Οι μαθητές που ετοιμάζονται για τις Πανελλήνιες σχεδόν κάθε Κυριακή γράφουν διαγώνισμα. Τα φροντιστήρια και όσοι κάνουν ιδιαίτερα «σέβονται» τον εαυτό τους και δεν μπορούν να αφήσουν την Κυριακή εκτός του προγράμματος των μαθητών. Αλλά και όσοι ασχολούνται με την διασκέδαση των ανθρώπων, με την έξοδό τους, τον καφέ, το φαγητό, το ποτό τους είναι αυτονόητο ότι την Κυριακή περιμένουν. Τώρα πλέον έχει καταργηθεί και η κυριακάτικη αργία των εμπορικών καταστημάτων. Η μισή κοινωνία περιμένει την άλλη μισή την Κυριακή για να της προσφέρει υπηρεσίες, να ζήσει, να κερδίσει…

                Η γενιά των γονέων των σημερινών υποψηφίων, όταν έδινε Πανελλήνιες, θεωρούσε αδιανόητο η Κυριακή να μην είναι ελεύθερη. Τα διαγωνίσματα γράφονταν το Σάββατο, εναλλάξ με την Έκθεση. Η Κυριακή είχε ιερότητα. Ακόμη κι αν δεν πήγαινες εκκλησία, ήταν μέρα αλλαγής ρυθμού. Ακόμη κι αν το απόγευμα ήταν αφιερωμένο στο διάβασμα, έφτανε το αλλιώτικο κυριακάτικο πρωινό ώστε η ημέρα να είναι γιορτή. Σήμερα είναι ευκαιρία εργασίας και κατανάλωσης. Σημεία των καιρών.

                Έχουμε συμβιβαστεί ως κοινωνία με το γεγονός ότι το ήμισυ των συνανθρώπων μας δεν τηρεί την εντολή της Γραφής «μία ημέρα να είναι αφιερωμένη στον Κύριο τον Θεό σου». Βοηθούμε μάλιστα αποφασιστικά προς αυτή την κατεύθυνση. Απέχουμε από τον εκκλησιασμό κανονίζοντας άλλες δραστηριότητες, αθλητικές, πολιτισμικές, εκδρομικές, κοινωνικές, φυσιολατρικές. Έχουμε ήσυχη την συνείδησή μας όταν χτυπά η καμπάνα, διότι  νιώθουμε τόσο κουρασμένοι και δικαιούμαστε την συνέχεια του ύπνου. Δεν καταλαβαίνουμε ότι αν η Κυριακή δεν ξεκινά από τον ναό, τότε ήδη έχει απο-ιεροποιηθεί. Γιατί να μην πάμε για ψώνια μετά; Γιατί να μην πιούμε έξω τον καφέ μας ή να μην φάμε το φαγητό μας εκτός του σπιτιού μας; Γιατί να μη είναι η πιο εκκοσμικευμένη ημέρα της εβδομάδας, η οποία ξεκινά από το Σαββατόβραδο του ξενυχτιού, ενίοτε και της αμαρτίας;

                Η οικονομία ζητά η Κυριακή να είναι ημέρα κατανάλωσης. Θεωρεί υποκρισία να ανοίγουν τα μαγαζιά μετά την ώρα του εκκλησιασμού. Κι αν τηρήσει την ρήτρα αυτή, οι εργαζόμενοι είναι από νωρίς εκεί.  Η Κυριακή είναι η ευκαιρία να κάνουμε τις δουλειές που δεν προλάβαμε την εβδομάδα, όχι η ημέρα που μαζευόμαστε στο τραπέζι ως οικογένεια, η μέρα της συνάντησης και της ενότητας, αλλά μία ακόμη συνέχεια του τρόπου ζωής που ξεχνά Θεό και πλησίον.

                Η Εκκλησία δεν αντέδρασε ιδιαίτερα στο άνοιγμα των καταστημάτων και τις Κυριακές. Δεν αντιδρά όταν τα παιδιά κάνουν μάθημα την Κυριακή, ούτε φωνάζει, έστω και βοώσα εν ερήμω, στους γονείς ότι χωρίς ιερή μέρα, δεν υπάρχει ζωή που να γίνεται ιερή. Καταλαβαίνει το άγχος των παιδιών που πρέπει να προετοιμασθούν για τις εξετάσεις. Το άγχος των οικογενειών που πρέπει να συμπληρώσουν τα ψώνια που δεν έκαναν την εβδομάδα. Το άγχος των ανθρώπων να κάνουν κάτι διαφορετικό τις Κυριακές. Δεν τόνισε ότι ο μόνος λόγος εργασίας της Κυριακής είναι η ανάγκη της αγάπης. Η μάνα που μαγειρεύει. Ο εργαζόμενος στα νοσοκομεία, στην συγκοινωνία, όπου υπάρχει ωφέλεια. Δεν επέμεινε, αν δε γίνεται αλλιώς, όλα να ξεκινούν μετά την λειτουργία. Τουλάχιστον να λειτουργούνται μικροί και μεγάλοι, να ανταλλάσσουν το άγχος με την εμπιστοσύνη στην πρόνοια του Θεού. Την μόνη που σε κάνει να νικάς τον χρόνο!

 Η ευθύνη και πάλι είναι προσωπική…

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» στο φύλλο της Τετάρτης 6 Δεκεμβρίου 2017

http://themistoklismourtzanos.blogspot.gr/

            Οι πιο δύσκολες περιστάσεις στην ζωή της οικογένειας είναι ο θάνατος και το διαζύγιο. Απώλεια είναι και ο χωρισμός. Η οικογένεια ζει τον ξεριζωμό της σχέσης με πρωταγωνιστές τους συζύγους.  Τα παιδιά βιώνουν μία σειρά από διλήμματα, όταν διαπιστώσουν ότι αυτό που γνώριζαν ως οικογένεια αλλάζει ριζικά. Δεν θα είναι και οι δύο γονείς στο σπίτι, αλλά θα χρειάζεται τα παιδιά να μοιράζονται τον χρόνο τους ξεχωριστά. Οι γονείς δεν θα είναι άμεσα διαθέσιμοι. Στην παιδική ψυχή, συνειδητά ή ασυνείδητα, θα δεσπόζει το ερώτημα ποιος φταίει περισσότερο. Πιθανόν να χρησιμοποιηθούν είτε από τον ένα γονέα είτε από τον άλλο ως μέσο πίεσης. «Ποιον να αγαπώ περισσότερο;». «Γιατί να χρειαστεί να επιλέξω τον έναν εις βάρος του άλλου;». «Πόσο φταίω εγώ που οι γονείς μου χώρισαν;».

                Ακόμη κι αν το διαζύγιο είναι συχνά ανακουφιστικό για την ένταση που έχει συσσωρευτεί στη σχέση του ζευγαριού, το παιδί δεν αισθάνεται άνετα στην νέα κατάσταση. Έχει χάσει, όχι βεβαίως οριστικά, την ελπίδα ότι οι γονείς του θα βρούνε λύση στα προβλήματα της σχέσης τους, ότι θα επιστρέψουν ο ένας στον άλλον, ότι κάποιο θαύμα θα γίνει και η αγάπη θα νικήσει. Ο χρόνος που περνά κάνει το παιδί να συμβιβάζεται με την απώλεια της από κοινού ζωής, ιδίως αν οι γονείς καταφέρουν να βρούνε έναν «βελούδινο» τρόπο επικοινωνίας και συνεννόησης σχετικά με τα θέματα που εκ των πραγμάτων θα προκύψουν για την ζωή των παιδιών.  Η εμπειρία της απώλειας και του διχασμού όμως είναι δεδομένη.

                «Ούς ο Θεός συνέζευξεν, άνθρωπος μη χωριζέτω», δηλώνει η Εκκλησία στο μυστήριο του γάμου. Εμείς συχνά κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διαψεύσουμε τον βιβλικό λόγο. Οι γονείς του ζευγαριού παρεμβαίνουν στην ζωή του. Τρίτοι άνθρωποι δεν διστάζουν να εκμεταλλευτούν τα προβλήματα ή τους πειρασμούς της στιγμής και να καταστήσουν την απιστία αναφαίρετο λόγο διαζυγίου. Το «εγώ» που δεν έχει μάθει να προσφέρει και να ανέχεται, που καθιστά την σχέση δικαίωμα και όχι άθλημα, αλλά και η ευκολία με την οποία η εκκοσμικευμένη πραγματικότητα παρουσιάζει το διαζύγιο περίπου ως φυσική κατάσταση κάνουν τον γάμο επισφαλή. Παράλληλα, τα προβλήματα των καιρών μας, ιδίως η οικονομική κρίση που γεμίζει μελαγχολία και ανασφάλεια τους ανθρώπους, κάνουν την απώλεια της ενότητας στην οικογένεια συνηθισμένη πραγματικότητα.

                Η Εκκλησία, μέσα από την συμβουλευτική της εξομολόγησης, προσπαθεί να βοηθήσει τα παιδιά να μην επιλέγουν στρατόπεδο. Να κρατήσουν ζωντανή την αγάπη και για τους δύο γονείς. Να καταλάβουν ότι μπορεί κάποτε το διαζύγιο να είναι η λιγότερο κακή λύση, όμως δεν παύει να είναι ήττα της αγάπης, ήττα της υπομονής και της ανεκτικότητας, ήττα της πίστης. Μπορεί τα παιδιά να πρέπει να μείνουν με τον έναν γονέα. Η προσευχή στον Θεό όμως και για τους δύο να έχουν φώτιση και να μείνουν σε επικοινωνία με αξιοπρέπεια είναι αυτή που προφυλάσσει τα παιδιά από άνευ νοήματος ενοχές και εκλογές. Γιατί είναι βέβαιο ότι τα παιδιά δεν φταίνε.

                Ο γάμος προϋποθέτει ωριμότητα, ευθύνη και πίστη στον Θεό, αρχές που η εποχή μας περιφρονεί. Στο χέρι όλων τα παιδιά να τις διδαχθούν και να τις βιώσουν, για να μην φτάσουν, μεγαλώνοντας,  να επιλέξουν ανάμεσα στα «εγώ».

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»

Στο φύλλο της Τετάρτης 20 Σεπτεμβρίου 2017

http://themistoklismourtzanos.blogspot.gr/

Ένα από τα διλήμματα, στα οποία οι έφηβοι καλούνται να πάρουν θέση, είναι το αν θα ακολουθήσουν την τεχνολογική-θετική ή τη θεωρητική κατεύθυνση στο σχολείο και στη ζωή τους. Συνήθως η απάντηση συνδέεται με την επίδοση στα αντίστοιχα μαθήματα. Όσοι είναι καλοί στα Μαθηματικά και τη Φυσική επιλέγουν τη θετική κατεύθυνση, όσοι είναι καλοί στα Αρχαία και την Ιστορία επιλέγουν τη θεωρητική. Κάποτε η απάντηση έρχεται με αρνητική εστίαση. Όσοι δεν είναι καλοί, εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στα αρχαία και  αντίστροφα.

     Το ίδιο το σχολείο, παρά τη συνεχόμενη επίκληση της ανάγκης για μεταρρυθμίσεις, αποκλείει τη δυνατότητα ουσιαστικής σπουδής παράλληλα και στους δύο τομείς της παιδείας. Δεν είναι μόνο το περιεχόμενο και ο τρόπος διδασκαλίας. Είναι και ο χρόνος που δεν επαρκεί, ώστε οι μαθητές  να έχουν σχετικά ίσες ευκαιρίες να ασχοληθούν και με την τεχνοκρατική και με την ανθρωπιστική παιδεία.  Δεν επαρκούν τα κρατικά χρήματα ώστε οι μαθητές να μείνουν περισσότερες ώρες στο σχολείο, να ασχοληθούν επαρκώς με τα μαθήματα που απαιτούν κόπο, αλλά και με εκείνα που καλλιεργούν ήθος, αξίες, χαρακτήρα, αλλά και να μείνουν μετά το μεσημέρι στο σχολικό τους χώρο για να συμπληρώσουν την παιδεία τους με μαθήματα που είναι και λιγότερο κοπιαστικά και ψυχαγωγούν αυθεντικά τα παιδιά, όπως η Πληροφορική, η Μουσική, η Καλλιτεχνική Αγωγή. Αυτό που γίνεται στα ιδιωτικά σχολεία, δεν είναι εφικτό να γίνει στα κρατικά, διότι θα προϋπέθετε ριζική αλλαγή νοοτροπίας έναντι της γνώσης.

         Είναι πάντως αδιανόητο στην πατρίδα μας, όπου τόσο η Ιστορία και η παράδοσή μας, αλλά και η ανάγκη διαλόγου με τα ευρωπαϊκά ρεύματα επιβάλλουν την συστηματική ενασχόληση και με τους δύο τομείς της εκπαίδευσης, να είμαστε ευχαριστημένοι με την μονομέρεια. Να θεωρούμε επιτυχημένο το σύστημα που βγάζει καλούς μαθηματικούς, χωρίς γνώση της γλώσσας, της Ιστορίας, της λογοτεχνίας, της φιλοσοφίας, και αντίστοιχα, καλούς φιλολόγους ή ψυχολόγους, χωρίς γνώση των μαθηματικών, της λογικής, των θετικών επιστημών, της πληροφορικής. Και βέβαια, όλους αυτούς να είναι χωρίς επίγνωση της αυθεντικότητας της παράδοσής μας, η οποία στηρίζεται στη θρησκεία, στην τέχνη, στον πολιτισμό, στον ανθρωπισμό. Να θεωρείται αυτονόητη ανάγκη η διδασκαλία δύο ξένων γλωσσών και όχι η εμβάθυνση στη δική μας. «Κακείνο δει ποιήσαι και τάλλο μη αφιέναι».

       Θεσμοί που έχουν άμεση σχέση με την ανατροφή των νέων, όπως η οικογένεια, το σχολείο, η Εκκλησία, θα έπρεπε να επιμένουν στη ισόρροπη ανάπτυξη και των δύο κατευθύνσεων.  Να τονίζουν και να βιώνουν την αξία της ηθικής και πολιτικής συνείδησης, αλλά και της επαφής με την επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο. Ο προσανατολισμένος στις θετικές επιστήμες νους, αν δε μένει στην αποστήθιση των τύπων και στην εξάσκηση επίλυσης προβλημάτων, αλλά προχωρά στην συνειδητοποίηση ότι τα πάντα στον κόσμο είναι αποτέλεσμα σχέσεων και όχι ιδιωτείας, ακόμη κι αν οι σχέσεις αποτυπώνονται μαθηματικά, τότε αποκτά ευρύτερη καλλιέργεια. Και χρειαζόμαστε τέτοια ποιότητα, για να υπερβεί η κοινωνία μας τον ψυχικό εξανδραποδισμό που η εικονοποίηση των πάντων επιβάλλει, καθώς οι νέοι δυσκολεύονται να σκεφτούν και αρκούνται στο να αναπαράγουν τον εαυτό τους και τους άλλους όχι ως ζώσα σχέση, αλλά μόνο ως εικόνα της.

    Μέχρι πάντως να αφυπνιστεί η πολιτεία, ο αγώνας μεταφέρεται στα θεσμικά κύτταρα και στον καθέναν προσωπικά!

