ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
1) “Ο άνθρωπος παρεμβαίνει στο φυσικό περιβάλλον, το διαμορφώνει, αλλά και το καταστρέφει. Πολλοί πιστεύουν ότι η επίδραση του ανθρώπου συνεπάγεται αναγκαστικά την καταστροφή του, και γι’ αυτό προτείνουν να μην επεμβαίνει καθόλου ο άνθρωπος σ’ αυτό, φτάνουν ως την άρνηση της τεχνολογίας και κηρύσσουν την «επιστροφή στη φύση». Παρουσίασε και αιτιολόγησε τις προσωπικές σου απόψεις πάνω στη σχέση ανθρώπου και φυσικού περιβάλλοντος”.
2) “Κάθε χρόνο, την περίοδο κυρίως του καλοκαιριού, αλλεπάλληλες πυρκαγιές αφανίζουν το δασικό πλούτο της χώρας, με επικίνδυνες συνέπειες για τη ζωή όλων μας. Τις πυρκαγιές αυτές άλλοι αποδίδουν σε άνομα συμφέροντα, άλλοι σε ανθρώπινη αμέλεια, άλλοι σε τυχαία περιστατικά και άλλοι σε άλλες αιτίες. Ποια είναι η γνώμη σας σχετικά και πώς νομίζετε ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο;”
3) Τις τελευταίες δεκαετίες η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει τον εφιάλτη του πυρηνικού ολοκαυτώματος. Κι ενώ προσπαθεί να αποφύγει -ή να εμποδίσει- έναν πυρηνικό πόλεμο, βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα της ειρηνικής αξιοποίησης της πυρηνικής ενέργειας, από την οποία όμως, όπως δείχνουν τα συχνά πυρηνικά ατυχήματα, αντιμετωπίζει όχι μικρότερους κινδύνους. Ποια είναι η θέση σας, ιδιαίτερα στο τελευταίο ζήτημα;
4) “Στις μέρες μας κολακευόμαστε για τις ανθρώπινες νίκες πάνω στη φύση. Ωστόσο, για κάθε τέτοια νίκη η φύση μας εκδικείται. Η ανισορροπία που προκάλεσε η επέμβαση του ανθρώπου στη φύση είναι πια πραγματικότητα, το οικολογικό πρόβλημα είναι έντονο, ενώ σίγουρα οι συνέπειες είναι μεγάλες για τον άνθρωπο και για την ποιότητα της ζωής του. Να εκθέσετε τις απόψεις σας σχετικά. Υπάρχουν λύσεις εφικτές για το πρόβλημα; ”
5) Είναι γενική η διαπίστωση ότι η άνοδος του βιοτικού επιπέδου δε συμβαδίζει πάντοτε με τη βελτίωση της ποιότητας της καθημερινής ζωής κυρίως στις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες. Να φέρετε παραδείγματα που επιβεβαιώνουν το φαινόμενο, να βρείτε τις αιτίες και να επισημάνετε τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθει η ισορροπία.
6) Πόσο ασυμβίβαστες είναι οι έννοιες της ανάπτυξης και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος με τα σημερινά δεδομένα;
ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
1. “Ο άνθρωπος, εκτός από το φυσικό, προσαρμόζεται και στο κοινωνικό του περιβάλλον, α) Γιατί είναι αναγκαία αυτή η προσαρμογή; β) Πώς την εννοείτε; ως ταύτιση με τις καθιερωμένες αντιλήψεις και συμπεριφορές; ως αποδοχή αυτού που κάθε φορά αποκαλείται μοντέρνο ή μόδα, ή ως προσαρμογή, στα πλαίσια της οποίας επιτρέπεται στο άτομο να διαμορφώνει αυτόνομα και να ρυθμίζει μόνο του τη ζωή του; γ) Με ποιον τρόπο νομίζετε ότι μπορεί να επιτευχθεί η ομαλή και αποτελεσματική προσαρμογή του ατόμου;”
2. “Όλοι, από τη νηπιακή ηλικία, εντασσόμαστε σε μικρές και σταδιακά σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες (οικογένεια, σχολείο, πόλη κτλ,). Ποια θετικά στοιχεία παρέχει η ένταξη αυτή και ποιες υποχρεώσεις συνεπάγεται; Με ποια συμπεριφορά και με ποιες πρωτοβουλίες προάγεται το κοινωνικό συμφέρον και ταυτόχρονα διασφαλίζεται η δημιουργική ανάπτυξη της προσωπικότητας μας;”
3. “Συμφωνείτε με την άποψη ότι ο καθένας είναι δημιουργός της τύχης του και υπεύθυνος γι’ αυτήν ή δέχεστε ότι υπάρχουν άλλοι παράγοντες (ποιοι;) έξω από την περιοχή ελέγχου μας που παίζουν τον κύριο ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και της ζωής μας;”
4. Πιστεύετε ότι η σύγχρονη κοινωνία ευνοεί την ανάπτυξη των θετικών στοιχείων της προσωπικότητας των μελών της, ώστε να γίνουν ελεύθερα και ευτυχισμένα άτομα; Να τεκμηριώσετε με επιχειρήματα τις απόψεις σας.
