“Σινεμά… Η Οδύσσεια”

Στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και στην Ενότητα “Αρχαία Ελληνικά” – “Μελέτες-Διδασκαλία” – “Διδακτικές δοκιμές” βρίσκονται συγκεντρωμένες προτάσεις για τη διδασκαλία της αρχαιοελληνικής γλώσσας και γραμματείας. Στην υποενότητα “Πρακτικές εφαρμογές” αναρτήθηκε πρόσφατα μια  διδακτική πρόταση  με τίτλο “Σινεμά… Η Οδύσσεια”, της Δήμητρας Μήττα και του Κωνσταντίνου Βακουφτσή. Είναι και οι δύο εκπαιδευτικοί από το Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης.

Η πρόταση αποτελεί μια ανακεφαλαιωτική ανάγνωση της Οδύσσειας μέσα από έργα τέχνης. Περιέχει πάνω από διακόσιες εικόνες, από έργα των τεχνών με θέματα από το έπος. Όπως αναφέρεται από τους δημιουργούς  στο εισαγωγικό σημείωμα “πρόκειται για έργα διαφόρων εποχών, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, τα οποία πλαισιώσαμε με το αντίστοιχο κείμενο από την Οδύσσεια σε διάφορες μεταφράσεις. Άλλοτε, χρησιμοποιήσαμε τη σχολική μετάφραση του Δ.Ν. Μαρωνίτη, κυρίως για τις ενότητες εκείνες που διδάσκονται αναλυτικά, άλλοτε τις υπόλοιπες γνωστές μεταφράσεις, του Ζ. Σίδερη, του Α. Εφταλιώτη, των Ν. Καζαντζάκη – Ι.Θ. Κακριδή.

…Με την παράθεση των εικόνων αυτών δεν προτείνουμε καμιά συγκεκριμένη διδακτική πρόταση ή κάποιο διδακτικό σενάριο. Ο δάσκαλος είναι ελεύθερος να επιλέξει τι θα δείξει και τι θα κάνει με τους μαθητές τους, πού θα δώσει έμφαση. Εμείς από την πλευρά μας επιμείναμε στη γεωγραφία της Οδύσσειας — αυτήν θελήσαμε να αναδείξουμε. Ωστόσο, οι εικόνες αυτές μπορούν να αξιοποιηθούν με διάφορους τρόπους, σε διάφορα μαθήματα και για διάφορα ζητήματα. Οι μαθητές μπορεί να περιγράψουν, να αφηγηθούν, να συγκρίνουν μεταφράσεις, να παρατηρήσουν έργα διαφόρων εποχών για το ίδιο θέμα, να συνειδητοποιήσουν την επιβίωση του αρχαιοελληνικού κόσμου στις τέχνες”

Νομίζω ότι η πρόταση είναι πολύ ενδιαφέρουσα και αξιοποιήσιμη ενδεχομένως από τους  συναδέλφους που ετοιμάζουν σενάρια στην Οδύσσεια.

Εκπαιδευτικό Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα “BELVEDERE”

 belvedere.jpg

Το λογισμικό BELVEDERE είναι ένα εργαλείο εννοιολογικής απεικόνισης για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Επιτρέπει τη δημιουργία και την πλοήγηση μεταξύ διαφόρων ειδών εννοιολογικών χαρτών, σε περιβάλλον αλληλεπίδρασης και συνεργασίας. Η χαρτογράφηση εννοιών είναι ένα δυναμικό γνωστικό εργαλείο, που υποστηρίζει την εκπαιδευτική διαδικασία προωθώντας νέους μαθησιακούς στόχους, όπως υψηλού επιπέδου γνωστικές ικανότητες (συνεργατική εργασία σε σύνθετα έργα) και μεταγνωστικές ικανότητες που επιτρέπουν τον έλεγχο της διαδικασίας μάθησης από τον ίδιο τον μαθητή.