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»στο φύλλο της Τετάρτης 23 Αυγούστου 2017

Πηνειώ Χριστοδούλου, Νηπιαγωγοῦ Εἰδικῆς Ἀγωγῆς

Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη

Στις Πανελλαδικές Εξετάσεις ζητήθηκε από τους μαθητές των Επαγγελματικών Λυκείων στο μάθημα της Έκθεσης να καταγράψουν τις απόψεις τους πάνω στο χάσμα των γενεών και τις συγκρούσεις που αυτό προκαλεί ανάμεσα στους νέους και τους μεγαλύτερους.  Είναι αυτονόητο ότι αυτές είναι αναπόφευκτες, όσο κοντά και να είναι ηλικιακά οι γονείς και τα παιδιά. Οι γονείς αισθάνονται υπεύθυνοι για τα παιδιά τους. Αυτό τους οδηγεί στην έμπρακτη έκφραση μιας αγωνίας τόσο για το ωράριο εξόδου τους, για την απόδοσή τους στα μαθήματα, για τις παρέες τους, αλλά και για την εν γένει στάση τους έναντι της ζωής. Τα παιδιά πάλι, καθώς αναζητούν να διαμορφώσουν ταυτότητα, δηλαδή να δούνε ποια είναι και ποια θα γίνουν, ποια η θέση τους μέσα στον κόσμο, ποια τα δικαιώματά τους, γιατί να έχουν υποχρεώσεις και ποιες από αυτές είναι σημαντικές, είναι επιρρεπή στην εγωιστική έκφραση των απαιτήσεων και των διαφωνιών προς τους γονείς, με αποτέλεσμα την ρήξη, τον θυμό, την ασυνεννοησία.

           Το χάσμα των γενεών σήμερα μπορεί να μην έχει την ένταση που είχε στο παρελθόν. Κάποτε οι γονείς αισθάνονται εντελώς ανήμποροι να μπούνε στην λογική τού να επιβάλουν στα παιδιά όρια. Θυμούνται εμπειρίες καταπίεσης και αυταρχικότητας από τους δικούς τους γονείς,  την αίσθηση ότι έπρεπε να κάνουν κρυφά το θέλημά τους και προτιμούν την ειλικρίνεια, τον διάλογο, κάποτε και την υποταγή στο θέλημα του παιδιού. Οι νεώτεροι άλλωστε συχνά θυμίζουν ναύτες που θέλουν να γίνουν καπετάνιοι. Έχουν άποψη για όλα και με υψηγορία απαιτούν από τους μεγαλύτερους να τους αφήσουν ήσυχους. Είναι μάλιστα πολύ εύκολο να κλειστούν στους εαυτούς τους, μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή ή του κινητού και να μην ανταποκρίνονται σε κανένα εξωτερικό ερέθισμα. Ίσως και να μην χρειάζεται να σκεφτούν ή να τους είναι εύκολο να εκτονωθούν στέλνοντας μηνύματα στους διαδικτυακούς φίλους, σε αντίθεση με το παρελθόν, όπου το κλείσιμο στο δωμάτιο και η απομόνωση ήταν κάποτε ένα μαρτύριο εσωστρέφειας.

           Η ίδια αντίληψη για το χάσμα γενεών φαίνεται να ισχύει στην σκέψη πολλών νέων και για την Εκκλησία. Η πίστη λένε ότι είναι υπόθεση των μεγάλων. Αυτοί καταλαβαίνουν την γλώσσα της λατρείας. Αυτοί έχουν αγωνία για τον θάνατο. Αυτοί καλούνται να κρατήσουν τα έθιμα του παρελθόντος.  Συχνά η Εκκλησία έρχεται να επαληθεύσει την εσφαλμένη αυτή αντίληψη. Κληρικοί που κινδυνολογούν, που δεν μπορούν να μιλήσουν την γλώσσα των νέων, που αισθάνονται ανασφαλείς μπροστά τους, που δεν είναι σε θέση να παρακολουθήσουν τι βλέπουν, τι ακούνε και με τι ασχολούνται οι νέοι, τους κάνουν να χρησιμοποιούν το «χάσμα γενεών» ως άριστη αφορμή να αφήσουν το ερώτημα της πίστης κατά μέρος. Κι ενώ η Εκκλησία έχει την πιο νεανική αξία που γίνεται τρόπος ζωής, δηλαδή την αγάπη, ως κύριο όπλο της, την αφήνει στην θεωρία ή στην φιλανθρωπία και δεν την κάνει αγκάλιασμα όλης της ύπαρξης. Γιατί μόνο έτσι ο νέος θα αισθανθεί ότι η πίστη δεν είναι του χτες, ούτε για το αύριο, αλλά για το τώρα του. Είναι στο χέρι τόσο των γονέων, όσο και των ποιμένων της Εκκλησίας να ξεπεράσουν το χάσμα με την αγάπη. Γιατί αυτή τελικά δίνει γνήσια ταυτότητα και στον νέο και στον καθέναν μας.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» στο φύλλο της Τετάρτης 14 Ιουνίου 2017

 Το πέρας κάθε σχολικής χρονιάς βρίσκει μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς σε κινητοποίηση εν όψει των εξετάσεων. Άγχος, αλλά και προσδοκία ότι οι κόποι θα έχουν αποτέλεσμα. Περισσότερο αγωνιούν τα παιδιά που τελειώνουν το Λύκειο. Και η ευχή όλων είναι με την φώτιση του Θεού, αλλά και με την ψυχραιμία όλοι όσοι διαγωνίζονται, να λάβουν την ανταμοιβή για τους κόπους τους, τους οποίους πραγματικά μόνο οι ίδιοι γνωρίζουν.

     Σχετικά με τις εξετάσεις βρίσκεται σε εξέλιξη διάλογος με αφορμή την απόφαση της Πολιτείας να προαναγγείλει την κατάργησή τους, με σκοπό να ξαναχτιστεί το Λύκειο σε νέες βάσεις. Ήδη στο Γυμνάσιο περιορίστηκε ο αριθμός των εξεταζομένων μαθημάτων σε τέσσερα. Για τα υπόλοιπα ισχύει ο βαθμός των τετραμήνων. Εισάγεται σταδιακά (δεν είναι τυχαίο πρώτα στο μάθημα των Θρησκευτικών, το οποίο έχει καταστεί χώρος πειραματισμού) η λεγόμενη «περιγραφική αξιολόγηση». Ο εκπαιδευτικός δεν θα βαθμολογεί, αλλά θα περιγράφει εν είδει αναφοράς την μαθησιακή πορεία του μαθητή του, την ποσότητα και την ποιότητα των γνώσεων που αυτός έχει προσλάβει, αλλά και τις προοπτικές του στον σχολικό χώρο. Οι υποστηρικτές αυτής της μεθόδου (η οποία μέχρι τώρα θεωρούνταν απαραίτητη για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, τα οποία παραπέμπονταν σε ειδικούς) φιλοδοξούν να ξε-αγχώσουν τους μαθητές, να καταργήσουν τον ανταγωνισμό, την αριστεία, για να μπορούν τα παιδιά να ζούνε την ζωή τους. «Να ερωτεύονται, να διασκεδάζουν, να χαίρονται» και όχι να επενδύουν σε διάβασμα και κόπους, όντας παγιδευμένοι σε νοοτροπίες εργασιακές!

      Όλα αυτά βεβαίως χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν ότι τα παιδιά έχουν να ανταγωνισθούν ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον, στο οποίο η γνώση αποτιμάται με συγκεκριμένες μεθόδους (και εξεταστικά). Ότι δεν υπάρχουν οι ειδικοί σε κάθε σχολείο για να αποτιμήσουν την ποιότητα μάθησης και την πρόσληψή της, με αποτέλεσμα αυτή η λογική μάλλον να οδηγήσει σε περαιτέρω υποβάθμιση τόσο της παρεχόμενης παιδείας, αφού οι μαθητές θα εξισώνονται προς τα κάτω, ενώ η ήσσων προσπάθεια δεν θα έχει καμία συνέπεια. Όσοι γονείς λοιπόν θα θέλουν για τα παιδιά τους κάτι παραπάνω, θα υποχρεώνονται ουσιαστικά να τα στέλνουν σε ιδιωτικά σχολεία και ίσως σε παραρτήματα ξένων εκπαιδευτικών μονάδων, κάτι που θα αποτελέσει την ταφόπλακα του δημόσιου σχολείου, το οποίο ήδη αντιμετωπίζει και άλλα προβλήματα, εξαιτίας της αλλαγής της εθνολογικής σύνθεσης του πληθυσμού και του δημογραφικού προβλήματος.

Ηχεί ευχάριστα  η θέση για κατάργηση των εξετάσεων. Χωρίς όμως κόπο τίποτε στην ζωή δεν έχει νόημα. Ούτε η γνώση μπορεί να αποκτηθεί αν ο άνθρωπος δεν παλέψει, δεν πειθαρχήσει τον εαυτό του, δεν στοχεύσει στην ποιότητά της, στοιχείο που αποτυπώνεται και στους βαθμούς και στις εξετάσεις. Παραπονιόμαστε ότι έχουμε μαθητές-παπαγάλους. Ακόμη κι έτσι όμως μαθαίνουν.  Αναγκάζονται να «στρωθούν», να διαβάσουν. Να μεταθέτουν για αργότερα τα δικαιώματα που ο πολιτισμός ζητά να έχουν, άκριτα συνήθως. Γιατί δεν εμποδίζουν οι εξετάσεις έναν νέο με στόχους από το να ερωτευτεί, αλλά τον διδάσκουν προτεραιότητες. Ότι κάθε τι στον καιρό του. Και αυτό είναι υγιές. Ας μην παγιδευτούμε στην συναισθηματική συμπάθεια για τα παιδιά που δοκιμάζονται στις εξετάσεις, αλλά να τα ενθαρρύνουμε να μάθουν να χαίρονται όταν οι κόποι τους ανταμείβονται. Όταν εργάζονται για να πετύχουν. Γιατί αυτό μεταφέρεται και σε κάθε πτυχή της ζωής, ιδίως στην πνευματική!

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» στο φύλλο της Τετάρτης 31 Μαΐου 2017

http://themistoklismourtzanos.blogspot.gr/

Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια είναι τα αγαπημένα για πολλούς νέους, κυρίως εφήβους. Το καλοκαίρι μάλιστα, οπότε και ο ελεύθερος χρόνος αφθονεί, μέσω του Διαδικτύου υπάρχει «αφοσίωση». Δεν μιλάμε για διαδικτυακό σκάκι ή παιχνίδια τα οποία ακονίζουν αληθινά τον νου. Θριαμβεύουν παιχνίδια τα οποία στηρίζονται και προάγουν τη βία. Υπάρχουν βέβαια και πιο αθώα, όπως αυτά του ποδοσφαίρου ή της μαγειρικής ή το να ντύνονται οι κούκλες ή το να καταπίνεις γλυκά. Όμως αυτά που συγκινούν περισσότερους έχουν να κάνουν με τη βία.

Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, είτε ατομικά, είτε ομαδικά, υποτίθεται ότι έχουν δημιουργηθεί για να ξεκουράσουν τους ανθρώπους από το άγχος της καθημερινότητας. Στην ουσία όμως τους απορροφούν σε έναν κόσμο χωρίς επικοινωνία με τον άλλο. Σε έναν κόσμο μοναξιάς.  Ακόμη κι εκεί όπου σχηματίζονται ομάδες, όπως στο διαβόητο League of Legends (LOL), η ενασχόληση δεν επιτρέπει καμία άλλη κουβέντα, παρά μόνο για το παιχνίδια, αφού περάσουν αρκετές ώρες στις οποίες οι παίκτες προσπαθούν να στήσουν παγίδες βίας στους αντιπάλους τους, να «σκοτώσουν» τους άλλους πρωταθλητές, να χρησιμοποιήσουν τέρατα κάθε μορφής, να πουλήσουν και να αγοράσουν, να ανεβούν επίπεδο όχι χάρις στη γνώση που αποκτιέται μέσα από την μάθηση και τους προβληματισμούς για τη ζωή, αλλά χάρις στην ταχύτητα και την εξυπνάδα να μπορέσουν να επιβιώσουν και να επιβληθούν.

Ταχύτητα και εξυπνάδα. Η ικανότητα σήμερα δεν έχει να κάνει με την κοινωνικότητα. Με την αγάπη. Με το μοίρασμα. Με το νόημα της ύπαρξης, αλλά με την ταχύτητα στη χρήση του υπολογιστή, κάτι που χρειάζεται ώρες εξάσκησης, και με την εξυπνάδα να μπορείς σε κλάσματα του δευτερολέπτου να σχεδιάσεις, να αντιμετωπίσεις τα σχέδια και την κίνηση του αντιπάλου, να προβλέψεις και να χτυπήσεις εκεί όπου δε θα μπορέσουν να σε αποκρούσουν. Ώρες οι έφηβοι συνδεδεμένοι. Εξαρτημένοι συχνά. Ώρες πολύτιμες, που δεν αναπληρώνονται. Ώρες σιωπής. Ώρες που δεν υπάρχει ούτε καν ο εαυτός τους.

Πόσο εύκολο είναι να αρνηθούν οι νέοι αυτές τις επιλογές όταν οι γονείς είναι απόντες από τη ζωή τους;  Όταν οι φίλοι κάνουν το ίδιο; Όταν ο ανταγωνισμός στην κοινωνία δεν έχει να κάνει με την πρόοδο και τη συνεργασία, αλλά με την αλληλοεξόντωση; Όταν ο τρόπος της σχέσης έχει περιοριστεί στην επιφάνεια των σωμάτων και των όψεων; Προφανώς και δεν είναι εύκολες οι απαντήσεις. Ούτε κατ’  ανάγκην μονόπλευρες. Δεν ωφελεί η κινδυνολογία. Οι νέοι θα ακούσουν, θα γελάσουν, θα προσπεράσουν. Το ερώτημα έγκειται στο κατά πόσον το σπίτι, η παρέα, ο κόσμος και η ζωή μπορούν να γίνουν αληθινά ελκυστικά, ώστε να περιορίσουν την κυριαρχία του ηλεκτρονικού κόσμου;

Οι ταγοί της Εκκλησίας συνήθως δεν μπορούνε να διακρίνουν τη συναρπαστικότητα αυτών των παιχνιδιών.  Έτσι οι νέοι δεν αισθάνονται ότι έχουν κάτι κοινό μαζί τους. Από την άλλη μήπως η απάντηση μπορεί να ξεκινήσει από μία ενορία η οποία προσεγγίζει νέους ζητώντας να χτίσει σχέση μαζί τους, να τους προτείνει την ελκυστικότητα της κοινωνίας των προσώπων; Το ίδιο μπορούν να κάνουν και οι μεγαλύτεροι. Αν θριαμβεύει ο ηλεκτρονικός κόσμος είναι γιατί απουσιάζει η αγάπη, η έγνοια, ο λόγος για τα ουσιώδη στον πραγματικό. Η ευθύνη για αφύπνιση ανήκει σε όλους.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια» στο φύλλο της Τετάρτης 13 Ιουλίου 2016

http://themistoklismourtzanos.blogspot.gr/

Οι εξετάσεις είναι μία δοκιμασία για τη ζωή του ανθρώπου, ιδίως του νέου. Ο νέος συνήθως ζει προστατευμένος από τους γονείς και τους μεγαλυτέρους. Μοναχοπαίδι ή με ένα αδέρφι, μεγαλώνει εκπληρώνοντας το θέλημά του και χωρίς να χρειάζεται να προσπαθήσει ιδιαίτερα να πετύχει κάτι. Είναι αποδεκτός έτσι κι αλλιώς. Γι’  αυτό και μία δοκιμασία η οποία εκ των πραγμάτων αναδεικνύει τις ικανότητές του, του προκαλεί άγχος. Είναι ίσως η πρώτη φορά στην οποία πρέπει να κερδίσει την αποδοχή, την επιδοκιμασία, την επιτυχία. Και η βαθμολογία είναι απρόσωπη. Ιδίως στις πανελλαδικές εξετάσεις τα γραπτά είναι σκεπασμένα. Οι διορθωτές από άλλα μέρη. Ούτε τον γνωρίζουν ούτε θα τον γνωρίσουν. Ο διορθωτής βαθμολογεί χωρίς να λαμβάνει υπόψιν ότι ο μαθητής, το γραπτό του οποίου έχει στα χέρια του, είναι άνθρωπος με συγκεκριμένη ταυτότητα στη ζωή του. Δε χωρά ούτε επιείκεια ούτε αυστηρότητα, αλλά αντικειμενικότητα.