5. “Η άμιλλα ως παράγοντας ατομικής και κοινωνικής προόδου “.
6. “Μια από τις βασικότερες συνέπειες της εκβιομηχάνισης υπήρξε η ανατροπή της σχέσης υπαίθρου – πόλης προς όφελος της δεύτερης. Στις μέρες μας το ρεύμα αυτό της αστυφιλίας έχει πάρει διαστάσεις κοινωνικού προβλήματος. Ποιες οι συνέπειες στην οικονομία, στις κοινωνικές σχέσεις και γενικότερα στην ποιότητα της ζωής -των ανθρώπων;
7. Τα φαινόμενα ξενοφοβίας και ρατσισμού σε σχέση με την ενδημική ανεργία και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
8. Τι εννοεί ο Σαρτρ όταν λέει ότι “ο κάθε άνθρωπος δημιουργεί τον εαυτό του, οι επιλογές του ωστόσο “αγγίζουν το σύνολο των ανθρώπων”;
9. “Το να μοχθείς περισσότερο για το κοινό καλό παρά για τον εαυτό σου είναι ηρωικό. Το να προσπαθείς με την ίδια προθυμία τόσο για τον εαυτό αού όσο και για το κοινό καλό είναι επιβεβλημένο. Το να κοιτάζεις μόνο το συμφέρον σου είναι απάνθρωπο”.
ΔΙΚΑΙΟ- ΝΟΜΟΙ- ΒΙΑ- ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
1. Για την ομαλή κοινωνική συμβίωση και την ευημερία και ασφάλεια των πολιτών είναι αναγκαία η ύπαρξη ευνομούμενου κράτους και η τήρηση των νόμων απ’ όλους τους πολίτες -και από το κράτος. Ωστόσο, αποτελεί πλέον κοινή συνείδηση ότι ιδανική θα ήταν η κοινωνία όπου το δίκαιο δε θα επιβαλλόταν με τα μέσα καταναγκασμού που διαθέτει το κράτος, αλλά η δικαιοσύνη θα αποτελούσε αρετή κάθε μέλους της κοινωνίας. Γιατί ο πραγματικά δίκαιος και προς τους νόμους θα συμμορφωθεί και προς τις επιταγές της ηθικής του συνείδησης. Και είναι αυτό το τελευταίο εξίσου αναγκαίο όσο και το πρώτο, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο ανθρώπινο, πραγματικά ευτυχισμένο.
2. “Η δικαιοσύνη είναι γέννημα της ανάγκης και μητέρα της ειρήνης”.
3. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η επιβολή ποινών στους μαθητές απηχεί παρωχημένες αυταρχικές αντιλήψεις και δε συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της σχολικής αγωγής. Άλλοι όμως πιστεύουν ότι οι ποινές είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία του σχολείου και τη σωστή διαμόρφωση του χαρακτήρα των νέων, φτάνοντας στο σημείο να προτείνουν αυστηρότερες ποινές. Με βάση και την πείρα σας από τη σχολική ζωή να εκθέσετε τις σχετικές απόψεις σας.
