Αποσπάσματα ημερολογίου γιά τους Ρωμηούς της Συρίας
Δαμασκός – Λατάκεια – Κοιλάδα Χριστιανών – Χαλέπι
Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
* * *
Όπως σημειώθηκε στό άρθρο τής πρώτης σελίδος θά δημοσιεύσω ελάχιστα αποσπάσματα από τό ημερολόγιο τό οποίο κρατούσα κατά τίς μετακινήσεις μου στήν Συρία καί πού αναφέρονται στήν πρωτεύουσα τής Συρίας, Δαμασκό, στό μεγαλύτερο λιμάνι τής Συρίας, τήν Λατάκεια, στήν Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου στήν κοιλάδα τών Χριστιανών καί στήν δεύτερη μεγαλύτερη πόλη τής Συρίας, τό Χαλέπι. Δίνεται μιά εικόνα από τήν επικοινωνία μου μέ τούς Ρωμηούς τής Συρίας, πού τώρα βρίσκονται σέ πόλεμο καί διωγμό. Ολόκληρο τό βιβλίο θά δημοσιευθή αργότερα καί έχει ενδιαφέρουσες πληροφορίες γιά τήν περιοχή.
Δαμασκός.
Παρασκευή 12 Φεβρουαρίου 1988
Μέ τό αεροπλάνο τής Ολυμπιακής Αεροπορίας αναχωρήσαμε από τήν Αθήνα 12:35 τό μεσημέρι καί φθάσαμε στήν Δαμασκό στίς 3:00 μ.μ. Η μετάβασή μου στόν Λίβανο θά γίνη διά τής Δαμασκού, πρωτεύουσας τής Συρίας, διότι τό αεροδρόμιο τής Βηρυττού δέν λειτουργεί, είναι κλεισμένο λόγω τού πολέμου.
Η Συρία είναι ένα κομβικό σημείο μεταξύ τής Ασίας, τής Αφρικής καί τής Ευρώπης, από όπου πέρασαν διάφοροι λαοί καί πολιτισμοί. Στόν χώρο αυτό παρατηρούνται συγκρούσεις, αλληλεπιδράσεις καί συγχωνεύσεις πολιτισμών.
Από τήν Συρία πέρασαν Αιγύπτιοι, Χετταίοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, Πέρσες, Έλληνες, Ρωμαίοι, Άραβες, Τούρκοι, Σελτζούκοι, Οθωμανοί, Μαμελούκοι καί Γάλλοι καί άφησαν τά πολιτιστικά τους αποτυπώματα.
Από τό αεροπλάνο, όταν πετούσαμε πάνω από τήν Κύπρο, τήν είδα όπως φαίνεται στόν χάρτη. Πλησιάζοντας πρός τήν Δαμασκό έβλεπα ένα σεληνιακό τοπίο. Η Δαμασκός μέ τά 3 εκατομμ. κατοίκους είναι μιά μεγάλη όαση καί γύρω από αυτήν έρημος. Επί δέκα λεπτά τής ώρας δέν φαινόταν ούτε ένα δένδρο. Παρατηρούσα από τό αεροπλάνο μικρά σπιτάκια μέσα στήν έρημο.
Στό αεροδρόμιο μέ περίμενε ο υπάλληλος τής Ελληνικής Πρεσβείας. Τό αεροδρόμιο τής Δαμασκού ήταν κτισμένο μέ ευρωπαϊκές προδιαγραφές καί ήταν κατά πολύ ανώτερο από τό αεροδρόμιο τού Ελληνικού. Τό σχέδιό του είχε καί πολλά στοιχεία ανατολίτικα.
Η ημέρα τής Παρασκευής είναι αργία γιά τούς Μουσουλμάνους καί στό αεροδρόμιο υπήρχε λίγος κόσμος. Όταν περάσαμε από τήν πύλη γιά έλεγχο, υπήρχαν τρείς πού ήλεγχαν, ο ένας ήταν αστυνομικός καί οι άλλοι δύο εκπρόσωποι δύο διαφορετικών οργανώσεων. Καί οι τρείς ήλεγξαν τό διαβατήριο. Έμαθα ότι η μία οργάνωση παρακολουθεί τήν άλλη.
Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί τής Συρίας καί τού Λιβάνου πού ανήκουν στό Πατριαρχείο Αντιοχείας χαρακτηρίζουν τόν εαυτό τους Ρούμ Ορθοδόξ, δηλαδή Ρωμηοί Ορθόδοξοι, αισθάνονται ότι είναι γηγενείς κάτοικοι τής περιοχής καί οι Άραβες είναι εκείνοι πού κατέλαβαν πρίν αιώνες αυτήν τήν περιοχή, …. Είναι αραβόφωνοι Ρωμηοί καί αγαπούν τούς Γιουνάν, Ορθοδόξους Χριστιανούς τής Ελλάδος, ως καταγόμενοι καί οι δύο από τήν Χριστιανική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Μέ τό αυτοκίνητο τής Ελληνικής Πρεσβείας πήγαμε στό Πατριαρχείο Αντιοχείας. Περάσαμε από τήν πύλη απ’ όπου οι πρώτοι Χριστιανοί κατέβασαν τόν Απόστολο Παύλο διά σαργάνης καί τόν φυγάδευσαν γιά νά μήν τόν φονεύσουν οι Ιουδαίοι. Τό Πατριαρχείο βρίσκεται στήν λεγομένη από τίς Πράξεις τών Αποστόλων «ευθεία οδό» (Πραξ. θ’, 11). Εκεί πλησίον είναι καί τό σπίτι τού Ανανίου, στόν οποίο έστειλε ο Θεός τόν Απόστολο Παύλο καί τόν βάπτισε. Τώρα είναι εκκλησάκι καί είναι στήν κυριαρχία τών Λατίνων.
Η Δαμασκός είναι πρωτεύουσα τής Συρίας. Είναι η παλαιότερη κατοικημένη πόλη διεθνώς, από τό 5.000 π.Χ. Τό 1.000 π.Χ. ήταν πρωτεύουσα τού αραμαϊκού Κράτους. Μάλιστα μέχρι σήμερα βορείως τής Δαμασκού υπάρχει τό χωριό Μααλούλα πού οι κάτοικοί του ομιλούν τήν αραμαϊκή γλώσσα, πού ομιλούσε καί ο Χριστός. Βρήκα κάποιον πού καταγόταν από εκεί καί τόν παρεκάλεσα νά μού πή μερικούς λόγους τού Χριστού, όπως «εγώ ειμί τό Φώς τού κόσμου», γιά νά ακούσω πώς μιλούσε ο Χριστός.
Όλοι οι λαοί πού πέρασαν από τήν Συρία πέρασαν καί από τήν Δαμασκό, η οποία κυριεύθηκε από τόν Μ. Αλέξανδρο τό 334 π.Χ. καί οι Έλληνες έδωσαν άνθηση στό εμπόριο τής περιοχής. Μέσα από τήν αραμαϊκή Δαμασκό αναδύθηκε μία ελληνική Δαμασκός πού φαίνεται ευδιάκριτα μέχρι σήμερα. Πολλοί ισχυρίζονται ότι η Δαμασκός καί η ευρύτερη περιοχή τής Συρίας είναι μιά «μεγάλη Ελλάδα» πού είναι άγνωστη σέ πολλούς από μάς. Άλλωστε, η Αντιόχεια τής Συρίας παλαιά ονομαζόταν «Συριάδες Αθήναι». Οι κάτοικοί της μιλούσαν τήν ελληνική γλώσσα, ήξεραν τήν ελληνική φιλοσοφία καί τήν ορθόδοξη θεολογία. Άς θυμηθούμε τά έργα τού αγίου Ιωάννου τού Δαμασκηνού, τού μεγάλου Πατρός καί δογματολόγου τής Εκκλησίας.
Η Δαμασκός ήταν τό πιό «σημαντικό προωθημένο φυλάκιο τής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας».
Μετά τούς Ρωμαίους – Βυζαντινούς η Δαμασκός καταλήφθηκε από τούς Άραβες (635 μ.Χ.), τούς Σελτζούκους Τούρκους, τούς Αιγυπτίους, τούς Μαμελούκους, τούς Μογγόλους κλπ. πρόσφατα δέ από τούς Γάλλους. Η γαλλική παρουσία κράτησε από τό 1920 μέχρι τό 1945, καί έγιναν πολλά αιματηρά επεισόδια. Τό 1946 απεχώρησαν τά γαλλοβρετανικά στρατεύματα καί η Συρία έγινε ανεξάρτητο Κράτος μέ πρωτεύουσα τήν Δαμασκό.
Η Δαμασκός παίζει σημαντικό ρόλο στό εμπόριο μεταξύ Βηρυττού, Αμμάν, Βαγδάτης καί Κουβέϊτ.
Οι Μουσουλμάνοι είναι κυρίως Σουνίτες. Υπάρχουν καί Σιΐτες, στών οποίων τήν αίρεση ανήκουν καί οι Αλεβίτες.
Η Δαμασκός είναι η έδρα τού Πατριαρχείου Αντιοχείας, πού είναι τρίτο στήν σειρά τών Πρεσβυγενών Πατριαρχείων μετά τό Οικουμενικό Πατριαρχείο καί τό Πατριαρχείο Αλεξανδρείας καί ποιμαίνει περίπου ένα εκατομμύριο διακόσιες χιλιάδες (1.200.000) Χριστιανούς, από τόν Λίβανο μέχρι τό Ιράκ. …
Μού κάνουν εντύπωση τά πάντα. Η Δαμασκός χωρίζεται σέ δύο τμήματα, τό νέο πού έχει σύγχρονα κτίρια, καί τό παλαιό πού έχει πεπαλαιωμένα κτίρια, στενά δρομάκια κλπ. Οι περισσότερες γυναίκες κυκλοφορούν φορώντας μαύρα υφάσματα σάν νά είναι μοναχές καί έχοντας καλυμμένο τό πρόσωπο μέ φερετζέ (μπούργκα). Αυτοί είναι οι πιό συντηρητικοί. Στήν αρχή νόμιζα ότι είναι ορθόδοξες μοναχές, έπειτα έμαθα ότι είναι συντηρητικές Μουσουλμάνες.