Πώς αντιμετωπίζεται λοιπόν το άγχος των εξετάσεων; Μπορεί η πίστη να συμβάλει;

Άγχος έχουν αυτοί οι οποίοι προσπαθούν. Αυτοί που έχουν στόχο να πετύχουν και έχουν εργαστεί προς αυτή την κατεύθυνση. Το άγχος πηγάζει και από το γεγονός του φορτώματος του νέου ανθρώπου με τις προσδοκίες όχι μόνο τις προσωπικές του, αλλά και του περιβάλλοντός του, των γονέων, των φίλων, των  καθηγητών του. Στις εξετάσεις, ιδίως στις πανελλαδικές, αποτυπώνονται οι προσδοκίες, ο κόπος, η ανάγκη του νέου να κάνει ένα επόμενο βήμα στη ζωή του, οι φιλοδοξίες του, οι φόβοι του, αλλά και τα όνειρά του.

Εδώ λοιπόν η πίστη μπορεί να συμβάλει, συνεπικουρώντας όλους εκείνους που μπορούν να απαλύνουν το νεανικό άγχος. Δεν είναι μόνο ο τονισμός της αγάπης προς τον νέο άνθρωπο, το ότι η σχέση μαζί του δε θα επηρεαστεί από το αποτέλεσμα των όποιων εξετάσεων και η διακριτική ενίσχυσή του, ώστε να μην προστίθεται περαιτέρω αγωνία στη δική του. Η αποφόρτισή του από υπερβολικές προσδοκίες. Είναι και η πολύ σημαντική δύναμη που δίνει η πίστη. Κάθε δοκιμασία έχει να κάνει με τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο. Με την ταυτότητά μας. Αν αισθανόμαστε ότι η ζωή μας είναι στα χέρια του Θεού και ότι ο Θεός ξέρει ποιος είναι ο δρόμος που μας ταιριάζει για να συναντήσουμε τόσο τον Ίδιο, όσο και τον συνάνθρωπο, και να βρούμε αληθινά τον εαυτό μας, το νόημα και τον σκοπό μας, τότε, εκτός από τον κόπο μας, θα κάνουμε τον σταυρό μας και θα εμπιστευθούμε σε Εκείνον την έκβαση.

Αυτό δε σημαίνει παθητικότητα και οκνηρία. Το αντίθετο. Αν καταβάλουμε τον αναλογούντα κόπο, πάρουμε τη βοήθεια που μπορούμε να βρούμε και αισθανθούμε ότι η μεγαλύτερη προσδοκία που μπορεί να έχει ο άνθρωπος είναι, αφού κάνει αυτό που περνά από το χέρι του, να εμπιστευθεί τα υπόλοιπα στη φώτιση του Θεού, τότε η έκβαση των εξετάσεων, όπως και κάθε δοκιμασίας, θα είναι προς όφελος του εξεταζομένου.

Οι εξετάσεις μπορούν να διαμορφώσουν καινούργια ταυτότητα στον νέο. Σίγουρα όμως τον κάνουν να ξαναδεί το ποιος είναι ο εαυτός του και τι θέλει από τη ζωή του. Ποια είναι τα στηρίγματά του.

Η Εκκλησία προσεύχεται να μην αισθάνεται μόνος του σ’  αυτόν τον αγώνα!

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στη εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια» στο φύλλο της 11^ης Μαΐου 2016

http://themistoklismourtzanos.blogspot.gr/

             Πολλοί, και όχι μόνο φιλόλογοι, προβληματίζονται σχετικά με το πόσο καλά κατέχουν και χρησιμοποιούν την ελληνική  γλώσσα οι νέοι μας. Ιδίως οι έφηβοι μιλούν δια των εικόνων ή των μικρών μηνυμάτων. Χρησιμοποιούνgreeklish. Η ορθογραφία τους είναι προβληματική. Ακόμη και υποψήφιοι Πανελλαδικών Εξετάσεων, αλλά και φοιτητές δεν είναι σε θέση να παραγάγουν ένα γλωσσικώς ικανοποιητικό κείμενο.  Μέσα σ’  αυτό το κλίμα η πολιτεία θεώρησε σκόπιμο να αφήσει εκτός της ύλης των Πανελλαδικών Εξετάσεων τη Λογοτεχνία, ενώ οποιαδήποτε αναφορά σε γλωσσική καχεξία θεωρείται από μερίδα διανοουμένων κινδυνολογική.  Δε συζητούμε για ποίηση και μελέτη λογοτεχνικών βιβλίων από τους νεώτερους. Η αίσθηση είναι ότι το ποσοστό που ασχολείται είναι απελπιστικά μικρό.

           Η Εκκλησία δικαίως προβληματίζεται τα τελευταία χρόνια για το μάθημα των Θρησκευτικών και τη θέση του στη σχολική ζωή. Δεν ασχολείται όμως καθόλου με τη γλώσσα μας, τόσο την αρχαία όσο και τη νέα ελληνική. Αδιαφορώντας για την μακραίωνη παράδοση των Πατέρων, οι οποίοι ήταν άριστοι χειριστές της γλώσσας, τόσο αναφορικά με τα σημαίνοντά της, τις λέξεις και τη σύνταξη, όσο και με τα σημαινόμενά της, τις έννοιες, τις ιδέες, τη διδαχή, όπως επίσης και για το γεγονός ότι κατά τους δίσεκτους χρόνους της Τουρκοκρατίας τα όσα σχολεία υπήρξαν στελεχώθηκαν κυρίως από κληρικούς, οι οποίοι κράτησαν ζωντανή τη γλώσσα μας, ο σύγχρονος προβληματισμός στην καλύτερη των περιπτώσεων φθάνει μέχρι το αν θα πρέπει να μεταφραστούν τα λειτουργικά κείμενα στα νέα ελληνικά και το αν η εκκλησιαστική γλώσσα είναι ιερή σε ό,τι αφορά στις λέξεις, ενώ συνήθως η έγνοια είναι μηδενική.

Τι θα μπορούσε να κάνει η Εκκλησία για τη γλώσσα που μαθαίνουν, κατακτούν και χρησιμοποιούν οι νέοι;

Να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία μας. Να επισημάνει ότι μπορεί το Διαδίκτυο να κυριαρχεί και η ευκολία στην επικοινωνία να καθιστά την αγγλική ως την πλέον εύχρηστη, όμως ο πατριωτισμός μας και η ανάγκη να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας μάς καλούν να αντισταθούμε. Να ζητήσει και να βοηθήσει τους κληρικούς να έχουν και γλωσσική ποιότητα στον λόγο και στο κήρυγμά τους. Να τονίσει την αξία των βιβλικών και λειτουργικών κειμένων. Να οργανώσει σε μία τουλάχιστον ενορία κάθε Μητροπόλεως ειδικά μαθήματα μελέτης κειμένων που θα βοηθήσουν νεώτερους και μεγαλύτερους να έρθουν σε επικοινωνία με τη γλώσσα μας σε διάφορες χρονικές περιόδους της παράδοσής της.  Να προχωρήσει στην έκδοση πατερικών κειμένων, όπως του περίφημου λόγου του Μεγάλου Βασιλείου «Προς τους νέους όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων» και να τα διανείμει στις κατηχητικές συνάξεις. Να θεσπίσει διαγωνισμούς μελέτης εκκλησιαστικών και λογοτεχνικών κειμένων, για να ενθαρρυνθούν οι νεώτεροι να διαβάσουν και να καλλιεργηθούν. Να μην μείνει μόνο στην έγνοια για το μάθημα των Θρησκευτικών, αλλά να ζητήσει από την πολιτεία μεταρρυθμίσεις και στα προγράμματα σπουδών που θα περιλαμβάνουν περισσότερη κλασσική παράδοση.

   Αγωνιούμε για τον επαπειλούμενο θρησκευτικό αποχρωματισμό της κοινωνίας μας, ιδίως με την διαφαινόμενη παραμονή στην πατρίδα μας χιλιάδων μουσουλμάνων. Πόσο όμως συμμεριζόμαστε τον κίνδυνο για περαιτέρω γλωσσικό αφελληνισμό, ο οποίος αναπόφευκτα θα οδηγήσει και σε  αποχριστιανοποίηση;  Πίστη και γλώσσα είναι οι όψεις της παράδοσης που κρατούν την ταυτότητά μας ζωντανή. Ας σταματήσουμε να είμαστε αποχαυνωμένοι από τον προσανατολισμό μόνο στην οικονομική όψη της κρίσης.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύεται στην εφημερίδα « Ορθόδοξη Αλήθεια» στο φύλλο της Τετάρτης 9 Μαρτίου 2016

http://themistoklismourtzanos.blogspot.gr/

Η γιορτή των Τριών Ιεραρχών μάς δίνει την ευκαιρία να θυμηθούμε την ιδιότητα των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας να είναι δάσκαλοι. Το έμφυτο χάρισμα συνδυάστηκε με την βαθιά γνώση, ενώ η χάρις και η φώτιση του Θεού συνάρμοσε τους κόπους τους στο θαύμα τού να καταστούν «μελίρρυτοι ποταμοί της σοφίας». Όποιος μελετήσει τα έργα τους θαυμάζει την ποιότητα των λόγων τους και γοητεύεται από τη συναρπαστικότητα των μηνυμάτων τους. Αναγεννιέται η καρδιά του. Και αναρωτιέται: κατά πόσον αναζητούμε τέτοιους δασκάλους στην εποχή μας;

Δεν έχει νόημα να εκφράσει κάποιος την όποια απογοήτευση για το εκπαιδευτικό σύστημα. Δεν κρίνεται ο δάσκαλος από το αν αυτό του παρέχει μία ικανοποιητική ποσότητα γνώσης, τόση ώστε τα παιδιά τα οποία θα μαθητεύσουν κοντά του να μετάσχουν στον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος μας θέλει να τα εντάξει στη ζωή του. Αυτό επιτυγχάνεται, έστω και με δυσκολία. Είναι η προσωπικότητα του δασκάλου και η προσωπική του ποιότητα που μετρούν. Η ικανότητά του να χτίσει σχέσεις με τα παιδιά. Να βοηθήσει ώστε το πλοίο της γνώσης να ταξιδέψει από τα πρόσκαιρα και εφήμερα, σ’ αυτά που χαρίζουν έμπνευση, πρότυπα, αξίες και ελπίδα αιωνιότητας. Κριτήρια που θα βοηθήσουν τους νέους να διαμορφώσουν συμπεριφορές και να παλέψουν για ένα άλλο ήθος. Που θα τους κάνουν να μη συμβιβάζονται με το ψεύτικο, αλλά να μπορούν, με ευαισθησία, να νικούν το συμφέρον και την ιδιοτέλεια. Να παλεύουν για πρόοδο που δε θα είναι στηριγμένη στην αδικία ή στην ευκαιριακότητα ή στο δικαίωμα, αλλά στο χάρισμα, το μεράκι, την πίστη στον Θεό που δεν ξεχνά να δώσει τις ευκαιρίες που μας ταιριάζουν.

Κυρίως όμως είναι η αγάπη. Αυτή που πηγάζει από την χαρούμενη καρδιά, από την μεταμορφωμένη ύπαρξη. Αυτή που ξέρει να επιλέγει την κατάλληλη γνώση, χωρίς να φοβάται να ψαύσει τα πάντα. Που προέρχεται από έναν νου ελεύθερο από στεγανά και εύκολες ετικέτες. Που μπορεί να συνδυάσει τη θύραθεν γνώση με τη Θεογνωσία. Που δεν κρύβει την αλήθεια, αλλά τολμά να διαλεχθεί γι’ αυτήν με τα πρόσωπα. Τις εικόνες του Θεού που δεν είναι θηρία για να δαμαστούν ή πελάτες προς άγραν χρημάτων ή  αντικείμενα ενασχόλησης με κριτήριο την επιβίωση, αλλά ψυχές. Που χρειάζονται πρότυπα αρετής και αφηγητές της όντως ζωής. Όχι μόνο μηχανήματα, αλλά λόγο ζωντανό, ρέοντα, που να ενώνει το χθες, το σήμερον και το αεί σε μία πρόταση ζωής. Τον θεανθρωποκεντρικό πολιτισμό.

Προβλήθηκε κάποτε μία ταινία στην οποία ο δάσκαλος ενθάρρυνε τους μαθητές να αδράξουν τη μέρα τους. Να ρουφήξουν το μεδούλι της ζωής, για να μη νιώσουν ότι δεν υπήρξαν. Οι Τρεις Ιεράρχες μάς ωθούν να αναζητήσουμε τον χαμένο δάσκαλο στα σεντούκια της παράδοσής μας, όχι ως απολίθωμα, αλλά ως πρόσωπο που θα προσφέρει την όντως Ζωή σ’ αυτούς που μπορούν να ζήσουν. Γονείς, μαθητές, Εκκλησία ας ξαναδούμε την αποστολή μας, ζητώντας δασκάλους με ταλέντο, γνώση και φώτιση. Και μαζί μ’ αυτούς, ας αναζητήσουμε και ιερείς αντίστοιχους. Αν θα παραμείνει άσβεστη η ελπίδα της πίστης στην ανάσταση και την αγάπη οι δάσκαλοι και οι ιερείς θα την κρατήσουν. Ο καθένας ας κάνει το δικό του βήμα.

Δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια» φύλλο Τετάρτης 27 Ιανουαρίου 2016

 π.Θεμιστοκλής Μουρτζανός

http://themistoklismourtzanos.blogspot.gr/

«Λοιπόν, χοντρούλα;», «Τι άχρηστος!», «Ε, ελέφαντα, θα έρθεις;», «Προσοχή έρχεται η μπουλντόζα!», «Ο ηλίθιος πήρε πάλι 5 στα μαθηματικά!», «Έτσι άσχημη που είσαι, φαντάζεσαι ότι θα αρέσεις στα αγόρια;», «Ποια νομίζεις ότι είσαι; Η βασίλισσα της Αγγλίας;».

Σας σοκάρουν οι λέξεις; Αλίμονο, δεν τις φαντάστηκα. Ελάχιστα είναι τα παιδιά που δεν τα προσέβαλαν ποτέ οι γονείς τους. Αυτές οι υποτιμήσεις μοιάζουν με συναισθηματικά χαστούκια. Πληγώνουν τον νέο που τις ανέχεται, τον ενήλικα που τις προφέρει και τη σχέση τους. Η προσωπική μας ιστορία μας κάνει να πιστεύουμε ότι η λεκτική βία είναι ανώδυνη. Στα σχολεία οι προσβολές είναι μόνιμες. Οι έφηβοι λένε εξάλλου: «Με κοροϊδεύουν», χωρίς να λένε πώς. Αν κάποιος ενήλικας επαναστατήσει, του απαντούν: «Δεν καταλαβαίνεις, δεν είναι τίποτε, το συνηθίζουμε, όλοι μιλάνε έτσι».