4. “Είναι χαρακτηριστικό των ημερών μας ότι βαθμιαία αλλάζει η τυπική εικόνα της βίας και της εγκληματικότητας. Στη θέση των μικροαδικημάτων λειτουργεί τώρα το οπλισμένο χέρι. Αυτή η μετατόπιση, που αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο, πρέπει να ερμηνευτεί και να αντιμετωπιστεί, αφού κύριοι εκτελεστές του φαινομένου είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό τους νέοι άνθρωποι. Ποια είναι τα αίτια της βίας και της εγκληματικότητας σήμερα; Ποιες οι μορφές τους; Πώς νομίζετε ότι μπορεί να αναχαιτιστεί το κύμα αυτό;”
5. “Ενώ κάποτε το μήνυμα που κρυβόταν πίσω από τη βία των ισχυρών τρομοκρατικών ομάδων ήταν «Ακούστε μας!», τώρα μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε μια απεγνωσμένη κραυγή: «Είμαστε ακόμη εδώ! »”
6. Η ανεργία ως παράγοντας εγκληματικότητας.
7. Ποια είναι η γνώμη σας για τη θανατική ποινή;
8. «Η προσφυγή της πολιτείας στην ποινή οφείλεται και στην προσπάθεια να ικανοποιηθεί το περί δικαίου αίσθημα του λαού, που, πιστός πολλές φορές σε αρχέγονες αντιδράσεις, ικανοποιείται και εφησυχάζει, αποποιούμενος τις όποιες ευθύνες του». Από αφορμή το παράθεμα να διερευνήσετε:
α) τους λόγους για τους οποίους επιβάλλονται ποινές στους παραβάτες,
β) αν στις αυστηρές ποινές λανθάνει η βεβαιότητα για την απόλυτη ενοχή του παραβάτη και την αθωότητα του κοινωνικού συνόλου, και
γ) αν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
1. “Είναι γεγονός πως με την ανάπτυξη του τεχνικού πολιτισμού αυξήθηκε η ποσότητα των αγαθών και των μέσων που έχουμε στη διάθεση μας, αλλά χάθηκε η ποιότητα της ζωής. Που οφείλεται, κατά τη γνώμη σας, η υποβάθμιση αυτή; Ποιες οι επιπτώσεις της στην ευτυχία του ανθρώπου; Πιστεύετε πως υπάρχουν τρόποι να ανακοπεί η σημερινή πορεία και να επιτευχθεί η επιθυμητή αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής μας;”
2. Ζούμε, λένε, σε περίοδο κρίσης: ηθικής, πολιτικής, οικονομικής, πολιτισμικής. Αλλά ενώ τέτοιες διαπιστώσεις θα έπρεπε να σημάνουν γενικό συναγερμό ή τουλάχιστον εθνική εγρήγορση, στην πραγματικότητα όλοι φαίνεται να έχουν αποδεχτεί ως μοιραία αυτήν την κατάσταση, που λειτουργεί μάλλον ως άλλοθι, για να μην κάνουν τίποτα και να βυθίζονται σε μια συλλογική μακαριότητα -ή παράνοια.
Πώς θα μπορούσε να αφυπνιστεί η κοινωνία μας και να επανέλθει σε έναν κώδικα αξιών και συμπεριφορών που θα κινητοποιήσει όσους πρέπει σε μια συλλογική προσπάθεια εξόδου από την κρίση;
3. Ποιες αξίες του πολιτισμού μας κινδυνεύουν, που πρέπει να διασωθούν;
4. Έκανε πιο ευτυχισμένο τον άνθρωπο ο σύγχρονος πολιτισμός;
5. Ο νέος πολιτισμός που ανατέλλει θα είναι καλοδεχούμενος;
6. “Σήμερα αμφισβητείται σοβαρά η άποψη ότι είναι δυνατή η διαρκής και απεριόριστη πρόοδος του πολιτισμού. Ποια είναι η γνώμη σας σχετικά με το θέμα;”
7. Η διάσωση του νεοελληνικού μας πολιτισμού στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα εξαρτηθεί από την οικονομική μας επιβίωση; Από ποιους άλλους παράγοντες θα εξαρτηθεί; Να αναπτύξετε τις σχετικές απόψεις σας.