Στό Πατριαρχείο μέ δέχθηκε ο Πατριαρχικός Επίτροπος Επίσκοπος Σεϊδνάγια Ηλίας, ο οποίος ομιλεί τήν ελληνική γλώσσα. Μού προσέφεραν καί γεύθηκα τόν αραβικό καφέ. Πικρότατος, χωρίς ζάχαρη, καί μαύρος. Αισθάνθηκα δυσκολία νά πιώ έναν τέτοιο καφέ, καί εκείνοι μού είπαν ότι αισθάνονται τό ίδιο όταν πίνουν ελληνικό καφέ μέ πολλή ζάχαρη. Είπαν: «Ο δικός σας καφές δέν είναι καφές, αλλά ένα γλυκό κατασκεύασμα. Ο δικός μας είναι καφές».
Επειδή η Παρασκευή είναι αργία γιά τούς Μουσουλμάνους, γι’ αυτό καί οι Χριστιανοί τελούν καί αυτήν τήν ημέρα τήν θεία Λειτουργία, στήν οποία εκκλησιάζεται πολύς κόσμος. Πήγαμε στήν θεία Λειτουργία πού γινόταν 6-7 τό απόγευμα. Λειτούργησε ο Θεοφιλέστατος Σεϊδνάγια καί έψαλαν γυναίκες μέ καταπληκτικές φωνές. Ο δεξιός χορός έψαλε ελληνικά καί ο αριστερός αραβικά. Αυτό γίνεται σέ όλους τούς ιερούς Ναούς, αλλά σέ μερικούς από αυτούς ψάλλουν αντιστρόφως, στόν δεξιό χορό αραβικά καί στόν αριστερό ελληνικά.
Τό βράδυ μάς προσέφεραν φαγητό σέ πολυτελέστατο ξενοδοχείο τής πόλης. Στήν συζήτηση έμαθα ότι η Συρία έχει σοσιαλιστικό σύστημα. Κυβερνούν τήν χώρα οι Αλεβίδες, τό κόμμα τών Αλαουϊτών. Στά νοσοκομεία από τίς χίλιες (1.000) θέσεις εργαζομένων – ιατρών οι οκτακόσιες (800) καταλαμβάνονται από μέλη τού κόμματος καί οι άλλες διακόσιες (200) δίνονται σέ αριστούχους τής ιατρικής.
Τό βράδυ διέμεινα στά κτίρια τού Πατριαρχείου. Επρόκειτο γιά πολύ παλιά κτίρια, τά δωμάτια καί ο εξοπλισμός τους έδειχναν τήν παλαιότητα καί τήν φτώχεια. Στό Πατριαρχείο διαμένουν όλοι οι άγαμοι Κληρικοί τής Δαμασκού. Έχουν κοινή τράπεζα καί κοινό ταμείο.
Τό πρωΐ από τίς 4:30 μέ ξύπνησε ο Χότζας, πού καλούσε τούς Μουσουλμάνους σέ προσευχή. Γιά μισή ώρα, μέχρι τίς 5:00, ακούγονταν από πολλούς μιναρέδες διάφοροι χοτζάδες νά καλούν τούς Μουσουλμάνους σέ προσευχή. Ήταν κάτι τό πρωτόγνωρο γιά μένα. Μού φανέρωνε ότι βρισκόμουν στήν Ανατολή.
Τό πρωΐ έμαθα τήν ιστορία γιά κάποιον Παντελή Κουτσοδόντη. Όλα τά χρήματα πού συγκέντρωνε από τήν εργασία του τά χρησιμοποιούσε γιά κτίσιμο Ιερών Ναών. Μέχρι τότε είχε κτίσει έξι (6) Ιερούς Ναούς. Ο ίδιος ζή ασκητική ζωή. Τρώει ένα γιαούρτι τό μεσημέρι καί πίνει ένα τσάι τό βράδυ, καί τά χρήματα πού συγκεντρώνει τά δίνει γιά τήν ανοικοδόμηση Ιερών Ναών. Ήθελαν νά τόν βραβεύσουν καί δέν πήγε νά πάρη τό μετάλλιο. Εκείνη τήν περίοδο έγιναν τά εγκαίνια τού έκτου Ναού πού κατασκεύασε. Στά εγκαίνια έκαναν μεγάλη γιορτή καί παρέθεσαν τράπεζα, αλλά ο κ. Παντελής έφαγε τό γιαούρτι πού είχε φέρει μαζί του!
Κάθε Παρασκευή ο Πρόεδρος τής Συρίας προσέρχεται στό τζαμί γιά προσευχή. Η Παρασκευή είναι αργία γιά τούς Μουσουλμάνους, τό Σάββατο γιά τούς Εβραίους καί η Κυριακή γιά τούς Χριστιανούς. Όταν αυτό τό τριήμερο επισκέπτεται κανείς τήν πόλη καί βλέπη κλειστά μαγαζιά, καταλαβαίνει άν οι ιδιοκτήτες είναι Μουσουλμάνοι, Εβραίοι ή Χριστιανοί.
Τό βράδυ πηγαίνοντας από τό εστιατόριο στό Πατριαρχείο είδα μικρά παιδιά σέ ποδήλατο νά πουλάνε χαρτοπετσέτες καί χαρτί υγείας. Μού είπαν ότι τά φέ¬ρουν κρυφά από τόν Λίβανο, καθώς επίσης καί φάρμακα. Θυμήθηκα τήν μαύρη αγορά καί τούς πλανόδιους κατά τήν Κατοχή στήν πατρίδα μας, σύμφωνα μέ τίς διηγήσεις τού πατέρα μου. Στήν Δαμασκό δέν υπάρχουν πολλά φάρμακα καί κάνουν εισαγωγές κρυφά από τόν Λίβανο. Στό Νοσοκομείο υπήρξε περίπτωση πού δέν έγινε προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση, διότι δέν είχαν αναισθησιογόνο!».
…
Παρασκευή 22 Απριλίου 1988
Τήν Παρασκευή στίς 4:30 έφθασα στό αεροδρόμιο τής Δαμασκού μέ τήν Ολυμπιακή Αεροπορία.
Αισθάνθηκα βαθύτατη έκπληξη, επειδή στό αεροδρόμιο δέν υπήρχε πολύς κόσμος, καί υπήρχαν μερικοί πού κοιμόνταν στίς γωνίες τού πολυτελέστατου αεροδρομίου. Ο υπάλληλος τής Πρεσβείας μού εξήγησε ότι ήταν καί η αργία τής Παρασκευής, αλλά καί η περίοδος τού Ραμαζανιού.
Τόν Απρίλιο μήνα οι Μουσουλμάνοι εορτάζουν τό Ραμαζάνι. Όλη τήν ημέρα νηστεύουν, ούτε πίνουν ούτε καπνίζουν, αλλά τρώνε τό βράδυ μετά τίς 8:00 η ώρα καί όλη τήν νύκτα, από τίς 12:00 μέχρι τίς 4-5 τό πρωΐ ξαγρυπνούν περιφερόμενοι από σπίτι σέ σπίτι, κάνουν επισκέψεις καί τρώνε. Κοιμούνται μετά τίς 4, μέχρι τίς 9-10 τό πρωΐ. Τό πρωΐ είναι διαλυμένοι καί οι πτωχότεροι κοιμούνται όπου βρούν. Τά μαγαζιά καί οι δημόσιες υπηρεσίες ανοίγουν στίς 10 η ώρα τό πρωΐ. Τό Ραμαζάνι κρατά 28 ημέρες. Στίς έξι τελευταίες ημέρες έχουν τό μπαϊράμι πού έχουν μεγάλο φαγοπότι. Τό Κοράνιο είναι νόμος τού Κράτους, γι’ αυτό απαγορεύεται κατά τήν διάρκεια τού Ραμαζανιού νά τρώνε τήν ημέρα στά εστιατόρια. Άν τό παραβούν, φυλακίζονται. Οι άρρωστοι προκειμένου νά φάνε, παίρνουν χαρτί από τόν γιατρό, καί οι ξένοι επιδεικνύουν τήν ταυτότητά τους.
Πήγα στό Πατριαρχείο καί συνάντησα τόν Πατριάρχη Ιγνάτιο. Στόν Πατριαρχικό Ναό πού βρίσκεται δίπλα από τό Πατριαρχείο είχαν μεγάλο πανηγύρι. Ρώτησα καί μού είπαν ότι θά γινόταν γάμος στόν οποίο θά παρευρίσκοντο οκτώ Μητροπολίτες καί πάνω από δέκα Ιερείς. Στήν είσοδο τού Ναού είχαν στήσει αψίδα γιά νά περάσουν οι νεόνυμφοι. Τήν νύμφη τήν έφεραν μέ παραδοσιακά όργανα πού κτυπούσαν όλο τό απόγευμα. Πρίν έλθουν οι νεόνυμφοι στήν Εκκλησία, οι χορωδίες έψαλαν γιά πολλή ώρα τόν αναστάσιμο Κανόνα γιά νά «διασκεδάσουν» τόν κόσμο, όπως μού είπαν. …
Στό τέλος ακούσθηκε ένα φοβερό τσίριγμα κατσαριστό απ’ όλο τό εκκλησίασμα, στό οποίο συμπεριλαμβάνονταν καί πολλοί επίσημοι. Αυτό τό τσίριγμα γινόταν απ’ όλους, επισήμους καί ανεπισήμους. Είναι μιά λαϊκή εκδήλωση πού είναι επιδοκιμασία χαράς γιά τόν γάμο.
…
Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 1988
Πετούσαμε μέ τήν Ολυμπιακή Αεροπορία πρός τήν Δαμασκό, όπου έφθασα τίς απογευματινές ώρες. Μέ περίμενε ο υπάλληλος τής Πρεσβείας, έγιναν οι ίδιες διαδικασίες πού περιέγραψα σέ άλλη ενότητα καί μέ τό αυτοκίνητο τής Πρεσβείας πήγαμε κατευθείαν στό Πατριαρχείο.
Στόν Πατριαρχικό Ναό πού είναι δίπλα από τό Πατριαρχείο γινόταν χριστιανικός γάμος, επειδή η Παρασκευή είναι αργία γιά τούς Μουσουλμάνους καί τό Κράτος. Είδα παράξενα πράγματα. Είχε έλθει ο γαμπρός μέ τήν νύμφη, τούς περικύκλωσε όλος ο λαός, χόρευαν γύρω από τούς μελλονύμφους ο ένας δίπλα στόν άλλο μέ απλές κινήσεις καί μέ κραυγές.