Όμως όταν ένας από τους εφήβους αυτούς περνά την πόρτα του ψυχολόγου ή όταν βρεθεί μέσα σε μία ομάδα όπου μπορεί να μιλήσει με ειλικρίνεια, εμπιστεύεται κάτι τελείως διαφορετικό. Το να σε προσβάλουν σε πληγώνει και οδηγεί στην επιδείνωση των σχέσεών σου με τους άλλους. Οι επικρίσεις και οι υποτιμήσεις δημιουργούν ένα δηλητηριώδες κλίμα. Μέσα σε μια τάξη όπου κάποια προσβολή μπορεί να προέλθει από έναν ενήλικα ή από κάποιο παιδί χωρίς κανένας να την αποκηρύξει ως απαράδεκτη, κανένας δεν αισθάνεται πλέον ασφαλής. Ούτε το θύμα, ούτε οι παθητικοί μάρτυρες, ούτε καν ο επιτιθέμενος. Η εσωτερική αλλαγή είναι αδιόρατη, τις περισσότερες φορές ασυνείδητη. Κανένας πλέον δε διακινδυνεύει να εκφραστεί ελεύθερα, Όλοι παίζουν κάποιο ρόλο.

Το ίδιο ισχύει και στην οικογένεια. Καθένας φορά το κοστούμι του και παίζει το ρόλο του, ώστε να είναι αποδεκτός. Ορισμένοι ταυτίζονται με το ρόλο τους, πιστεύουν ότι έτσι είναι, ότι αυτή είναι η πραγματική ζωή.

Αυτές οι στάσεις της περιφρόνησης και της υποτίμησης είναι ήδη επίπονες όταν προέρχονται από κάποιο φίλο κι ακόμη περισσότερο όταν προέρχονται από τους ίδιους τους γονείς μας. Οι συνηθισμένες προσβολές πληγώνουν περισσότερο από ό,τι θέλουμε να πιστεύουμε.

Στο γήπεδο του τένις, τα σχόλια του πατέρα δε σταματούν λεπτό. «Κουνήσου, άντε, κούνα το χοντρό πισινό σου!». Η Ντέμπορα προσπαθεί. Κάθε μπαλιά που χτυπά στο δίχτυ προκαλεί μία κόμη κοροϊδία: «Είσαι άχρηστη, αλήθεια, καημένο μου παιδί!». Όταν τον αποδοκιμάζω, ο πατέρας δικαιολογείται. «Δεν την υποτιμώ, απλώς την ωθώ να προσπαθήσει περισσότερο. Την κινητοποιώ γιατί ξέρω ποιες είναι οι ικανότητές της. Διαφορετικά, δε θα έλεγα τίποτα!». Αυτός ο πατέρας πιστεύει όσα λέει; Με αυτόν τον τρόπο μειώνει τη γνωστική ασυμφωνία, αλλά πρέπει να κλείνει και τα μάτια του! Η κόρη του έχει δημιουργήσει ένα όστρακο ώστε να μην αισθάνεται πια. Έχει απομονωθεί από τον εαυτό της, έχει καλυφθεί από ένα παχύ στρώμα λίπους για να μετριάσει τα χτυπήματα… Βέβαια παράτησε το τένις λίγο μετά. Λατρεύει τον πατέρα της…και δεν τον αμφισβητεί. Προτιμά να καταστρέψει τη δική της εικόνα. Είναι προφανές ότι δεν έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό της, αλλά δε συνδέει την έλλειψη αυτή με τη στάση του πατέρα της. Εξάλλου, εκείνος είναι τόσο εξαίρετος, τόσο άνετος με τη ζωή, τόσο γενναιόδωρος, τόσο εξυπηρετικός με όλους.

Εκείνος είναι κυρίαρχος. Δε συμπαθεί τους ψυχολόγους και αρνείται να σκεφθεί το δικό του μερίδιο ευθύνης για την έλλειψη εσωτερικής ασφάλειας της κόρης του: «Έτσι είναι αυτή». Με ποιον τρόπο επωφελείται κάνοντας την να υποφέρει έτσι; Διατηρεί την εξουσία. Δεν επιτρέπει στα συναισθήματά του να αναδυθούν. Υπήρξε καταπιεσμένος από τον πατέρα του, ταπεινωμένος, υποτιμημένος. Ηθελημένα καυστικός με τη σειρά του, δεν αφήνει τα συναισθήματά του να αναδυθούν στην επιφάνεια. Πέρα από τον έλεγχο επάνω στην κόρη του, στην πραγματικότητα προσπαθεί να ελέγξει τα δικά του συναισθήματα, να τα κρατήσει κρυμμένα.

Η επίδραση των τραυμάτων επιβεβαιώνεται κάποιες φορές πού αργά.

Στην πραγματικότητα η προσβολή δεν απευθύνεται στο ίδιο το παιδί, αλλά πώς μπορεί να το ξέρει; Τα παιδιά πιστεύουν τους γονείς τους.

Από πού προέρχονται αυτές οι προσβολές; Συχνά, τις έχουμε ακούσει, μας τις έχουν απευθύνει όταν ήμαστε μικροί. Έχουμε απαλείψει την επιθετική τους πλευρά, τις έχουμε εσωτερικεύσει, κρύβοντας τον πόνο. Ο μηχανισμός είναι αμυντικός. Η προσβολή αποτελεί προβολή επάνω στον άλλον, ώστε να προσπαθήσουμε να πάψουμε τον πόνο που αισθανόμαστε μέσα μας. Πίσω από μία προσβολή υπάρχει πάντα η προσωπική μας ιστορία, ένα τραύμα που μας πονά ακόμη, συναισθήματα και ανάγκες.

Οι προσβολές μας δεν είναι αθώες. Προβάλλονται επάνω στα παιδιά μας, αλλά δε λένε τίποτε για αυτά. Μιλάνε για τα δικά μας τραύματα.

Οι προσβολές, οι υποτιμήσεις, οι επικρίσεις, οι βρισιές δεν αποτελούν εκπαιδευτικές μεθόδους, αλλά βία, ακόμη κι όταν, και ιδίως όταν οι γονείς είναι αυτοί που προσβάλλουν. Οι επικρίσεις αποτελούν χτυπήματα έναντι του άλλου, ώστε να μην αναγκαστούμε να κοιτάξουμε μέσα μας. «Όποιος κοροϊδεύει, κοροϊδεύει τα μούτρα του!» λένε τα παιδιά.

Όταν παρουσίασα αυτή τη δυναμική σε έναν πατέρα που με επισκέφθηκε για το γιο του, εκείνος επαναστάτησε: «Μα, είναι αλήθεια ότι είναι άχρηστος, την αλήθεια λέω μόνο, δεν μπορώ να του πω ότι είναι ιδιοφυϊα, δείτε τους βαθμούς του!».

Υπομονετικά του εξήγησα τη διαφορά διαπίστωσης και ερμηνείας. Υπογραμμίζοντας ότι το «είναι ιδιοφυϊα» πάλι θα τον έκρινε, δε θα έκανε μία αντικειμενική διαπίστωση. Το «οι βαθμοί σου είναι κατώτεροι από το μέσο όρο» αποτελεί αντικειμενική πραγματικότητα. Το «είσαι άχρηστος»  αποτελεί μια γενικευμένη ερμηνεία, ένας χαρακτηρισμός του μαθητή και όχι της βαθμολογίας του. Η ερμηνεία είναι υποκειμενική, αποτέλεσμα των δικών μας βιωμάτων, της δικής μας άποψης, της δικής μας οπτικής γωνίας και όχι της δικής του πραγματικότητας. Συχνά δυσκολευόμαστε να κάνουμε αυτή τη διάκριση, αφού η δική μας ερμηνεία μας φαίνεται ως η μόνη δυνατή επιλογή. Αλλά το παιδί λόγω υποχωρητικότητας και ανάγκης για συνάφεια έχει την τάση να συμβιβάζεται με αυτό που λέμε για το άτομό του. Το φαινόμενο έχει μελετηθεί και ονομάζεται «αυτόματη εκπλήρωση των προβλέψεων». Θεωρούμε ότι ένα παιδί είναι άχρηστο, μπαίνει σε μία (μηχανική;) διαδικασία αποτυχίας: είμαι άχρηστος, δεν υπάρχει λόγος να προσπαθήσω να λύσω το πρόβλημα, δε θα τα καταφέρω…, συμβιβάζεται με αυτό τον ορισμό για τον εαυτό του μέσω των σκέψεων και της συμπεριφοράς του. Μοιάζει όλο και περισσότερο με το χαρακτηρισμό του γονέα του και έτσι επιβεβαιώνει την άποψή του.

Έχουμε την τάση να ξεχνούμε ότι τα παιδιά κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν. Αν δεν ικανοποιήσουν τις προσδοκίες μας, είναι επειδή είτε αυτό που τους ζητάμε δεν μπορούν να το ελέγξουν, είτε βρίσκεται σε αντίθεση με τις ασυνείδητες προσδοκίες μας.

Τι είναι αυτό που μας ωθεί, παρόλα αυτά να επικρίνουμε; Υπήρξαμε κι εμείς παιδιά και άρα θα πρέπει να θυμόμαστε τον πόνο που αισθανόμαστε όταν οι ίδιοι οι γονείς μας μας χαρακτήριζαν αρνητικά.Δεν το θυμόμαστε διότι αισθανθήκαμε ένοχοι, αποδεχθήκαμε αυτόν τον χαρακτηρισμό και κλειδώσαμε τα συναισθήματά μας μέσα στην καρδιά μας. Ξεπεράσαμε αυτή την εμπειρία, ξέρουμε πόσο αντιπαιδαγωγικές είναι οι επικρίσεις, αφού έχουμε μέσα μας την απόδειξη. Αυτές οι επικρίσεις μας πλήγωσαν και δε μας βοήθησαν να αναπτύξουμε τις ικανότητές μας. Και ωστόσο, τις χρησιμοποιούμε και εμείς με τη σειρά μας. Γιατί; Διότι αισθανθήκαμε ένοχοι, κατώτεροι, υποτιμημένοι λόγω τις επίκρισης. Την εσωτερικεύσαμε και τη θεωρήσαμε δίκαιη. Πόσοι ενήλικες κοιτάζουν το παρελθόν τους κρίνοντας τον εαυτό τους: «Ήμουν κακομαθημένος, ήμουν αδύναμη, ήμουν ανυπόφορος..», ξεχνώντας ότι αυτές οι στάσεις ήταν μόνο οι συνέπειες, όχι τα αίτια.

Τα συμπτώματά μας δεν αποτελούν προβλήματα, είναι λύσεις, ή μάλλον , προσπάθειες επίλυσης των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε.

Όταν μία συμπεριφορά ή αποτέλεσμα του παιδιού μας δεν ξυπνά μέσα μας παλιά τραύματα, τις περισσότερες φορές είμαστε ικανοί να αναγνωρίσουμε ότι η συμπεριφορά αυτή έχει κάποια αιτία, ότι οι ρίζες της βρίσκονται σε κάποια βαθύτερη ανησυχία. Προσπαθούμε να να κατανοήσουμε το πρόβλημα και μετά αναζητούμε κάποια λύση και όχι να ενοχοποιήσουμε το παιδί. Για παράδειγμα, μπροστά σε έναν καταστροφικό έλεγχο, η αντίδρασή μας θα είναι η εξής: Τι συνέβη; Θα ακούσουμε, θα σκεφτούμε τις διάφορες πιθανές αιτίες: έλλειψη προσπάθειας, έλλειψη προσοχής, αδυναμία κατανόησης, ιδιαίτερες δυσκολίες, πρόβλημα με το μάθημα ή με το καθηγητή… Θα εξετάσουμε τη σχέση ανάμεσα στο παιδί μας και στον καθηγητή του. Με λίγα λόγια, θα τοποθετήσουμε τους βαθμούς σ’ ένα πλαίσιο, σκεπτόμενοι ότι αποτελούν μόνο σύμπτωμα και ότι πρέπει να ανακαλύψουμε το πρόβλημα που εμποδίζει το παιδί μας να προχωρήσει.

Δε θα σκεφτόμασταν ποτέ, βλέποντας στο θερμόμετρο έναν πυρετό 39,5^ο C, να ζητήσουμε από το παιδί να προσπαθήσει να μειώσει τη θερμοκρασία του. Γνωρίζουμε ότι πρόκειται για ένα σύμπτωμα και ότι χρειάζεται να διαγνωστεί η ασθένεια για να την θεραπεύσουμε. Κατά τον ίδιο τρόπο, αν το παιδί μας δεν παίρνει καλούς βαθμούς, αυτό που συμβαίνει είναι ότι υπάρχει κάτι που το εμποδίζει. Αν δεν καταφέρουμε να το ανακαλύψουμε, τότε έχουμε ελάχιστες πιθανότητες να δούμε τους βαθμούς του να βελτιώνονται.

Μόνο η οργή μας μας τυφλώνει. Ξεχνάμε τα πάντα και ουρλιάζουμε στα παιδιά μας. Η οργή μας στην πραγματικότητα, δε μιλά για τους βαθμούς του παιδιού, αλλά για τα δικά μας ασυνείδητα βιώματα, τα δικά μας τραύματα. Γι’ αυτό η οργή μας δεν είναι μόνο επίπονη για τα παιδιά μας, αλλά και αναποτελεσματική όσον αφορά στην πρόοδό τους. Προσβάλλουμε το παιδί για να δαμάσουμε τα δικά μας συναισθήματα. Η αλήθεια βρίσκεται λοιπόν αλλού, μας αφορά, λέει:

«Όταν παίρνεις έναν κακό βαθμό αισθάνομαι άσχημα, όπως αισθανόμουν όταν έπαιρνα εγώ κακούς βαθμούς.»

Ή μάλλον:

«Είμαι οργισμένος, διότι έχω κακή εικόνα για τον εαυτό μου και φοβάμαι τι θα πουν οι άλλοι για μένα.»

«Όταν ήμουν μικρός έπαιρνα πολλούς κακούς βαθμούς, αισθανόμουν άχρηστος, αισθανόμουν πάντα ταπεινωμένος. Με κάνεις να ξαναζώ αυτή την ταπείνωση.»

«Όταν έπαιρνα κακό βαθμό, με έδερναν. Δεν πρέπει να μου το θυμίζεις!»

«Δεν πήρα ποτέ καλούς βαθμούς, και αν ήξερες πόσα θυσίασα, πόσο δούλεψα γι’ αυτό…δεν ανέχομαι η ζωή σου να είναι ευκολότερη.»

«Δουλεύω σκληρά για να μπορείς να πας στο σχολείο. Όταν βλέπω τους βαθμούς σου, νομίζω ότι αδικούμαι…»

Το να απαξιώνουμε τον άλλον, σημαίνει ότι αποκτούμε εξουσία πάνω του, αλλά κυρίως ότι αποκτούμε εξουσία επάνω στα τραύματα της δικής μας ζωής. Αποτελεί μια ατυχή προσπάθεια να βγει το παιδί που υπήρξαμε κάποτε από την κατάσταση της απαξίωσης στην οποία είναι φυλακισμένο. Όμως, αντί να το απελευθερώνουμε, κάθε φορά που ταπεινώνουμε τους άλλους, στρίβουμε ακόμη μια φορά το κλειδί στην πόρτα της φυλακής του.

Δεν υπάρχει λόγος να αισθανόμαστε ενοχές αν εκπλαγούμε από το γεγονός ότι χρησιμοποιούμε κάποια απαξιωτική κρίση. Ας αρκεστούμε στο να σταματήσουμε, να ζητήσουμε συγνώμη από το παιδί και μετά να ακούσουμε πώς αντηχεί η συγκεκριμένη επίκριση μέσα μας. Τι λέει για εμένα; Είναι πραγματικά μια πόρτα εισόδου στην προσωπική μου ιστορία.

Ιζαμπέλ Φιλιοζά, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΕΛΕΙΟΙ ΓΟΝΕΙΣ.