ΠΑΡΑΔΟΣΗ
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
1) Ο σεβασμός στην παράδοση και η ανάγκη της αλλαγής:
α) πώς εννοείτε το σεβασμό στην παράδοση και πώς μπορεί να συνδυαστεί με την ανάγκη εκσυγχρονισμού;
β) ποια είναι η στάση των νέων σήμερα απέναντι στην παράδοση;
γ) πώς μπορεί να αποκατασταθεί η αναγκαία σχέση των νέων με την παράδοση;
2) “Ένα μέρος του παρελθόντος πεθαίνει κάθε στιγμή και η θνησιμότητα του μας μολύνει, αν προσκολληθούμε σ’ αυτό με υπερβολική αγάπη, ένα μέρος του παρελθόντος μένει πάντα ζωντανό, και κινδυνεύουμε καταφρονώντας τη ζωντάνια του”. Με δεδομένη την ορθότητα της άποψης αυτής να παρουσιάσετε τη στάση που πρέπει να τηρούμε απέναντι στα πολιτιστικά αγαθά που μας κληροδότησε το παρελθόν.
3) “Από άλλους η παράδοση χαρακτηρίζεται αντίδραση, μεσαίωνας, σκοταδισμός, άλλοι όμως τη θεωρούν «σωσίβια λέμβο» της κοινωνίας. Αφορμώμενοι από τις παραπάνω αντίθετες απόψεις να εκθέσετε την προσωπική σας θέση με τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία”.
4) “Είναι έκδηλη στον καιρό μας μια τάση υποτίμησης ή ακόμη και άρνησης των παραδοσιακών αξιών σε ό,τι αφορά κυρίως τον τρόπο ζωής.
α) Αυτό παρατηρείται γιατί οι παραδοσιακές αξίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν πλέον στις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου ή για άλλους λόγους;
β) Λεν μπορεί να υπάρξει δημιουργική σύζευξη παράδοσης και μοντέρνου πολιτισμού;
5) “Ποια πιστεύετε πως θα είναι η θέση της Ελλάδας, η σημασία της και η προσφορά της, σε σχέση με τις παραδόσεις της και τα στοιχεία που συγκροτούν τη βαθύτερη φυσιογνωμία της, στην Ενωμένη Ευρώπη;”
6) “Να δώσετε ης απόψεις σας σχετικά με τα εξής:
α) ο οριακός χαρακτήρας της ελληνικής παράδοσης,
β) ο ρόλος των παραδοσιακών και ανανεωτικών στοιχείων,
γ) η ύπαρξη ή όχι ενιαίας ελληνικής παράδοσης”.
7) Πολλοί στην εποχή μας και ιδιαίτερα νέοι διακατέχονται από την τάση που ονομάζουμε ξενομανία: μιμούνται καθετί το ξένο, είτε αυτό αφορά την εμφάνιση και τη συμπεριφορά τους, είτε τις αντιλήψεις και τα πρότυπα ζωής. Πώς εξηγείτε αυτήν την άκριτη αποδοχή όλων των επιδράσεων που φτάνουν στη χώρα μας και ποιες συνέπειες μπορεί να έχει τόσο στην εθνική μας φυσιογνωμία και παράδοση, όσο και στην ποιότητα της ζωής, ιδιαίτερα των νέων, αλλά και στη διαμόρφωση του μέλλοντος μας;
ΗΘΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΙΔΑΝΙΚΑ
1) “Ένας άνθρωπος τότε είναι αληθινά ενάρετος, όταν ξέρει πως ενώ διατρέχει τον κίνδυνο να μην προκόψει κι ούτε ακόμη να δικαιωθεί ποτέ, εντούτοις μένει απαρέγκλιτα πιστός στο δρόμο της αρετής, μόνο και μόνο για να μην έρθει κάποτε η ώρα που θα νιώσει αηδία για την ψυχή του, όπως θα αηδίαζε μπροστά σ’ ένα βρώμικο κουφάρι”.
