα Χριστούγεννα του 2008                                                 Μητροπολίτης ΑΡΤΕΜΙΟΣ

Πηγή http://www.eparhija-prizren.com/defaultG.asp?idvestep=3347

Ο Σεβασμιότητας Μητροπολίτης Ράσκας-Πριζρένης κ. Αρτέμιος απεύθυνε με την ευκαιρία των Χριστουγέννων επιστολή στο ποίμνιό του στο Κόσσοβο και τα Μετόχια. Στους Έλληνες επισκέπτες του σάιτ μας μεταφέρουμε απόσπασμα από την Επιστολή μεταφρασμένη στην ελληνική γλώσσα.
    Η Σερβική Ορθοδόξου Εκκλησία χρησιμοποιεί το Ιουλιανό Ημερολόγιο (παλιό), συνεπώς στη Σερβία ακόμη διαρκεί η νηστεία των Χριστουγέννων.
    Οι Σέρβοι στο Κόσσοβο αναμένουν την 25η Δεκεμβρίου (7η Ιανουαρίου), τα δέκατα Χριστούγεννα υπό την κατοχή των εγκληματικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ, με την ελπίδα ότι σύντομα θα γιορτάσουν τα Χριστούγεννα στην ελευθερία, με το σερβικό στρατό στο Κόσσοβο.

 Υπηρεσία Τύπου της Μητρόπολης Ράσκας-Πριζρένης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑΤουρκική προκλητικότητα Σκληρό πόκερ για το ταξίδι στην Αγκυρα

Δραματικές διαστάσεις προσλαμβάνει η τουρκική προκλητικότητα στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ερωτηματικά και ανησυχίες για το βάθος των επιδιώξεων της Αγκυρας.

Στρατιωτικές πηγές αξιολογούν ως νέα πρακτική την αναχαίτιση από τουρκικά μαχητικά των ελληνικών στρατιωτικών αεροσκαφών που προσεγγίζουν ακριτικά νησιά. Το τελευταίο περιστατικό σημειώθηκε την παραμονή των Χριστουγέννων, όταν ελικόπτερο του Στρατού που πετούσε κοντά στο Φαρμακονήσι κλήθηκε από τουρκικά ραντάρ να αποχωρήσει από την περιοχή γιατί, όπως είπαν στο πλήρωμά του, πετούσε σε τουρκικό εναέριο χώρο.

Ανάλογο περιστατικό είχε σημειωθεί και στις Οινούσσες, επίσης με ελληνικό ελικόπτερο, το οποίο απειλήθηκε με αναχαίτιση.

Οι τουρκικές προκλήσεις συνεχίστηκαν και χθες με πτήσεις οπλισμένων αεροσκαφών στο πεδίο βολής Ανδρου και υπερπτήση πάνω από το Αγαθονήσι.

Διπλωματικοί κύκλοι επισημαίνουν τη συστηματικότητα με την οποία η τουρκική πολεμική αεροπορία πραγματοποιεί χαμηλές πτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά με ιδιαίτερη επιμονή στο Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι. Για παράδειγμα, μόλις προχθές έγινε προσομοίωση βομβαρδισμού από τέσσερα τουρκικά F-16, τα οποία πέταξαν πολύ χαμηλά, στα 400 μέτρα, πάνω από το Αγαθονήσι. Ο σχηματισμός αποτελείτο από οκτώ οπλισμένα τουρκικά F-16 τα οποία εισέβαλαν στις 12.11 το μεσημέρι στο FIR Αθηνών από την περιοχή ανάμεσα στη Χίο και τη Λέσβο. Παρά το γεγονός ότι τα τουρκικά αεροσκάφη αναγνωρίστηκαν και αναχαιτίστηκαν εικονικά από ελληνικά μαχητικά, δύο από τους εισβολείς ενεπλάκησαν σε αερομαχία με τα δικά μας αεροσκάφη νοτιοδυτικά της Χίου. Την ίδια ώρα τα τέσσερα τουρκικά μαχητικά πετούσαν πάνω από το Αγαθονήσι, ενώ τα τελευταία δύο F-16 του τουρκικού σχηματισμού δημιουργούσαν ασπίδα προστασίας αποκλείοντας τη νησίδα των Δωδεκανήσων. Η εικονική επιδρομή των τουρκικών αεροσκαφών είχε διάρκεια 31 λεπτών. Μόλις πριν από δέκα μέρες τα τουρκικά μαχητικά εκτέλεσαν ανάλογη προσομοίωση πάνω από το Φαρμακονήσι.

Τη Δευτέρα είχαν καταγραφεί συνολικά δύο παραβάσεις (αφού οι εισβολείς προσμετρώνται ανά σχηματισμό και όχι ανά αεροσκάφος!) του FIR Αθηνών και δέκα παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου.

Η ευθεία αμφισβήτηση του status quo στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο προβληματίζει σοβαρά παράγοντες της ελληνικής διπλωματίας, που διαπιστώνουν ότι, ένα χρόνο μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού κ. Κ. Καραμανλή στην Αγκυρα, στην αθέατη πλευρά των ελληνοτουρκικών σχέσεων υπάρχει κλιμακούμενη ένταση.

   Πηγή :http://www.e–tipos.com/newsitem?id=68055