Πηγή

Τι πρέπει να ξέρεις για το διαδίκτυο και την πιθανή εξάρτηση του παιδιού από αυτό; Η ψυχολόγος Αναστασία Γκοτσοπούλου σε συμβουλεύει τι να προσέξεις!
To διαδίκτυο (internet) είναι ένα θαυμάσιο και δυναμικό μέσο επικοινωνίας. Στις μέρες μας μάλιστα, θεωρείται ένα παγκόσμιο εργαλείο με αρκετές δυνατότητες, οι οποίες κατά κύριο λόγο, διευκολύνουν τη ζωή των ανθρώπων σε διάφορους τομείς. Όμως, όπως συνήθως συμβαίνει με κάθε τεχνολογικό επίτευγμα, όταν χρησιμοποιείται χωρίς όριο, έχει σοβαρές επιπτώσεις στην λειτουργικότητα του ανθρώπου. Η συνεχής πλοήγηση στο διαδίκτυο, που μπορεί να υποκαθιστά καθημερινές ανάγκες και να δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις και τη ζωή του χρήστη, ορίζεται ως εξάρτηση.
Έτσι, η εξάρτηση από το ίντερνετ (internet addiction), αποτελεί σήμερα ένα καινούριο φαινόμενο και αντιμετωπίζεται σιγά-σιγά από τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, όπως άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές (ναρκωτικά, τζόγος κ.α.).
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι και κυρίως παιδιά και έφηβοι, υποφέρουν από αυτού του είδους την εξάρτηση και την δικαιολογούν με τη σκέψη ότι το ίντερνετ αποτελεί απλά ένα μέσο διασκέδασης και ψυχαγωγίας που το χρησιμοποιούν αρκετοί. Βρίσκουν το ίντερνετ σαν ένα τρόπο απόδρασης από την πραγματικότητα και αισθάνονται ότι τους παρέχει ασφάλεια, οικειότητα και ανωνυμία.
Οι μορφές εξάρτησης από το ίντερνετ είναι: συνεχής πλοήγηση, διαδικτυακά-ηλεκτρονικά παιχνίδια, διαδικτυακές σχέσεις μέσω εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης (msn, chat, facebook, skype κ.α.), ηλεκτρονικός τζόγος, ψυχαναγκαστική συλλογή πληροφοριών (τραγουδιών κ.α.).
Για τα παιδιά και τους εφήβους η χρήση του ίντερνετ για περισσότερο από 10 ώρες την εβδομάδα αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης των συμπτωμάτων εξάρτησης από το διαδίκτυο όπως: κατάθλιψη, άγχος, απομόνωση, αφηρημάδα, ημικρανίες, ξηροφθαλμία, διαταραχές ύπνου (έντονες αϋπνίες ή υπνηλία), διαταραχές διατροφής (ανορεξία), πτώση σχολικής επίδοσης, μυοσκελετικές παθήσεις (σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα από την υπερκόπωση των χεριών από τη χρήση του πληκτρολογίου), εκρήξεις θυμού, επιθετικότητα προς τους γονείς ή τα πρόσωπα φροντίδας, παραμέληση της προσωπικής υγιεινής και της φυσικής άσκησης.
Οι γονείς για να αποτρέψουν την εξάρτηση από το διαδίκτυο καλό είναι:
-Να θέτουν αυστηρά χρονικά όρια στη χρήση του διαδικτύου.
-Να τοποθετούν τον υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο, για να υπάρχει έλεγχος και όχι δυνατότητα απομόνωσης των παιδιών και εφήβων.
-Να τοποθετούν προγράμματα και φίλτρα προστασίας στον υπολογιστή, ώστε τα παιδιά και οι έφηβοι να μην έχουν πρόσβαση σε ιστοσελίδες με ακατάλληλο και επικίνδυνο περιεχόμενο για την ηλικία τους.
-Να σκεφτούν και τη δική τους διαδικτυακή συμπεριφορά, καθώς αποτελούν τα κατεξοχήν πρότυπα για τα παιδιά και τους εφήβους τους.
-Να ενημερώνουν τα παιδιά από μικρή ηλικία για το φαινόμενο του εθισμού στο διαδίκτυο.
-Να ενδιαφέρονται και να ρωτούν τα παιδιά και τους εφήβους για τις δραστηριότητές τους στο διαδίκτυο (ποιες σελίδες επισκέπτονται, τι ψάχνουν κλπ.)
-Να ενθαρρύνουν τα παιδιά και τους εφήβους σε αθλητικές δραστηριότητες και συναναστροφές με συνομηλίκους.
-Να αφιερώνουν ποιοτικό χρόνο στα παιδιά και στους εφήβους.
Για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας (προνήπια, νήπια), η χρήση του ίντερνετ δεν συνιστάται. Φυσικά, δεν επιτρέπεται, παιδιά τέτοιας ηλικίας να έχουν προσωπικές σελίδες σε εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης (πχ. facebook). Στις ηλικίες αυτές, ο υπολογιστής χρησιμοποιείται μόνο για εκπαιδευτικά παιχνίδια, μικρής χρονικής διάρκειας, παρουσία των γονέων και όχι σε καθημερινή βάση.
Έτσι, εάν το παιδί ή ο έφηβός σας παρουσιάζει κάποια από τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω ή ο χρόνος που ασχολείται με το ίντερνετ αυξάνεται μέρα με τη μέρα με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ελέγξει το χρόνο παραμονής του στον κυβερνοχώρο και έτσι να «απομακρύνεται» από κοινωνικές, σχολικές, προσωπικές του δραστηριότητες ή όταν δεν ασχολείται με το ίντερνετ να αισθάνεται αποδιοργανωμένος και αγχωμένος, απευθυνθείτε σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας ή σε ειδικές υπηρεσίες για τον εθισμό στο διαδίκτυο (πχ.http://www.saferinternet.gr -για ασφαλή χρήση διαδικτύου,http://www.safeline.gr -για το παράνομο περιεχόμενο του διαδικτύου, γραμμή Σύνδεσμος 801 801 1177 -για θέματα παιδιών και εφήβων έως 18 ετών-γραμμή για εκπαιδευτικούς και γονείς, γραμμή βοήθειας Υποστηρίζω 800 11 8000 15 -συμβουλές για θέματα που σχετίζονται με τη χρήση διαδικτύου, κινητού τηλεφώνου και ηλεκτρονικών παιχνιδιών, γραμμή στήριξης παιδιών και εφήβων 116 111 -αποκλειστικά για παιδιά και εφήβους).

Καθημερινά βλέπουμε περιπτώσεις καλυμένης ψυχολογικής κακοποίησης, ματαίωσης, υπερέκθεσης σε πλευρές της εφηβικής ζωής τραβηγμένες στα άκρα. Έτσι, πέραν από την πρακτικότητά τους, τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν μία πηγή συνεχούς άγχους και καμουφλαρισμένων τραυμάτων.

Ο βασικός κίνδυνος στον οποίο τα κοινωνικά δίκτυα οδηγούν τους εφήβους είναι ένα κοινωνικά αποδεκτό αλλά στην ουσία ψευδές και μάλλον ναρκισσιστικό πρότυπο και μία φαντασιακή εικόνα του δικού μας εαυτού, που κυρίως εναρμονίζεται με τις απαιτήσεις των άλλων και όχι με αυτό που πραγματικά θέλουμε και μπορούμε να είμαστε. Αφήνοντας στην άκρη τις προσωπικές επιλογές και ακολουθώντας πιστά αυτές τις επιλογές του κοινωνικά αποδεκτού προτύπου οδηγούμαστε σε μία ψευδή ταυτότητα και μάλλον καταστροφικές διαδικασίες.

Τα κοινωνικά δίκτυα είναι μία καινούργια τάση, όμως τα ψυχολογικά μοντέλα που εμπλέκονται μάλλον έρχονται από το παρελθόν, παρόντα σε μύθους, σύμβολα και αφηγήσεις, σε πολλούς πολιτισμούς. Εδώμπορούμε σύντομα να αναφερθούμε στα αρχέτυπα του «ήρωα» και του «μικρού απατεώνα-μάγου» που ως μοτίβα συμπεριφοράς ερμηνεύουν σε μεγάλο βαθμό την«φιλοσοφία» που κρύβεται πίσω από την έκθεση εικόνων και προτύπων στα κοινωνικά δίκτυα.

Το αρχέτυπο του ήρωα (the hero archetype) σημαίνει την εξαιρετική ικανότητα δράσης πέραν των κοινών στερεοτύπων, της υπέρβασης των ορίων, είναι αξιοζήλευτο από τους πολλούς, επιθυμητό αλλά και απρόσιτο, χαρισματικό αλλά και συχνά τρωτό (ακόμη και ο ιερέας θα μπορούσε να ενταχθεί σε μεγάλο βαθμό στην περιοχή αυτού του αρχετύπου). Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι οι νέοι θέλουν να γίνουν «ήρωες» στο ευρύτερο κοινό μέσω δημόσιας έκθεσης διασκεδαστικών, εντυπωσιακών η προκλητικών στιγμών της προσωπικής τους ζωής. Όπως φανερώνει το αρχέτυπο του ήρωα, το να δρας πέραν των συνηθισμένων και να υπερβαίνεις τα όρια, να είσαι αξιολάτρευτος και μαζί απρόσιτος στους πολλούς, χαρισματικός αλλά και τρωτός, πάνε χέρι χέρι μαζί με την τάση του εφήβου να εισαγάγει συμπεριφορές που θα εντυπωσίαζαν τους άλλους. Όμως, καθώς εγκλωβίζονται σε αυτά τα χαρακτηριστικά, τόσο οι έφηβοι όσο και οι ενήλικες γλυστρούν προς μία ψευδή εικόνα και ταυτότητα, δηλαδή μία ναρκισσιστική συμπεριφορά. Η ναρκισιστική συμπεριφορά με την σειρά της μπορεί να οδηγήσει τον έφηβο σε συγκρούσεις τόσο με τον ίδιο τον εαυτό του όσο και με τα πρόσωπα που επιθυμεί να αγαπήσει, ωστόσο αποτυγχάνει καθώς η ψυχική ενέργεια που απαιτείται γι᾽ αυτό εγκλωβίζεται στο ναρκισσιστικό είδωλο-εαυτό, και δεν είναι πλέον διαθέσιμη για μία δημιουργική επένδυση στον «άλλο».

Ακόμη ένα πολύ σχετικό αρχέτυπο είναι αυτό του φαρσέρ (trickster), απατενώνα-μάγου, που παραπλανεί, καθώς συμβολίζει τόνπονηρό, τον κακότροπο και τον αντιήρωα. Οι τύποι αυτοί μπορεί να είναι ταυτόχρονα έξυπνοι και ηλίθιοι, και βασίζονται στην ιδέα της «παράβασης κανόνων». Κι αυτό ακριβώς τους κάνει πολύ αγαπητούς, επειδή όλοι μας ερωτοτροπούμε με την ιδέα της παράβασης των κανόνων, κοινωνικών, ηθικών κλπ, ενώ ταυτόχρονα θα διασκεδάζαμε με αυτό. Έτσι οι τύποι αυτοί λειτουργούν σαν ένα είδωλο πραγμάτων και σχέσεων που θα θέλαμε να κάνουμε, αλλά είμαστε πολύ ντροπαλοί να πραγματοποιήσουμε στην πράξη. Οι έφηβοι δεν είναι καθόλου αμυντικοί στο να διαρρήξουν τους κανόνες αυτούς και «τρελλαίνονται» με την ιδέα να παραπλανούν τους άλλους. Δεν είναι δύσκολο λοιπόν να αντιληφθούμε πως όλα αυτά τα στοιχεία είναι παρόντα πίσω από τα κοινωνικά δίκτυα και αποκαλύπτουν τους πολύπλοκους μηχανισμούς πίσω από την ακούσια συχνά έκθεσή μας σε αυτά. Είναι συχνό φαινόμενοι άνθρωποι με μόρφωση, κοινωνική δικτύωση και αποδοχή, στην (συχνά τραγική) ψυχολογική τους προσωπικότητα να είναι απομονωμένοι και μοναχικές φιγούρες που αναζητούν την αληθινή ανθρώπινη κοινωνία αλλά δεν την επιτυγχάνουν καθώς δεν έχουν αναπτύξει κατάλληλα τις αντίστοιχες δεξιότητες.

Εδώ ακριβώς αναδύεται και το θέμα της εμμονής και του εθισμού (addiction) στο διαδίκτυο. Επιγραμματικά – έχουν δοθεί βεβαίως πολλαπλές ερμηνείες – το  ερώτημα στο οποίο οφείλουμε να απαντήσουμε είναι ποιά ακριβώς πλευρά και ανάγκη του χαρακτήρος αναπληρώνει η υπερβολική χρήση του διαδικτύου. Είναι προφανώς μεταξύ αυτών και η έλλειψη της χαράς και ικανοποίησης που αντλεί κάποιος από μία ουσιαστική προσωπική και φιλική επικοινωνία, όταν δηλαδή η κοινωνία των προσώπων εκπληρεί και ταυτόχρονα υπερβαίνει κάθε ανάγκη απρόσωπης επικοινωνίας και αναζήτησηςπληροφοριών, μάλλον δευτερευούσης σημασίας, στο διαδίκτυο. Είναι η εφηβική επίσης τάση της απομόνωσης, της εξερεύνησης του κόσμου, αλλά και του ίδιου του εαυτού, συμπεριλαμβανομένου και του σώματος και των λειτουργιών του, κάτι που ωστόσο πρέπει να κινήσει το ενδιαφέρον των γονέων και την διακριτική τους παρέμβαση προς την κατεύθυνση του μοιράσματος αυτής της ανάγκης για εξερεύνηση. Το μοίρασμα αυτό είναι που εμμέσως ανοίγει και την δυνατότητα του ελέγχου και κριτικής της εξερευνόμενης πληροφορίας.

Παρατήρηση: Το παρόν κείμενο είναι απόσπασμα του άρθρου “Άγχος και ψυχολογικό τραύμα στην εφηβική ηλικία. Ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων”, του π. Χρυσοστόμου Τύμπα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ‘Ψυχής δρόμοι’, τεύχος 10

π. Χρυσόστομος Τύμπας, Iατρός – Διδάκτωρ Ψυχαναλυτικών Σπουδών

http://www.pemptousia.gr

Πολλή συζήτηση γίνεται για την ενδοσχολική βία και ειδικά για τον εκφοβισμό που υφίστανται παιδιά από συνομηλίκους και συμμαθητές τους. Πέρα από το γεγονός ότι το  πρόβλημα δεν είναι σημερινό, χρειάζεται να δούμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η σχολική τάξη, όπως επίσης και κάθε μορφή συλλογικής συμπόρευσης στις μέρες μας. Διότι από εκεί ξεκινούν συνήθως οι δυσκολίες προσαρμογής των μελών της ομάδας, από εκεί προβλήματα συμπεριφοράς καθίστανται δυσεπίλυτα.

                Απουσιάζει από τη σχολική τάξη ο προσανατολισμός στο ΕΜΕΙΣ. Λειτουργεί ως  άθροισμα ατόμων, στο οποίο ο σχολικός χρόνος, με την ύπαρξη πολλών μαθημάτων και αντίστοιχα πολλής ύλης (στα πλαίσια της φιλοσοφίας ότι η ποσότητα της γνώσης είναι το ζητούμενο και όχι η ποιότητα και η κατάκτηση από τους μαθητές), δεν επιτρέπει να γεννήσει δραστηριότητες παρέας και κοινότητας. Εξάλλου, η έλλειψη ηγετικών προσωπικοτήτων στο επίπεδο των εκπαιδευτικών, οι οποίοι θεωρούνται διεκπεραιωτές της γνώσης, κρίνονται για το αν κάνουν μάθημα και όχι για την ποιότητά του, όπως επίσης και η αδιαφορία  για την ποιότητα των σχέσεων  στη σχολική τάξη, τόσο μεταξύ των μαθητών με τους εκπαιδευτικούς όσο και μεταξύ τους, δε συμβάλλει στο πνεύμα του «όλοι μαζί».   Εύκολα, πάλι,  απαξιώνονται μαθήματα, όπως τα Θρησκευτικά, η Λογοτεχνία, η Ιστορία, η Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, η Μουσική και Αισθητική Αγωγή,  στο όνομα της εξοικείωσης με τις Θετικές επιστήμες, την Πληροφορική, την Τεχνολογία, ενώ απαιτείται η  διδασκαλία όλων, με σκοπό όμως και την καλλιέργεια του χαρακτήρα και όχι μόνο του νου του μαθητή.