2) “Η ανθρωπιά δεν μπορεί να είναι ποτέ μέσο αυτοπροβολής, γιατί είναι πάνω απ’ όλα αυταπάρνηση, α) Τι περιεχόμενο πρέπει να δοθεί στον όρο ανθρωπιά, για να εναρμονιστεί με την αυταπάρνηση; β) Γιατί η ανθρωπιά στην περίπτωση αυτή αποκλείεται να έχει οποιαδήποτε σχέση με κάθε μέσο αυτοπροβολής;”
3) “Λένε μερικοί πως τα παλιότερα ιδανικά και οι παραδοσιακές αξίες ξέφτισαν πια τόσο πολύ, ώστε δεν μπορούν τίποτε το σημαντικό να προσφέρουν σήμερα στον άνθρωπο, που ζει μέσα στις ξέφρενες ιαχές του τεχνολογικού θριάμβου. Άλλοι όμως ισχυρίζονται ότι ο άνθρωπος θα μαραζώσει και θα πεθάνει χωρίς εκείνα τα ιδανικά κι εκείνες τις αξίες, που μπορεί να φαίνονται σε μερικούς παλιά και ξεπερασμένα, στην ουσία όμως αποτελούν το οξυγόνο της ανθρώπινης ύπαρξης. Συζητήστε τις δυο αυτές απόψεις και υποστηρίξτε τη δική σας θέση.”
4) “Ο κόσμος μας σήμερα περνάει μια βαθιά και πολύπλευρη κρίση: ιδεολογική, πολιτική, οικονομική και κοινωνική. Οι λαοί οδεύουν απογοητευμένοι πια το δρόμο του πεπρωμένου τους χωρίς όραμα, χωρίς ελπίδα και χωρίς σίγουρο προσανατολισμό. Μια ακατανίκητη μανία καταναλωτισμού και φτηνού ευδαιμονισμού σφραγίζει τη συμπεριφορά τους, που αποτελεί ωστόσο έναν τρόπο διαφυγής από το αδυσώπητο αδιέξοδο του άγχους, του φόβου και της απελπισίας.
α) Πού νομίζετε ότι στηρίζεται η απαισιόδοξη αυτή άποψη για το σημερινό κόσμο;
β) Να αντιτάξετε τη δική σας θέση με τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία. ”
5) Κοντά στη μεγάλη ευτυχία που όλοι επιζητούμε, υπάρχουν και οι μικροχαρές της ζωής. Ποιες κατά την προσωπική σας εκτίμηση είναι αυτές οι μικροχαρές; Ποια είναι η αξία και η σημασία που έχουν στη ζωή μας; Μπορούν να μας κάνουν ευτυχισμένους, όταν επιδιώκονται παράλληλα με (ή και χωρίς αυτήν) τη μεγάλη ευτυχία;
6) “Είναι γενικά παραδεκτή η άποψη ότι η φιλία αποτελεί ένα από τα ωραιότερα και σπανιότερα αγαθά. Ποια είναι τα κριτήρια για τη δημιουργία μιας αληθινής φιλίας; Ποια η αξία της φιλίας; Υπάρχει αληθινή φιλία σήμερα;”
7) “Ο ανθρωπισμός αναγνωρίζεται σήμερα ως θεμελιώδης λίθος για τη σωστή πορεία της ανθρωπότητας. Από τότε που οι άνθρωποι ένιωσαν το αληθινό νόημα της ύπαρξης τους έκαναν ατέρμονες αγώνες για την επικράτηση του. Να κρίνετε αν στην εποχή μας υπάρχει πνεύμα ανθρωπισμού ή, όπως λέγεται, κρίση ανθρωπιστικών αξιών”.
8) “Η αισιοδοξία για το μέλλον είναι απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε πρόοδο,
α) Πώς μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος, και όταν ακόμη ξεκινάει από τις πιο απαισιόδοξες διαπιστώσεις; και
β) πιστεύετε ότι ιδιαίτερα οι νέοι πρέπει “εξ ορισμού” να είναι πάντα αισιόδοξοι;
9) Λέμε συχνά πως ζούμε σε μια κοινωνία αφθονίας και ευδαιμονισμού, όπου έχουν θεοποιηθεί τα υλικά αγαθά, ενώ αντίθετα έχουν υποτιμηθεί οι πνευματικές και ηθικές αξίες.
α) Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην κατάσταση αυτή;
β) Βλέπετε ελπιδοφόρα σημάδια για ένα πιο “ηθικό” μέλλον;
γ) Ποιος είναι ο ρόλος των νέων προς την κατεύθυνση αυτή;
10) Στη ζωή συναντάμε συχνά καταστάσεις αντίθετες από εκείνες που ονειρευόμαστε, επιδιώκουμε ή γενικά βρίσκουμε σύμφωνες με τα “πιστεύω” και τη συνείδηση μας. Δύο είναι οι τρόποι με τους οποίους μπορεί κανείς να τις αντιμετωπίσει: ο συμβιβασμός και η αντίδραση. Τι έχετε να πείτε γι’ αυτούς και ποιον θα διαλέγατε εσείς προσωπικά;
11) “Μήπως με τις εκπληκτικές ανακαλύψεις και εφευρέσεις μας, με τις θαυμαστές επιτεύξεις και τα κατορθώματα μας σφυρηλατούμε ένα φαντασμαγορικό μέλλον, όπου θα υπάρχουν άπειροι άνθρωποι, αλλά θα λείπει ο… Άνθρωπος; Συζητήστε τη δυσοίωνη αυτή προοπτική.”
12) Ζούμε σε μια περίοδο κρίσιμων κοινωνικών, θεσμικών και πολιτισμικών ανακατατάξεων, ιδεολογικού αναπροσανατολισμού, κατακερματισμού ή μετατόπισης προαιώνιων και σταθερών αξιών, ενώ την ίδια στιγμή αφοσιωνόμαστε στη λατρεία του βραχυπρόθεσμου και του εφήμερου. Πώς αντιδρούν οι νέοι άνθρωποι στην κατάσταση αυτή;
13) “Η αγάπη του πλούτου, που η αχόρταγη αναζήτηση του μας έχει γίνει μόνιμη αρρώστια, και η φιληδονία υποδουλώνουν, ή, καλύτερα, καταποντίζουν αύτανδρη τη ζωή μας. Τι δεν υπάρχει αρρώστια που να ταπεινώνει τον άνθρωπο περισσότερο από τη φιλαργυρία, ούτε και τον εξευτελίζει περισσότερο από τη φιληδονία “. Να αναπτύξετε το θέμα, αφού εξετάσετε ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα των χρημάτων”.
14) “Πιστεύετε ότι ο άνθρωπος αλλοτριώνεται από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αναγκάζεται να ζει και να εργάζεται; Να δικαιολογήσετε την άποψη σας”.
15) “Όσο υπάρχει μια τάξη κατώτερη, εγώ θα ‘μαι δικός της, όσο υπάρχει μια τάξη που ξεπέφτει σε υπόκοσμο, εγώ θα ‘μαι δικός της, όσο υπάρχει έστω και μια ψυχή στη φυλακή, εγώ δε θα ‘μαι λεύτερος”. Να σχολιάσετε το χωρίο και να εκθέσετε τις απόψεις σας.
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
1) “Στο καίριο ερώτημα ποια θεωρούν ως την ιδανικότερη δημοκρατική κοινωνία, μερικοί νέοι απάντησαν: εκεί όπου βασιλεύει ο νόμος και η τάξη. Άλλοι ωστόσο αποκρίθηκαν: εκεί όπου είναι σεβαστά τα δικαιώματα και επιβεβλημένα τα καθήκοντα. Αφού συζητήσετε τις δυο αυτές απαντήσεις, να εκφράσετε τη δική σας άποψη”.
2) Υποστηρίζουν πολλοί ότι στο τέλος του 20. αιώνα ζούμε το θρίαμβο της δημοκρατίας: άλλα πολιτεύματα και αντίπαλες κοσμοθεωρίες που δοκιμάστηκαν στον αιώνα μας κατέρρευσαν, ενώ η δημοκρατία εξακολουθεί να έχει την προτίμηση των ευρύτερων στρωμάτων της οικουμενικής κοινότητας. Ωστόσο, οι άνθρωποι σήμερα δεν είναι ευχαριστημένοι από την πολιτική και τους πολιτικούς, και πολλοί θεωρούν ότι η παραδοσιακή δημοκρατία, ιδίως με την αντιπροσωπευτική της μορφή, δεν ικανοποιεί τις σύγχρονες απαιτήσεις σε ό,τι αφορά κυρίως την κατοχύρωση των κατακτημένων δικαιωμάτων, την ποιότητα της ζωής και το σεβασμό της προσωπικότητας του πολίτη. Πιστεύετε ότι η δημοκρατία μπορεί και σήμερα να ικανοποιήσει τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των ανθρώπων, ή μήπως χρειαζόμαστε κάτι περισσότερο ή κάτι άλλο;
3) “Υπάρχει ένα σχίσμα ανάμεσα στην πολιτική σκέψη και την πραγματικότητα: η πολιτική σκέψη τεχνοκρατικοποιήθηκε και εξομοιώθηκε με την οικονομική διαχείριση. Ασχολείται μόνο με μετρήσιμα μεγέθη αγνοώντας τις αγωνίες και τα βάσανα των ανθρώπων. Επιπλέον, η απολιθωμένη πολιτική υποκρίνεται καθημερινά, ανίκανη να αντιμετωπίσει τη συνθετότητα των σύγχρονων προβλημάτων… Δεν υπάρχει καμιά πρόταση για το μέλλον” (Εντγκάρ Μρρέν).