Συνάντησα τόν Πατριάρχη Αντιοχείας Ιγνάτιο. Τού μετέφερα τόν ασπασμό καί τούς χαιρετισμούς τού Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ καί εκείνος απάντησε: «Ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ είναι προσωπικός μου φίλος. Έχει ωραία φωνή». …
Τό διήμερο εκείνο είχαν συνέδριο νεολαίας (Ορθοδόξων) στήν Δαμασκό καί κάνουν απολογισμό τού προηγούμενου έτους καί προγραμματισμό γιά τήν νέα χρονιά. Στό Συνέδριο συμμετέχουν 150 φοιτητές καί επιστήμονες. Συχνά κάνουν διάφορες εκδηλώσεις καί πολλές αγρυπνίες. Ο π. Δαμασκηνός μού είπε ότι τήν χρονιά αυτή είχαν διοργανώσει 25 αγρυπνίες.
Όταν συναντάς δυτικούς καί ανατολικούς ανθρώπους καί τούς βλέπης στό πρόσωπο, διαπιστώνεις ότι τά μάτια τών δυτικών είναι εντελώς επίπεδα, ενώ τών ανατολικών έχουν ένα βάθος, αναζητούν κάτι άλλο, τό υπαρξιακό. Οπότε αυτό δείχνει τήν δυνατότητα πού έχει η Ορθοδοξία στήν περιοχή εκείνη νά απαντήση στά υπαρξιακά ερωτήματα πού στήν χώρα μας θεωρούνται περιττά ή καί ανόητα.
Πήγα στήν συνάντηση καί μίλησα μέ τά παιδιά, από τά οποία τά περισσότερα είχα γνωρίσει στήν Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου καί μέ είχαν προσκαλέσει, όταν έλθω ξανά στήν Δαμασκό, νά πραγματοποιήσω μιά ομιλία καί νά γίνη σχετική συζήτηση.
Ο Πατριάρχης έδωσε εντολή νά μού κάνουν τραπέζι σέ ένα από τά καλύτερα εστιατόρια τής πόλεως. Μού έκανε εντύπωση η πολυτέλεια τού εστιατορίου. Δέν φαινόταν γιά εστιατόριο. Κατ’ αρχάς μάς οδήγησαν σέ ένα πολυτελέστατο σαλόνι μέ κοσμημένες πολυθρόνες καί τραπεζάκια, ανατολίτικες κουρτίνες καί γενικά ένα βαρύ ανατολίτικο διάκοσμο, καί μάς έφεραν ένα ποτό. Περιμέναμε σέ αυτόν τόν χώρο, έως ότου ετοιμάσουν τό τραπέζι πού θά γινόταν σέ άλλον χώρο. Τό σαλόνι αυτό ήταν απλώς ένας προθάλαμος τής τραπεζαρίας.
Όταν ήταν έτοιμοι μάς ειδοποίησαν νά καθίσουμε στό τραπέζι. Μάς έφεραν περίπου δέκα είδη σαλατικών καί λαδερών φαγητών… Καθ’ όλη τήν διάρκεια πού τρώγαμε στέκονταν δίπλα μας τρείς σερβιτόροι όρθιοι, αποκλειστικά γιά μάς, γιά νά ικανοποιούν κάθε επιθυμία μας. Μού είπαν ότι αυτό είναι τό ανατολίτικο έθιμο. Πρέπει οπωσδήποτε κάποιος νά είναι όρθιος καθ’ όλη τήν διάρκεια τού φαγητού γιά νά ικανοποιή τίς επιθυμίες τών συνδαιτημόνων.
Οι Μουσουλμάνοι τήν ημέρα εκείνη εόρταζαν τήν γέννηση τού Μωάμεθ. Απαγορευόταν τήν ημέρα εκείνη νά δώσουν κρασί στό τραπέζι. Εμάς όμως μάς έδωσαν, διότι ήμασταν ξένοι.
Κατά τήν διάρκεια τού φαγητού μού ανέφεραν τίς συνθήκες πού επικρατούσαν στήν Δαμασκό. Είπαν ότι όποιος νοικιάζει τό σπίτι του, στήν ουσία τό χάνει, γιατί ο ενοικιαστής ποτέ δέν πληρώνει τό ενοίκιό του καί μετά είναι δύσκολο νά τόν βγάλης. Επίσης, στήν Δαμασκό υπάρχει έλλειψη φαρμάκων. Ο π. Δαμασκηνός είπε ότι γιά τόν λόγο αυτό δυό φορές έβγαλαν τόν πατέρα του από τό χειρουργείο, όπου είχε εισαχθή γιά εγχείριση. Τήν πρώτη φορά γιατί τήν τελευταία στιγμή διαπίστωσαν ότι δέν υπήρχαν γάντια νά φορέση ο χειρουργός καί τήν δεύτερη φορά διότι δέν υπήρχε αναισθησιογόνο γιά νά κάνουν τήν αναισθησία!
Τό βράδυ κοιμήθηκα στά παμπάλαια δωμάτια τού Πατριαρχείου, σέ κρεββάτι τού δεκάτου ενάτου αιώνος. …
Πέμπτη 3 Νοεμβρίου 1988
… Όταν φθάσαμε στήν Δαμασκό μού έκανε καί πάλι μεγάλη εντύπωση η ενδυμασία τών παιδιών τού Σχολείου. Η μαθητική ενδυμασία ήταν στρατιωτικές στολές. Ακόμη καί οι μαθήτριες φορούσαν στρατιωτικό παντελόνι, μπουφάν καί ζώνη. Τό ίδιο έβλεπε κανείς καί στά μικρά παιδιά τού Δημοτικού Σχολείου. Είναι φοβερό νά βλέπη κανείς μικρά παιδιά στρατιώτες. Ήταν πράγματι άγριο θέαμα.
Οι δρόμοι ήταν ακάθαρτοι.
Τό απόγευμα πήγα στόν Ιερό Ναό πού συγκεντρώνονται οι φοιτητές καί επιστήμονες, οι οποίοι μέ είχαν παρακαλέσει νά τούς επισκεφθώ καί είχαμε γιά 4,5 ώρες ενδιαφέρουσα συζήτηση. Μού έθεσαν πολλές ερωτήσεις, όπως: «Τί είναι τά δάκρυα καί ποιά η ωφέλειά τους; Πώς καταλαβαίνω άν πρέπη νά γίνω μοναχός; Πώς θά καθαρισθώ από τά πάθη μου; Γιατί δέν έχω αδιάλειπτη προσευχή;». Καί πολλές άλλες ερωτήσεις.
Πέρασαν τόσες ώρες καί δέν ήθελαν νά φύγουν. Μιά επιστήμονας μού είπε: «Μάς ανοίξατε καινούριο δρόμο. Ο Θεός σάς έστειλε. Είδαμε μιά νέα ζωή. Σάς ευγνωμονούμε. Νά σάς πάρη ο Θεός κοντά Του». Ένας άλλος επιστήμονας είπε, μεταφέροντας έναν λόγο τού π. Παϊσίου: «Μάς δώσατε μιά καραμέλα γιά νά ψάξουμε νά βρούμε ζαχαροπλαστείο». Καί κάποιος άλλος είπε: «Στό πρόσωπό σας είδα τόν Θεό». Στό τέλος μού έκαναν καί μιά έκπληξη. Μού έδωσαν ένα σκίτσο τού προσώπου μου, τό οποίο τό έκανε κάποιος από τούς παρισταμένους τήν ώρα πού μιλούσα. …
Σάββατο 21 Ιανουαρίου 1989
… Ο δρόμος πρός τήν Δαμασκό, μεταξύ τού 70 έως 50 χιλ. ήταν κυριολεκτικά παγωμένος, όπως τόν είχαμε αφήσει πρίν μιά εβδομάδα. Τά αυτοκίνητα εκινούντο πάνω στόν πάγο. Σέ κάθε χιλιόμετρο βρίσκαμε αναποδογυρισμένα αυτοκίνητα.
Στόν δρόμο αυτό είδα περίεργες σκηνές. Από ένα αυτοκίνητο τής γραμμής πήδηξαν τρία άτομα, ενώ τό αυτοκίνητο ήταν εν κινήσει. Επίσης, είδα έναν εισπράκτορα πού ενώ τό αυτοκίνητο εκινείτο, αυτός ανέβηκε μέ μιά σκάλα στήν οροφή τού αυτοκινήτου καί τακτοποιούσε τίς βαλίτσες. Ύστερα σιγά-σιγά, ενώ τό αυτοκίνητο έτρεχε, κατέβηκε από τήν σκάλα καί μέ έναν σάλτο μπήκε στό εσωτερικό τού αυτοκινήτου από τήν πόρτα.
Τό βράδυ είχα συνάντηση μέ τούς γνωστούς φοιτητές επιστήμονας τής Δαμασκού στό Πνευματικό Κέντρο τής Ενορίας τού Τιμίου Σταυρού. Ήταν περίπου 70 άτομα. Τούς ανέπτυξα τό θέμα τί είναι η Χάρη τού Θεού καί πώς ενεργεί στόν άνθρωπο. Έδειχναν νά είναι πολύ ευχαριστημένοι καί έκαναν πολλές ερωτήσεις.
Τό βράδυ επέστρεψα στό Πατριαρχείο στίς 10 η ώρα κρυωμένος. Στήν Δαμασκό χιόνιζε όλη τήν ημέρα καί μέχρι αυτήν τήν ώρα.
Κυριακή, 22 Ιανουαρίου 1989
Τό πρωΐ εκκλησιάστηκα στόν Πατριαρχικό Ιερό Ναό. Ο Πατριάρχης Ιγνάτιος χοροστατούσε. Δέν ανέβηκε στόν θρόνο, αλλά στεκόταν μπροστά στόν θρόνο, είχε ένα μικρό αναλόγιο καί έψαλε.
Στόν Πατριαρχικό Ναό ο πρωτοψάλτης κατάγεται από τήν Ελλάδα, νομίζω από τήν Χίο, πού λέγεται Καπλάνης, καί ψάλλει συνήθως στά ελληνικά, αλλά μερικές φορές καί στά αραβικά. Ο δεξιός χορός ψάλλει στά ελληνικά καί ο αριστερός στά αραβικά. Εκείνη τήν ημέρα τόν δεξιό ψάλτη έκανε ο Πατριάρχης.
Λατάκεια.
