Αρχεία για ΑΥΤΙΣΜΟΣ
Το ταξίδι της Μαρίας
Το Ίδρυμα Orange έχει δημιουργήσει ‘το ταξίδι της Μαρίας’, ένα σύντομο φιλμ από τον καλλιτέχνη Miguel Gallardo, πατέρα ενός κοριτσιού με αυτισμό. Το ταξίδι της Μαρίας είναι ένα μικρό ταξίδι στο εσωτερικό κόσμο μίας εφήβου που έχει αυτισμό, ένα ταξίδι γεμάτο χρώμα, αγάπη, δημιουργικότητα και γνησιότητα, που αρχίζει με την κατανόηση από τη μεριά των γονέων της οι οποίοι βλέπουν την κόρη τους να συμπεριφέρεται με διαφορετικό τρόπο, πριν πάρει την επιβεβαίωση της διάγνωσης: Αυτισμός .
Όλα τα κομμάτια μαζί: Μια ιστορία και μια ταινία για τον αυτισμό, της Μαίρης Καριωτάκη
Κοιτάζει αριστερά δεξιά κατακόκκινη. Από ντροπή όχι από θυμό. Πώς να θυμώσει άλλωστε σ’ αυτό το πλάσμα; Ξέρει πως δεν φταίει. Ξέρει πως αν ήταν αλλιώς τα πράγματα… Ξέρει.
Έχει περάσει πάνω από μισή ώρα. Εκεί. Δυο φράσεις στοιχειώνουν μια όμορφη στιγμή. Έχει γενέθλια σήμερα κι είναι σε παιδότοπο. Θα’ πρεπε να παίζει ασταμάτητα. Κι όμως. Δυο φράσεις του στερούν τα πάντα. Εμμονή.
Μια από τις πολλές. Θ’ ακολουθήσουν κι άλλες. Το ξέρει..Προσπαθεί να του δώσει να καταλάβει. Αδύνατον.
Ρίχνει μια ματιά γύρω της. Βλέμματα γεμάτα επίκριση. Κυρίες με την επίπληξη κρεμασμένη στην άκρη των χειλιών τους.
Την επικρίνουν που μεγαλώνει ένα ..κακομαθημένο παιδί. Που δεν μπορεί να του επιβληθεί. Που δεν τον παίρνει να φύγει να μην τους χαλάει την ησυχία.
Νομίζουν εκείνες είναι καλύτερες μητέρες. Αργότερα, μπαίνοντας στο σπίτι θα πουν στους συζύγους τους πώς έχουν τα καλύτερα παιδιά! Με τρόπους, όχι κακομαθημένα.. και θα’ ναι περήφανες για τα παιδιά τους. Γιατί το συμπέρασμα βγήκε.
…
Έχει γενέθλια σήμερα κι είμαστε οι τρεις μας σε παιδότοπο. Δεν μπορεί να κάνει πάρτι. Έξι μήνες δεν έχουν πάρει φράγκο από το Ταμείο αλλά εκείνοι πληρώνουν. Λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, παιδοψυχολόγος. Κι ακόμη… θεατρικό παιχνίδι, θεραπευτική ιππασία..ότι μπορεί να του δώσει εφόδια. Να το εξοπλίσει για το αύριο. Να μπορεί να «σταθεί» στο πέρασμα του χρόνου.
Γιατί τα παιδιά με αυτισμό, γίνονται έφηβοι με αυτισμό. Κι έφηβοι, γίνονται ενήλικες. Ζουν ανάμεσά μας. Κι από «κακομαθημένα» πιτσιρίκια, γίνονται (στην καλύτερη βέβαια των περιπτώσεων) «ιδιότροποι» έφηβοι. Κι ύστερα «μονόχνοτοι» ενήλικες.
Και κάποτε οι γονείς φεύγουν. Κι εκείνα μπαίνουν στο περιθώριο. Και κάποτε χάνονται κι εκείνα.
………………….
Κοιτάζει αριστερά δεξιά κατακόκκινη. Από ντροπή όχι από θυμό. Ντρέπεται για όλες εκείνες τις κυρίες που την κοιτάζουν με την επίκριση κρεμασμένη στην άκρη των χειλιών τους.
Μη κρίνεις μωρέ, μη κρίνεις. Δε μεγαλώνει ένα κακομαθημένο. Ένα παιδί στο φάσμα του αυτισμού μεγαλώνει. Και δίνει μάχη. Κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή.
Μάχη η ζωή της. Μάχη κι η δική του. Κάθε στιγμή θα δίνει μάχη. Να μεγαλώσει, να μάθει, να γίνει κατανοητός, να μαζεύει το μυαλό του, να τακτοποιεί τις σκέψεις του, να καταπραΰνει τα συναισθήματα του, να διαχειρίζεται τις εμμονές του, να επιβιώσει σ’ ένα κόσμο που δεν αντέχει την διαφορετικότητα, που κρεμάει ταμπέλες κι απορρίπτει… Να ζήσει.
Μια μάχη όλη του η ζωή…
…
Κοιτάζει αριστερά δεξιά κατακόκκινη. Από ντροπή όχι από θυμό. Ντρέπεται για όλες εκείνες τις κυρίες που την κοιτάζουν με την επίκριση κρεμασμένη στην άκρη των χειλιών τους.
Θέλει να σηκωθεί πάνω και να τους πετάξει στα μούτρα την επίκριση. Να τους πει πως το παιδί της είναι αλλιώτικο. Αλλά είναι το παιδί της. Κι αν δεν μπορεί να διαχειριστεί την εμμονή του, δεν πειράζει. Εκείνη είναι περήφανη γιατί είναι το παιδί της που δίνει μάχες κάθε στιγμή και τις κερδίζει.
Την κοιτάζω να προχωρά προς την έξοδο αγέρωχη κρατώντας τον από το χέρι. Μένω πίσω να τους κοιτάζω. Μάνα και γιος. Περπατάνε οι δυο τους και είναι σαν να βλέπω το μέλλον. Έτσι θα περπατάνε πάντα. Μαζί. Μέχρι τον αποχαιρετισμό. Κι από κοντά κι ο πατέρας. Μέχρι το τέλος. Θα περπατάνε και κάθε βήμα τους θα’ ναι μια μάχη ζωής.
Μένω πίσω να τους κοιτάζω… Τα μάτια μου βουρκώνουν .Όχι από οίκτο. Από περηφάνια μόνο. Ίσως κι από αγανάκτηση. Ναι, κι από αγανάκτηση. Για τις κυρίες με την κρεμασμένη επίκριση. Για την κοινωνία που δεν συγχωρεί. Για την πολιτεία που δεν νοιάζεται. Για την φύση που κάνει.. «λάθη».
Για τον ίδιο τον Θεό…
(Η ταινία που θα δείτε παρακάτω με τίτλο «Όλα τα κομμάτια μαζί» έχει θέμα τον αυτισμό. Είναι μια συλλογική προσπάθεια, βασισμένη σε μια δική μου ιδέα κι έγινε στα πλαίσια της πτυχιακής μου εργασίας. Ο καθένας από όσους δούλεψαν γι’ αυτή έχει (καρμικό; διαβολικό;) μια κάποια «σχέση» με τον αυτισμό κι έχει έτσι μια δική του ιστορία να σας διηγηθεί. Όσα διαβάσατε παραπάνω είναι η δική μου ιστορία κι ήταν η αιτία για να γίνει η ταινία. Ευχαριστώ από καρδιάς όλους όσοι έκαναν την ιδέα μου πραγματικότητα. Πιο πολύ όμως ευχαριστώ τον Λευτέρη που δίνει μάχες, τις κερδίζει και μου δίνει το παράδειγμα…)
Πατήστε εδώ για να δείτε την ταινία
Πηγή: http://www.tvxs.gr/news/paideia/ola-ta-kommatia-mazi
Ταινίες για τις Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές
Ο αυτισμός αποτελεί μία σοβαρή νεύρο-ψυχιατρική διαταραχή, που διαρκεί μία ολόκληρη ζωή και είναι συνήθως παρούσα από τη γέννηση του παιδιού. Στο πλαίσιο αυτής της διαταραχής εμποδίζεται ή δυσκολεύεται η ανάπτυξη ορισμένων ψυχολογικών δεξιοτήτων, που είναι ζωτικές για την ψυχο-κοινωνική λειτουργία και επάρκεια του ανθρώπου. Οι δεξιότητες αυτές σχετίζονται με την κοινωνική συναλλαγή και αμοιβαιότητα, την επικοινωνία και την οργάνωση πρόσφορης και σκόπιμης δραστηριότητας. Στις περιοχές αυτές, τα αυτιστικά άτομα εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες και χαρακτηριστικές αποκλίσεις.
Και να θυμόμαστε πάντα: οτιδήποτε δεν είναι ίδιο με εμάς, δεν είναι απαραίτητα εχθρικό. Είναι απλώς και ουσιαστικώς… διαφορετικό!
Extremely loud and Ιncredibly close – Εξαιρετικά δυνατά και απίστευτα κοντά [2011]
Πρωταγωνιστής ο 9χρονος Oskar, ένα χαρισματικό παιδί που φαίνεται να πάσχει από κάποια μορφή αυτισμού κι αυτό κάνει την καθημερινότητά του και την επικοινωνία του με τους υπολοίπους δυσκολότερη. Γνωρίζοντας την αγάπη του για τους γρίφους, ο πατέρας του επινοεί παιχνίδια αναζήτησης, που στόχο έχουν να βοηθήσουν τον Oskar να ξεπεράσει τις φοβίες του. Όταν o πατέρας σκοτώνεται στους Δίδυμους Πύργους, ο Oskar μένει μόνος του με τη μητέρα του και σε μια προσπάθεια να τον ξανανιώσει κοντά του, αποφασίζει να συνεχίσει ένα παιχνίδι που είχαν αφήσει στη μέση: την αναζήτηση της 6ης περιοχής της Νέας Υόρκης.