                Αυτή η νοοτροπία, σε συνδυασμό με την ολοένα και αυξανόμενη αδιαφορία ή και ανικανότητα της οικογένειας να προλάβει ή να αντιμετωπίσει την επιθετικότητα  ή να δώσει στο παιδί την αγάπη και την προσοχή που του χρειάζεται, προκειμένου να μην αναζητά την προσοχή των άλλων με τη βία και τον δι’ αυτής εξουσιαστικό εντυπωσιασμό , μεγεθύνουν το πρόβλημα και το καθιστούν ανυπόφορο.

                Η Πολιτεία δεν μπορεί και δεν θέλει να διορίζει ψυχολόγους, ειδικούς στα  προβλήματα της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας. Αρνείται την συμμετοχή στη σχολική ζωή προσώπων όπως ο σχολικός ιερέας-πνευματικός. Δεν προβλέπει στο σχολικό πρόγραμμα την κάλυψη διδακτικού ωραρίου από  μόνιμο εκπαιδευτικό, ο οποίος θα λειτουργεί συμβουλευτικά σε προβλήματα συμπεριφοράς, αφού εκπαιδευθεί.  Παράλληλα, το σχολείο αισθάνεται αδύναμο να παρέμβει σε προβληματικές οικογένειες. Έτσι περιορίζεται σε μία στοιχειώδη συμβουλευτική και κάποτε προχωρά σε κατασταλτικά μέτρα, όπως τιμωρίες, αποβολές, αλλαγές σχολικού περιβάλλοντος, που απλώς μεταφέρουν, αλλά δε λύνουν το πρόβλημα.

                Η Εκκλησία μπορεί να δώσει απάντηση μέσω των ενοριακών νεανικών ομάδων, των κατασκηνώσεων, αλλά και της λατρευτικής της ζωής, δια των οποίων ο νέος  βιώνει έμπρακτα την αγάπη. Αρκεί  οι υπεύθυνοι – κληρικοί, κατηχητές, στελέχη-  να έχουν κάποια βασική εκπαίδευση στη διαχείριση τέτοιων φαινομένων, πρωτίστως όμως πολλήν αγάπη και σεβασμό προς τις τραυματισμένες εικόνες του Θεού,  θύτες και θύματα. Μπορεί ακόμη  να επισημαίνει  την ανάγκη ύπαρξης προσώπων, όπως οι πνευματικοί πατέρες, ως σημείων αναφοράς, για να παρηγορούν και να βοηθούν τους νέους που δυσκολεύονται, είτε εξαιτίας της συμπεριφοράς των άλλων είτε επειδή αναζητούν αποδοχή δια της βίας, να συνειδητοποιήσουν ότι μόνο η αληθινή αγάπη είναι η λύση, αγώνας δύσκολος, αλλά  μοναδικός.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια», στο φύλλο της 11^ης Νοεμβρίου 2015

http://themistoklismourtzanos.blogspot.gr/

Ποια χαρακτηριστικά των γονέων είναι αυτά που μπορεί να σπρώξουν το παιδί να αναπτύξει πιο βίαιη συμπεριφορά;

Το infokids.gr σε συνεργασία με το LadyLike.gr σας δίνει ιδέες και λύσεις για τα σημαντικότερα θέματα στη σχέση σας με το παιδί σας, τη μητρότητα και το σπίτι.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η επηρεάζεται από την ψυχοδυναμική της οικογένειας. Τι μπορεί όμως να κάνουν λανθασμένα οι γονείς που οδηγεί τελικά στην ανάπτυξη της επιθετικότητας;

1) Η εξελικτική ψυχολογία υποστηρίζει ότι οι γονείς που χρησιμοποιούν αυστηρές τιμωρίες έχουν επιθετικά παιδιά. Πολλοί είναι εκείνοι οι γονείς που σκέφτονται ότι μια αυστηρή τιμωρία για την επιθετική ενέργεια του παιδιού τους θα επενεργήσει κατασταλτικά και θα την μετριάσει. Δεν συμβαίνει όμως αυτό.

Τα παιδιά που έχουν τιμωρηθεί συστηματικά για την επιθετικότητα τους είναι κατά κανόνα πιο επιθετικά από ό,τι είναι τα παιδιά που είχαν επιεικέστερη μεταχείριση. Αυτό συμβαίνει γιατί η τιμωρία προκαλεί έντονη εσωτερική θυμική αναστάτωση, γεγονός που προκαλεί περισσότερη επιθετικότητα. Επίσης, ο επιθετικός γονέας αποτελεί πρότυπο για μίμηση. Έτσι το παιδί εκδηλώνει μεγαλύτερη επιθετικότητα μιμούμενο τις επιθετικές ενέργειες του τιμωρητικού γονέα.

2) Οι γονείς που δείχνουν μεγάλη ανοχή στην επιθετικότητα του παιδιού και την αφήνουν ελεύθερα να εκδηλώνεται τελικά έχουν επιθετικά παιδιά. Οι γονείς που επιτρέπουν στο παιδί να εκφράζει ελεύθερα τις επιθετικές του διαθέσεις και προς τους ίδιους και προς τους άλλους (γιατί πιθανότατα πιστεύουν ότι η ελεύθερη έκφραση μιας αρνητικής διάθεσης έχει καθαρτικό και θεραπευτικό χαρακτήρα) έχουν επιθετικά παιδιά, γιατί η επιθετικότητα παράγει επιθετικότητα.

Οι γονείς πρέπει να φροντίζουν να αποτρέπουν τη δημιουργία εκρηκτικών καταστάσεων και να αποτρέπουν διαμάχες και αντιδικίες μεταξύ των παιδιών, χωρίζοντάς τα πριν αρχίσουν οι διαπληκτισμοί. Όταν όμως εκδηλωθούν τέτοιες ενέργειες πρέπει να καταβάλλεται κάθε προσπάθεια –εκτός της αυστηρής τιμωρίας- να τις σταματήσουν το συντομότερο. Ο στοργικός γονέας μπορεί να επινοήσει ποικίλους τρόπους να καθησυχάσει το παιδί και να το επαναφέρει γρήγορα στην ηρεμία και την τάξη.
ladylike.gr

Στή διδασκαλία τοῦ Χρυσορρήμονος γιά παιδαγωγικά θέματα, πρωτεύοντα καί κεντρικότατο ἂξονα συνιστᾶ ἀσφαλῶς ἡ χριστιανική ἀγωγή, τῆς ὁποίας τήν ἀναγκαιότητα, τούς σκοπούς, τό περιεχόμενο καί τούς καρπούς φωτίζουν ἀποσπάσματα λόγων, πού παρουσιάζονται παρακάτω.

«Θέλεις νά εἶναι πειθαρχικός ὁ γιός σου; Ἀπό τήν ἀρχή νά τόν ἀνατρέφεις μέ παιδαγωγία καί συμβουλή σύμφωνη μέ τό θέλημα τοῦ Κυρίου».

«Τέτοια λοιπόν ἂς προετοιμάζουμε τά παιδιά μας, ὣστε νά μποροῦν νά ἀντέχουν σ’ ὃλες τίς δοκιμασίες τοῦ βίου καί νά μήν ἐκπλήσσονται γιά τά δυσάρεστα πού ἒρχονται».

«Γιατί αὐτή ἡ πείνα ἡ πνευματική εἶναι φοβερότερη ἀπό τήν σωματική πείνα, ἀφοῦ καί καταλήγει σέ χειρότερο θάνατο καί γι’ αὐτό πρέπει στό σημεῖο αὐτό νά δείχνουμε περισσότερο ζῆλο. Αὐτή εἶναι ἡ ἂριστη φροντίδα τῶν πατέρων, αὐτή εἶναι ἡ γνήσια κηδεμονία τῶν γονέων».

«Μήν προσπαθεῖς νά τό κάμεις (τό παιδί) ρήτορα, ἀλλά παιδαγώγησέ το νά φιλοσοφεῖ. Μήν ἀκονίζεις τή γλώσσα του, ἀλλά καθάρισε τήν ψυχή του. Δέν τά λέγω αὐτά γιά νά σέ ἐμποδίσω νά μορφώσεις τό παιδί σου, ἀλλά γιά νά σέ ἐμποδίσω νά προσέχεις μόνο τά κοσμικά χαρίσματα».

«Γι’ αὐτό εἶναι καλύτερα νά τό ἐφοδιάζουμε μέ ἠθικά καί πνευματικά ὃπλα ἀπό τήν πρώτη παιδική ἡλικία, πού εἶναι ἀκόμη κύριος τοῦ ἑαυτοῦ του. Ἐκεῖνος πού ἂρχισε τόν ἀγώνα ἀπό τήν παιδική του ἡλικία, δέν ξοδεύει τόν καιρό του προσπαθώντας νά ξεπλύνει ἁμαρτήματα τοῦ παρελθόντος, οὒτε ἀσχολεῖται μέ τή θεραπεία τραυμάτων, ἀλλά παίρνει ἀπό νωρίς τά βραβεῖα…καί μένει παντοτινά σταθερός καί ἀμετακίνητος στίς ἀρχές του».

«[…]οὒτε τά ἀπομακρύνω (τά παιδιά) ἀπό τή μελέτη μή χριστιανῶν φιλοσόφων.[…] Ἐπειδή ἡ ἡλικία τους εἶναι τρυφερή, βρίσκουν ἀμέσως ἀπήχηση τά θεῖα λόγια. Ἂν λοιπόν ἀπό τήν ἀρχή καί ἀπό τά πρῶτα τους βήματα τά ἀπομακρύνουμε ἀπό τήν πονηρία καί τά χειραγωγήσουμε πρός τήν ἂριστη ὁδό, ἡ εὐσέβεια θά τούς γίνει ἓνα εἶδος συνήθειας καί φύσεως. Ἒτσι δέν θά μεταστρέφονται εὒκολα μέ τή θέλησή τους πρός τό κακό, γιατί ἡ συνήθεια αὐτή θά τά βοηθεῖ νά πράττουν τά καλά ἒργα».

Παρατηρεῖ κανείς, κατά τόν Χρυσόστομο, ἐξόχως σημαντικές ἀνάγκες νά ἐξυπηρετεῖ ἡ χριστιανική ἀγωγή, οἱ ὁποῖες σαφῶςς στιγματίζουν τήν ὀργάνωση καί νοηματοδοτοῦν τή λειτουργία τῶν περισσότερων ἐκπαιδευτικῶν συστημάτων. Ἡ πειθαρχία, οἱ ἀνοιχτές στή μάθηση φύσεις, ἡ σφυρηλάτηση ὁλοκληρωμένων καί δυναμικῶν προσωπικοτήτων, πού θά εἶναι ἱκανές νά ἀντιμετωπίσουν τή ζωή, ἡ εἰς βάθος καλλιέργεια τοῦ κριτικοῦ καί φιλομαθοῦς παιδικοῦ πνεύματος ἦταν καί εἶναι διαρκῶς ζητούμενα, καθώς κινητοποιοῦν τούς παιδαγωγούς, ὣστε νά δράσουν ἀνάλογα.

Ἀκόμη, ἡ ἀνάγκη γιά πνευματική καθοδήγηση πρός τήν ἀρετή καί ἡ ἐνστάλαξη στέρεων ἀρχῶν καί ἀξιῶν στά παιδιά, ἀκόμη ἀπό τήν πρώτη παιδική ἡλικία, ἀποτελεῖ σέ κάθε περίπτωση ὓψιστη ἐπιδίωξη γονέων καί ἐκπαιδευτικῶν, ἰδιαίτερα σήμερα, κατά τήν ἐποχή τῆς πλήρους ἀστάθειας, ἀπερίσκεπτης καί ἀνεξέλεγκτης κατάρρευσης κάθε εἲδους παλαιοῦ ἰδεώδους, μέ ὃ,τι αὐτό- συνήθως θλιβερό- συνεπάγεται. Ὁ Ἰ. Κογκούλης ἀναφέρει εὒστοχα: «Μέ τή χριστιανική ἀγωγή θά βοηθηθεῖ ὁ ἂνθρωπος νά συνδέσει τήν πρώτη του γέννηση μέ τήν ἀναγέννηση καί τή βιολογική νεότητα μέ τήν πνευματική νεότητα, μέ τήν ἀνακαίνιση.[…] Αὐτή ἡ καινή μορφή ἀγωγῆς τελικά ἒρχεται νά καταδικάσει τή μονομερή καί ἀπαράδεκτη στάση ὁρισμένων, πού τήν ταυτίζουν ἀποκλειστικά καί μόνο μέ τήν προετοιμασία τῶν πολιτῶν γιά τή μετά θάνατον ζωή».

Τό νά μάθει κανείς τά παιδιά νά φιλοσοφοῦν τό καθετί, νά σκέπτονται καί νά ἀποφασίζουν κριτικά καί ὂχι μέ γνώμονα τόν τρόπο δράσης τῆς μάζας εἶναι ἐξαιρετικά σημαντικό καί ἐπίπονο καί ἡ μελέτη πολλῶν φιλοσόφων φαίνεται νά δίνει μιά διέξοδο στό θέμα αὐτό. Ἲσως πολλά ἀνεπιθύμητα στοιχεῖα στή συμπεριφορά τῶν σύγχρονων παιδιῶν στό σχολεῖο καί στήν οἰκογένεια, ὃπως ἡ παθητικότητα, οἱ ἐκδηλώσεις βίας καί ἐπιθετικότητας, ἡ θρασύτητα κ.ἂ. ἐξηγοῦνται καί ἀπό τό γεγονός, ὃτι τά παιδιά δέν ἒχουν διδαχθεῖ τήν ἀξία τῆς μελέτης ἐν γένει, δηλαδή ἀπό τό ὃτι ἡ συντριπτική πλειοψηφία δέν διαβάζει τίποτε ἂλλο πέραν τῶν σχολικῶν μαθημάτων, μέ «ξηρό» καί ἀναγκαστικό τρόπο. Ἡ κλίση τοῦ Χρυσοστόμου πρός τόν Πλατωνισμό, τό ἓνα ἀπό τά δύο κυρίαρχα παιδαγωγικά ρεύματα τῆς ἀρχαιότητας, εἶναι ἐμφανής στό σημεῖο, ὃπου περιγράφει ὡς ἀνώτερη τή φιλοσοφία ἀπό τή ρητορική δεινότητα. Τέλος, ἡ χριστιανική ἀγωγή εἶναι ἀναγκαία γιά τή διάπλαση ἀκέραιων χαρακτήρων, χρηστῶν, ἀδιάφθορων καί εὐαίσθητων πολιτῶν.

«Σκοπός τῆς διδασκαλίας μου δέν εἶναι νά δοξασθῶ ἐγώ, οὒτε νά φανῶ λαμπρός, ἀλλά νά γίνουν δεκτές ἀπό τό Θεό οἱ ψυχές τῶν μαθητῶν μου. Γιατί δέν χρειάζεται μόνον πίστη, ἀλλά καί ζωή πνευματική».

«Ἐπειδή δηλαδή πρόκειται νά τούς ὁδηγήσει (ἡ χριστιανική ἀγωγή) στό νά γνωρίσουν τό Θεό, ἀπαλλάσσει τήν ψυχή ἀπό τά νοσήματα».