Τρίτη 29 Μαρτίου 1988
Άρχισα τήν επιστροφή μου στήν Ελλάδα διά τής Λατάκειας Συρίας καί τής Δαμασκού, προκειμένου νά κάνω Πάσχα στήν Ελλάδα καί νά επιστρέψω μετά γιά νά συνεχίσω τήν διδασκαλία στήν Θεολογική Σχολή. Κατά τίς εορτές τής Μεγάλης Εβδομάδος καί τού Πάσχα κλείνει η Σχολή καί όλοι οι φοιτητές επιστρέφουν στά σπίτια τους.
Φύγαμε μέ τόν π. Ιωάννη Γιαζεζί καί τόν Διάκονο Σάββα στίς 10:30 από τήν Θεολογική Σχολή γιά τήν Λατάκεια-Λαοδίκεια τής Συρίας…
Οι Ρωμηοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί τής περιοχής υποφέρουν ιδιαίτερα αυτήν τήν εποχή πολύ, εξαναγκάζονται νά μετακινούνται πρός τόν Λίβανο καί άλλες χώρες, οπότε γίνεται μιά «κάθαρση» τής περιοχής γιά λόγους πού θά φανούν στό μέλλον.
Ο δρόμος από Τρίπολη πρός Λατάκεια ήταν μαγευτικός. Αριστερά η Μεσόγειος Θάλασσα καί δεξιά τά καταπράσινα βουνά. Μόλις μπήκαμε στήν Συρία αμέσως κατάλαβα τήν διαφορά μέ τόν Λίβανο. Στόν Λίβανο παρά τό ότι είναι εμπόλεμη περιοχή, εν τούτοις οι άνθρωποι ζούν κατά κάποιον τρόπο αξιοπρεπώς, έχουν χρήματα καί κινούνται μέ πολύ καλά ιδιωτικά αυτοκίνητα. Στήν Συρία γίνεται εντελώς τό αντίθετο. Οι άνθρωποι κινούνται μέ ποδήλατα, μηχανάκια καί όσοι διαθέτουν ιδιωτικά αυτοκίνητα είναι μικρά καί φτηνά. Οι Σύροι ζούν περισσότερο πτωχικά από τούς Λιβανέζους.
Μεταξύ Τριπόλεως καί Ταρτούς συναντήσαμε ένα χωριό πού λέγεται Χαμιντίε, στό οποίο κατοικούν Κρήτες, πού ομιλούν ελληνικά, έχουν ελληνικές παραδόσεις, αλλά είναι Μουσουλμάνοι. Κατά τήν διάρκεια τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τόν 19ο αιώνα εξισλαμίσθηκαν καί εξαναγκάστηκαν νά φύγουν από τήν Κρήτη καί κατέφυγαν στό μέρος αυτό. Άλλοι ισχυρίζονται ότι πολεμούσαν εναντίον τών Τούρκων καί εκτοπίσθηκαν στήν Συρία, όπου εξισλαμίσθηκαν. Κράτησαν όμως τόν ελληνισμό καί στά σπίτια τους ομιλούν ελληνικά. Τά παιδιά μαθαίνουν τήν συριακή γλώσσα, όταν πηγαίνουν στό Σχολείο. Αναζήτησα νά βρώ τό καφενείο τού χωριού. Μέσα σέ αυτό συνάντησα πολλούς Έλληνες Κρητικούς καί μιλήσαμε γιά τήν Ελλάδα. Είδα πινακίδες στά μαγαζιά γραμμένες στήν ελληνική γλώσσα. Μού είπαν ότι κρατούν τίς ελληνικές παραδόσεις, αλλά ως Μουσουλμάνοι προσεύχονται στά τζαμιά.
Ταξιδεύσαμε πρός τήν πόλη Ταρτούς. Καθ’ οδόν πολλά πράγματα μού δημιουργούσαν έκπληξη. Όλα τά μαγαζιά ήταν χωρίς βιτρίνες, αλλά απλώς τό βράδυ κατέβαζαν ένα σκέπασμα ή ένα ρολό, περίπου όπως στίς παράγκες τών πανηγύρεων στίς επαρχιακές πόλεις, μέ τίς πρόχειρες κατασκευές τους. Ολόκληρη η μπροστινή πλευρά ήταν ανοικτή. Τά πράγματα ήταν περίπου δυό-τρία μέτρα έξω από τό «κατάστημα». Τά κρέατα στά κρεοπωλεία ήταν όλα κρεμασμένα. Οι άνθρωποι φτωχικά ντυμένοι.
Η Ταρτούς ήταν η Ευβοϊκή αποικία Αντάραδος, μιά ελληνική πόλη, εξ ού καί Ταρτούς. Οι ανασκαφές πού έγιναν έφεραν στό φώς πολλά κεραμεικά από τήν Ερέτρια καί τήν Χαλκίδα. Στήν Αντάραδο (Ταρτούς) εντυπωσιάζει τό ψηφιδωτό τής νύμφης Αρέθουσας. Από τήν Ταρτούς προέρχεται η εικόνα τής Παναγίας, πού αποδίδεται στόν Ευαγγελιστή Λουκά, η οποία σήμερα βρίσκεται στήν Ιερά Μονή Σεϊδνάγια. Είναι τό δεύτερο λιμάνι τής Συρίας, μετά τήν Λατάκεια-Λαοδίκεια. …
Τετάρτη, 30 Μαρτίου
… Από τήν Ταρτούς πήγαμε στήν Λατάκεια. Η Λατάκεια είναι η παλαιά Λαοδίκεια. Απέκτησε μεγάλη αίγλη ως επίνειο τής Αντιόχειας. Σήμερα είναι τό πρώτο λιμάνι τής Συρίας. Η Λαοδίκεια έλαβε τό όνομά της από τήν Λαοδίκη τήν μητέρα τού Σελεύκου. Ακόμη καί σήμερα βλέπει κανείς τήν ελληνική επίδραση στά διάφορα μνημεία της καί τούς αρχαιοελληνικούς κίονες.
Μόλις φθάσαμε στήν Λατάκεια πήγαμε στόν Ιερό Ναό όπου ετελείτο η θεία Λειτουργία τών Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων. Ήταν παρών καί ο Μητροπολίτης Λαοδικείας Ιωάννης. Είναι πολύ καλός, αγαπά τόν μοναχισμό καί τήν Ελλάδα. Ο π. Παΐσιος, τόν οποίο είχε επισκεφθή στό Άγιον Όρος, είχε καλή πληροφορία γι’ αυτόν.
Στό τέλος τής θείας Λειτουργίας ο Μητροπολίτης μού είπε νά κηρύξω. Μετέφραζε στά αραβικά ο π. Ιωάννης Γιαζεζί. Τό θέμα μου ήταν: «Οι άγιοι Πατέρες, φορείς τής Ορθοδόξου Παραδόσεως». Αφού ανέπτυξα τά σχετικά μέ τούς Πατέρας, στήν συνέχεια ανέφερα τό τί λέγει περί πίστεως ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος καί εξέφρασα τήν χαρά μου, διότι βρίσκομαι στά μέρη αυτά πού δραστηριοποιήθηκε αυτή η μεγάλη προσωπικότητα τής Εκκλησίας μας καί φέρει τό επώνυμο Σύρος.
Στό τέλος τού κηρύγματος μέ πλησίασαν πολλοί γιά νά μέ ευχαριστήσουν μέ έκδηλο ενθουσιασμό καί μού είπαν ότι πρώτη φορά άκουγαν γιά τόν άγιο Ισαάκ τόν Σύρο καί χάρηκαν πολύ.
Μετά τήν θεία Λειτουργία επισκεφθήκαμε τό Μητροπολιτικό οίκημα καί είχαμε μιά μικρή συζήτηση μέ τόν Μητροπολίτη. Αμέσως μετά σέ αίθουσα τής Μητροπόλεως έγινε η προγραμματισμένη συνάντηση μέ 80 νέους ανθρώπους καί όλοι ήταν επιστήμονες. Ανέπτυξα τό θέμα: «Η θεία Χάρη καί οι ενέργειές της». Κυρίως παρουσίασα τρείς πλευρές, πρώτον τί είναι η θεία Χάρη, δεύτερον πώς ενεργεί η θεία Χάρη στόν άνθρωπο καί τρίτον ποιό είναι τό παιχνίδι τής θείας Χάριτος, δηλαδή οι ελεύσεις καί οι αποκρύψεις της.
Μού έκαναν πολλές ερωτήσεις. Κυρίως επικεντρώθηκαν στό σημείο γιά τό εάν είναι δυνατόν νά ζήση κανείς ασκητική ζωή μέσα στόν κόσμο. Επίσης μέ ρώτησαν πώς μπορεί κανείς νά ξεχωρίση άν μιά εμπειρία προέρχεται από τόν Θεό ή από τόν διάβολο.
Οι ανατολικοί έχουν νά παλέψουν μέ πολλά προβλήματα, νά αντιμετωπίσουν ποικίλα ιδεολογικά, θεολογικά καί υπαρξιακά ρεύματα. Καί αυτό τούς κάνει πιό ώριμους, αλλά καί σταθερούς στόν πολιτισμικό τρόπο ζωής τους. Στά σπίτια τους έχουν εμφανή δείγματα τής θρησκευτικότητας, εικόνες καί καντήλια, τά παιδιά τους μεγαλώνουν μέ χριστιανικές παραδόσεις, άν καί τό Κράτος επισήμως δέν έχη θεσπίσει στά σχολεία μάθημα θρησκευτικών.
Ευχαριστήθηκα πάρα πολύ, γιατί είδα τήν δίψα τών ανθρώπων. Εκείνο πού μού έκανε ιδιαίτερη εντύπωση πού δέν τό συναντά κανείς στήν Ελλάδα είναι ότι οι 70 από τούς 80 ανθρώπους είχαν τετράδια καί κρατούσαν σημειώσεις. Ήταν μιά πρωτόγνωρη γιά μένα εικόνα.