“Η χρησιμότητά του εννοιολογικού χάρτη είναι μεγάλη διότι παρουσιάζει παραστατικά ποια στοιχεία απαρτίζουν το θεματολογικό περιεχόμενο της διδασκαλίας, με ποιο τρόπο τα στοιχεία αυτά αλληλοσχετίζονται, και, τέλος, υποδεικνύει τη λογική σειρά παρουσίασης. Έτσι, ο εννοιολογικός χάρτης καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την περεία παρουσίασης, εξέτασης και ανάλυσης της διδάξιμης γνώσης, και ταυτόχρονα προσφέρει στους μαθητές ένα πλαίσιο οργάνωσης και στήριξης του νέου μαθησιακού υλικού”. (Ηλίας Γ. Ματσαγγούρας,  Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας τ. Β’  Στρατηγικές Διδασκαλίας, Η κριτική Σκέψη στη Διδακτική Πράξη).

Το λογισμικό εξελληνίστηκε και προσαρμόστηκε στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, με την ανάπτυξη κατάλληλων σεναρίων για εκπαιδευτικές δραστηριότητες, από  το Ερευνητικό Ακαδημαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών ( ΕΑ.ΙΤΥ), στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του ως Τεχνικού και Επιστημονικού Συμβούλου της Πράξης “Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στη χρήση και αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διδακτική διαδικασία” κατ. πράξεων 2.1.1 θ,  ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ/ Γ΄ ΚΠΣ.  Συνοδεύεται από εγχειρίδιο χρήσης και εγχειρίδιο εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.

 Το περιβάλλον διεπαφής του λογισμικού είναι πολύ απλό και λιτό, τα μενού που διαθέτει είναι ελάχιστα  και μπορούν να χρησιμοποιηθούν  άνετα από τους μαθητές. Έχεις τη δυνατότητα να αποθηκεύσεις τη δουλειά σου, να την εκτυπώσεις όχι όμως και να κάνεις εξαγωγή του χάρτη με τη μορφή εικόνας. Αυτό δεν μου άρεσε.

 Ο χάρτης που βλέπετε στην εικόνα έγινε για το μάθημα της Ιστορίας της Α΄ Λυκείου. Οι μαθητές για πρώτη φορά δούλεψαν στο χαρτί και εγώ μετέφερα τη δουλειά τους  στο λογισμικό.  Την επόμενη φορά θα προσπαθήσουμε να δουλέψουμε απευθείας με το λογισμικό.  Στον εννοιολογικό χάρτη  οι κόμβοι αντιπροσωπεύουν τις έννοιες και οι συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ των εννοιών. Σκορπίζουμε τα δεδομένα  στην επιφάνεια εργασίας του λογισμικού (μπορούν και να προϋπάρχουν) και το ζητούμενο είναι οι μαθητές να τα ομαδοποιήσουν ανάλογα με τη λογική αλληλουχία και τις σχέσεις εξάρτησης που υπάρχουν μεταξύ τους.

Εκπαιδευτικό λογισμικό “Μυκηναϊκός Πολιτισμός”

  Ο “Μυκηναϊκός πολιτισμός” έχει υλοποιηθεί στο περιβάλλον του Αβακίου E-Slate και διατίθεται ως τμήμα του  (Μικρόκοσμος).  Είναι λογισμικό διερευνητικού χαρακτήρα με αντικείμενο τη μελέτη του μυκηναϊκού πολιτισμού μέσα από την παρατήρηση αρχαιολογικών ευρημάτων. Απευθύνεται σε μαθητές/τριες Γυμνασίου και Λυκείου. Το λογισμικό προτείνει μία σειρά δραστηριοτήτων που σκοπό έχουν να προάγουν την ενεργό συμμετοχή των μαθητών στη μαθησιακή διαδικασία, τη διερευνητική μάθηση και τη διασχολική επικοινωνία.

O μαθητής στο ρόλο του αρχαιολόγου-ερευνητή διενεργεί πλασματικές ανασκαφές σε αρχαιολογικούς χώρους της επιλογής του και προσπαθεί να ερμηνεύσει τα ευρήματα που ανακαλύπτει αναπλάθοντας βήμα βήμα τη ζωή της Μυκηναϊκής εποχής. Στη διάθεση του έχει εργαλεία διαχείρισης ευρημάτων, χάρτες και πληθώρα συνοδευτικού υλικού σε μορφή κειμένων, φωτογραφιών και συνδέσμων σε τοποθεσίες του internet για επίσκεψη σε μουσεία. Επίσης, μπορεί να δημιουργήσει δικά του αντικείμενα /δεδομένα σε μορφή σημειώσεων πάνω σε ευρήματα ή σε ανασκαφικές περιοχές και να τ’ ανταλλάξει με μαθητές άλλων σχολείων.