Temple Grandin – Ζωή σαν τριαντάφυλλο [2010]
Πρόκειται για μια ταινία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα, η οποία περιγράφει την έγκαιρη διάγνωση της Τέμπλ, την προβληματική της ανάπτυξη κατά τη διάρκεια των σχολικών της χρόνων, την αμέριστη συμπαράσταση που είχε από τη μητέρα της, τη θεία της και τον δάσκαλο της, και την εξέλιξή της σε μια γυναίκα με εκπληκτική ευαισθησία και κατανόηση της συμπεριφοράς των ζώων. Η Temple Grandin, παρά τις δυσκολίες της λόγω του αυτισμού, κατάφερε να γίνει μια από τους πρώτους ειδικούς στον κόσμο, στο σχεδιασμό και την κατασκευή μηχανημάτων αγροτικού εξοπλισμού. Κατάφερε να διαμορφώσει τα σφαγεία των κτηνοτροφικών μονάδων προς όφελος τόσο των ανθρώπων όσο και των ίδιων των ζώων, και να αποτελέσει έμπνευση για πολλά άτομα με αντίστοιχα προβλήματα και ελπίδα για τους γονείς τους. Έχει γράψει περισσότερες από 100 επιστημονικές εργασίες και δίνει διαλέξεις σε όλο τον κόσμο, κατέχει master στη ζωολογία καθώς και τον τίτλο του διδάκτορα.
Ocean heaven – Hai yang tian tang [2010]
Η αφήγηση της ιστορίας μεταξύ ενός άνδρα με ανίατη ασθένεια και του αυτιστικού έφηβου γιου του. Ουσιαστικά η ταινία πραγματεύεται μ’ ένα ιδιαίτερα και βαθιά συγκινητικό τρόπο, την προσπάθεια ενός τερματικά άρρωστου πατέρα να εκπαιδεύσει με τις απαραίτητες ικανότητες για αυτόνομη διαβίωση τον αυτιστικό γιο του, πριν εκείνος «φύγει μακριά». Όμως ουσιαστικά η ταινία είναι μια ωδή στην απεριόριστη αγάπη του γονιού για το παιδί του και την αέναη επιθυμία να φροντίσει και να αναπτύξει τις καλύτερες ικανότητες του παιδιού, ανεξάρτητα από την προσπάθεια που καταβάλλει και την πάλη που δίνει καθημερινά.
Adam [2009]
O Adam πάσχει από το «σύνδρομο Άσπεργκερ», ένα είδος αυτισμού που επηρεάζει κυρίως την ικανότητα επικοινωνίας και τις κοινωνικές σχέσεις του ατόμου. Δεν μπορεί να αντιληφθεί τα πνευματώδη αστεία και τη μεταφορική χρήση της γλώσσας και είναι πολύ δύσκολο γι’ αυτόν να καταλάβει τον τρόπο σκέψης του συνομιλητή του. Αυτή του η ιδιαιτερότητα σε συνδυασμό με την προσπάθειά του να γίνει αποδεκτός από τους γύρω του, μοιραία κάνει τον χαρακτήρα και κατ’ επέκταση το ρόλο του ιδιαίτερα αξιαγάπητο. Η Beth από την άλλη πλευρά, είναι μια όμορφη και έξυπνη συγγραφέας που μετακομίζει στην πολυκατοικία του Adam, μαζεύοντας τα κομμάτια της από τον προηγούμενο δεσμό της.
Ben X – Ο Δικαστικός ήρωας [2007]
Ο Ben πάσχει από ένα είδος αυτισμού, με την καθημερινότητά του να είναι σωστό μαρτύριο κυρίως στο σχολικό περιβάλλον, όπου γίνεται συνεχώς στόχος του χλευασμού των συνομηλίκων. Η διαφορετικότητά του βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής και η μόνη του διέξοδος είναι η συστηματική ενασχόληση του με το διαδικτυακό παιχνίδι «Archlord». Ο εθισμός τον οδηγεί στο να μεταφέρει τον εαυτό του και τους γύρω του στα μέτρα του ψηφιακού κόσμου, και όσοι τον απειλούν στο σχολείο μεταμορφώνονται στους εχθρούς του παιχνιδιού, ενώ αυτός με τη σειρά του ως «Ben X», ψάχνει τρόπο να τους αντιμετωπίσει. Παράλληλα, η διαδικτυακή γνωριμία με την όμορφη συμπαίκτρια Scarlite, του δίνει ελπίδα να βρει λίγη γαλήνη.
The black balloon – Το μαύρο μπαλόνι [2007]
Όταν ο 16χρονος Τόμας και η οικογένειά του μετακομίζουν σε ένα νέο σπίτι και πρέπει να πάει σε νέο σχολείο, προτεραιότητά του είναι απλώς να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των νέων αυτών συνθηκών. Η μητέρα του είναι έγκυος, οπότε πρέπει μετά από εντολή του πατέρα του να προσέχει τον αυτιστικό αδελφό του Τσάρλι. Μαζί με το κορίτσι του, την Τζάκι, ο Τόμας θα ξεκινήσει ένα συναισθηματικό ταξίδι συμφιλίωσης και αφοσίωσης στον Τσάρλι που θα τον αλλάξουν για πάντα.
Snow cake – Αρκεί μια στιγμή [2006]
Η Vivienne, μια νεαρά γεμάτη ενέργεια, αναζητά μεταφορικό μέσο για να επισκεφτεί την μητέρα της. Συναντά τον Alex, ο οποίος είναι ένας εσωστρεφής και πληγωμένος μεσήλικας, και παρά την ανορθόδοξη γνωριμία τους αποφασίζουν να συνταξιδέψουν. Ένα τροχαίο ατύχημα στερεί την ζωή από την Vivienne και γεμίζει ενοχές τον Alex παρ’ ότι δεν φέρει ευθύνη. Έτσι ο ίδιος νοιώθοντας χρέος θα επισκεφτεί την μητέρα της κοπέλας, Linda, που προς έκπληξη του θα διαπιστώσει πως είναι αυτιστική. Τελικώς ο Alex, κατόπιν των παράξενων παροτρύνσεων της Linda, θα μείνει για ένα σύντομο χρονικό διάστημα εκεί όπου φτιάχνοντας μια νέα μικρή ζωή, θα διδαχτεί την μελαγχολική ευτυχία των μικρών στιγμών και των μικρών πραγμάτων.
The boy inside – Το αγόρι εντός [2006]
Ο Άνταμ πάσχει από το «σύνδρομο Άσπεργκερ», μία μορφή υψηλά λειτουργικού αυτισμού, που χαρακτηρίζεται από ανάρμοστη κοινωνική και συναισθηματική συμπεριφορά. Το σχολείο είναι ένας εφιάλτης για τον Άνταμ, αφού δεν μπορεί να κοινωνικοποιηθεί με τους συμμαθητές του. Συχνά τον αποβάλλουν από το σχολείο ή αντιμετωπίζει παρενοχλήσεις από τα παιδιά του σχολείου. Η ταινία είναι ένα σπάνιο, δυνατό και πολύ προσωπικό πορτραίτο μίας όλο και πιο συνηθισμένης μορφής αυτισμού. Ακολουθεί τη δραματική οικογενειακή ιστορία του Άνταμ καθώς προσπαθεί να τελειώσει το σχολείο και να αντιληφθεί τι είναι οι παρενοχλήσεις, τα κορίτσια και γενικότερα τι εστί ζωή στον πραγματικό κόσμο.
Mozart and the whale – Ο Μότσαρτ και η φάλαινα [2005]
Δύο νέοι άνθρωποι που πάσχουν από το «σύνδρομο Άσπεργκερ», γνωρίζονται και ερωτεύονται. Ο Ντόναλντ, ένας οδηγός ταξί, ζει μία ζωή που καθορίζεται από τις καθημερινές του ρουτίνες και την προσκόλληση στους αριθμούς και τις μικρές τελετουργίες που του προσφέρουν ηρεμία. Φιλικός και αξιαγάπητος, ο Ντόναλντ έχει οργανώσει μία ομάδα υποστήριξης για να βοηθήσει τους ασθενείς που πάσχουν από αυτό το σύνδρομο. Όταν η όμορφη αλλά και εξαιρετικά μπερδεμένη Ιζαμπέλ, εμφανίζεται σε μία από τις συναντήσεις, θα αναστατώσει τη ζωή του Ντόναλντ, ο οποίος θα ανακαλύψει τη χαρά και τον πόνο που μόνο ο έρωτας μπορεί να φέρει. Η ταινία είναι βασισμένη σε αληθινή ιστορία.
Molly [1999]
Η Molly, μια 28χρονη γυναίκα με αυτισμό, έχει ζήσει σε ένα ίδρυμα από πολύ μικρή ηλικία, μετά το θάνατο των γονιών της σε αυτοκινητιστικό ατύχημα. Όταν το ίδρυμα πρέπει να κλείσει λόγω περικοπών, η Molly έχει απομείνει με το μεγαλύτερο αδερφό της, Buck, διαφημιστή και αιώνιο εργένη. Η νευρολόγος της Molly, προτείνει μια πειραματική χειρουργική επέμβαση, στην οποία τοποθετούνται στον εγκέφαλό της γενετικώς τροποποιημένα εγκεφαλικά κύτταρα. Αρχικά ο αδερφός της δεν συμφωνεί, στη συνέχεια όμως δίνει τη συγκατάθεσή του και μετά την επέμβαση, η Molly παρουσιάζει σταδιακή βελτίωση, καθώς η ομιλία και η αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους βελτιώνεται. Η σχέση των δυο τους δυναμώνει και ο Buck συνοδεύει τη Molly σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις. Η χαρά όμως δεν κρατά πολύ, καθώς παρουσιάζονται επιπλοκές από την επέμβαση. Τα δυο αδέρφια δέχονται την κατάσταση, ενώ ο Buck υπόσχεται να είναι πάντα μαζί της και να την κάνει ευτυχισμένη, ξεκινώντας από το να της φτιάξει ένα δωμάτιο ίδιο με αυτό του ιδρύματος.
Rain man – Ο άνθρωπος της βροχής [1988]
Μετά τον θάνατο του πατέρα τους, ο νεαρός πωλητής πολυτελών αυτοκινήτων, Charlie Babbitt, μαθαίνει έκπληκτος ότι η πατρική του περιουσία πηγαίνει σ’ έναν μεγαλύτερό του αδελφό, του οποίου την ύπαρξη αγνοούσε μέχρι τώρα. Ο μεγαλύτερος αδερφός του είναι ο Raymond και είναι αυτιστικός. Ο πατέρας τους άφησε την περιουσία του στο ίδρυμα, όπου διέμενε ο Raymond. Στην προσπάθειά του να πάρει τα μισή περιουσία του επειδή χρειάζεται χρήματα, ο επιχειρηματίας απαγάγει τον αδερφό του από το ίδρυμα και αρχίζουν ένα ταξίδι μαζί, σε μια περιπέτεια που θα αλλάξει τη ζωή και των δύο.