Τό βράδυ ο Μητροπολίτης παρέθεσε δείπνο στήν Μητρόπολη. Είναι ταπεινός άνθρωπος καί πολύ ευπροσήγορος. Μού είπε ότι όλη η Μητρόπολη έχει περίπου 60.000 Ορθοδόξους Χριστιανούς, στήν δέ Λατάκεια ζούν περίπου 30.000 Ορθόδοξοι. Λειτουργούν κάθε Κυριακή, αλλά η Λειτουργία πού συγκεντρώνει πιό πολύ κόσμο είναι αυτή πού γίνεται τήν Παρασκευή. Αυτό γίνεται γιατί η Παρασκευή είναι ημέρα ιερή γιά τούς Μουσουλμάνους καί γιά όλους τούς κατοίκους τής Συρίας, γιά τά Σχολεία καί τίς δημόσιες Υπηρεσίες, ενώ η Κυριακή είναι εργάσιμη καί πολλοί Χριστιανοί δημόσιοι υπάλληλοι βρίσκονται στίς δουλειές τους.
Μετά τό φαγητό επισκεφθήκαμε τό σπίτι τής Βικτώριας μέ τήν οποία είχα συζήτηση στήν Θεολογική Σχολή. Είναι μία γυναίκα μέσης ηλικίας μέ πολύ ήρεμο πρόσωπο καί ήταν η βασική κατηχήτρια όλης τής περιοχής. Αυτή μετέδωσε στά παιδιά εκκλησιαστικό φρόνημα καί αγάπη γιά τούς αγίους. Έχει τόν σεβασμό όλων. Κάναμε συζήτηση γιά τήν διαφορά μεταξύ γιόγκα καί προσευχής καί μέ ρώτησε γιά τήν εκκλησιαστική κρίση πού είχε ξεσπάσει τήν Ελλάδα, σχετικά μέ τήν εκκλησιαστική περιουσία.
Από εκεί επισκέφθηκα τό πατρικό σπίτι τού π. Ιωάννου Γιαζεζί καί γνώρισα τήν ευλαβέστατη μητέρα του πού είναι χήρα καί ζή μέ προσευχή καί αγάπη γιά τόν Χριστό…
Φυσικά, τό καθεστώς είναι στρατιωτικό καί κυβερνούν οι Αλαουΐτες, κάτι ανάλογο μέ τούς Αλεβίτες τής Τουρκίας.
Τό βράδυ μού έκαναν μιά νυκτερινή ξενάγηση στό αθλητικό κέντρο τής πόλεως, τό οποίο είχαν κτίσει γιά τούς Μεσογειακούς Αγώνες πού είχαν γίνει καί είναι τό καύχημά τους.
Διανυκτερεύσαμε στό σπίτι τού π. Ιωάννου».
Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Κοιλάδα των Χριστιανών
Τετάρτη, Απόδοση τής εορτής τού Πάσχα, 18 Μαΐου 1988
… Στίς 4 η ώρα φύγαμε γιά τά σύνορα Λιβάνου Συρίας. Εκεί μέ περίμενε ο π. Μωϋσής από τήν Ιερά Μονή τού Αγίου Γεωργίου.
Μετά τίς τυπικές διαδικασίες φθάσαμε στό Μοναστήρι στίς 5:30 μμ., στήν Ιερά Μονή τού Αγίου Γεωργίου στήν κοιλάδα τών Χριστιανών. Η Μονή τού Αγίου Γεωργίου είναι ένα βυζαντινό κόσμημα τής Συρίας, μεγαλόπρεπο, στήν λεγομένη κοιλάδα τών Χριστιανών, όπου βρίσκονται πολλά χωριά μέ ορθόδοξο πληθυσμό. Η Ιερά Μονή ανάγεται στούς χρόνους τού Ιουστινιανού. Είναι μεγάλο εκκλησιαστικό κέντρο τής περιοχής καί όλης τής Συρίας.
Μόλις έφθασα έμαθα ότι υπήρχε μιά ομάδα φοιτητών καί αποφοίτων Γυμνασίου-Λυκείου από τήν Δαμασκό πού ήλθαν στό Μοναστήρι γιά νά περάσουν τρείς ημέρες μέ προσευχή και πνευματική καθοδήγηση.
…
Τό βράδυ μετά τόν εσπερινό τής Αναλήψεως μέ πλησίασε ένας φοιτητής. Είχε ακούσει ότι στήν Θεολογική Σχολή τής Μπελεμέντ υπήρχε ένας Έλληνας Κληρικός από τήν Ελλάδα πού δίδασκε τήν Ελληνική γλώσσα καί αυτός είχε γράψει τό βιβλίο «Μιά βραδυά στήν έρημο τού Αγίου Όρους». Μέ ρώτησε άν ήμουν εγώ ο συγγραφεύς του. Στήν καταφατική απάντησή μου εξεπλάγη καί εξέφρασε τήν επιθυμία νά συζητήση μαζί μου γιά θέματα πνευματικής ζωής. Τό διέδωσε σέ όλη τήν ομάδα τών νέων πού βρίσκονταν εκεί.
Μετά τόν εσπερινό μέ ξενάγησαν σέ όλη τήν περιοχή πού λέγεται Κοιλάδα τών Χριστιανών. Πρόκειται γιά μιά μεγάλη κοιλάδα, στήν οποία υπάρχουν 53-56 χωριά πολύ κοντά μεταξύ τους καί όλα είναι χριστιανικά. Χάρηκα πολύ.
Πέμπτη, 19 Μαΐου 1988
Σήμερα είναι εορτή τής Αναλήψεως καί τελέσθηκε θεία Λειτουργία.
Μετά τήν θεία Λειτουργία οι φοιτητές καί επιστήμονες από τήν Δαμασκό είχαν προγραμματίσει νά διαβάσουν τό βιβλίο μου «Μιά βραδυά στήν έρημο τού Αγίου Όρους». Αυτός ήταν ο σκοπός τους γιά τόν οποίον είχαν έλθει στό Μοναστήρι. Μόλις πληροφορήθηκαν ότι εκεί είναι ο συγγραφεύς του, προτίμησαν νά συζητήσουν μαζί μου.
Γιά τέσσερεις ώρες από τίς 10 μέχρι τίς 2 τό μεσημέρι συζητούσαμε μέ τούς 40 αυτούς επιστήμονες. Οι περισσότεροι ήταν επιστήμονες ή φοιτητές τού Πολυτεχνείου καί τής Ιατρικής Σχολής. Μού έθεσαν πολλά ερωτήματα, όπως: «Τί είναι η θεία Χάρη; Τί είναι ο έρωτας πρός τόν Θεό; Πώς συνδυάζεται ο φόβος μέ τήν αγάπη; Τί είναι η εσωτερική λειτουργία; Τί είναι η νοερά προσευχή; Τί είναι η ορθόδοξη ψυχοθεραπεία; Πώς λειτουργούσε ο γάμος πρό τής πτώσεως; Τί θά κάνη ο Θεός μέ αυτούς πού βρίσκονται έξω από τήν Εκκλησία;».
Τούς μίλησα μέ πολύ παλμό, μέ θεολογικό λόγο καί καρδιακή αίσθηση, χρησιμοποιώντας διάφορα παραδείγματα από τό Άγιον Όρος. Ευχαριστήθηκαν πολύ καί στό τέλος χειροκρότησαν. Μετά έκανα μιά δημόσια εξομολόγηση. Είπα: «Έφυγα από τήν Μπελεμέντειο Θεολογική Σχολή μέ στενοχώρια καί μέ απόφαση νά μήν ξαναέλθω στήν Μέση Ανατολή, αλλά εσείς μού αλλάξατε τά σχέδια». Εξέφρασαν τήν ικανοποίησή τους μέ παρατεταμένα χειροκροτήματα.
Ήθελαν καί άλλα νά ρωτήσουν, είχαν ξεχάσει τήν ώρα τού φαγητού, αλλά τούς ζήτησα νά σταματήσουμε καί νά συνεχίσουμε τό απόγευμα.
Στό τέλος μιά φοιτήτρια σηκώθηκε καί είπε: «Σάς ευχαριστούμε γιατί μάς μεθύσατε μέ τό ευλογημένο κρασί τού Αγίου Όρους». Ο π. Ιωάννης Γιαζεζί πού μετέφραζε μού είπε: «Σάς έστειλε εδώ τό Άγιον Πνεύμα».
Στήν Μέση Ανατολή οι κοινωνίες είναι θεοκεντρικές. Βέβαια, δέν ζούν όλοι σύμφωνα μέ τόν νόμο τού Θεού τους, αλλά είναι φυσικό ότι η θρησκεία επηρεάζει εμμέσως ή αμέσως τήν ζωή τους. Στήν αραβική γλώσσα υπάρχουν πολλές καθημερινές εκφράσεις πού περιέχουν τό όνομα τού Θεού.
Κατάλαβα ότι οι πνευματικές ερωτήσεις πού μού υπέβαλαν προέρχονταν από τό βιβλίο μου «Μιά βραδυά στήν Έρημο τού Αγίου Όρους» πού είχαν διαβάσει. Φαίνεται ότι τό βιβλίο αυτό δημιούργησε μιά άλλη στροφή στά εκκλησιαστικά πράγματα τής περιοχής. Τό χαρακτήριζαν βαθύ βιβλίο. Έπειτα κατάλαβα ότι αυτά τά νηπτικά θέματα μέ τά οποία ασχολούμαι είναι από τά πιό σύγχρονα θέματα πού ζητάει ο κόσμος…
Τό απόγευμα συνεχίσαμε γιά δυό ώρες τήν συζήτηση. Ετέθησαν πολλά θέματα. Καί τό κυριότερο ήταν τό μυστήριο τής παιδείας τού Θεού, γιά τήν έλευση καί τήν άρση τής θείας Χάριτος. Χάρηκαν πολύ. Ήδη είχε αρχίσει νά σκοτεινιάζη καί ήμασταν μέσα στό σκοτάδι. Όταν είπα νά διακόψουμε, κάποιος μού είπε ότι είχε όρεξη νά μείνη μέχρι τήν άλλη ημέρα τό πρωΐ. Ένας μού είπε ότι όταν διάβασε τό βιβλίο «Μιά βραδυά στήν έρημο τού Αγίου Όρους» τού άναψε ο πόθος γιά τήν προσευχή. Άλλος είπε: «Όσοι έχουν τό Άγιον Πνεύμα γράφουν σάν τόν δικό σου τρόπο». Ο π. Ιωάννης Γιαζεζί τούς είπε ότι τό βιβλίο αυτό είναι η καλύτερη παρουσίαση τού Αγίου Όρους. Κυκλοφορούν καί άλλα βιβλία γιά τό Άγιον Όρος, αλλά αυτό είναι τό καλύτερο, γιατί παρουσιάζει τήν ζωή τού Αγίου Όρους. Πρώτη φορά πράγματι συνειδητοποίησα αυτό πού είπε ο π. Ιωάννης.