 Συγκεκριμένα ο χρήστης μπορεί:

  • Να επιλέξει μια γεωγραφική περιοχή μέσω του αντίστοιχου εργαλείου του χάρτη.
  • Να παρατηρήσει τον αρχαιολογικό χώρο που εξετάζει από διάφορες οπτικές γωνίες.
  • Να «ανασκάψει» μια περιοχή (χρησιμοποιώντας πάλι το κατάλληλο εργαλείο στον χάρτη), για να φέρει στην επιφάνεια Α.Ε. της περιοχής.
  • Να διατυπώσει υποθέσεις βασιζόμενος στα χαρακτηριστικά του Α.Ε. και να τις επαληθεύσει συγκρίνοντας με τα πορίσματα των αρχαιολόγων.
  • Να κάνει συνδυαστικές ερωτήσεις ως προς τα διάφορα χαρακτηριστικά (είδος, υλικό, διάκοσμο, κλπ) ενός Α.Ε.
  • Να προσθέσει στο χάρτη τις προσωπικές του σημειώσεις σε συγκεκριμένες περιοχές (γεωγραφικές ή αρχαιολογικές).

Δημιουργός: Ερευνητικό Ακαδημαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών

Για την υλοποίηση του μαθήματος ακολουθείται το εξής σενάριο:

  1. Ο χρήστης επιχειρεί μια αναδρομική ανασκαφή στους αρχαιολογικούς χώρους, όπου έχουν εντοπιστεί κατάλοιπα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού.
  2. Επιλέγει την ευρύτερη αρχαιολογική περιοχή που επιθυμεί να εξερευνήσει (π.χ. Μυκήνες, Πύλος, Ορχομενός).
  3. Ορίζει μια περιοχή ανασκαφής (π.χ. ταφικός περίβολος Α Μυκηνών, ανάκτορο Μυκηνών).
  4. Αρχίζει την ανασκαφή και εντοπίζει ένα Α.Ε.
  5. Εμφανίζεται η εικόνα του Α.Ε.
  6. Παρατηρεί το Α.Ε. και το περιγράφει με βάση τα χαρακτηριστικά του.
  7. Συγκρίνει την περιγραφή του με την περιγραφή του αρχαιολόγου.
  8. Στη συνέχεια μπορεί να εμβαθύνει στη μελέτη του Α.Ε. που εξετάζει ανατρέχοντας στις ενότητες ερμηνεία, πληροφορίες και τόπο φύλαξης, να παραμείνει στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο και να αναζητήσει και άλλα Α.Ε., να επιλέξει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του Α.Ε. και να βρει τα Α.Ε. που τα συγκεντρώνουν στον ίδιο ή σε άλλο αρχαιολογικό χώρο, να πάει σε άλλο αρχαιολογικό χώρο και να αναζητήσει Α.Ε. ή να μελετήσει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τους.
  9. Βλέπει συγκεντρωμένα τα Α.Ε. που έχει εντοπίσει με τα χαρακτηριστικά τους που έχει μελετήσει.

Έχω ετοιμάσει οδηγίες για το πως μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε:

Νέοι διαδικτυακοί τόποι από το ΕΚΕΒΙ

Το 2010 συμπληρώνονται 30 χρόνια από τον θάνατο του Στρατή Τσίρκα. Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) στο πλαίσιο των αφιερωμάτων σε μεγάλους λογοτέχνες που διοργανώνει κάθε χρόνο,  έχει αναρτήσει:

  • Ιστότοπο με ειδικό αφιέρωμα στον Στρατή Τσίρκα για την ολοκληρωμένη και άμεση πληροφόρηση ερευνητών, μελετητών, σπουδαστών αλλά και κάθε ενδιαφερόμενου. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει χρονολόγιο, εργογραφία, βιβλιογραφία, φωτογραφικό υλικό και επιλογή κριτικών για τις Ακυβέρνητες Πολιτείες και
  • Πλήρη βλιογραφικό κατάλογο της Bιβλιοθήκης Τσίρκα. Τη βιβλιοθήκη του συγγραφέα δώρισε στο ΕΚΕΒΙ το 1997 η σύζυγός του Αντιγόνη Χατζηανδρέα. Περιλαμβάνει 3.000 τόμους από την προσωπική συλλογή του Τσίρκα, σπάνιες εκδόσεις ελληνικών και ξενόγλωσσων βιβλίων και περιοδικών του 19ου και 20ού αιώνα με αφιερώσεις και χειρόγραφες σημειώσεις του συγγραφέα, ένα πολύτιμο υλικό κυρίως για τους μελετητές και τους ερευνητές, που φιλοξενείται στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του κτηρίου του ΕΚΕΒΙ. Καρπός πολύχρονης προσπάθειας, ο βιβλιογραφικός κατάλογος δεν καταγράφει απλώς τους τίτλους της συλλογής, αλλά και τις αφιερώσεις συγγραφέων προς τον Τσίρκα, ενώ παρέχει στους ερευνητές τη δυνατότητα να γνωρίζουν εάν στο περιθώριο κάθε βιβλίου υπάρχουν ιδιόχειρες σημειώσεις ή υπογραμμίσεις του Τσίρκα.
  • Φωτογραφίες από το αρχείο Αντιγόνης Χατζηανδρέα

Το 2010 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση ενός από τους σημαντικότερους και πιο εμπνευσμένους Έλληνες ποιητές του 20ού αιώνα, του Νίκου Καββαδία. Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) έχει δημιουργήσει ιστότοπο αφιερωμένο στον Νίκο Καββαδία για την ολοκληρωμένη και άμεση πληροφόρηση μελετητών, ερευνητών αλλά και κάθε ενδιαφερόμενου, που περιλαμβάνει χρονολόγιο, εργογραφία, βιβλιογραφία, φωτογραφίες και επιλογή κριτικών.Με αφορμή την αφιερωμένη στον Νίκο Καββαδία Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2010, έφτιαξα ένα κολάζ με εικονιστικό υλικό που άντλησα κυρίως από τον ιστότοπο του ΕΚΕΒΙ για τον Καββαδία. Το πρόγραμμα ονομάζεται VUVOX Collage και είναι ελεύθερο. Μπορείς να κάνεις πολύ ωραία κολάζ με εικόνες, που έχεις τη δυνατότητα να τις επεξεργαστείς όπως θέλεις, να προσθέσεις υπερσυνδέσμους, που να παραπέμπουν σε άλλες ιστοσελίδες, βίντεο, μουσική και κείμενο, όχι όμως στα ελληνικά.  Ας το έχουμε στα υπόψη μήπως και το  αξιοποιήσουμε με τους μαθητές μας. Ένα sign in χρειάζεται και πολλή φαντασία.

Γιάννης Ρίτσος, ΤΟ ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) έχει  εκδόσει ειδικό επετειακό λεύκωμα με χρονολόγιο της ζωής του Γιάννη Ρίτσου, εργογραφία, βιβλιογραφία, άρθρα, μελέτες, κριτικές, μαρτυρίες, ανθολόγιο και πλούσιο φωτογραφικό υλικό (επιμέλεια: Χρύσα Προκοπάκη / Γιώργης Γιατρομανωλάκης / Νινέττα Μακρυνικόλα, με τη συνεργασία της Αγγελικής Κώττη στη συγγραφή του χρονολογίου).

Αφιερώματα του ΕΚΕΒΙ σε μεγάλους λογοτέχνες 

Λογισμικό “ΓΛΩΣΣΑ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ, ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ”

Ένας από τους πολλούς ορισμούς για τη γλώσσα που αναφέρονται στο λογισμικό είναι και ο ορισμός του Μπρεχτ.

Γλώσσα είμαι εγώ.

Γλώσσα είσαι εσύ.

Γλώσσα είναι ο κόσμος.

Γλώσσα είναι ό,τι κάνει ο κόσμος.

Γλώσσα είναι η αγάπη και ο πόνος.