Από aksioprepeiakantoxh.com
Πηγή: http://www.alfavita.gr/arthron/%CE%BF-%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CE%B9%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CF%86%CE%BF
Το αυτιστικό παιδί και ο δάσκαλος. Οδηγίες για την εκπαιδευτική προσέγγιση
Ο αυτισμός είναι σοβαρή, νευροψυχιατρική διαταραχή, που οφείλεται σε δυσλειτουργία του εγκεφάλου, εκδηλώνεται νωρίς και διαρκεί ολόκληρη τη ζωή. Χαρακτηρίζεται από ποιοτικές αποκλίσεις στην κοινωνική αλληλεπίδραση και στη δημιουργία σχέσης, στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία και στο παιχνίδι-σκέψη-φαντασία. Οι αποκλίσεις αυτές επηρεάζουν βαθιά τον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται και βιώνει τον εαυτό του και τον κόσμο, τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει, τη συμπεριφορά, την προσαρμογή και τη λειτουργικότητά του στην καθημερινή ζωή. Επηρεάζουν επίσης, την πορεία της ανάπτυξης, που αποκλίνει από το φυσιολογικό, ενώ η ανάπτυξη επηρεάζει την κλινική εικόνα του αυτισμού.
Το σύνδρομο Άσπεργκερ είναι μια ισόβια διαταραχή που επηρεάζει το πως το άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο, επεξεργάζεται τις πληροφορίες που λαμβάνει και αλληλεπιδρά με άλλα άτομα. Αποτελεί όπως και ο κλασσικός αυτισμός μια «διαταραχή φάσματος» επειδή επηρεάζει τα άτομα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και σε ποικίλο βαθμό.
Το σύνδρομο Asperger είναι μια ήπια παραλλαγή αυτισμού, που επηρεάζει κυρίως την ικανότητα επικοινωνίας και τις κοινωνικές σχέσεις του ατόμου. Ανήκει στις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές και για καιρό υπήρχαν διαφωνίες σχετικά με το αν αποτελεί ξεχωριστή διαταραχή ή πρόκειται για αυτισμό σε ελαφριά μορφή.
Ο αυτισμός δεν θεραπεύεται. Αυτό όμως είναι κάτι που στην ουσία σηκώνει πάρα πολύ μεγάλη συζήτηση. ΟΛΑ τα αυτιστικά παιδιά ωφελούνται από τα ειδικά θεραπευτικά προγράμματα και το κάθε ένα (ανάλογα με το Νευρολογικό του δυναμικό και την ποιότητα και επάρκεια των θεραπευτικών υπηρεσιών) εμφανίζει το δικό του ποσοστό βελτίωσης
Είναι γενικά αποδεκτό ότι η έγκαιρη διάγνωση οδηγεί στην πρώιμη παρέμβαση που βοηθά στην καλύτερη εξέλιξη του παιδιού. Η πρώιμη παρέμβαση, ως αποτέλεσμα της έγκαιρης διάγνωσης, συντελεί συχνά με πολύ θετικό τρόπο στην πρόοδο των παιδιών.
Η εικόνα των παιδιών με αυτισμό δε διαφέρει από αυτή των φυσιολογικών παιδιών, φαίνονται υγιή και όμορφα. Οι γονείς αναφέρουν συνήθως ότι άρχισαν να ανησυχούν γύρω στο δεύτερο και πριν το τρίτο έτος της ηλικίας των παιδιών τους. Σημάδια που τους έκαναν να ανησυχούν μπορεί να είναι η έλλειψη βλεμματικής επαφής, η περίεργη αντίδραση στην αγκαλιά και τα χάδια, η καθυστέρηση της ομιλίας ή η περίεργη ενασχόληση με τα αντικείμενα, και το ότι είναι απομονωμένο, δεν παίζει με τους συνομήλικους. Στην ηλικία αυτή, με μικρή πιθανότητα λάθους, μπορεί έγκυρα να διαγνωσθεί ο αυτισμός.
Πιο συγκεκριμένα, τα αυτιστικά παιδιά:
- παρουσιάζουν σε μεγάλο ποσοστό νοητική υστέρηση, μεγάλες διακυμάνσεις στην επίδοση μεταξύ πρακτικών και λεκτικών έργων (με τις πρακτικές να υπερτερούν), ασταθή μάθηση και μαθησιακή παλινδρόμηση.
- σε ποσοστό περίπου 50% δεν αναπτύσσουν λόγο. Τα υπόλοιπα εμφανίζουν λόγο που παρουσιάζει ιδιομορφίες και δεν είναι πάντα λειτουργικός, όπως ηχολαλία (επανάληψη λέξεων ή φράσεων που ειπώθηκαν από άλλους), ασυνάρτητο και επαναληπτικό λόγο, καθώς και ακατάληπτη άρθρωση και ακατάλληλη προσωδία.
- συνήθως δεν αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για σωματική και κοινωνική επαφή, δυσκολεύονται να ακολουθήσουν τους κανόνες που διέπουν την κοινωνική συναλλαγή, π.χ. διατήρηση κατάλληλης απόστασης από συνομιλητή, δυσκολεύονται να μπουν στη θέση άλλων και να αποκωδικοποιήσουν τα συναισθήματα των γύρω τους.
- συχνά χρησιμοποιούν με ιδιόρρυθμο τρόπο τα παιχνίδια, π.χ. μπορεί να παίζουν μόνο με τις ρόδες του αυτοκινήτου και απέχουν από το συμβολικό και από το ομαδικό παιχνίδι.
- συνήθως δείχνουν υπερευαισθησία ή αδιαφορία στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, π.χ. μπορεί να ενοχλούνται από τον ήχο της καφετιέρας και όχι από το δυνατό κορνάρισμα των αυτοκινήτων. Είναι πιθανό να δείχνουν προτίμηση σε κάποια φαγητά λόγω της γεύσης τους ή σε συγκεκριμένα αντικείμενα λόγω του υλικού κατασκευής τους, π.χ. χνουδωτό κουκλάκι, λαστιχένια μπάλα κλπ.
- συχνά εστιάζουν σε μεμονωμένα χαρακτηριστικά των ερεθισμάτων του περιβάλλοντος, π.χ. προσέχουν το φόρεμα της δασκάλας και όχι το περιεχόμενο των λόγων της.
- μπορεί να εκδηλώνουν συχνότερα κρίσεις θυμού, επιθετικότητας, ανυπακοής και να έχουν επεισόδια αυτοτραυματισμών.
- ασχολούνται επίμονα με επαναλαμβανόμενες και μη λειτουργικές δραστηριότητες, όπως οι ξαφνικές και γρήγορες κινήσεις των δαχτύλων μπροστά στα μάτια, η τοποθέτηση αντικειμένων σε ευθεία γραμμή και η παραγωγή ασυνάρτητων ήχων και φράσεων.
Πολλοί εκπαιδευτικοί και άλλοι επαγγελματίες από συναφή ειδικότητες θεωρούν τον Αυτισμό μια από τις ισχυρότερες προκλήσεις για κάθε εκπαιδευτικό πλαίσιο. Οι βασικές οδηγίες που παρουσιάζονται αποσκοπούν να υποστηρίξουν τους δασκάλους να δουλεύουν με ενθουσιασμό, να δέχονται την πρόκληση και να δημιουργούν ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον φιλικό στα παιδιά με αυτισμό.
Ενεργό μέρος στην εκπαιδευτική αντιμετώπιση ενός μαθητή με Αυτισμό πιθανόν να χρειαστεί να λάβει ο κάθε δάσκαλος ή μέλος εκπαιδευτικού προσωπικού τυπικού ή ειδικού Δημοτικού Σχολείου στην επαγγελματική του πορεία. Κάθε σχολική χρονιά αποτελεί επαγγελματική πρόκληση για κάθε δάσκαλο λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι υπεύθυνος για την εκπαίδευση και διαπαιδαγώγηση μιας ομάδας παιδιών με διαφορετικές αναπτυξιακές και μαθησιακές ικανότητες και ανάγκες, ταμπεραμέντο και προσωπικότητα. Μέλος αυτής της ομάδας μπορεί να είναι και ένα παιδί με Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή που εκτός από τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει σαν παιδί να παρουσιάζει δυσκολίες που συνάδουν με την διάγνωση στο Φάσμα του Αυτισμού.
Ο αυτισμός αποτελεί μια σύνθετη και εκτεταμένη (διάχυτη) διαταραχή ανάπτυξης, η οποία επηρεάζει τις εξής περιοχές της ανάπτυξης:
Οι ποιοτικές διαφοροποιήσεις εκφράζονται με παρεκκλίσεις
– στη βλεμματική επαφή, στην έκφραση προσώπου, στις χειρονομίες και στη στάση του σώματος
– αδυναμία ανάπτυξης σχέσεων με συνομηλίκους
– απουσία αυθόρμητης συμμετοχής σε ενδιαφέροντα που εμπλέκουν και άλλα άτομα
– έλλειψη ενσυναίσθησης, αδυναμία δηλαδή συναισθηματικής και κοινωνικής αμοιβαιότητας.
Επικοινωνία – φαντασία
– Παρουσιάζεται καθυστέρηση ή έλλειψη ανάπτυξης ομιλούμενης γλώσσας (χωρίς εναλλακτική επικοινωνιακή προσπάθεια)
– Όταν υπάρχει λόγος, είναι έκδηλη η παρέκκλιση της ικανότητας να αρχίσουν και να διατηρήσουν συζήτηση με άλλα άτομα
– Η χρήση της γλώσσας είναι στερεότυπα επαναληπτική (ηχολαλία)
– Παρουσιάζεται έλλειψη αυθόρμητου παιχνιδιού, παιχνιδιού ρόλων, ή κοινωνικής μίμησης καθώς και αδυναμία συμβολικού παιχνιδιού.