Στήν συζήτηση τούς ζήτησα συγγνώμη γιά τό ότι δέν μιλώ αραβικά, επειδή έχει άλλη σημασία νά μιλά κανείς στήν γλώσσα τού άλλου. Επίσης τούς είπα: «Εμείς οι ανατολίτες μιλάμε φωνακτά καί μέ χειρονομίες, γιατί καταλαβαίνουμε ότι τό μυαλό είναι ανεπαρκές γιά νά αποδώση πλήρως αυτό πού θέλουμε νά διατυπώσουμε καί γι’ αυτό χρησιμοποιούμε καί τά χέρια ως συμπλήρωση τής ομιλίας». Τούς άρεσε πολύ αυτό πού είπα «εμείς οι ανατολίτες», τό ότι έβαλα τόν εαυτό μου μαζί μέ τούς ανατολίτες καί χειροκρότησαν μέ παλμό καί γιά πολλή ώρα.
…
Μετά τήν συζήτηση καί πρίν τό φαγητό είχε έλθει στήν Ιερά Μονή τού Αγίου Γεωργίου ο Πρέσβυς τής Ελλάδος στήν Συρία. Είχα μιά ενδιαφέρουσα συζήτηση μαζί του. Είναι καλός άνθρωπος καί έχει ιδιαίτερες πνευματικές ανησυχίες. Μάλιστα τό βράδυ οι επιστήμονες καί φοιτητές είχαν μιά νυκτερινή ακολουθία καί θεία Λειτουργία από τίς 10 έως τίς 1 τά μεσάνυκτα. Έμεινε καί ο Πρέσβυς στήν Ιερά Ακολουθία. Επειδή τήν άλλη ημέρα θά ταξίδευα γιά τήν Δαμασκό γιά νά αναχωρήσω γιά τήν Ελλάδα, μέ προσκάλεσε τήν άλλη ημέρα νά τόν επισκεφθώ στήν Πρεσβεία.
Τά παιδιά επέμεναν νά αλλάξω τό εισιτήριο καί νά παραμείνω μαζί τους καί τήν επόμενη ημέρα, αλλά αυτό δέν μπορούσε νά γίνη. Αποκτήσαμε μιά κοινωνία μεταξύ μας, μέ αγάπησαν πολύ καί εγώ τό ίδιο. Μού έδωσαν τά ονόματά τους γιά νά τά μνημονεύω στήν προσκομιδή καί μού υποσχέθηκαν ότι θά μού γράψουν γράμμα.
Τό πρωΐ ξύπνησα πολύ νωρίς καί ταξίδευσα γιά τήν Δαμασκό. Τό ταξίδι διαρκεί περίπου δυόμιση ώρες.
Επισκέφθηκα τόν Πρέσβυ τής Ελλάδος στήν Δαμασκό. Ζήτησε νά μάθη γιά τό πώς πέρασα αυτό τό διάστημα από τόν Φεβρουάριο μέχρι τόν Μάϊο. Τού είπα γιά τήν διδασκαλία στήν Θεολογική Σχολή καί τίς περιοδείες πού έκανα στά χωριά τής Κούρας, στήν Βηρυττό, τήν Τρίπολη, τήν Ταρτούς, τήν Λατάκεια καί τήν Ιερά Μονή τού Αγίου Γεωργίου. Τά άκουσε μέ πολλή προσοχή καί είπε: «Εγώ είμαι Πρέσβυς τής Ελλάδος στήν Συρία, αλλά εσύ έκανες τό έργο τού Πρεσβευτού, διότι εισήλθες μέσα στήν ζωή τών ανθρώπων καί τούς βοήθησες νά αντιμετωπίσουν τά προβλήματά τους μέσα από τήν Ρωμαίϊκη παράδοσή μας».
Βγήκαμε στήν αγορά γιά ψώνια. Τά καταστήματα τών Μουσουλμάνων ήταν κλειστά λόγω τής Παρασκευής. Μού έκαναν εντύπωση τά παραδοσιακά αντικείμενα πού κατασκευάζουν, έπιπλα καί διάφορα άλλα είδη μέ φίλντισι, καθώς επίσης καί τά κεντημένα τραπεζομάντηλα. Οι καταστηματάρχες είναι ευγενικοί καί πρόθυμοι. Απαγορεύεται, μέ αυστηρό νόμο καί αυστηρές ποινές, νά πωλούν λαμβάνοντας δολλάρια. …
Στήν συνέχεια πήγαμε στό Πατριαρχείο. Όλοι οι άγαμοι Κληρικοί (Επίσκοποι, Πρεσβύτεροι, Διάκονοι, Μοναχοί) καί λαϊκοί πού εργάζονται στό Πατριαρχείο μένουν μέσα στό Πατριαρχείο καί έχουν κοινή τράπεζα. Επίσης, όσοι Μητροπολίτες καί Κληρικοί διέρχονται από τήν Δαμασκό περνούν από τό Πατριαρχείο καί συμμετέχουν στήν κοινή τράπεζα. Στό Πατριαρχείο Αντιοχείας δέν επιτρέπεται οι άγαμοι Κληρικοί νά μένουν έξω από τό Πατριαρχείο ή τήν Ιερά Μητρόπολη. Έχουν κοινή ζωή καί κοινή τράπεζα στό Πατριαρχείο ή τήν Μητρόπολη. Λαμβάνουν χαμηλό μισθό. Γι’ αυτό είναι δύσκολο νά φεύγουν έξω από τήν Συρία. Προκειμένου νά φύγη κανείς έξω από τήν Χώρα, οι αρχές ζητούν νά έχουν τουλάχιστον 500 δολλάρια μαζί τους. Όμως, δέν δίνουν συνάλλαγμα τόσων δολλαρίων, καί έτσι είναι δύσκολο νά ταξιδεύσουν εκτός τής Χώρας.
Συναντήθηκα μέ τόν Πατριάρχη Αντιοχείας Ιγνάτιο. Τού είπα ότι χάρηκα πού έμεινα στήν Μπελεμέντειο Θεολογική Σχολή, γιατί οι φοιτητές έχουν ορθόδοξο εκκλησιαστικό φρόνημα. Μού είπε: «Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί η θεολογία δέν είναι ακαδημαϊκή επιστήμη, αλλά εκκλησιαστική εμπειρία. Τού χρόνου θά κάνουμε επιλογές σέ αυτούς πού θά πάρουμε γιά νά σπουδάσουν στήν Θεολογική Σχολή. Θά κάνουμε αυστηρό πρόγραμμα καί όποιος δέν θέλει νά τό εφαρμόση θά φεύγη από τήν Σχολή. Όταν ήμουν, ως Επίσκοπος, ηγούμενος στήν Μπελεμέντ, υπήρχε μόνο τό Μοναστήρι, δέν υπήρχε ούτε νερό ούτε ρεύμα ούτε κτίρια. Όμως τώρα οι συνθήκες είναι πολύ καλύτερες». Καί στήν συνέχεια μού είπε: «Τού χρόνου πού θά έλθης θά είναι ακόμη καλύτερα». Τού απάντησα: «Δέν θά έλθω τού χρόνου». Μέ ρώτησε: «Γιατί;». Αυτό τό είπε μέ πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Δέν τού έδωσα πολλές εξηγήσεις, αλλά απλώς τού είπα ότι είναι θέμα υγείας, δέν μέ σηκώνει τό κλίμα τού Λιβάνου. Συνέχισε: «Πρέπει νά έλθης, γιατί θά έχη καλύτερη οργάνωση η Σχολή…».
Συζήτησα μαζί του περίπου μισή ώρα καί κατάλαβα ότι είναι πολύ έξυπνος άνθρωπος.
Ο Πατριαρχικός Επίτροπος Επίσκοπος Σεϊδνάγια Ηλίας επέμενε νά έλθω καί τού χρόνου καί άν δέν θέλω νά πάω στήν Σχολή νά μένω μονίμως στήν Δαμασκό. Επιφυλάχθηκα νά απαντήσω.
Μετά τό φαγητό αποσύρθηκα σέ ένα δωμάτιο τού Πατριαρχείου, γεμάτος από αναμνήσεις, ποικίλα βιώματα καί εμπειρίες. Κυρίως ήμουν αιχμαλωτισμένος από τούς επιστήμονες καί τούς φοιτητές πού συνάντησα στήν Μονή τού Αγίου Γεωργίου. Τούς αγάπησα πολύ γιά τό ενδιαφέρον πού είχαν καί τήν δίψα γιά τήν ορθόδοξη πνευματική ζωή… Σκέφθηκα ότι θά ήταν καλό νά έμενα ένα διάστημα στήν Δαμασκό, εργαζόμενος μέ τούς φοιτητάς καί τούς επιστήμονας πού είχαν τόση μεγάλη δίψα γιά τήν πνευματική ζωή.
Τό απόγευμα ο υπάλληλος τής Πρεσβείας μέ τό υπηρεσιακό αυτοκίνητο μέ πήγε στό αεροδρόμιο γιά νά αναχωρήσω γιά τήν Αθήνα. …
Χαλέπι
Μάϊος 2001
Μιά πρόσκληση από τόν Κοσμήτορα τής Θεολογικής Σχολής τού Πανεπιστημίου τού Λιβάνου –πού ανήκει στό Πατριαρχείο Αντιοχείας– Μητροπολίτη Χαλεπίου κ. Παύλο, νά διδάξω στήν Μπελεμέντειο Θεολογική Σχολή τό μάθημα τής Βιοηθικής γιά τούς τριτοετείς φοιτητές καί νά επισκεφθώ τήν έδρα τής Μητροπόλεώς του, τήν πόλη τού Χαλεπίου (ALEPPO -αρχαία Βέρροια) τής Συρίας, μέ έκαναν νά βρεθώ γιά μιά ακόμη φορά στήν Μέση Ανατολή. Ήδη είχα επισκεφθή τήν διετία 1988-1990 κατά διαστήματα τήν Θεολογική Σχολή τού Λιβάνου, κατά τήν διάρκεια τού εμφυλίου πολέμου στήν περιοχή, καί τήν Συρία (Δαμασκό, Λατάκεια, Κοιλάδα τών Χριστιανών κλπ.)….
Θά εκθέσω μερικές εντυπώσεις μου από τήν περιοδεία μου αυτήν στήν Συρία καί τόν Λίβανο.