Γλώσσα είναι το ντύσιμο, η έκφραση του προσώπου, οι χειρονομίες, η ανταπόκριση.

Γλώσσα είναι να φαντάζεσαι, να σχεδιάζεις, να δημιουργείς, να καταστρέφεις.

Γλώσσα είναι ο έλεγχος και η πειθώ.

Γλώσσα είναι η επικοινωνία.

Γλώσσα είναι το μεγαλόσωμο.

Γλώσσα είμαι εγώ.

“Γλώσσα η Ελληνική – Οι περιπέτειες των λέξεων”

Το εκπαιδευτικό λογισμικό “Γλώσσα η Ελληνική – Οι περιπέτειες των λέξεων” σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ) για λογαριασμό του ΥΠΕΠΘ και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στο πλαίσιο της Ενέργειας 1.1α «Προγράμματα – Βιβλία» του ΕΠΕΑΕΚ/ 2ο ΚΠΣ. Το λογισμικό απευθύνεται στους μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου. Σύμφωνα με τους δημιουργούς του στοχεύει να βοηθήσει τους μαθητές

  •  να παρακολουθήσουν την πορεία εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας
  • να συνειδητοποιήσουν τις περιπέτειες των λέξεων
  • να εξετάσουν τη διαστρωμάτωση του λεξιλογίου
  • να γνωρίσουν τις κοινωνικές και γεωγραφικές διαφοροποιήσεις
  • να εντοπίσουν τα στοιχεία που συνθέτουν την πολυμορφία της γλωσσικής έκφρασης σε συγχρονικό επίπεδο.

Το λογισμικό έχει τη δομή ηλεκτρονικού βιβλίου που συνοδεύεται από πολυμεσικό υλικό και πολυμεσική παρουσίαση των κειμένων, όπου αυτό ενδείκνυται (ήχος, βίντεο, εικόνα, animation). Ο χρήστης δεν είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει τη γραμμική δομή του, αλλά έχει τη δυνατότητα να επιλέξει την πορεία που θα ακολουθήσει κατά την πλοήγηση. Τα περιεχόμενα κάθε επιμέρους κεφαλαίου (θεωρία, κείμενα, διερεύνηση, δραστηριότητες) απαρτίζουν ένα ενιαίο περιβάλλον διδασκαλίας ενός συγκεκριμένου κάθε φορά γλωσσικού φαινομένου. Η πορεία της διδασκαλίας ή της πλοήγησης στο λογισμικό επιλέγεται από το χρήστη ή τον διδάσκοντα. Για παράδειγμα, ο δάσκαλος έχει τη δυνατότητα να ξεκινήσει από τα κείμενα στοχεύοντας στην επαγωγική κατάκτηση της θεωρίας. Το λογισμικό δεν καταργεί την παρουσία του δασκάλου, αλλά προβλέπει ρόλο και γι’ αυτόν. Για παράδειγμα, ο δάσκαλος, και όχι το ίδιο το πρόγραμμα, αξιολογεί τα κείμενα που παράγουν οι μαθητές και έχουν τη δυνατότητα να εκτυπώσουν.

Αναλυτική παρουσίαση του λογισμικού μπορείτε να διαβάσετε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα.

Η Μαρία Κασκαντάμη, φιλόλογος- επιμορφώτρια στις ΤΠΕ προτείνει την αξιοποίηση του λογισμικού για τη διδασκαλία του φαινομένου «Κυριολεξία και Μεταφορά».pdf

Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και τη Γλωσσική Εκπαίδευση: Ηλεκτρονικά Λεξικά και Σώματα Κειμένων

Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη γλωσσική εκπαίδευση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας αποτελεί ένα περιβάλλον αυτομόρφωσης και υποστήριξης των διδασκόντων την ελληνική γλώσσα.

Στο περιβάλλον της Πύλης για την ελληνική γλώσσα περιλαμβάνονται:

Ο Χάρτης Πλοήγησης (τρίτο εικονίδιο πάνω δεξιά), προσφέρει εύκολη πρόσβαση σε όλες τις ενότητες.