Κύριος σκοπός τῆς ἀγωγῆς, ὃπως τήν ἀντιλαμβάνεται ὁ ἱερός Πατήρ, εἶναι ἡ θεογνωσία καί ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τά ὃποια πάθη μέσα στό πλαίσιο τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα. Τά παιδιά μαθαίνουν τήν αὐτοκυριαρχία καί παίρνουν ἀληθινά μεγάλες ἀπαντήσεις στίς μεγάλες ἀπορίες τους. Γιά τήν ἀνάγκη πρόταξης τοῦ ὑψίστου σκοποῦ τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς, πού εἶναι τό «καθ’ ὁμοίωσιν», μιλάει ὁ Κ. Φράγκος: «Ὁ ὑπέρτατος αὐτός σκοπός τῆς ἀγωγῆς, ὁ ὁποῖος ὃπως ἒχει λεχθεῖ, ἀφορᾶ στήν ἀληθινή χριστιανοποίηση τῶν ἀτόμων, ὂχι μόνον δέν παραβλάπτει τήν ἐπίτευξη ἂλλων σκοπῶν, ἀλλά καί ἐντελῶς ἀντίθετα εὐνοεῖ κάθε ἂλλο γήινο ἢ κοσμικό (σκοπό), μή ἀντιτιθέμενο, βεβαίως, πρός αὐτόν».

«[..] Καί σκεπτόμενοι τούς βίους τῶν θαυμαστῶν ἐκείνων καί μεγάλων ἀνδρῶν (τῶν ἁγίων), νά ὁδηγούμαστε σέ ζῆλο καί νά μήν παραμελοῦμε τήν ἀρετή, ἀλλά νά ἀποφεύγουμε τήν κακία»

«Ὃσοι ἀγάπησαν μέ θερμότητα τή φιλοσοφία τῆς Καινῆς Διαθήκης ἒγιναν, ὃποιοι ἒγιναν ὂχι μέ τό φόβο καί τά βασανιστήρια, οὒτε μέ τίς ἀπειλές καί τίς τιμωρίες, ἀλλά μέ τή θεία ἀγάπη καί τό φλογερό ἒρωτα πρός τό Θεό».

«Ὁ Θεός δέν συνηθίζει νά κάνει τούς ἀνθρώπους καλούς μέ τόν ἐξαναγκασμό καί τή βία».

«Ἂς διαλεγόμαστε μέ τά παιδιά μας καί ἂς τά πείθουμε ὃτι ὁ «φόβος» τοῦ Θεοῦ (ἐννοεῖ τό δέος) εἶναι μεγάλος πλοῦτος καί κληρονομιά ἀσάλευτη καί θησαυρός ἀπρόσβλητος».

«Ὃσον καιρό ἀκόμη εἶναι ἁπαλή ἡ διάνοια τοῦ παιδιοῦ, δέν πρέπει νά τή φορτώνεις μέ δύσκολες διδασκαλίες καί διηγήσεις, γιά νά μήν καταπιέσεις τό πνεῦμα του».

Ἰδανικό μέσο ἀγωγῆς καί παροχῆς ὑγιῶν προτύπων στά παιδιά εἶναι ἡ ἐνασχόληση μέ τούς βίους τῶν ἁγίων. Τρέφουν καί ἱκανοποιοῦν τή ζωηρή τους φαντασία. Βασική ἀρχή στή χριστιανική ἀγωγή εἶναι ἡ σταδιακή καί ἀπόλυτα ἐλεύθερη ἐπιλογή ἑνός πειθαρχημένου ἀσκητικοῦ τρόπου ζωῆς καί σκέψης, ὁ ὁποῖος ὃμως ἀρχικά, σέ μικρές ἡλικίες, εἶναι χρήσιμο νά διδαχθεῖ στά παιδιά μέ «ζωντανό» παράδειγμα, χωρίς βεβαίως καταπίεση ἢ ἐξαναγκασμό.

«Πρόσεξε, πόσα θά μάθει (ἀπό τήν ἱστορία τοῦ Ἰακώβ): Θά ἀσκηθεῖ νά ἐλπίζει στό Θεό, ὃταν ἒχει εὐγενή καταγωγή νά μήν περιφρονεῖ κανένα, νά μή θεωρεῖ τή φτώχεια ντροπή, νά ὑποφέρει τίς συμφορές μέ γενναιότητα».

«Ἐάν ἐκπαιδεύαμε τά παιδιά, πρίν ἀπ’ ὃλα τά ἂλλα νά ἀγαποῦν τό Θεό, καί τά διδάσκαμε τά πνευματικά μαθήματα ἀντί γιά τά ἂλλα καί πρίν ἀπό ὃλα τά ἂλλα, πού τά διδάσκουμε τώρα, θά ἐξαφανίζονταν ὃλα τά δυσάρεστα καί ἡ παρούσα ζωή θά ἀπαλλασσόταν ἀπό ἂπειρα κακά».

«Ἡ διαπαιδαγώγηση μέ βάση τίς οὐράνιες ἀλήθειες τοῦ Χριστιανισμοῦ κάνει τήν ψυχή μεγάλη καί πνευματικά ἀνώτερη».

«Ὃταν ἐνεργεῖ τό χέρι τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀδύνατον νά ἀποτύχει ὁποιαδήποτε προσπάθεια, γιά τή χριστιανική διαπαιδαγώγηση τοῦ παιδιοῦ, ἢ μᾶλλον εἶναι ἀδύνατον νά μήν φθάσει τό παιδί σέ ὓψη λαμπρότητας καί δόξας, ἀρκεῖ νά πράττουμε καί ἐμεῖς τό καθῆκον μας».

Ὁ ἐνστερνισμός τῆς ἀνώτερης ἠθικῆς πού πρεσβεύει ὁ χριστιανισμός ἀποτελεῖ ἀσφαλή ἐγγύηση γιά τήν πορεία κάποιου προσώπου καί γιά τή βελτίωση πολλῶν ἀρνητικῶν καταστάσεων στήν κοινωνία. Διαπιστώνει κανείς, ἐν τέλει, ὃτι ἐντοπίζονται πολλές ἐναλλακτικές προτάσεις χειρισμῶν γιά σύγχρονα ζητήματα στήν ἐκπαίδευση μέ βάση τέτοιες τόσο ἀνθρωπιστικές καί βαθεῖς σέ νοήματα ἀρχές. Καί αὐτή ἡ ἐκπαίδευση, ἡ χριστιανική, «χωρίς νά ἀποτελεῖ μιά μορφή νέας παιδαγωγικῆς, ἀλλά ἀντίθετα θέλοντας νά διαποτίσει τήν ἢδη ὑπάρχουσα ἀγωγή» προσπάθησε ἀνά τούς αἰῶνες καί ἐξακολουθεῖ νά προσπαθεῖ γιά τό πραγματικά ὠφέλιμο γιά τόν ἂνθρωπο στήν πιό εὐαίσθητη καί εὒπλαστη περίοδο τῆς ζωῆς, τήν παιδική.

Ένας από τους παράγοντες που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ομαλή και ήρεμη προσαρμογή των παιδιών στο σχολείο, είναι ο φόβος για το άγνωστο. Όταν τα παιδιά πρόκειται να αλλάξουν περιβάλλον και να μεταβούν από την οικεία καθημερινότητα της οικογενειακής στέγης στο σχολείο, είναι πολύ πιθανό να εμφανίσουν σημάδια ανησυχίας. Η αλλαγή στο καθημερινό πρόγραμμα και τις καθημερινές συνήθειες, η απομάκρυνση έστω και για λίγες ώρες από τα οικεία και αγαπημένα πρόσωπα καθώς και τα πολλά καινούρια ερεθίσματα, είναι λογικό να προκαλέσουν στα παιδιά εκνευρισμό, υπερένταση και αίσθημα ανασφάλειας.

Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να αναλογιστούν δυο πράγματα πρωτού ξεκινήσουν την προσαρμογή του παιδιού τους στο σχολείο:

Πρώτον, είναι έτοιμοι να στείλουν το παιδί τους στο σχολείο και πιστεύουν πραγματικά ότι θα είναι μια ανεκτίμητη εμπειρία για αυτό; Αν οι γονείς οι ίδιοι δεν αποδεχθούν τα πολλαπλά οφέλη που θα αποκομίσει το παιδί απ’το σχολείο σε όλους τους τομείς της ανάπτυξής του, θα δυσκολευτούν πολύ να αντιμετωπίσουν την όποια δυσφορία μπορεί να προκύψει.
Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για μια απολαυστική και χρήσιμη εμπειρία που συνδυάζει τη μάθηση και τη διασκέδαση, βοηθάει τα παιδιά να ανεξαρτητοποιηθούν και να μάθουν να αυτοεξυπηρετούνται. Προάγει την κοινωνικοποίηση, καθώς τα παιδιά αρχίζουν να λειτουργούν αποτελεσματικότερα σε ομάδες και παροτρύνονται να χρησιμοποιούν συχνότερα στοιχεία προκοινωνικής συμπεριφοράς (χρήση παρακαλώ, ευχαριστώ, συγνώμη, ζητάω ευγενικά αυτό που θέλω, περιμένω τη σειρά μου, ζητάω την άδεια για να κάνω κάτι ή να πάω κάπου, δε φωνάζω χωρίς λόγο). Επιπλέον τα παιδιά μαθαίνουν να εκφράζουν τις ανάγκες τους, να εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τυς και να εμπιστεύονται και άλλα άτομα πέραν του στενού οικογενειακού τους πειβάλλοντος. Πρακτικά, βάζει όλη την οικογένεια σε ένα πρόγραμμα και μια καθημερινή ρουτίνα που προκαλεί, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά, ασφάλεια και σιγουριά.
Δεύτερον, οι γονείς θα πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο σίγουροι για το σχολείο που έχουν επιλέξει (σε περίπτωση που είχαν τη δυνατότητα επιλογής). Αυτό σημαίνει ότι αισθάνονται ασφαλείς πως το σχολείο που επέλεξαν καλύπτει τόσο τις δικές τους ανάγκες, όσο και τις ανάγκες του παιδιού τους, ότι οι μέθοδοι διδασκαλίας και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ακολουθείται ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία του παιδιού τους και ότι θα είναι χαρούμενο και ασφαλές στο σχολικό περιβάλλον. Αν αυτά τα δυο βασικά σημεία δεν είναι ακόμα ξεκάθαρα όταν ξεκινήσει η διαδικασία προσαρμογής στο σχολείο, υποσυνείδητα οι γονείς μπορεί να μεταφέρουν την αμφιθυμία τους στο παιδί και να δυσκολευτούν να το βοηθήσουν να νιώσει ασφάλεια και σιγουριά.

Μόλις το σχολείο εδραιωθεί στη ρουτίνα και την καθημερινότητα του παιδιού, θα πάψει να φαίνεται τόσο απειλητικό και ξένο. Προς αυτή την κατεύθυνση συνεπικουρούν η σταθερή, καθημερινή παρουσία του στο σχολείο, χωρίς μεγάλα ή αδικαιολόγητα διαστήματα απουσίας και η τακτική επικοινωνία με τους συμμαθητές και εκτός σχολείου, με στόχο τη δημιουργία ισχυρών συναισθηματικών δεσμών ανάμεσά τους.

Ας μην ξεχνάμε βέβαια ότι η προσαρμογή του κάθε παιδιού στο σχολείο είναι καθαρά προσωπική υπόθεση. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ιδιοσυγκρασία, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την ηλικία του κάθε παιδιού. Οφείλουμε να σεβόμαστε και να ακολουθούμε το ρυθμό με τον οποίο το κάθε παιδί συνηθίζει να δέχεται και να αφομοιώνει νέες εμπειρίες.

Ας δώσουμε λοιπόν στο κάθε παιδί το χρόνο που χρειάζεται για να προσαρμοστεί σε αυτήν τη νέα συνθήκη!

Ευχόμαστε σε όλους τους μαθητές και μαθήτριες να έχουν ένα ευχάριστο ξεκίνημα στη σχολική τους χρονιά!

Πηγή

Αγαπητέ μου συνάδελφε,

Δεν σε γνωρίζω προσωπικά, ξέρω όμως αρκετά για την κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι. Από πέρυσι που διορίστηκες στο δημοτικό σχολείο αυτού του χωριού -είναι από τα λίγα που κρατάνε ακόμη- διαπίστωσες πως θα δυσκολευόσουν πολύ με τα έξοδά σου. Ο μισθός σου ψαλιδίστηκε, γεγονός που σε καίει όλο και περισσότερο. Δεν θα συζητήσουμε όμως εδώ για το πόσο επώδυνο και άδικο είναι αυτό. Αν σου γράφω αυτό το γράμμα, είναι για να σου θέσω ανοιχτά ένα άλλο ζήτημα που το θεωρώ εξίσου σοβαρό. Εννοώ τη μετάγγιση της δυσαρέσκειάς σου στους μαθητές.

Θα το πω ευθέως και με όλο τον κίνδυνο να παρεξηγηθώ: στον δάσκαλο απαγορεύεται όχι βέβαια η απογοήτευση, αλλά το να κάνει επάγγελμα τη διάδοσή της. Δεν έχει το δικαίωμα να παρουσιάζεται στην τάξη του σαν ένας κακοπαθημένος χωρίς ελπίδες, γιατί οι μικροί μαθητές που τον βλέπουν διαβάζουν στο πρόσωπό του μιαν αποτυχία που δεν είναι μόνο δική του, είναι όλων, όλης της κοινωνίας, όλης της προσπάθειας που υποτίθεται ότι κάνει η ανθρωπότητα για να είναι πιο ανθρώπινη. Είναι παιδιά αυτά που σε παρατηρούν, μην το ξεχνάς. Πράγμα που σημαίνει ότι εσύ μπορείς μεν να δυσαρεστείσαι ή να οργίζεσαι με την κρίση, δεν μπορείς όμως να προκαταλαμβάνεις εντελώς την εμπειρία των μικρών ακροατών σου. Πιθανόν στη ζωή τους να υποστούν ακόμη χειρότερα, να τους λείψει ακόμη και το ψωμί. Επίτρεψέ μου όμως να σου θυμίσω ότι δουλειά σου δεν είναι τόσο να τους μάθεις πώς θα διεκδικούν το ψωμί όσο το πώς θα σκέπτονται, και σκέψη σημαίνει πρώτα απ’ όλα να διακρίνουν τα όμοια από τα ανόμοια και να ξεχωρίζουν το κύριο από το δευτερεύον. Ενδέχεται, αργότερα, να θέσουν ως κύριο μέλημά τους την ελευθερία και μετά το ψωμί, ή το αντίστροφο. Είναι δική τους πάντως υπόθεση αυτή – εσύ το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να τους πείσεις ότι αξίζει τον κόπο να σκέπτεται κάποιος, να κατανοεί και να κρίνει.

Μοιραία γλιστράω σε αφορισμούς, δεν μου διαφεύγει αυτό. Το πρόβλημα όμως είναι επείγον και ο χρόνος πιέζει για να συνεννοηθούμε. Η αιτία που ο τόνος μου είναι ανήσυχος είναι η τάση αρκετών συναδέλφων σου, εκδηλωμένη πρόσφατα (συμβαίνει εξάλλου το ίδιο σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης), να περνάνε την πόρτα του σχολείου με κατεβασμένα τα μούτρα και να παραμένουν έτσι και μέσα στην αίθουσα. Οσο κι αν συμμερίζομαι τις οικονομικές στενοχώριες τους, με λυπεί που δεν βλέπουν στα πρόσωπα των μαθητών τον ερχομό του πραγματικά Καινούργιου, την αθωότητα για χάρη της οποίας θα ήταν σκόπιμο να συγκρατηθούν, να μην πουν με απόγνωση ότι ένα κι ένα κάνουν μηδέν, να ξεπεράσουν την πικρία τους στο όνομα μιας νέας αρχής. Πράγματι, όταν βρισκόμαστε κοντά σε παιδιά, μας φαίνεται μερικές φορές ότι είναι δυνατόν να ξεκινήσουμε κι εμείς τη ζωή μας από την αρχή. Πρέπει να το πιστεύει αυτό ένας δάσκαλος, πρέπει να το νιώθει, διαφορετικά ας ψάξει για άλλη εργασία. Οποιος στέκεται αντίκρυ στα παιδιά, οφείλει να παίρνει κάτι από την ευπιστία τους, την ίδια στιγμή που εκείνος τους δίνει την επιφύλαξη και την ικανότητα για κριτική.