Χαρακτηριστικά επίσης είναι τα περιορισμένα επαναληπτικά και στερεότυπα πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφέροντα ή δραστηριότητες
Παρουσιάζονται κινητικές στερεοτυπίες, επίμονη ενασχόληση με μέρη αντικειμένων, άκαμπτη εμμονή σε συγκεκριμένες τελετουργίες, στερεότυποι κινητικοί μαννιερισμοί (π.χ. συστροφές χεριών, δακτύλων, ή περίπλοκες κινήσεις ολόκληρου του σώματος).
Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις που θα πρέπει να προβληματίζουν τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς, τους άλλους επαγγελματίες και να τους κάνουν να απευθύνονται στους ειδικούς που κατά μεγάλη πλειοψηφία είναι εξειδικευμένοι εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές και λογοπεδικοί.
Αυτές είναι :
Α. Υπερευαισθησία στο άγγιγμα, στην κίνηση, εικόνα ή θόρυβο :
– αποφυγή αγγιγμάτων
– προτιμά να αγγίζει παρά να το αγγίζουν
– αντίδραση σε αγκαλιάσματα ή σφικτά κρατήματα
– αποφυγή με γυμνά πόδια
– προτίμηση ρούχων που καλύπτουν όλο το σώμα (μακρυά μανίκια και παντελόνια)
– υπεραντίδραση σε ασήμαντα χτυπήματα και πτώσεις
– ανησυχία με το πλύσιμο, σκούπισμα προσώπου, βούρτσισμα μαλλιών και δοντιών
– ευαισθησία σε συγκεκριμένες υφές τροφών
– ευαισθησία σε συγκεκριμένες υφές υφασμάτων
– αποφυγή παιγνιδιών με άμμο ή δακτυλομπογιές
Β. Επίπεδο δραστηριότητας ασυνήθιστα υψηλό ή χαμηλό :
– αργό στο να δραστηριοποιηθεί
– κουράζεται εύκολα
Γ. Προβλήματα συντονισμού :
– αδέξιες, μη κατάλληλες ή περιορισμένες κινήσεις του σώματος
– ανεπαρκείς αντιδράσεις ισορροπίας
– φτωχές προστατευτικές κινήσεις
Δ. Καθυστέρηση στο λόγο, στη δεξιότητα γλώσσας ή στην σχολική απόδοση που εξετάζονται σε σχέση με άλλες δυσκολίες όπως αντίληψης σχήματος, χώρου, συμπεριφοράς, επιπέδου δραστηριότητας, συναισθηματικού τόνου και αφορούν τον στοματικό τομέα. Διακρίνουμε :
Υποανταπόκριση :
– μειωμένη αντίληψη αισθητικών εμπειριών στο στόμα
– αναζήτηση τροφών που έχουν αυξημένο ερέθισμα (τραγανή υφή, ξυνό )
– τάση να παραγεμίζει το στόμα
– υπερβολική σιελόρροια
– έντονα διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες
Υπερανταπόκριση :
– αποφυγή στραγγισμένων και πηχτών τροφών
– πίνει νερό όχι όμως άλλα υγρά ή χυμούς
– βάζει στο στόμα το δικό του δάκτυλο αλλά δεν δέχεται των άλλων
– αποφεύγει την μάσηση, μετακίνηση του φαγητού κρατώντας ανοιχτό το στόμα .
Ε. Φτωχή οργάνωση συμπεριφοράς
– υπερκινητικότητα και διάσπαση προσοχής
– έλλειψη ικανότητας σχεδιασμού δράσης
– δυσκολία στην αντιμετώπιση νέων καταστάσεων
Στ. Χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Αυτό συμβαίνει στα υψηλής λειτουργικότητας παιδιά που απελπίζονται καθώς δυσκολεύονται να κάνουν ορισμένα πράγματα και συχνά παραιτούνται . Τα παιδιά αυτά συχνά εμφανίζονται αδιάφορα.
Ενας δάσκαλος, θα πρέπει να λάβει υπόψη ορισμένα βασικά στοιχεία σχετικά με τον αυτιστικό μαθητή του:
1. Τον διαφορετικό τρόπο σκέψης, παρατήρησης και κατανόησης του κόσμου γύρω του με αποκορύφωση τις διαφορές του λόγου και της μάθησης, των συναισθημάτων, της φιλίας, και της σεξουαλικότητας.
2. Τη διαφορετική εξωτερίκευση αυτού του ιδιαίτερου τρόπου σκέψης, που μοιάζει με συμπεριφορά αλλοπρόσαλη και παράλογη για τα νευροτυπικά δεδομένα
3. Τον διαφορετικό τρόπο εσωτερικής παραγωγής, αντιμετώπισης, και εξωτερίκευσης του άγχους και του φόβου.
Ένα παιδί με αυτισμό χρειάζεται διαφορετικό τρόπο εξήγησης, διότι το μυαλό του δεν κάνει τις συνδέσεις κοινής λογικής, και αυτό σημαίνει ότι αν κάτι είναι αυτονόητο για όλα τα άλλα παιδιά ΔΕΝ θα είναι για το αυτιστικό παιδί, με αποτέλεσμα να χάνει τον ειρμό της παράδοσης του μαθήματος και να βαριέται. Για να του είναι το μάθημα ενδιφέρον και να θέλει να το παρακολουθήσει, πρέπει να μπορεί να συνδέσει τις νέες πληροφορίες που λαμβάνει μέσα απο την παράδοση, με αυτά που ήδη ξέρει.
Πολλές φορές όμως, αυτά που λέει ο δάσκαλος στην παράδοση, και κυρίως ο τρόπος που τα λέει, είναι βασισμένα στον μη-αυτιστικό τρόπο σκέψης με αποτέλεσμα ο αυτιστικός μαθητής να κατανοεί ας πούμε για παράδειγμα ότι κάτι γίνεται, αλλά να μην κατανοεί γιατί γίνεται. Άμα δεν καταλάβει το γιατί, δεν θα θέλει να κάνει την όποια
εργασία, και θα αρχίσει να κάνει ό,τι μπορεί για να καλύψει την αμηχανία του. Ένας εύκολος τρόπος είναι να κάνει κάτι, ώστε η προσοχή του δασκάλου και της υπόλοιπης τάξης να πάει σε κάτι άλλο από αυτό που πρέπει να γίνει, έτσι ώστε να διακοπεί το μάθημα!
Χωρίς να το κάνει συνειδητά το παιδί, το σκεπτικό του είναι «άμα εγώ δεν καταλαβαίνω τι γίνεται και γιατί γίνεται, θέλω να κάνω/κάνουμε κάτι άλλο που το κατανοώ και έτσι δεν βαριέμαι», διότι η πρωταρχική ανάγκη του είναι αυτο που κάνει να έχει ένα νόημα.
Το νόημα αυτό είναι μιά πνευματική επιβράβευση = μαθαίνω κάτι που το αισθάνομαι σαν χρήσιμο, και έτσι δεν σπαταλάω άσκοπα τον χρόνο και την ενέργειά μου. Το να βλέπει ο δάσκαλος νόημα στην παράδοση που γίνεται, δεν σημαίνει τίποτα για το αυτιστικό παιδί, πρέπει το ίδιο να βρει νόημα μέσα από την δική του λογική σκέψη.
Για το βοηθήσει ο δάσκαλος να κάνει τις συνδέσεις που χρειάζεται, και να βρει νόημα και έτσι να κάνει την άσκηση στην τάξη με όρεξη και ενδιαφέρον, πρέπει να δώσει μιά ολοκληρωμένη εικόνα στον αυτιστικό μαθητή. Ποιός ο τελικός σκοπός, ποιά μέσα (παραδείγματα ασκήσεων) θα γίνουν, και πόση ώρα θα διαρκέσουν.
Παράδειγμα:
“Σήμερα θα μάθουμε να λύνουμε πράξεις αριθμητικής με πρόσθεση και αφαίρεση. Θα σας δείξω εγώ πρώτα στον πίνακα πως να το κάνετε. Μετά θα σας δείξω με ασκήσεις που θα λύσουμε όλοι μαζί και εγώ θα τις γράφω στον πίνακα. Μετά θα σας δώσω ασκήσεις να δοκιμάσετε μόνοι σας να λύσετε στο τετράδιο σας και όποιος έχει δυσκολία θα σηκώνει το χέρι να τον βοηθήσω άμα κάτι δεν το θυμάται ή δεν το έχει καταλάβει. Στο τέλος θα σας δώσω ασκήσεις να τις κάνετε μόνοι σας στο σπίτι.”
Αυτή η απλή εξήγηση, έδωσε στο αυτιστικό παιδί την ολοκληρωμένη εικόνα για τα στάδια εξέλιξης αυτού που είναι να γίνει και τι το ίδιο θα πρέπει να κάνει, και έτσι δεν θα νοιώσει άγχος εφ’ όσον θα ξέρει τι και πιο είναι το επόμενο βήμα. Δηλαδή, άμα απλώς
κοιτάει όταν του δείχνει ο δάσκαλος την άσκηση στον πίνακα, δεν θα αγχωθεί νομίζοντας ότι πρέπει να τα θυμηθεί όλα από την πρώτη φορά, αλλά θα ξέρει ότι έχει την δυνατότητα να ζητήσει βοήθεια άμα δεν θυμάτε κάτι.
Μην ξεχνάτε λοιπόν ότι για ένα αυτιστικό παιδί δεν είναι αυτονόητο το ότι μπορεί να ζητήσει βοήθεια, ούτε το ότι του επιτρέπεται να μην θυμάται κάτι, ή κάνει λάθος. Άμα λοιπόν δεν ξέρει ότι έχει όλες αυτές τις δυνατότητες θα αγχωθεί νομίζοντας ότι πρέπει να τα συγκρατήσει και να τα θυμάται όλα με την μία!
Το αυτιστικό παιδί έχει ένα πολύ διαφορετικό τρόπο εξωτερίκευσης του τρόπου σκέψης. Επειδή δεν κάνει τις αυτονόητες συνδέσεις, θα κάνει ερωτήσεις για να δημιουργήσει μέσα στο μυαλό του κάποιες συνδέσεις. Όμως οι ερωτήσεις του μπορεί να εκνευρίσουν τον δάσκαλο μιά και η απάντησή τους θα μοιάζει στον ίδιο τον δάσκαλο σαν κάτι το αυτονόητο -ενώ δεν είναι αυτονόητο για το αυτιστικό παιδί, με αποτέλεσμα είτε ο δάσκαλος είτε τα παιδιά να το κοροϊδέψουν ή να το περιγελάσουν. Αυτό θα κάνει το αυτιστικό παιδί να πάψει να κάνει ερωτήσεις, να μην καταλαβαίνει το μάθημα και να μένει πολύ πίσω.