Ηλεκτρονικά Λεξικά και Σώματα Κειμένων

Πρόκειται για ένα ενιαίο και ολοκληρωμένο περιβάλον που περιλαμβάνει εργαλεία γλωσσικής τεχνολογίας που συνεργάζονται μεταξύ τους.

Α. Ηλεκτρονικά Λεξικά

Υπάρχουν τέσσερα ηλεκτρονικά λεξικά και ένα λεξικό γλωσσολογικών όρων, για την κατανόηση όρων που χρησιμοποιούνται σήμερα στα σχολικά βιβλία της γλώσσας.

Πατήστε εδώ για να ακούσετε τον ίδιο τον Ε. Κριαρά να μιλά για το λεξικό του και εδώ για περισσότερες συνεντεύξεις.

Στα λεξικά αυτά υπάρχουν δυνατότητες:

  1. Απλής αναζήτησης λήμματος.
  2. Αναζήτησης συνόλου λημμάτων ( μπορείτε να πληκτρολογήσετε μέρος του λήμματος, χρησιμοποιώντας τον αστερίσκο * για το υπόλοιπο. Η επιλογή αυτή είναι χρήσιμη, όταν θέλετε να ζητήσετε ομάδες λέξεων που περιέχουν το μόρφημα ή την ακολουθία χαρακτήρων που πληκτρολογείτε. Π.χ. *ισμός (όλες οι λέξεις που λήγουν σε «ισμός»): ανιμισμός, κρατισμός, υλισμός κλπ., κ*ισμός (όλες οι λέξεις που αρχίζουν από «κ» και λήγουν σε «ισμός»): κλασικισμός, κομμουνισμός, κρατισμός κλπ.
  3. Παράλληλης αναζήτησης (αναζήτησης λήμματος σε περισσότερα από ένα λεξικά) και
  4. Σύνθετης αναζήτησης, δηλαδή αναζήτησης με το συνδυασμό κριτηρίων. Τα κριτήρια λειτουργούν συζευκτικά: όσα πιο πολλά κριτήρια δώσουμε τόσο λιγότερα λήμματα θα εμφανιστούν, γιατί ζητάμε λήμματα που να ικανοποιούν ΟΛΑ τα κριτήρια που εισάγονται. Παράδειγμα: Μπορείτε να βρείτε λέξεις της ελληνικής, που ανήκουν στο σημασιολογικό πεδίο του αθλητισμού και προέρχονται από την αγγλική και αντίστοιχες λέξεις που προέρχονται από την τουρκική. Μια ανάλογη αναζήτηση στο σημασιολογικό πεδίο της διατροφής θα μας δώσει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα, διευκολύνοντας έτσι την αναζήτηση των αιτίων που οδηγούν στη δυσαναλογία αυτή και τη σύνδεση της γλώσσας με την ιστορία. Τα βασικά κριτήρια στη σύνθετη αναζήτηση είναι: η γραμματική κατηγορία του λήμματος, το κλιτικό παράδειγμα στο οποίο εμπίπτει, η ετυμολογία του, το σημασιολογικό πεδίο όπου ανήκει κ.ά.).
  5. Επιλογής και προβολής των λημμάτων. Σας δίνεται η δυνατότητα να επιλέξετε από τα αποτελέσματα κάθε αναζήτησης μόνο τα λήμματα που θέλετε να κρατήσετε και να προβάλετε. Αυτό γίνεται επιλέγοντας το σχήμα του καλαθιού που βρίσκεται αριστερά του κάθε λήμματος που σας ενδιαφέρει. Στη συνέχεια, μπορείτε να προβάλετε το σύνολο από την επιλογή «καλάθι – προβολή».
  6. Επιλογής του τρόπου εμφάνισης των λημμάτων. Υπάρχει δυνατότητα επιλογής εναλλακτικών μορφών στην εμφάνιση των λημμάτων (σύντομη, περισσότερο ανεπτυγμένη, περισσότερο ευδιάκριτη). Ο χρήστης έχει πρόσβαση σε αυτές μέσω τριών μικρών κουμπιών στο δεξί πάνω μέρος της σελίδας.

