Εννοιολογική χαρτογράφηση (concept mapping)

“Concept mapping ή εννοιολογική χαρτογράφηση, είναι η τεχνική που αναπτύχθηκε από τον Novak τη δεκαετία του 1960 και αφορά στην αναπαράσταση των εννοιών και των μεταξύ τους αλληλεξαρτήσεων με κόμβους και συνδέσεις, αντιπροσωπεύοντας γνωστικές δομές που οι άνθρωποι κατασκευάζουν στο μυαλό τους”.  Από την παρουσίαση των καλών μου φίλων  ‘Ελενας Ελληνιάδου και  Βασίλη Ζακόπουλου, δασκάλων και επιμορφωτών στις ΤΠΕ, στο 5ο συνέδριο για τις ΤΠΕ στη Σύρο.

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τους εννοιολογικούς χάρτες στο ιστολόγιο της Έλενας  εδώ και εδώ.  Θα βρείτε πολλές διευθύνσεις κατασκευής  εννοιολογικών χαρτών και την επόμενη, καταπληκτική παρουσίαση.

Ένας εννοιολογικός χάρτης αποτελείται από κόμβους (nodes), που αναπαριστούν έννοιες που βρίσκονται στις ελλείψεις του σχήματος και συνδέσμους (links), που παρουσιάζουν σχέσεις μεταξύ των εννοιών.  Οι σύνδεσμοι είναι τα βέλη, με τις εκφράσεις που περιγράφουν σαφώς και επακριβώς τις σχέσεις των κόμβων που συνδέουν. Ταυτόχρονα οι εννοιολογικοί χάρτες περιέχουν στιγμιότυπα, δηλαδή σχέσεις μεταξύ εννοιών, οι οποίες προκύπτουν από τους κόμβους και τις μεταξύ τους συνδέσεις. Η χωρική αναπαράσταση ενός εννοιολογικού χάρτη με την ανάπτυξη του συνόλου των κόμβων και των συνδέσμων παραπέμπει στο υπερκείμενο. Επιπλέον, ο υπερκειμενικός χαρακτήρας έχει τη δυνατότητα να μετασχηματισθεί σε υπερμεσικό με την προσθήκη πολλαπλών αναπαραστάσεων για την παρεχόμενη πληροφορία και την άμεση πρόσβαση σε ψηφιακό περιεχόμενο.

Πηγή: Μικρόπουλος, Τ., Ο Υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1996, σελ. 110-117.

Δείτε δύο παραδείγματα εννοιολογικών-νοητικών χαρτών

εννοιολογικός χάρτης με δομή δικτύου


Πηγή  χάρτη

Η επόμενη παρουσίαση για τους εννοιολογικούς χάρτες και τις εφαρμογές τους στη διδασκαλία είναι της Αθανασίας Παπαχρήστου, φιλολόγου, επιμορφώτριας στις ΤΠΕ.

Δείτε όλες τις εφαρμογές εννοιολογικής χαρτογράφησης στο ιστολόγιο του φίλου Σωτήρη Τερζίδη, δασκάλου, επιμορφωτή στις ΤΠΕ.

Οι εφαρμογές του Web 2.0 και η αξιοποίησή τους στα φιλολογικά μαθήματα

Το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης CmapToolshttp://cmap.ihmc.us/

Το Εργαστήριο Εφαρμογών Εικονικής Πραγματικότητας στην Εκπαίδευση, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής του οποίου είναι ο Καθηγητής κ. Αναστάσιος Μικρόπουλος, με δική του πρωτοβουλία, ανέλαβε εθελοντικά, συνεργαζόμενο με το Florida Institute for Human & Machine Cognition (IHMC, Ινστιτούτο για τη Νόηση Ανθρώπου και Μηχανής), τη μετάφραση στα ελληνικά του δημοφιλούς λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης CmapTools. Τη σύλληψη της ιδέας, την επικοινωνία και συνεργασία με το IHMC και τον συντονισμό της δραστηριότητας είχε ο κ.  Νικηφόρος Παπαχρήστος.

Οδηγίες εγκατάστασης:

  • συμπληρώνουμε τα απαιτούμενα πεδία (με αστεράκι) εδώ και πατάμε submit,
  • αποθηκεύουμε στον υπολογιστή μας το πρώτο αρχείο για windows (IHMC CmapTools v5.04.01 for Windows 59.9Mb),
  • πατάμε διπλό κλικ πάνω στο αποθηκευμένο αρχείο για να εγκαταστήσουμε το λογισμικό στον υπολογιστή μας, σύμφωνα με τις οδηγίες που εμφανίζονται,
  • όταν ολοκληρωθεί η εγκατάσταση, δημιουργούμε μια συντόμευση στην επιφάνεια εργασίας για ευκολία στο άνοιγμα,
  • ανοίγουμε το λογισμικό και από την πρώτη, τη μικρότερη καρτέλα αριστερά, επιλέγουμε edit/preferences/διαλέγουμε ελληνικά και όλα τα μενού εμφανίζονται… στα ελληνικά.

Αφού δημιουργήσουμε τον εννοιολογικό μας χάρτη έχουμε τη δυνατότητα, μέσα από το περιβάλλον κατασκευής παρουσιάσεων,  να  δημιουργήσουμε μια παρουσίαση του χάρτη μας. 

Δείτε ένα παράδειγμα δημιουργίας παρουσίασης εννοιολογικού χάρτη που έκανα για τα ιστολόγια.

Screencasts – Screenr

Το Screenr είναι ένα διαδικτυακό εργαλείο που σας επιτρέπει να δημιουργήσετε screencasts χωρίς την εγκατάσταση κάποιου λογισμικού στον υπολογιστή σας. Τα screencasts ή αλλιώς «βιντεοσκοπημένα σενάρια χρήσης λογισμικού» παρουσιάζουν σε μορφή βίντεο τις κινήσεις και τα λεγόμενα ενός παρουσιαστή που επιδεικνύει μια λειτουργία ή τη γενικότερη χρήση ενός λογισμικού.
Στο Screenr απλά πατάτε το κουμπί εγγραφής και όλες οι ενέργειες που κάνετε στο επιλεγμένο μέρος της οθόνης καταγράφονται, μαζί με την αφήγηση που κάνετε από το μικρόφωνό σας. Το αποτέλεσμα είναι ένα υψηλής ανάλυσης αρχείο Flash το οποίο μπορείτε να το αναρτήσετε στο Twitter, στο YouTube, ή οπουδήποτε αλλού στο διαδίκτυο.
Στην δωρεάν έκδοση του screenr μπορείτε να καταγράψετε screencasts διάρκειας 5 λεπτών, τα οποία μετέπειτα επιτρέπεται να τα δημοσιεύσετε σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ή να τα ενσωματώσετε στη δική σας σελίδας μέσω του συνδέσμου που σας προσφέρετε.

Πηγή