Μέ πρόσκληση τού Μητροπολίτου Παύλου πήγα στό Χαλέπι τής Συρίας.
Η πόλη τού Χαλεπίου είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στήν Συρία μετά τήν Δαμασκό καί αριθμεί περίπου τέσσερα εκατομμύρια κατοίκους. Είναι μιά αρχαία πόλη μέ παραδοσιακό χρώμα καί βέβαια εκείνο πού κάνει εντύπωση είναι ότι κάτω από τήν επιφάνεια τής γής υπάρχει καί μιά άλλη πόλη τών σπηλαίων, τά οποία σπήλαια τόν παλαιότερο καιρό ήταν απαραίτητα γιά τήν επικοινωνία τών κατοίκων τής πόλεως. Τώρα μερικά από αυτά ανακαινίζονται καί γίνονται ωραιότατα εστιατόρια ή καφετέριες μέ ανατολίτικο χρώμα.
Ο Ορθόδοξος Μητροπολίτης τού Χαλεπίου κ. Παύλος, γνωστός μου από τότε πού σπούδαζε στήν Θεσσαλονίκη, όπου έλαβε καί τό διδακτορικό του δίπλωμα, είναι γνώστης τών θεμάτων τής περιοχής καί επειδή είναι νέος καί στήν ηλικία καί στήν θέση αυτήν ως Μητροπολίτης, αγωνίζεται γιά τήν ανασυγκρότηση τής Ιεράς Μητροπόλεώς του μέ ζήλο, ζωντάνια καί γνώση τών πραγμάτων.
Σίγουρα δέν είναι γεγονότα πού μπορεί κανείς νά τά ερμηνεύση μέ βάση τίς θρησκευτικές πεποιθήσεις, αλλά ερμηνεύονται μόνον μέ γεωπολιτικά καί οικονομικά κριτήρια. Τό σημαντικό είναι ότι καί, βεβαίως, γίνεται καί μιά πολιτιστική καταστροφή, αφού καταστρέφονται, βομβαρδίζονται καί πυρπολούνται ναοί καί μοναστήρια μέ μεγάλη παράδοση.
Είναι γνωστόν ότι όλες οι πόλεις τής Συρίας καί τού Λιβάνου είναι πολυπολιτισμικές κοινωνίες…. Οι Μουσουλμάνοι αποτελούν τήν συντριπτική πλειοψηφία τής περιοχής, ενώ ο Χριστιανικός πληθυσμός ανέρχεται στίς εκατό περίπου χιλιάδες (100.000), από τούς οποίους οι είκοσι χιλιάδες (20.000) είναι Ορθόδοξοι.
Τό Χαλέπι θεωρείται ως τό Βατικανό τής Ανατολής, γιατί ο Παπισμός ασκεί επιρροή στά πράγματα τής περιοχής καί έχει μεγάλη δράση, όπως σχολεία καί άλλα ιδρύματα. Γενικά στό Χαλέπι υπάρχουν πολλοί Επίσκοποι διαφόρων θρησκευτικών Χριστιανικών ομάδων. Οι ανήκοντες στό Πατριαρχείο Αντιοχείας ονομάζονται Greek Orthodox, οι μονοφυσίτες ονομάζονται Syrian Orthodox καί οι Ουνίτες έχουν τήν ονομασία Rum katholik. Οι τελευταίοι ανήκουν στό Βατικανό μαζί μέ τούς Μαρωνίτες καί τούς άλλους «καθολικούς». Επίσης πρέπει νά σημειωθή ότι οι Αρμένιοι, πού είναι μονοφυσίτες, έχουν ισχυρή επίδραση στήν περιοχή εκείνη.
Μού δόθηκε η ευκαιρία νά έχω τρείς συναντήσεις μέ τούς Ορθοδόξους Χριστιανούς τής περιοχής. Μία κατά τήν διάρκεια τής Κυριακάτικης πρωϊνής θείας Λειτουργίας (29 Απριλίου), όπου λειτούργησα καί ομίλησα στόν Ιερό Ναό τού Προφήτου Ηλιού, έναν ωραιότατο καί μεγαλοπρεπή Ναό, ο οποίος τελευταία έχει αποπερατωθή, μέ τέμπλο ξύλινο κατασκευασμένο στήν Ελλάδα. Έπειτα παρευρέθηκα στήν απογευματινή θεία Λειτουργία, όπου συγκεντρώθηκε πολύς κόσμος, επειδή τό πρωϊνό τής Κυριακής θεωρείται εργάσιμο, καί λειτούργησε ο Μητροπολίτης Χαλεπίου Παύλος, όπου καί κήρυξα τόν θείο λόγο. Στήν συνέχεια ομίλησα καί συζήτησα μέ ιατρούς, φαρμακοποιούς καί άλλους επιστήμονες, εβδομήντα (70) τόν αριθμό, γύρω από τήν αντιμετώπιση τής σύγχρονης γενετικής καί γενικά τής επιστήμης.
Στήν πρωϊνή θεία Λειτουργία έψαλε στά αραβικά καί στά ελληνικά ο Καθηγητής κ. Bruno Muzzer, ο οποίος τελείωσε τίς θεολογικές του σπουδές στήν Ελλάδα καί κατέχει άριστα τήν ελληνική γλώσσα. Καί τό απόγευμα σέ έναν κατάμεστο, κυρίως από φοιτητές, Ιερό Ναό, έψαλε θαυμάσια ένας παιδικός χορός, αποτελούμενος από πενήντα (50) περίπου μικρά παιδιά, στά αραβικά καί στά ελληνικά. Φυσικά δέν τό έκαναν αυτό, επειδή παρευρισκόταν Έλληνας Ιεράρχης στήν θεία Λειτουργία, αλλά συνηθίζεται αυτό, γιατί έτσι συνδέονται μέ τό δικό τους παρελθόν.
Η επικοινωνία πού είχα μέ νέους καί οικογενειάρχες, μέ ζηλωτές Χριστιανούς, καθώς επίσης καί η επίσκεψή μου στό μέρος εκείνο πού ασκήθηκε ο άγιος Συμεών ο Στυλίτης, καί τό οποίο αποτελεί μεγάλο θρησκευτικό μνημείο τής περιοχής, δείχνει τήν ελληνική καί χριστιανική Ορθόδοξη Παράδοση πού κυριαρχεί εκεί. Όμως η Ορθόδοξη Εκκλησία χρειάζεται ισχυρό στήριγμα, γιατί έχει νά αντιμετωπίση ποικίλους κινδύνους. Χάρηκα ιδιαιτέρως τούς Ορθόδοξους Χριστιανούς, οι οποίοι κρατούν τήν πίστη τους μέσα σέ τέτοια δύσκολα περιβάλλοντα. …
Από τό Χαλέπι επισκεφθήκαμε τήν Ιερά Μονή τού Αγίου Συμεών τού Στυλίτου. Σήμερα η Μονή είναι ερειπωμένη, αλλά καί από αυτά βλέπει κανείς τήν μεγαλοπρέπειά της.
Η πελώρια Βασιλική τής Μονής κτίσθηκε από τόν αυτοκράτορα Ζήνωνα πρός τιμή τού αγίου Συμεών τού Στυλίτου. Πρόκειται γιά τόν μεγαλύτερο Ναό τού Χριστιανισμού πρίν κτισθή ο Ναός τής Αγίας Σοφίας. Οι κολώνες καί οι τοίχοι είναι κτισμένοι από μεγάλους ογκόλιθους.
Ο άγιος Συμεών ο Στυλίτης ασκήτευσε παραμένοντας σέ μιά κολόνα ύψους 12 μέτρων, τής οποίας σήμερα σώζεται η βάση. Χιλιάδες άνθρωποι έρχονταν γιά νά ακούσουν τίς διδαχές του, καθώς επίσης εγκαταβίωναν εκεί πολλοί μοναχοί καί μετά τήν κοίμησή του.
Από τούς υπάρχοντας χώρους μπορεί κανείς νά καταλάβη ότι η Ιερά Μονή ήταν ένα μεγάλο μοναστικό κέντρο. Ο άγιος Συμεών κοιμήθηκε τό 459 σέ ηλικία 70 ετών.
Σήμερα ο χώρος αυτός συγκεντρώνει πολλούς επισκέπτες καί μάλιστα στά ερείπια τής Μονής πηγαίνουν πολλοί καί προσεύχονται.
…
Μερικές διαπιστώσεις, τού έτους 2001
Ο χώρος εδώ δέν είναι κατάλληλος γιά νά εκτεθούν όλες οι διαπιστώσεις μου από τήν περιοδεία στήν Συρία καί τόν Λίβανο. Ωστόσο θά περιορισθώ στήν επισήμανση μερικών από αυτές.
1. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί τής Συρίας καί τού Λιβάνου πού ανήκουν στό Παριαρχείο Αντιοχείας χαρακτηρίζουν τόν εαυτό τους Ρούμ Ορθοδόξ, δηλαδή Ρωμηοί Ορθόδοξοι, αισθάνονται ότι είναι γηγενείς κάτοικοι τής περιοχής καί οι Άραβες είναι εκείνοι πού κατέλαβαν πρίν αιώνες αυτήν τήν περιοχή, καθώς επίσης αισθάνονται ότι είναι απόγονοι τών Χριστιανών τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αυτό πού ονομάζουμε Βυζάντιο. Αυτός είναι ο λόγος γιά τόν οποίον στίς ακολουθίες τών Ιερών Ναών καί στήν θεία Λειτουργία ο ένας χορός τών ψαλτών ψάλλει τά τροπάρια στήν ελληνική γλώσσα, έστω καί άν δέν τά καταλαβαίνη, καί ο άλλος χορός στήν αραβική γλώσσα. Τό κάνουν αυτό γιατί εκφράζουν τήν ταυτότητά τους. Είναι αραβόφωνοι Ρωμηοί καί αγαπούν τούς Γιουνάν, Ορθοδόξους Χριστιανούς τής Ελλάδος, ως καταγόμενοι καί οι δύο από τήν Χριστιανική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
2. Υπάρχει μία διαφορά μεταξύ τής Δύσεως καί τής Ανατολής. Στήν Δύση οι κοινωνίες επηρεασμένες από τήν σχολαστική θεολογία καί τήν μεταφυσική, δημιούργησαν ατομοκρατικές κοινότητες, αφού εκεί κυριαρχεί ο άνθρωπος, πολλές φορές χωρίς Θεό. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δυτικοί Χριστιανοί από αντίδραση στήν απολυταρχία τού Πάπα έφθασαν στήν μεταρρύθμιση καί μέ τό σύνθημα τών ηγεμόνων cujus regio, eius religio επιβλήθηκε σέ κάθε περιοχή μιά ομολογία καί αργότερα βέβαια κατέληξαν στήν αθεΐα καί τόν αγνωστικισμό. Καί έτσι επικράτησε τό ανθρώπινο στοιχείο. Αντίθετα στήν Μέση Ανατολή οι κοινωνίες είναι θεοκεντρικές. Βέβαια, δέν ζούν όλοι σύμφωνα μέ τόν νόμο τού Θεού τους, αλλά είναι φυσικό ότι η θρησκεία επηρεάζει εμμέσως ή αμέσως τήν ζωή τους. Στήν αραβική γλώσσα υπάρχουν πολλές καθημερινές εκφράσεις πού περιέχουν τό όνομα τού Θεού.