Επίσης, το υλικό του Λεξικού της Νέας Ελληνικής και οι προσφερόμενες δυνατότητες αναζήτησης σε αυτό επιτρέπουν τη δημιουργία διδακτικών δραστηριοτήτων που αποβλέπουν στην απόκτηση επίγνωσης σχετικά με το μορφολογικό σύστημα παραγωγής της νέας ελληνικής. Συγκεκριμένα, στο λημματολόγιο του ΛΚΝ, εκτός από πλήρη λεξήματα, καταχωρίζονται και μορφήματα που αποτελούν συστατικά για τη δημιουργία λεξημάτων, δηλαδή προθήματα (π.χ. δυσ-, ξε-, ανα-), επιθήματα (π.χ. –ισμός, –τήρας) ή συνθετικά (π.χ. τεχνο-, οικο-, –δοτώ, –δόχος). Στο σώμα κειμένων οι λέξεις αυτές εμφανίζονται σε πλαίσιο αυθεντικής χρήσης.
Βοήθεια για τα λεξικά της Πύλης θα βρείτε εδώ.

Β. Σώμα Νέων Ελληνικών Κειμένων

Το Σώμα Νέων Ελληνικών Κειμένων αποτελείται κατά το μεγαλύτερο μέρος του από κείμενα δημοσιογραφικού λόγου (εφημερίδες “Μακεδονία” και “τα Νέα”) και εκπαιδευτικού λόγου (διδακτικά βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου).

Τα κείμενα των εφημερίδων είναι ομαδοποιημένα κατά θεματική ενότητα και κειμενικό είδος και τα κείμενα των διδακτικών βιβλίων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου κατά θεματική ενότητα, κειμενικό είδος και κειμενικό τύπο.

Μπορείτε να αναζητήσετε το υλικό σας σε ένα μόνο (π.χ. εφημερίδα τα “Νέα”) ή σε όλα τα σώματα (παράλληλη αναζήτηση) και να το προβάλλετε σε επίπεδο πρότασης, περιόδου λόγου (πατώντας στην επιλογή ολόκληρη πρόταση) ή ολοκλήρου του άρθρου (πατώντας στην επιλογή του κειμένου, αριστερά), στο οποίο εμφανίζεται η συγκεκριμένη λέξη.

Μπορείτε να αναζητήσετε το υλικό σας σε ένα μόνο (π.χ. εφημερίδα τα “Νέα”) ή σε όλα τα σώματα (παράλληλη αναζήτηση) και να το προβάλλετε σε επίπεδο πρότασης, περιόδου λόγου (πατώντας στην επιλογή ολόκληρη πρόταση) ή ολοκλήρου του άρθρου (πατώντας στην επιλογή του κειμένου, αριστερά), στο οποίο εμφανίζεται η συγκεκριμένη λέξη.

Παράδειγμα: Στη σύνθετη αναζήτηση και με κριτήριο το κλιτικό παράδειγμα με τον κωδικό Ε12, στον οποίο ανήκουν όλες οι επιμέρους περιπτώσεις αρχαιόκλιτων μετοχών, παίρνουμε στα αποτελέσματα λίστες λέξεων (80 εγγραφές), που χαρακτηρίζονται από τη συγκεκριμένη μορφολογική κλιτική ιδιομορφία. Εάν πατήσουμε αποστολή στα σώματα για το πρώτο αποτέλεσμα (ακμάζων -ουσα -ον), θα δούμε τη λέξη σε επίπεδο πρότασης, περιόδου λόγου αλλά και ολόκληρο το άρθρο που θα επιλέξουμε.
Το περιβάλλον των ηλεκτρονικών λεξικών και των σωμάτων κειμένων σχεδιάστηκε με τη λογική του ανοιχτού λογισμικού, έτσι ώστε να εξυπηρετεί τη γλωσσική διδασκαλία, επιτρέποντας την υλοποίηση ευέλικτων διδακτικών σεναρίων και διαθεματικών δραστηριοτότων.