Όσο πίσω και να μένει δεν θα τολμήσει να ξαναρωτήσει, με τον φόβο ότι θα γίνει και πάλι επίκεντρο κοροϊδίας Το αυτιστικό παιδί έχει ένα πολύ διαφορετικό τρόπο εξωτερίκευσης του τρόπου σκέψης.
Άν οι ερωτήσεις του λοιπόν δεν φέρουν την απάντηση ή “σύνδεση” που χρειάζεται, θα νοιώσει μεγάλη αμηχανία και ντροπή. Η ντροπή είναι για ένα αυτιστικό παιδί ή ενήλικα, ένα πολύ ευαίσθητο σημείο.
Αν δημιουργηθεί αίσθημα ντροπής, το αυτιστικό παιδί θα πάψει να κάνει ερωτήσεις, και θα αρχίσει να μη νοιώθει ενδιαφέρον για το μάθημα και γενικότερα για το σχολείο με αποτέλεσμα να αρνηθεί να συμμετέχει, ή να συμμετέχει με ένα αίσθημα εξαναγκασμού.
Αυτό σημαίνει φυσικά ότι η όλη του εκπαίδευση του θα χάση την ευεργετική επίρροια που θα μπορούσε να είχε αν το παιδί ένοιωθε πως οι ανάγκες του, ως προς την κατανόηση των συναισθημάτων του γίνονταν σεβαστές.
Το αυτιστικό παιδί ενστικτωδώς αντικαθρεφτίζει, ότι βλέπει και αισθάνεται από την συμπεριφορά των αλλων γύρο του. Αμα βλέπει και νοιώθει να αδιαφορούν οι άλλοι για κάτι που είναι σε αυτό το ίδιο βασικό, και το περιγελούν, τότε θα αδιαφορήσει και αυτό με την σειρά του για ό,τι οι άλλοι βλέπουν σαν βασικό.
Το αυτιστικό παιδί όταν είναι κουρασμένο πνευματικά θα γίνει υπερκινητικό και υπερομιλητικό. Δεν θα μπορεί να κάτσει στην ίδια θέση, θα θέλει να σηκωθεί και να πηγαινοέρχεται, θα παρακινεί και τα άλλα παιδιά σε σκανταλιές, θα έχει διάφορα ‘τικ,’ θα φωνάζει, θα βρίζει ή θα κλαίει, θα χτυπάει τα άλλα παιδιά, ή και τον ίδιο του τον εαυτό.
Ένα αυτιστικό παιδί κουράζεται πιο εύκολα από ένα νευροτυπικό παιδί, διότι κάνει μια τεράστια προσπάθεια μέσα στο μυαλό του να ανταποκριθεί στις ανάγκες της νευροτυπικής σχολικής τάξης. Αυτό συμβαίνει, διότι η επικοινωνία γίνεται μέσω του λόγου και των λέξεων είναι για ένα αυτιστικό παιδί είναι πολύ δύσκολη.
Η δυσκολία βασίζεται στο ότι το αυτιστικό μυαλό σκέπτεται με εικόνες και για να επικοινωνήσει με τον λόγο και την ομιλία πρέπει να κάνει, να μεταφράσει, την εικόνα που βλέπει μέσα στο μυαλό του σε λέξεις. Πολλά παιδιά το καταφέρνουν αλλά με πολλή δυσκολία και η ομιλία τους βγαίνει τεμαχισμένη σε ασύνδετα και, πολλές φορές, ακατανόητα μέρη, προτάσεις χωρίς κάποιο ειρμό, διότι απλά το μυαλό μεταφράζει κομματάκι-κομματάκι μια τρισδιάστατη εικόνα που βλέπει, παρά μια σκέψη δομημένη από λέξεις.
ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ
Σχεδιάζοντας μια εκπαιδευτική παρέμβαση για μαθητές με διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού, είναι απαραίτητη η γνώση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που παρουσιάζουν τα άτομα αυτά σε σχέση με τους γνωστικούς μηχανισμούς της μάθησης. Συγκεκριμένα, οι Schopler & Mesibov (1995) υποστήριξαν ότι οι μαθητές με αυτισμό έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά ως προς την:
ΑΝΤΙΛΗΨΗ:
• Οξύτατη οπτική αντίληψη
• Ικανότητα εστίασης και όρασης
• Ικανότητα αναγνώρισης σχημάτων
• Ικανότητα αναγνώρισης ακουστικών μοτίβων
• Καλό οπτικοκινητικό συντονισμό
ΠΡΟΣΟΧΗ
• Υπερ-επιλογή ερεθισμάτων
• Εστίαση σε ερεθίσματα από ένα αισθητηριακό κανάλι
• Ικανότητα διάκρισης οπτικών ερεθισμάτων
• Αδυναμία προσοχής σε κοινωνικά ερεθίσματα
ΜΝΗΜΗ
• Καλή οπτική μνήμη – Καλή μνήμη δεξιοτήτων
• Εξαιρετική επαναληπτική μνήμη
• Καλή γενική σημασιολογική μνήμη
• Δυσκολίες στην αντίληψη της ακολουθίας γεγονότων
• Φτωχή αυτοβιογραφική μνήμη
ΣΚΕΨΗ
• Οπτική σκέψη
• Κατανόηση μονιμότητας αντικειμένου
• Επίμονη χρήση μιας στρατηγικής (μη ευέλικτη)
• Ικανότητα κατηγοριοποίησης αντικειμένων με βάση μόνο συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και όχι αφηρημένα
• Δυσκολία στην κατανόηση εννοιών
• Αδυναμία για συμβολική σκέψη (αναπαράσταση)
• Αδυναμία γενίκευσης στην εφαρμογή στρατηγικών
• Αδυναμία στην εφαρμογή κατάλληλων στρατηγικών
• Δυσκολία στην ανάκληση κατάλληλης στρατηγικής
• Αδυναμία αφαιρετικής σκέψης
• Δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων
• ‘Εμμονα και περιορισμένα πνευματικά ενδιαφέροντα
• Έλλειψη κεντρικής συνοχής
Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι τα άτομα με αυτισμό έχουν ένα ιδιαίτερο τρόπο αντίληψης και κατανόησης των ανθρώπων, της αλληλεπίδρασης μεταξύ τους και του περιβάλλοντος.
Τα εκάστοτε εκπαιδευτικά προγράμματα πρέπει λοιπόν να εστιάζουν στη διδασκαλία όλων των δεξιοτήτων σεβόμενα ταυτόχρονα τις ιδιαιτερότητές τους και ανταποκρινόμενα στις γνωστικές τους δυνατότητες και ικανότητες.
Οι βασικές αρχές που διέπουν τα προγράμματα παρέμβασης για τα αυτιστικά παιδιά και είναι δυνατό να εφαρμοστούν στα πλαίσια της τάξης είναι:
Α) η δημιουργία κινήτρου για μάθηση, η κοινωνική αλληλεπίδραση και η συμμετοχή στις ομαδικές δραστηριότητες. Ο παιδαγωγός επιλέγει ένα παιχνίδι που αρέσει στο παιδί,
Β) η χρήση συστήματος ενίσχυσης, δηλαδή αμοιβών για την αύξηση των επιθυμητών συμπεριφορών ή μείωση των μη επιθυμητών συμπεριφορών.. Το σύστημα αυτό λειτουργεί πολύ καλύτερα αν εφαρμοστεί για όλα τα παιδιά και ωφελεί την τάξη στο σύνολό της.
Γ) η εξασφάλιση της επιτυχίας του παιδιού, κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων. Ο παιδαγωγός εξασφαλίζει την προσοχή του παιδιού και στη συνέχεια του αναθέτει έργα κυμαινόμενης δυσκολίας, αντίστοιχης των δυνατοτήτων του παιδιού.
Δ) η ενίσχυση της ανεξαρτησίας, που σημαίνει ότι ο παιδαγωγός: α) δίνει στο παιδί τη δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα σε 2 ή περισσότερα παιχνίδια ή δραστηριότητες, και β) του παρέχει την ελάχιστη απαιτούμενη βοήθεια για την ολοκλήρωση μιας εργασίας.
Ε) η ένταξη πολλών ρουτινών στο καθημερινό πρόγραμμα δραστηριοτήτων, οι οποίες αυξάνουν την προβλεψιμότητα των γεγονότων και παρέχουν στο αυτιστικό παιδί πολλές ευκαιρίες για μίμηση και τήρηση των κοινωνικών κανόνων της τάξης, π.χ. τα παιδιά κρεμούν τα μπουφάν και τις τσάντες τους όταν φτάνουν στην τάξη, βγάζουν και πετούν στα καλάθια τα σκουπίδια όταν ολοκληρώσουν τη ζωγραφική. Μόλις εξασφαλιστεί η πλήρης συμμετοχή του παιδιού σε αυτές, μπορεί να αρχίσει αργά και σταθερά η εισαγωγή κάποιων αλλαγών στο πρόγραμμα, αφού ο παιδαγωγός το προειδοποιήσει για αυτές.
ΣΤ) η οργάνωση καθημερινών δραστηριοτήτων με τη μορφή εικόνων. Ο παιδαγωγός μπορεί να χρησιμοποιεί οπτικά ερεθίσματα για να δείξει στο παιδί τι πρέπει να κάνει αποφεύγοντας την πολυπλοκότητα των προφορικών οδηγιών. Επιπλέον, διευκολύνει τη μετάβαση από τη μια δραστηριότητα στην άλλη, η οποία μπορεί να αναστατώνει αρκετά αυτιστικά παιδιά λόγω της τάσης τους να αποφεύγουν τις αλλαγές.
Ο παιδαγωγός, από την πλευρά του, χρειάζεται να είναι σε διαρκή εγρήγορση, προκειμένου να διευκολύνει την ενσωμάτωση του αυτιστικού παιδιού στη ζωή της τάξης, η οποία ουσιαστικά δεν είναι τίποτε περισσότερο παρά η μικρογραφία της κοινωνίας μας. Σε αυτό το πλαίσιο, καλείται να διδάξει και να διδαχθεί νέους τρόπους επικοινωνίας, μοιράσματος, χαράς και δημιουργίας. Αρκεί να αφεθεί να ταυτιστεί για λίγο με το αυτιστικό παιδί.