Θα μου πεις, και με το δίκιο σου, ότι για να το κατορθώσει αυτό σήμερα ένας δάσκαλος, και ειδικά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, είναι πιο δύσκολο παρά ποτέ. Γιατί η κοινωνία τού υποβίβασε το κύρος του και η οικογένεια του υπονόμευσε την πειθώ του. Συμφωνώ με την ένστασή σου. Και επαυξάνω μάλιστα, λέγοντας πως οι γονείς από τη μια σού αναθέτουν την εκπαίδευση των παιδιών τους (όπως εκείνοι την εννοούν) και από την άλλη σού δείχνουν πως δεν σε εμπιστεύονται και πολύ. Γεγονός που το πιάνουν στον αέρα τα ανήλικα, κι από εκεί αρχίζουν όλα όσα ζεις καθημερινά: οι πρώιμες ευθιξίες των παραχαϊδεμένων μαθητών (αυξάνονται ακόμη και στην επαρχία), οι δυστροπίες των ατίθασων, οι αυθάδειες των αυριανών βανδάλων.

Εργο πολλαπλό

Είσαι μόνος επομένως. Κυκλωμένος από την απροσεξία των μικρών και από τη δυσπιστία των μεγάλων. Καλείσαι παρ’ όλα αυτά να επωμισθείς ένα έργο πολλαπλό. Καθήκον σου είναι να προστατεύσεις τα παιδιά από τον κόσμο και συγχρόνως να προστατεύσεις τον κόσμο από τα παιδιά, που λόγω της άγνοιάς τους θα μπορούσαν να γίνουν, μεγαλώνοντας, οι τυφλοί καταστροφείς του. Και μήπως προς τα εκεί δεν οδεύουμε; Το φτύσιμο του κόσμου είναι ένα εφηβικό παιγνίδι που γίνεται όλο και πιο δημοφιλές. Εσύ όμως το αναχαιτίζεις όσο μπορείς αυτό. Εσύ είσαι που αποσπάς μια άγουρη ύπαρξη από τα εφήμερα και την τοποθετείς μέσα στο εύρος του χρόνου. Θα ’πρεπε να νιώθεις χαρά και περηφάνια γι’ αυτό, και είμαι σίγουρος ότι κάποιες στιγμές έχεις ήδη νιώσει έτσι. Καταλαβαίνεις ότι όλα αυτά που ανέλαβες δεν πληρώνονται με τίποτα. Θα είναι, φοβάμαι, πάντα πολύ στενοκέφαλη η κοινωνία για να αμείψει αρκετά εκείνους που παλεύουν με τα αόρατα. Φυσικά, δεν σου μένει παρά να αγωνιστείς για έναν καλύτερο μισθό, ζήτησέ τον λοιπόν, απαίτησέ τον, προσπάθησε όμως, παράλληλα, να φέρεις στον νου σου και κάποιους άλλους στον ίδιο ρόλο με σένα, άλλοτε, που τους παράσερνε το δασκαλίκι τόσο, ώστε να ξεχνάνε και τα κομμένα τους επιδόματα και την κούρασή τους και το ίδιο το σπίτι τους ακόμη. Μάλλον θα το έβρισκες εξωφρενικά ντεμοντέ να ξαναδιαβάσεις το «Ωχ! βασανάκια» του Παπαδιαμάντη με τον παλιό εκείνο δάσκαλο των δεκατριών ωρών διδασκαλίας την ημέρα, αντιμέτωπο με τους «σκληροτράχηλους» μαθητές του, ή ακόμη να ξαναδείς τη «Ζούγκλα του μαυροπίνακα», με τον πεισματάρη δάσκαλο που δηλώνει ότι το να πλησιάσει τους άγριους εφήβους στην τάξη του είναι για κείνον μια «πρόκληση». Αλλοι καιροί εκείνοι. Αυτό δεν σου έρχεται να μου πεις; Και δεν είναι μια μισο-υπεκφυγή αυτό; Δεν είναι ψέμα αυτό που λέγεται, ότι από τα σχολεία, από την κοινωνία, εξαφανίστηκαν για πάντα οι ανθρώπινοι τύποι που τις δυσκολίες τις παίρνουν σαν πρόκληση; Θα ’θελα πολύ να σ’ ακούσω να μου λες ότι ναι, αυτό είναι ψέμα. Να μου πεις πως εσύ δεν είσαι από εκείνους που μαραζώνουν προτού ακόμη μαραζώσουν. Κι ότι υπάρχουν κι άλλοι με το ίδιο σθένος.

www.kathimerini.gr

Παρίσι

Η «συχνή χρήση» υπολογιστών στα σχολεία όχι μόνο δεν βελτιώνει αλλά αντίθετα φαίνεται πως ρίχνει τις επιδόσεις των μαθητών, ακόμα και όσον αφορά στις ψηφιακές δεξιότητες, διαπιστώνει έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Η τεχνολογία στο εκπαιδευτικό σύστημα «έφερε φρούδες ελπίδες», συμπεραίνει. Η έκθεση του ΟΑΣΑ εξετάζει της συνέπειες των υπολογιστών στα αποτελέσματα διεθνών μαθητικών εξετάσεων όπως οι εξετάσεις Pisa που διεξάγονται σε περισσότερες από 70 χώρες.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του οργανισμού, η ανάλυση δείχνει ότι «ακόμα και χώρες που επενδύουν πολλά στις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών στην εκπαίδευση, δεν έχουν δει αισθητή βελτίωση των επιδόσεων στην ανάγνωση κειμένου, τα μαθηματικά και την επιστήμη». Το εντυπωσιακό μάλιστα είναι ότι η «συχνή χρήση» υπολογιστών στο σχολείο δεν δείχνει να βελτιώνει ούτε τις ψηφιακές επιδόσεις, οι οποίες μετρήθηκαν με τεστ στα οποία οι μαθητές έπρεπε να χρησιμοποιήσουν ποντίκι και πληκτρολόγιο για να διαβάσουν και να επεξεργαστούν κείμενο, να δημιουργήσουν πίνακες με δεδομένα και να κάνουν πράξεις σε μια αριθμομηχανή στην οθόνη.

Τις καλύτερες ψηφιακές επιδόσεις φέρνουν οι μαθητές από τη Σιγκαπούρη, στην οποία η χρήση υπολογιστών στα σχολεία είναι «μέτρια».

Όσον αφορά στα τεστ Pisa, οι χώρες και πόλεις με τη μικρότερη χρήση υπολογιστών στο εκπαιδευτικό σύστημα -Νότιος Κορέα, Σαγκάη, Χονγκ Κονγκ και Ιαπωνία- παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις με υψηλή χρήση. «Τα εκπαιδευτικά συστήματα με τις καλύτερες επιδόσεις, όπως αυτά στην Ανατολική Ασία, είναι πιο επιφυλακτικά στη χρήση της τεχνολογίας στην σχολική αίθουσα» δήλωσε στο BBC ο Αντρέας Σλάιχερ, διευθυντής Εκπαίδευσης στον ΟΑΣΑ, ο οποίος έκανε λόγο για «φρούδες ελπίδες» όσον αφορά την τεχνολογία στα σχολεία. «Οι μαθητές που χρησιμοποιούν ταμπλέτες και υπολογιστές πολύ συχνά τείνουν να έχουν χειρότερες επιδόσεις σε σχέση με όσους κάνουν μέτρια χρήση» είπε.

«Ένα από τα πιο απογοητευτικά ευρήματα», πρόσθεσε, «είναι ότι το κοινωνικο-οικονομικό χάσμα μεταξύ των μαθητών δεν περιορίζεται από την τεχνολογία, αλλά αντίθετα ενδέχεται να μεγαλώνει». Προειδοποίησε επίσης ότι οι μαθητές τείνουν να αντιγράφουν από το Διαδίκτυο τις σχολικές εργασίες τους και η προσοχή τους μπορεί να διασπάται από τους υπολογιστές. Μεταξύ των επτά χωρών με την υψηλότερη χρήση του Διαδικτύου στα σχολεία, οι τρεις (Σουηδία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία) παρουσίασαν «σημαντική επιδείνωση» στην ικανότητα ανάγνωσης. Σε ακόμα τρεις από τις επτά χώρες (Ισπανία, Νορβηγία, Δανία»), οι επιδόσεις έμειναν στάσιμες την τελευταία δεκαετία.

Η Ελλάδα δεν περιλαμβάνεται στις 31 χώρες που κάλυψε η σύγκριση, περιλαμβάνεται όμως σε πίνακα του ΟΑΣΑ για τη χρήση υπολογιστών στα σχολεία. Παρουσιάζει μάλλον χαμηλές επιδόσεις με 8,2 μαθητές ανά υπολογιστή (συγκριτικά με 0,9 στην κορυφαία Αυστραλία) και χρήση υπολογιστών στο σχολείο από το 65,9% των μαθητών (συγκριτικά με 95% στην Ολλανδία).

Η/Υ ΠΗΓΗ:
Newsroom ΔΟΛ: 15 Σεπτεμβρίου 2015.

Η ανάγκη για τη λειτουργία και οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος μετά τον εμφύλιο πόλεμο ήταν αδήριτη ανάγκη. Τα σχολεία κατά τα χρόνια του εμφυλίου λειτουργούσαν περισσότερο ως οργανισμοί πρόνοιας, παρά ως κέντρα μόρφωσης και παιδείας. Σε αυτό να προστεθεί και η έλλειψη δασκάλων λόγω των διώξεων που ακολούθησαν με τον εμφύλιο σπαραγμό.

Μέσα σε αυτή την κατάσταση κυκλοφόρησε το αλφαβητάρι τα «Καλά Παιδιά» από τον Οργανισμό Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων για το σχολικό έτος 1949-50. Ήταν μια δουλειά με κείμενα του Επαμεινώνδα Γεραντώνη και εικόνες του χαράκτη Κώστα Γραμματόπουλου.

Το πιο αναγνωρίσιμο αλφαβητάριο του δημοτικού, ίσως και το πιο επιτυχημένο όλων των εποχών, είναι αυτό του 1955, που παρέμεινε στα σχολεία έως το 1974. Στην ουσία πρόκειται για μια φυσική εξέλιξη του αλφαβηταρίου του 1949. Την επιμέλεια στην εικονογράφηση είχε ο Κώστας Γραμματόπουλος. Η απλότητά του και η αμεσότητα, το έκαναν να ξεχωρίσει από όλα όσα είχαν ως τότε εκδοθεί. Εικόνες πολύ κοντά στο παιδικό μάτι, έξυπνες φράσεις για την χρήση των γραμμάτων, από τους Ι. Κ. Γιαννέλη και Γ. Σακκά. Ο Γραμματόπουλος έκανε επιτυχημένη σχεδίαση και ο Μίμης, η Λόλα, η Έλλη, η Άννα έγιναν οι καλύτεροι ήρωες των μαθητών. Δεν είναι τυχαίο ότι έως το 1979 που αποσύρθηκε πραγματοποίησε 16 απανωτές εκδόσεις. Στο παγκόσμιο Παιδαγωγικό Συμπόσιο μάλιστα που έγινε στο Λαϊκεν του Βελγίου, κατά τη διάρκεια έκθεσης διδακτικών βιβλίων, του απονεμήθηκε το Πρώτο Βραβείο.

Όλα τα αλφαβητάρια από την εποχή που έκαναν την εμφάνισή τους βρίσκονται σήμερα σε οργανωμένες συλλογές όπως είναι το Ελληνικό  Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ), το Κέντρο Ερευνών για τη Νεοελληνική Εκπαίδευση και στον Οργανισμό Παιδικών και Εφηβικών Βιβλιοθηκών.

Τα τελευταία χρόνια εντείνονται οι προσπάθειες και παρατηρείται ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον για τα ελληνικά αλφαβητάρια. Το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας διοργάνωσε το 2010 έκθεση με τίτλο: «Καλλιτέχνες και Λογοτέχνες στα Αναγνωστικά 1860-1960». Επανεκδόθηκαν από γνωστή εφημερίδα και έγιναν ανάρπαστα από το αναγνωστικό κοινό. Δεν είναι λίγοι οι γονείς που πέρα από τα σημερινά σχολικά εγχειρίδια προτείνουν στα παιδιά τους τη μελέτη και επαφή με αυτά τα ”παλιοκαιρίτικα” αναγνωστικά. Πέρα από τα ανωτέρω κυκλοφόρησε από τα ΕΛ.ΤΑ αναμνηστική σειρά γραμματοσήμων, μια σειρά από κάρτες με εικόνες από τα αναγνωστικά,  άλμπουμ γραμματοσήμων, φύλλο προσωπικού γραμματοσήμου.

Τα αναγνωστικά αναμφίβολα αποτελούν μια λαμπρή σελίδα της νεοελληνικής εκπαιδευτικής ιστορίας. Οι αναμνηστικές σειρές που εκδόθηκαν έτυχαν θερμής αποδοχής τόσο από συλλέκτες όσο και από άτομα της παλιάς γενιάς που στο αντίκρισμα τους πλημμύρισαν με παιδικές-σχολικές αναμνήσεις.

Βασίλειος Χάδος

http://www.pemptousia.gr/2015/07/ta-metapolemika-alfavitaria-tou-ellinikou-scholiou/

Εάν συνυπολογισθούν τα παιδιά εμπόλεμων χωρών ή περιοχών, ο αριθμός φθάνει στα 15 εκατομμύρια, σύμφωνα με έκθεση της UNICEF που δόθηκε την Τετάρτη στη δημοσιότητα στη Βηρυτό.

Στην έκθεση, η οποία συντάχθηκε από κοινού από τη UNICEF και την UNESCO, εκφράζεται ικανοποίηση για τους «σημαντικούς πόρους και το πολιτικό κεφάλαιο» που έχουν αφιερωθεί στην εκπαίδευση στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας και σημειώνεται ότι ο αριθμός των παιδιών που δεν είχε πρόσβαση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση έχει μειωθεί, σε ορισμένες περιπτώσεις κατά το ήμισυ.

«Ωστόσο, κατά τα τελευταία χρόνια δεν έχει καταγραφεί καμία πρόοδος» επισημαίνεται στην έκθεση.

Ο αριθμός των 12,3 εκατομμυρίων παιδιών που δεν πηγαίνουν στο σχολείο περιλαμβάνει 4,3 εκατομμύρια της πρωτοβάθμιας, 2,9 εκατομμύρια της δευτεροβάθμιας και 5,1 της προσχολικής εκπαίδευσης και αντιστοιχεί στο 15% των παιδιών στη Μέση Ανατολή.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε εννέα χώρες της Μέσης Ανατολής και ο κύριος λόγος στέρησης της εκπαίδευσης στα παιδιά είναι η φτώχεια. Σε πολλές περιπτώσεις οι οικογένειες δεν είναι σε θέση να πληρώσουν το αντίτιμο των σχολικών βιβλίων και της στολής, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι οικογένειες αποφασίζουν να στείλουν τα παιδιά τους να εργαστούν.

Πηγή:   in.gr