3. Οι δυτικοί καί ανατολικοί διαφέρουν καί στόν τρόπο σκέψεως καί ζωής. Όταν συναντάς δυτικούς καί ανατολικούς ανθρώπους καί τούς βλέπης στό πρόσωπο, διαπιστώνεις ότι τά μάτια τών δυτικών είναι εντελώς επίπεδα, ενώ τών ανατολικών έχουν ένα βάθος, αναζητούν κάτι άλλο, τό υπαρξιακό. Οπότε αυτό δείχνει τήν δυνατότητα πού έχει η Ορθοδοξία στήν περιοχή εκείνη νά απαντήση στά υπαρξιακά ερωτήματα πού στήν χώρα μας θεωρούνται περιττά ή καί ανόητα.
4. Οι ανατολικοί λαοί έχουν νά παλέψουν μέ πολλά προβλήματα, νά αντιμετωπίσουν ποικίλα ιδεολογικά, θεολογικά καί υπαρξιακά ρεύματα. Καί αυτό τούς κάνει πιό ώριμους, αλλά καί σταθερούς στόν πολιτισμικό τρόπο ζωής τους. Στά σπίτια τους έχουν εμφανή δείγματα τής θρησκευτικότητας, εικόνες καί καντήλια, τά παιδιά τους μεγαλώνουν μέ χριστιανικές παραδόσεις, άν καί τό Κράτος επισήμως δέν έχη θεσπίσει στά σχολεία μάθημα θρησκευτικών. Σημαντικό ρόλο παίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία μέ τίς Ενορίες, αλλά καί τά Μοναστήρια. Στήν περιοχή εκείνη υπάρχουν μερικά καλά οργανωμένα Μοναστήρια, πού ακολουθούν τό αγιορείτικο τυπικό καί επηρεάζουν σημαντικά τήν περιοχή. Κτίσθηκε τώρα τελευταία ένα ωραιότατο μοναστήρι πρός τιμήν τής Παναγίας, πού ακολουθεί τό αγιορείτικο τυπικό.
5. Η Μπελεμέντειος Θεολογική Σχολή παίζει έναν σπουδαίο ρόλο στήν ανάπτυξη τής Ορθοδόξου χριστιανικής ζωής, διότι από αυτήν εξέρχονται θεολόγοι, Ιερείς καί Επίσκοποι τής Εκκλησίας. Ήδη μέχρι τώρα οι περισσότεροι Μητροπολίτες καί Επίσκοποι είναι απόφοιτοι αυτής τής Σχολής. Τό ότι μαθαίνουν τήν ελληνική γλώσσα είναι πολύ σημαντικό. Δέν τό βλέπουμε αυτό από εθνικιστικής, αλλά από εκκλησιαστικής πλευράς. Τούς δίνεται η δυνατότητα νά διαβάζουν κείμενα γραμμένα στήν ελληνική γλώσσα τά οποία δέν έχουν μεταφρασθή στήν αραβική καί σέ άλλες γλώσσες, καθώς επίσης τούς δίνεται η δυνατότητα νά επισκέπτωνται τήν Ελλάδα καί ιδίως τό Άγιον Όρος, καί νά συναντώνται μέ τήν Ορθόδοξη ελληνική ζωή. Ήδη οι σπουδαστές πού διδάσκονται τήν ελληνική γλώσσα, τό καλοκαίρι έρχονται στήν Ελλάδα καί μένοντας στήν Ιερά Μονή Πεντέλης παρακολουθούν εντατικά μαθήματα τής ελληνικής γλώσσας καί κυρίως έρχονται σέ επαφή μέ τήν όλη ελληνική παράδοσή μας».
* * *
Τά ελάχιστα αυτά αποσπάσματα τά οποία παρατέθησαν από τό προσωπικό μου ημερολόγιο, δείχνουν τήν κατάσταση πού επικρατεί σήμερα στήν Συρία, όπως τήν συνάντησα τά έτη 1988-1990 καί τό 2001, πού δέν διαφέρει από τήν κατάσταση πού επικρατούσε πρίν τήν έναρξη τού πολέμου.
Όμως τά όσα συμβαίνουν στήν Συρία είναι πολύ περίεργα.
Τό καθεστώς είναι στρατιωτικό, επιβλήθηκε πρίν από σαράντα χρόνια από τούς Αλεβίτες τής Συρίας, πού είναι μιά Σιϊτική αίρεση τού Μωαμεθανισμού, επομένως υπάρχει δικτατορία, καί επίσης η πολυχρόνια εξουσία ασφαλώς δημιούργησε καταστάσεις διαφθοράς. Όμως ως Αλεβίτες επιτρέπουν στούς Χριστιανούς νά τελούν τά τής λατρείας τους μέ ελευθερία. Τό καθεστώς αυτό υποστηρίζεται μεταξύ τών άλλων από τήν Ρωσία.
Όσοι αντιδρούν στό καθεστώς αυτό καί κάνουν επανάσταση ανήκουν σέ διάφορες αντιμαχόμενες μεταξύ τους ομάδες, τρομοκρατικές καί μή, πού αποτελούνται από φανατικούς μουσουλμάνους καί οι οποίοι προβαίνουν σέ σφαγές Χριστιανών. Καί αυτές οι ομάδες υποστηρίζονται από τούς Χριστιανούς τής Δύσης.
Σίγουρα δέν είναι γεγονότα πού μπορεί κανείς νά τά ερμηνεύση μέ βάση τίς θρησκευτικές πεποιθήσεις, αλλά ερμηνεύονται μόνον μέ γεωπολιτικά καί οικονομικά κριτήρια. Τό σημαντικό είναι ότι οι Ρωμηοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί τής περιοχής υποφέρουν ιδιαίτερα αυτήν τήν εποχή πολύ, εξαναγκάζονται νά μετακινούνται πρός τόν Λίβανο καί άλλες χώρες, οπότε γίνεται μιά «κάθαρση» τής περιοχής γιά λόγους πού θά φανούν στό μέλλον καί, βεβαίως, γίνεται καί μιά πολιτιστική καταστροφή, αφού καταστρέφονται, βομβαρδίζονται καί πυρπολούνται ναοί καί μοναστήρια μέ μεγάλη παράδοση.
Πρέπει νά προσευχόμαστε στόν Θεό γιά όλη αυτήν τήν περιοχή νά σταματήση ο πόλεμος καί ιδιαίτερα νά προσευχόμαστε γιά τούς Χριστιανούς τής περιοχής αυτής πού δέχονται τίς συνέπειες τού καταστροφικού αυτού πολέμου.–
Εκκλησιαστική Παρέμβαση – Σεπτέμβριος 2013
http://www.parembasis.gr/2013/13_09_08.htm
.jpg)
.jpg)
τος αρχιεπίσκοπος των Σέρβων με λαμπρό έργο. Οι Σέρβοι τη μονή Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους θεωρούν κοιτίδα του πολιτισμού τους. Το σημαντικό έργο του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά αποτέλεσε σταθμό στην ορθόδοξη θεολογία. Υπήρξε σπουδαίος συγγραφέας και δραστήριος, ικανός και πολύτιμος μητροπολίτης Θεσσαλονίκης. Ο άγιος Φιλόθεος ο Κόκκινος από ηγούμενος της Μεγίστης Λαύρας έγινε Οικουμενικός Πατριάρχης και ανέπτυξε πλούσια ιεραποστολή και ποιμαντική δράση. Ο άγιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης από αγιορείτης ασκητής έγινε ο κτίτορας της πρώτης μεγάλης μονής στα Μετέωρα και ιδρυτής της δεύτερης μετά το Άγιον Όρος μοναχοπολιτείας της Ελλάδος, η οποία προσέφερε πολλά στη Θεσσαλία. Ο άγιος Νήφων από τη μονή Διονυσίου έγινε Οικουμενικός Πατριάρχης και κατόπιν φωτιστής της Ρουμανίας κατά την εκεί παραμονή του και δράση του. Ο άγιος Μάξιμος ο Γραικός, με τη μεγάλη μόρφωση που είχε, από τη μονή Βατοπεδίου εστάλη στη Ρωσία για τη συστηματική μεταφραστική εργασία εκκλησιαστικών βιβλίων και την αναμόρφωση του εκκλησιαστικού βίου. Δυστυχώς το τέλος του ήλθε στη φυλακή από δεινούς συκοφάντες του, που ενοχλούνταν από την πνευματική εργασία του. Ο άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω από τις μονές Καρακάλλου και Φιλοθέου, όπου έζησε ασκητικά, μετέβη κηρύττοντας στη Μακεδονία και Θεσσαλία και ίδρυσε μονές, που κατά την τουρκοκρατία ήταν καταφύγιο των καταδυναστευομένων. Ο άγιος Γεράσιμος ο εν Κεφαλληνία από τις σκήτες της Καψάλας και της Αγίας Άννας μετέβη στα Ιεροσόλυμα και τα νησιά και κατέληξε στην Κεφαλλονιά, όπου ίδρυσε μονή και ως θαυματουργός άγιος είναι προστάτης του νησιού. Τελευταίος της μεγάλης σειράς των εξελθόντων του Αγίου Όρους προς βοήθεια του λαού είναι ο άγιος Σάββας της Καλύμνου, που εκοιμήθη το 1948 και είναι και αυτός προστάτης και φύλακας του ωραίου αυτού νησιού των Δωδεκανήσων.