Πηγη: American Psychiatric Association
http://medlabgr.blogspot.gr/2013/09/blog-post_5.html
15 πράγματα που θα έπρεπε να ξέρει ένας γονέας αυτιστικού παιδιού
15 πράγματα που θα έπρεπε να ξέρει ένας γονέας που υποπτεύεται ή ξέρει ότι το παιδί του είναι αυτιστικό:
1) Τα πρώτα χρόνια της ζωής του είναι πολύ βασικά. Είναι προτιμότερο να τα περάσει όσο το δυνατόν παίζοντας μαζί του και να το προσεγγίσει όπως θα έκανε και σε οποιοδήποτε παιδί, μοιραζόμενος τα ενδιαφέροντά του και με την απεριόριστη αγάπη που μόνο ένας γονέας ξέρει να δώσει.
2) Οι θεωρίες και οι θέσεις πάνω στο θέμα του αυτισμού είναι πάρα πολλές, οπότε όσο επισκέπτεται και μιλάει με ειδικούς θα ακούσει πολλά και διαφορετικά πράγματα. ΜΟΝΟ ΕΚΕΙΝΟΣ όμως ως γονέας ξέρει το παιδί του και έχει τη δύναμη μέσα από τη γνώση που του δίνει αυτή του η ιδιότητα να βοηθήσει ουσιαστικά το παιδί του.
3) Ο εγκέφαλος ενός αυτιστικού παιδιού λειτουργεί διαφορετικά από των υπολοίπων παιδιών. Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι για να αλληλεπιδράσει με κάποιον πρέπει να τον παρατηρήσει αρκετά πρώτα, κάτι που μπορεί να παρεξηγηθεί από ένα νευροτυπικό άνθρωπο και να τον αγχώσει. Κάντε λοιπόν το ίδιο κι εσείς σε αυτό, παρατηρήστε το, χωρίς άγχος και χωρίς προκατάληψη. Έτσι σιγά-σιγά θα πάρετε πολλές πληροφορίες για τα ενδιαφέροντά του, τις προτιμήσεις του, τις παραξενιές του… Θα βρει το ίδιο τρόπους να σου δείξει τι κάνει.
4) Το συναίσθημα βιώνεται διαφορετικά στον αυτιστικό απ’ ότι εμείς έχουμε συνηθίσει και το μοίρασμα της χαράς γίνεται μέσα από το δικό του πρίσμα. Θα θεωρήσει ότι αν κάτι αρέσει σε εκείνο θα αρέσει και σ’ εσάς, ή μάλλον καλύτερα θα προσπαθήσει να σας δώσει να καταλάβετε γιατί του αρέσει κάτι με το να το κάνει και σ’ εσάς
5) Θυμηθείτε ότι το να είναι κάτι μη κοινωνικά αποδεκτό, ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες, δε σημαίνει κάτι για ένα αυτιστικό παιδί. Βασικός παράγοντας του τι θα κάνει θα είναι το αν αρέσει στο ίδιο, ή το αν θεωρεί το ίδιο ότι μπορεί να αρέσει σε εσάς.
6) Η σχέση των αυτιστικών παιδιών με το άγγιγμα είναι κάτι που μπορεί να προβληματίσει τους γονείς των παιδιών αυτών. Φαίνεται πολλές φορές να το αποφεύγουν, να τους ενοχλεί ή να τους ταράζει. Όμως η αλήθεια είναι ότι ευχαριστιούνται να τα αγγίζεις και μάλιστα πολύ. Απλά δεν θα αποκτήσουν την ίδια οικειότητα με άγνωστα άτομα τόσο εύκολα και απλά όσο ένα νευροτυπικό παιδί, θέλουν και θεωρούν τον προσωπικό τους χώρο ιερό. Η θέση μέσα σ’ αυτόν ΚΕΡΔΙΖΕΤΑΙ από κάποιον, δεν θεωρείται δεδομένη αλλά άμα την κερδίσεις είναι σίγουρο ότι έχεις μια πολύ σημαντική θέση στην καρδιά του. Και όταν ένα αυτιστικό άτομο αγαπάει, αγαπάει για πάντα….
7) Να έχετε υπόψη σας ότι τα παιδιά με αυτισμό μαζεύουν πολλή ένταση στο σώμα τους, εξ’ου και οι στερεοτυπικές κινήσεις που μπορεί να κάνουν με τα χέρια ή το σώμα τους. Ένα καλό μασάζ από εσάς (ως ένα άτομο που εμπιστεύεται) θα το βοηθήσει να ελέγξει τόσο τις κινήσεις αυτές όσο και ενδεχόμενα ξεσπάσματα που μπορεί να έχει (κλάματα, νεύρα κ.λπ.) από την ένταση και κούραση.
8) Ο προφορικός λόγος είναι ένα μεγάλο θέμα για τα αυτιστικά παιδιά. Καθυστερεί στην εμφάνισή του, παρουσιάζεται περιορισμένη βελτίωση στην εξέλιξή του, στερεοτυπική χρήση του και ηχολαλία. Πυξίδα για την ανάπτυξη της σωστής και επαρκούς επικοινωνίας για το παιδί είστε πάλι εσείς οι γονείς του. Μιλάτε του συνέχεια, ρωτάτε το, κρύψτε τα παιχνίδια του για να αναγκαστεί να ζητήσει βοήθεια, σχολιάζετε ότι κάνετε (π.χ. “Πω πω τι καυτή σούπα… Να τη φυσήξουμε να κρυώσει!”), προσπαθείστε να παίζετε όσο πιο πολύ μπορείτε μαζί του. Έτσι θα του δώσετε ευκαιρίες και πλαίσια μέσα στα οποία θα μπορέσει να αναπτύξει το λόγο του. Όσον αφορά την ηχολαλία, πάλι έχει να κάνει με το μοίρασμα του ενδιαφέροντός του. Επαναλαμβάνει άμεσα κάποια πράγματα για να σας δείξει ότι σας άκουσε, επαναλαμβάνει έμμεσα απόσπάσματα από ταινίες που έχει δει, τραγούδια, σειρές στην τηλεόραση, διαφημίσεις κ.λπ. για να σας δείξει κάτι που του άρεσε. Είναι μέσα στις απόπειρες της επικοινωνίας του, άρα μην προσπαθείτε να του την κόψετε, γιατί θα μειωθεί η επιθυμία του για επικοινωνία μαζί σας. Σχολιάστε αυτό που είπε αν πρόκειται για έμμεση επανάληψη με σχόλια όπως: “σου άρεσε αυτό το παιδικό/τραγούδι κ.λπ.;” Ενδεχομένως να σας απαντήσει “ναι!” από την πρώτη κιόλας φορά, όπως θα έκανε οποιοδήποτε άλλο παιδάκι! Θυμηθείτε επίσης ότι η απαντήσεις του καθυστερούν χρονικά κάπως, ιδιαίτερα στην αρχή της επικοινωνίας του. Μην επαναλαμβάνετε συνέχεια την ερώτηση, πολύ πιθανόν να το αγχώσετε και να το μπερδέψετε. Περιμένετε 1-2 λεπτά να απαντήσει κι αν δεν απαντήσει, δώστε εσείς την απάντηση για να καταλάβει τι θα περίμενε κάποιος από αυτό να πει.
9) Μην βιαστείτε να παρέμβετε στο παιδί, τουλάχιστον με ειδικούς έξω από το σπίτι και πολύωρες συνεδρίες, γιατί θα το κουράσετε και θα το αγχώσετε, με αποτέλεσμα να μην έχετε τα επιθυμητά ή και καθόλου αποτελέσματα, ή και να χειροτερέψουν κάποιες συνήθειες! Καλές είναι οι παρεμβάσεις, αλλά με σύστημα και μέτρο. Θυμηθείτε ότι:
α)το παιχνίδι από μόνο του είναι χρυσή ευκαιρία για την ανάπτυξη οποιωνδήποτε δεξιοτήτων (κοινωνικών, λεκτικών, λεπτής και αδρής κινητικότητας κ.λπ.)
β) όπως είπα και πιο μπροστά εσείς ξέρετε το παιδί σας καλύτερα από τον καθένα όπως και οποιοσδήποτε γονέας. Χωρίς να παραγνωρίζετε όποιον ειδικό θέλει να σας βοηθήσει, να κρίνετε πρώτα το ποιόν του ως ανθρώπου, γιατί αυτό θα παίξει σημαντικό ρόλο στο αν το παιδί σας θα θέλει να συνεργαστεί μαζί του, δεύτερον τις γνώσεις του, την ευαισθησία του και την στάση του απέναντί στο θέμα του αυτισμού και τρίτον να είστε επιφυλακτικοί απέναντι σε όσους βιάζονται να εκφράσουν αρνητικά σχόλια και στάσεις. Όλοι χρειαζόμαστε θετικό κλίμα για να είμαστε αποδοτικοί!
10) Η διαφορετικότητα του αυτιστικού παιδιού σας θα σας κάνει να αναθεωρήσετε πολλά δικά σας πιστεύω και αντιλήψεις, ειδικά όσα έχουν μια βάση κοινωνική, γιατί τα κοινωνικά πρέπει πολλές φορές απλά ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΝΟΗΜΑ για ένα αυτιστικό παιδί. Να είστε έτοιμοι λοιπόν να αναθεωρήσετε τη χρησιμότητα αρκετών κοινωνικών κανόνων και στάνταρ προτού δοκιμάσετε να τα προβάλλετε ή να τα επιβάλλετε στο παιδί, ιδιαίτερα αν το έχετε βάλει σε κάποια κοινωνική διαδικασία και βλέπετε ότι δεν ανταποκρίνεται ή αντιδράει. Αν και μετά από αυτό θεωρείτε τη συμμετοχή του σε αυτή τη διαδικασία σημαντική, καλή, απαραίτητη, φροντίστε να εξηγήσετε στο παιδί γιατί με απλά λόγια και ειλικρινά, πέστε του πως θα νοιώσετε εσείς όταν το παιδί κάνει αυτό που του ζητάτε και δώστε του χρόνο να επεξεργαστεί τις πληροφορίες που του δώσατε. Αυτό είναι και το πρώτο βήμα να για να συνεργαστεί μαζί σας.