Ένα λεξικό δεν μπορεί παρά να δώσει το ερμήνευμα μιας λέξης και παραδείγματα χρήσης της σε προτασιακό επίπεδο συνήθως, κάτι που είναι ανεπαρκές. Γι αυτό η αναζήτηση στα λεξικά συνδέθηκε με την παράλληλη δυνατότητα αναζήτησης σε σώμα κειμένων. Μ` αυτή τη δυνατότητα επιδιώχθηκε να ανταποκρίνεται το περιβάλλον των λεξικών, ιδιαίτερα του λεξικού της Κοινής Νεοελληνικής, σε μια από τις βασικές προτεραιότητες της σύγχρονης γλωσσοδιδακτικής, που είναι να μην αντιμετωπίζονται οι λέξεις αποκομμένες , αλλά να τοποθετούνται στα συμφραζόμενά τους: στην πρόταση, στην παράγραφο, στο κειμενικό είδος και στο λόγο που ανήκουν. Η λειτουργία αυτή είναι πολλαπλά χρήσιμη κα αξιοποιήσιμη γιατί:

  • Επιτρέπει στο χρήστη του περιβάλλοντος να διασταυρώσει τους ορισμούς και τα παραδείγματα του συγκεκριμένου λήμματος του λεξικού με παραδείγματα πραγματικής χρήσης του, αντλημένα από τον αυθεντικό λόγο του καθημερινού τύπου.
  • Καλλιεργείται μια σημαντική πτυχή της γλωσσικής επίγνωσης των μαθητών: συνειδητοποιούν ότι οι σημασίες των λέξεων μιας ζωντανής γλώσσας δεν είναι παγιωμένες αλλά μεταβάλλονται.
  • Διαμορφώνεται ένα διερευνητικό περιβάλλον που δίνει τη δυνατότητα στο δάσκαλο να ξεφύγει από τη στατική διδασκαλία του λεξιλογίου και να αναθέσει στους μαθητές μικρές ερευνητικές εργασίες , μέσα από τις οποίες θα ανακαλύψουν τη σημασία των λέξεων , θα κατανοήσουν το ρόλο των συμφραζομένων, του επιπέδου ύφους, της περίστασης επικοινωνίας.

Δικτυογραφία:

  1. Διδακτική αξιοποίηση των ηλεκτρονικών λεξικών και των σωμάτων κειμένων. Θεωρητικό πλαίσιο του Δημήτρη Κουτσογιάννη, Αναπληρωτή Καθηγητή Α.Π.Θ. και ενδεικτικά παραδείγματα εφαρμογής.
  2. Σώματα Κειμένων: Βελτίωση και επέκταση των σωμάτων κειμένων της Ηλεκτρονικής Πύλης του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (ΚΕΓ). Του Περικλή Πολίτη, Λέκτορα Α.Π.Θ.
  3. Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής: Τρόποι αναζήτησης.
  4. Η “Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα” του ΚΕΓ: Πρακτικά 1ου Πανελλήνιου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου Ημαθίας.

ΤΠΕ και Διδασκαλία της Γλώσσας

ΤΠΕ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ

View more presentations or Upload your own.

  • Δείτε όλες τις αναρτήσεις στην κατηγορία ΤΠΕ και ΓΛΩΣΣΑ.
  • Διαβάστε  τις ερωτήσεις πιστοποίησης για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και τις απαντήσεις τους.
  • O συνάδελφος Γιάννης Σαλονικίδης, δάσκαλος, έχει δημιουργήσει ασκήσεις με όλες τις ερωτήσεις  και απαντήσεις του αυτοματοποιημένου μέρους της πιστοποίησης επιμορφωτών Β΄ επιπέδου. Οι ίδιες ερωτήσεις (με ελάχιστες παραλλαγές) μπήκαν και στις  εξετάσεις πιστοποίησης των επιμορφούμενων Β΄ επιπέδου.

    Οι αστερισμοί των Ομηρικών Επών (φύλλα εργασίας)

    Οι αστερισμοί των Ομηρικών Επών

    View more documents from evstamou.

    Το παρακάτω βίντεο δημιούργησα τη σχολική χρονιά 2008-2009 με το εκπαιδευτικό υλικό της ημερίδας με θέμα “Διαστημική εξερεύνηση και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση”, που πραγματοποιήθηκε στο συνεδριακό κέντρο “Κάρολος Παπούλιας” του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στις 4 Απριλίου 2009, στο πλαίσιο του “Ετους Αστρονομίας 2009”. Περισσότερα…