11) Κάθε αντίδραση, θυμός, άρνηση, αντίσταση σε κάτι σημαίνει τρία πράγματα:
α) “δεν έχει νόημα αυτό για μένα, άρα γιατί πρέπει να το κάνω;”,
β) “δεν θέλω να το κάνω αυτό μαζί σου, γιατί δε σε ξέρω/εμπιστεύομαι”,
γ)”δεν μ’ αρέσει αυτό που συμβαίνει τώρα, με αγχώνει/με ταράζει/με ενοχλεί/με μπερδεύει και δεν ξέρω πως να σου το πω/δείξω”.
Επ’ ουδενί δεν σημαίνει προσπάθεια χειρισμού, κακεντρεχής διάθεση να γίνει το δικό του (μπορεί να θέλει να γίνει το δικό του, γιατί πολύ απλά το δικό του έχει ΝΟΗΜΑ για το ίδιο!), πείσμα ή εγωισμό. Απαντήστε του με τις πράξεις ή τα λόγια σας σε αυτά τα τρία ερωτήματα και τότε η στάση του απέναντι σε αυτό θα αλλάξει. Αν δεν αλλάξει, ίσως να σκεφτείτε πρέπει να σκεφτείτε το ενδεχόμενο η άρνηση του παιδιού σας να είναι δικαιολογημένη, ή να πρέπει να σκεφτείτε άλλο τρόπο να απαντήσετε στα παραπάνω ερωτήματα.
12) Είστε το πρίσμα μέσα από το οποίο το παιδί σας βλέπει
α) τον κόσμο,
β) τον εαυτό του.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι: η στάση σας απέναντι στην κοινωνία και τη ζωή θα είναι καθοριστικής σημασίας για τη στάση που θα αναπτύξει το ίδιο απέναντι σε αυτήν. Η στάση σας απέναντι στον εαυτό σας θα καθορίσει τον τρόπο που σας βλέπει κι εκείνο, η στάση σας απέναντι στον ίδιο θα καθορίσει τόσο το πως θα βλέπει εσάς, όσο και το πως θα βλέπει τον εαυτό του. Να προμελετάτε όσο γίνεται τις κινήσεις και τις λέξεις σας λοιπόν, να μη φοβάστε να ζητήσετε “συγνώμη” από εκείνο σε κάποιο σφάλμα σας, όσο μικρό κι αν είναι το παιδί σας, να μιλάτε, να εξηγείτε, να διατυπώνετε πως νοιώθετε. Ακόμα και μια έκρηξη θυμού δική σας είναι λογική και αναμενόμενη κάποια στιγμή (όλοι άνθρωποι είμαστε), να φροντίσετε όμως αργότερα να του εξηγήσετε το γιατί θυμώσατε, ακόμα κι αν δεν έχει να κάνει γι’ αυτό (π.χ, σήμερα είχα μια δύσκολη μέρα στη δουλειά και ήρθα πολύ αγχωμένος/η, πιεσμένος/η, στεναχωρημένος/η, γι’ αυτό αντέδρασα τόσο έντονα. Αν ήμουν ήρεμος/η θα σου εξηγούσα με άλλο τρόπο τι με ενόχλησε. Συγνώμη). Η ειλικρίνειά σας είναι ο δρόμος προς την εμπιστοσύνη του, την αυτοέκφρασή του, την ασφάλεια που θα νοιώθει και τη διαχείριση του άγχους που η αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους μπορεί να του προκαλεί.
13) Πολλές φορές θα χρειαστεί να εξηγήσετε σε πάρα πολλούς άσχετους, κακεντρεχείς, αδιάφορους (δασκάλους, συγγενείς, γνωστούς σας, ακόμη και σε άσχετους στο δρόμο δυστυχώς), διάφορα πράγματα για το παιδί σας. Σε καμία περίπτωση μην θεωρήσετε ότι πρέπει να απολογηθείτε σε κάποιον γι’ αυτό, ή για τον εαυτό σας. Να απαιτείτε και να περιμένετε όλοι να του συμπεριφέρονται σαν ίσο, να μη λαμβάνουν υπόψη τους τη διαφορετικότητά του και να τροποποιούν τη συμπεριφορά τους με βάση αυτήν. Θυμηθείτε ότι μπορεί ίσως να μην έχει νόημα για κανέναν σας το παιδί να δώσει μια καλή εντύπωση π.χ. στη θεία του/της συζύγου σας και ότι οι κακεντρεχείς και οι κουτσομπόληδες ψάχνουν τροφή για σχόλια έτσι κι αλλιώς. Δεν μπορούν όλοι να έχουν καλή γνώμη για μας, γιατί ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ όλοι. Σε αυτούς όμως που θα έρχονται σε συνεχή επαφή με το παιδί (π.χ. στη δασκάλα του στον παιδικό σταθμό/νηπιαγωγείο/δημοτικό κ.λπ.), ίσως θα χρειαστεί να εξηγήσετε κάποια πράγματα, ενδεχομένως να μην έχει εμπειρία με αυτιστικά παιδιά. Φροντίστε σε τέτοια περίπτωση να δώσετε να καταλάβει ότι πρόκειται για διαφορετικότητα, όχι για μειονεκτηκότητα, εμμένοντας στα πλεονεκτήματα του παιδιού σας. Φροντίστε πάνω απ’ όλα (όπως πολλές φορές έχω τονίσει παραπάνω) να μην αφήστε καμία εξωτερική αρνητική στάση να σας αλλάξει την εικόνα που έχετε για το παιδί σας και τη στάση σας απέναντι σε αυτό.
14) Η μεγαλύτερη δυσκολία που θα αντιμετωπίσει το παιδί σας στη ζωή του είναι το να προσαρμοστεί σε ένα κόσμο που ούτε φτιαγμένος στα μέτρα του είναι, ούτε συχνά είναι διατεθειμένος να δεχτεί την ιδιαιτερότητά του, όπως και καμία άλλη ιδιαιτερότητα άλλωστε. Να είστε δίπλα του σε όλο αυτό, χωρίς άγχος, χωρίς πίεση ούτε προς το παιδί, ούτε προς τον εαυτό σας. Ο αυτισμός δεν είναι αρρώστια, και δεν χρήζει θεραπείας. Μόνο σωστής προσέγγισης και κατανόησης. Το αν το παιδί σας θα μπορέσει να ανεξαρτητοποιηθεί, να ζήσει μόνο του, να δουλέψει, να είναι παραγωγικό μέλος της κοινωνίας δεν εξαρτάται από τον αυτισμό του, αλλά από τη στάση και τη νοοτροπία την δική σας ως γονέας και της κοινωνίας απέναντί του και αυτή τη στιγμή η ελληνική κοινωνία δείχνει απίστευτη εχθρικότητα απέναντι σε ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ παιδί, πόσο μάλλον σε ένα που διαφέρει. Δεν είναι δηλαδή η αποτυχία του δικό του φταίξιμο.
15) Υπάρχουν πολλοί αυτιστικοί στο εξωτερικό (και αρκετά πιο περιορισμένοι σε αριθμό στην Ελλάδα λόγω της ανεπάρκειας των ειδικών που νμπορούν να τος διαγνώσουν) που είτε έχουν γράψει βιβλία, είτε διατηρούν σελίδες στο ίντερνετ και blog, είτε έχουν ιδρύσει συλλόγους και άλλες οργανώσεις εξηγώντας μέσα από την ματιά του αυτιστικού το τι σημαίνει να ζεις με τον αυτισμό. Οι εμπειρίες των ίδιων των αυτιστικών μπορούν να σας καθησυχάσουν όσον αφορά το μέλλον του παιδιού σας, καθώς θα δείτε ότι υπάρχουν πολλοί αυτιστικοί με λαμπρή εξέλιξη και πολλά ενδιαφέροντα και επιτεύγματα. Θα σας δώσει επίσης την ευκαίρια να ρωτήστε ανθρώπους που έχουν ζήσει και έχουν περάσει όσα μπορεί να περνάει το παιδί σας, άρα θα μπορούν και να σας δώσουν ιδιαίτερα χρήσιμες απαντήσεις και οι ίδιοι, είναι ιδιαίτερα πρόθυμοι οι περισσότεροι να το κάνουν! Σκεφτείτε το!!!!
Ο δρόμος των αυτιστικών είναι παράλληλος με τον δρόμο των υπολοίπων από εμάς, όχι μικρότερος, στενότερος ή δυσκολότερος απαραίτητα. Απλά… διαφορετικός. Δείτε τον σαν μια ευκαιρία να αναθεωρήσετε τον εαυτό σας, τις απόψεις σας σχετικά με τη μητρότητα/πατρότητα, την αγάπη, την κοινωνία, τις σχέσεις, την ιεραρχία των σημαντικών πραγμάτων στη ζωή και σίγουρα κι εσείς και το παιδί σας θα πάρετε περισσότερα πράγματα απ’ όσα ενδεχομένως να χάσετε!!! Καλή αρχή σε αυτή σας την πορεία!
Και θα κλείσω με κάτι που είπε ο ενήλικας αυτιστικός Jim Sinclair στη Διεθνή Διάσκεψη του 1993 σχετικά με τον Αυτισμό στο Τορόντο, και απευθύνεται πρώτιστα στους γονείς.
“Ο αυτισμός δεν είναι ένα εξάρτημα.
Ο Αυτισμός δεν είναι κάτι που ένα πρόσωπο έχει, ή ένα “κέλυφος” μέσα στο οποίο το άτομο είναι παγιδευμένο. Δεν υπάρχει κανένα κανονικό παιδί που κρύβεται πίσω από τον αυτισμό. Ο Αυτισμός είναι ένας τρόπος ύπαρξης. Είναι διάχυτος, χρωματίζει κάθε εμπειρία, κάθε αίσθηση, αντίληψη, σκέψη, συναίσθημα και επαφή, κάθε πτυχή της ύπαρξης. Δεν είναι δυνατό να διαχωρίσετε τον αυτισμό από το άτομο – και εάν ήταν δυνατό, το άτομο που θα παρέμενε μετά το διαχωρισμό δεν θα ήταν το ίδιο άτομο με αυτό που ήταν πριν.
Αυτό είναι σημαντικό, γι΄αυτό σκεφτείτε το για μια στιγμή: Ο Αυτισμός είναι ένας τρόπος ύπαρξης. Δεν είναι δυνατό να διαχωριστεί το άτομο από τον αυτισμό. Επομένως, όταν οι γονείς λένε: “Μακάρι το παιδί μου να μην είχε αυτισμό,” αυτό που λένε πραγματικά είναι: “Μακάρι το αυτιστικό παιδί που έχω να μην υπήρχε, και να είχα ένα διαφορετικό (μη-αυτιστικό) παιδί αντί αυτού.”
Ξαναδιαβάστε το. Αυτό είναι που ακούμε όταν πενθείτε για την ύπαρξή μας. Αυτό ακούμε όταν προσεύχεστε για μια θεραπεία. Αυτό είναι κατανοούμε, όταν μας λέτε μέσω των πιο δυνατών σας ελπίδων και ονείρων σας για μας: ότι η πιο δυνατή επιθυμία σας είναι εκείνη η ημέρα που θα πάψουμε να υπάρχουμε, και άγνωστοι που θα αγαπήσετε θα είναι εγκαταστημένοι πίσω από τα πρόσωπά μας.”
ΑΥΤΙΣΜΟΣ: ΕΝΑΣ ΑΟΡΑΤΟΣ ΘΟΛΟΣ
Ο όρος Αυτισμός προέρχεται από την λέξη Εαυτισμός (=κλεισμένος στον εαυτό του) σε μια σιωπή που κραυγάζει άγχος. Αποτελεί μια περίπλοκη και αινιγματική αναπτυξιακή διαταραχή. Υπήρξε αντικείμενο μύθων και ταυτόχρονα αιτία θλίψης και πόνου για τις οικογένειες με αυτιστικά παιδιά. Και παρόλο που έχουν περάσει αρκετές δεκαετίες από τότε που ο Αμερικάνος ψυχίατρος Leo Kanner περιέγραψε για πρώτη φορά τον αυτισμό (1940), τα ερωτήματα για την πολυσύνθετη αυτή διαταραχή παραμένουν.
Η αυτιστική διαταραχή επηρεάζει τις επικοινωνιακές και κοινωνικές συναλλαγές του ατόμου, καθώς και την γενικότερη συμπεριφορά του. Τα άτομα με αυτισμό δεν έχουν αποσυρθεί από την πραγματικότητα εξαιτίας κάποιας ψυχικής αρρώστιας αλλά έχουν αποτύχει να κοινωνικοποιηθούν λόγω μιας σοβαρής διαταραχής κατά την διαδικασία της ανάπτυξης τους, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι στερούνται εσωτερικής ζωής. Γι’ αυτό και ο αυτισμός δεν θεωρείται ψύχωση αλλά ταξινομείται σαν μια διαταραχή της ανάπτυξης και της επικοινωνίας. Με δυο λόγια θα λέγαμε ότι τα αυτιστικά άτομα αδυνατούν να συλλάβουν γνωστικά τον κόσμο όπως όλοι μας και να τον δημιουργήσουν με ένα σωστά κωδικοποιημένο και συμβολικό τρόπο.
Η κλινική εικόνα του αυτισμού είναι ανομοιογενής γι’ αυτό και ο αυτισμός ανήκει στις διαταραχές φάσματος, που σημαίνει ότι άνθρωποι με αυτισμό μπορεί να παρουσιάζουν πολλά διαφορετικά συμπτώματα. Βασικά χαρακτηριστικά της διαταραχής είναι:
1) Η αυτιστική μοναχικότητα (δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις): Τα αυτιστικά άτομα φαίνεται να ζουν στον κόσμο τους. Δεν δείχνουν ενδιαφέρον για τα πρόσωπα και τα αντικείμενα του περιβάλλοντος τους, εξαιτίας της ανικανότητας τους να σχετιστούν ομαλά με τους ανθρώπους και να προσαρμοστούν στις κοινωνικές καταστάσεις. Στις προσπάθειες για επικοινωνία μαζί τους αγχώνονται υπερβολικά και αντιδρούν έντονα. Αυτή η οχυρωμένη μοναξιά είναι ένα εκφραστικό υλικό, το οποίο αναζητεί με εξαιρετική διστακτικότητα και ατολμία, να εκφραστεί με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο.
2) Η διατήρηση της ομοιότητας: Η συμπεριφορά των αυτιστικών ατόμων διακατέχεται από μια αγωνιώδη, καταθλιπτική επιθυμία για διατήρηση της ομοιότητας. Προσκολλώνται παθολογικά στο μόνιμο και αμετάβλητο -> Ρουτίνα. Εκδηλώνουν μεγάλη αγωνία και εκνευρισμό σε κάθε αλλαγή χώρου ή θέσης των αντικειμένων και ηρεμούν μόνο όταν η γνώριμη τάξη αποκατασταθεί. Παραδείγματα συμπεριφοράς που έχουν σχέση με την ψυχαναγκαστική εμμονή στην ομοιομορφία προέρχονται από τρεις κατηγόριες: ι) τις απλές επαναλαμβανόμενες φράσεις, κινήσεις, σκέψεις, ιι) τις περίπλοκες στερεότυπες διαδικασίες που εκδηλώνονται στο λόγο, στη σκέψη, στην πράξη χωρίς ιδιαίτερη αιτία, ιιι) την συνεχή ενασχόληση με περιορισμένα θέματα ενδιαφέροντος, αποκλείοντας όλα τα άλλα.
3) Τα γλωσσικά προβλήματα – ηχολαλία: Επίσης παρουσιάζουν προβλήματα στην ομιλία και στην κατανόηση του λόγου. Δεν αντιλαμβάνονται αφηρημένους όρους, κάνουν χρήση λάθος λέξεων και ο λόγος τους είναι μονότονος και χωρίς ρυθμό. Δυσκολεύονται να εκφράσουν τις ανάγκες τους ή χρησιμοποιούν νοήματα αντί για λέξεις. Ηχολαλούν (= η επανάληψη λέξεων χωρίς νόημα σαν παπαγάλοι, στον ίδιο τόνο).
4) Τα προβλήματα μη λεκτικής επικοινωνίας – απουσία βλεμματικής επαφής ή χαμόγελου: Άλλο ένα χαρακτηριστικό είναι ότι φαίνεται σαν να κοιτάζουν στο κενό. Αποφεύγουν την βλεμματική επαφή και παρουσιάζουν έκπτωση στην κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων καθώς και στην εκδήλωση των δικών τους αισθημάτων. Αντιδρούν παράξενα σε διάφορα ερεθίσματα (π.χ. στον ήχο ηλεκτρικών συσκευών).
5) Οι στερεότυπες κινήσεις: Οι στερεότυπες κινήσεις είναι σταθερές και επαναλαμβάνονται ακούραστα. Η συχνότητα τους είναι υπερβολική χωρίς σκοπιμότητα και προσαρμοστική αξία. Αμφιταλαντεύονται, κινούν το σώμα τους δεξιά-αριστερά, μπροστά-πίσω, κάνουν επικίνδυνες κινήσεις του κεφαλιού, έχουν ιδιόμορφο βάδισμα, κινούν τα χέρια τους παράξενα σαν να φτεροκοπούν, στριφογυρίζουν αντικείμενα κ.α. Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τέτοιου είδους εμμονές λειτουργούν σαν αμυντικοί μηχανισμοί σε δυσάρεστα ερεθίσματα.
6) Η εξαιρετική μνήμη: Παρουσιάζουν μεγάλη ικανότητα απομνημόνευσης πολύπλοκων πληροφοριών.
7) Η αυτοπεπιθετικότητα: Τα άτομα με αυτισμό είναι ανθεκτικά στον πόνο σε σημείο να αυτοτραυματίζονται, χτυπούν το κεφάλι τους, ξεριζώνουν τα μαλλιά τους, κάνουν πληγές με τα νύχια τους, δαγκώνονται.
8 ) Οι διαταραχές μυϊκού τόνου: Είναι υπερκινητικά ή υποτονικά.
9) Η έλλειψη δημιουργικής φαντασίας.
Γενικά τα άτομα με αυτισμό επεξεργάζονται πληροφορίες και αντιδρούν στα διάφορα ερεθίσματα με μοναδικό τρόπο.
Ο αυτισμός παρουσιάζεται κατά τα τρία πρώτα χρόνια ζωής και η συχνότητα του είναι 1: 10.000 γεννήσεις. Η αναλογία αγοριών – κοριτσιών είναι 4:1, ωστόσο τα κορίτσια νοσούν πιο βαριά συγκριτικά με τα αγόρια.
Οι αιτίες που προκαλούν την αυτιστική διαταραχή εξακολουθούν να προβληματίζουν τους επιστήμονες. Καμία θεωρία από μόνη της δεν μπορεί να εξηγήσει την προέλευση του αυτισμού. Οι περισσότεροι ερευνητές πιστεύουν ότι προέρχεται από ένα συνδυασμό γενετικών προδιαθέσεων και περιβαλλοντικών ενεργοποιήσεων. Ωστόσο η άποψη ότι ο αυτισμός είναι το αποτέλεσμα μιας νευρολογικής διαταραχής που επηρεάζει την λειτουργία του εγκεφάλου και κατά συνέπεια όλους τους τομείς ανάπτυξης, γίνεται σήμερα όλο και περισσότερο αποδεκτή.
Ο αυτισμός παραμένει σε όλη την διάρκεια της ζωής του ατόμου. Η πρώιμη παρέμβαση μπορεί να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα όταν ξεκινά από μικρή ηλικία, ώστε να μπορέσει το άτομο να βελτιωθεί σωματικά και ψυχοκοινωνικά. Βέβαια δεν υπάρχουν αποκλειστικές μέθοδοι θεραπείας, ούτε όλες είναι αποτελεσματικές. Κάθε άτομο είναι ξεχωριστό γι’ αυτό κάθε θεραπευτική παρέμβαση πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες του κάθε ενός. Όσοι εργάζονται ή συμβιώνουν με αυτιστικά άτομα επιτελούν ένα δύσκολο έργο αλλά έχουν σύμμαχο τους την αγάπη και τον χρόνο. Μας υπενθυμίζουν ότι ο ανθρωπισμός δεν έχει χαθεί και όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Uta Frith «δεν αγαπάμε το αυτιστικό παιδί παρόλο που είναι αυτιστικό αλλά επειδή είναι αυτιστικό».
ΠΑΤΙΟΥ ΙΩΑΝΝΑ
Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής – Λογοθεραπεύτρια