4) “Αυτό που ακόμα ονομάζεται πολιτική δεν αποτελεί παρά μία τεχνικο-γραφειοκρατική διαχείριση, τόσο για τους εκάστοτε κυβερνώντες όσο και για τους εκάστοτε αντιπολιτευόμενους” (Κ. Αξελός)
.
5) “Η εξέλιξη και η αναπαραγωγή των σύγχρονων κοινωνιών συνδέεται άρρηκτα με την πολιτική θεσμοποίηση της ελευθερίας και της δημοκρατίας”.
6) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και η σημασία της κριτικής και του διαλόγου;
7) «Μικρά και μεγάλα συμφέροντα ροκανίζουν συστηματικά τους κοινωνικούς θεσμούς και καθιστούν ανίσχυρους τους νόμους της πολιτείας».
Αφού συνδυάσετε το παραπάνω παράθεμα αφενός με τις φανερές και αφανείς παρεμβάσεις ισχυρών οικονομικών παραγόντων στην οικονομική, πολιτική, κοινωνική και θεσμική ζωή της χώρας, και αφετέρου με τις όλο και πιο συχνές εκδηλώσεις αντίδρασης κοινωνικών ομάδων που θίγουν άλλες κοινωνικές ομάδες (απεργίες,, κλείσιμο δρόμων, αποκλεισμός περιοχών κτλ.), να διερευνήσετε σε βάθος το φαινόμενο, να εξετάσετε τις αιτίες και τις συνέπειες και να αναζητήσετε τρόπους με τους οποίους η κοινωνία ή/ και η πολιτεία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει -ή να προλάβει- τέτοιες καταστάσεις που υπονομεύουν τη δημοκρατία.
8) «Δύο βασικά στοιχεία του δημοκρατικού πολιτεύματος είναι η κριτική και ο διάλογος. Ωστόσο πολλές φορές αυτά λειτουργούν επιφανειακά και δίνουν την εντύπωση ότι αποτελούν αυτοσκοπό, ωραιοποιούν το πολίτευμα και δεν αποτελούν αναπόσπαστο και λειτουργικό στοιχείο της δημοκρατίας».
α) Κάτω από ποιες προϋποθέσεις νομίζετε ότι μπορεί να γίνει άσκηση εποικοδομητικής και αποτελεσματικής κριτικής μέσα στη δημοκρατία;
β) Σε ποιους κατά τη γνώμη σας τομείς της δημόσιας ζωής είναι αναγκαία η άσκηση κριτικής και η διεξαγωγή διαλόγου, ώστε να διασφαλίζονται αφενός τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών, και αφετέρου η εύρυθμη και προοδευτική λειτουργία της δημοκρατίας;
9) Πολλοί πιστεύουν ότι η ουσιαστική αποκέντρωση -πολιτική, οικονομική, θεσμική κτλ.- προς την κατεύθυνση μιας ημιάμεσης δημοκρατίας αποτελεί σήμερα την καλύτερη λύση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων λειτουργίας και απόδοσης της σύγχρονης έμμεσης δημοκρατίας.
α) Ποιες κατά τη γνώμη σας και σε ποιους τομείς είναι οι δυσλειτουργίες της δημοκρατίας μας που επιβάλλουν την αποκέντρωση;
β) Ποια προβλήματα θα μπορούσε να λύσει και ποιες ωφέλειες θα είχαμε;
ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
1) “Να αναπτύξετε με παραδείγματα από την εμπειρία ή την ιστορία τη θεματική φράση: «Η έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση έχει μεγάλη σημασία για τη ζωή του ανθρώπου»”.
2) “Σύμφωνα με την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, υπάρχει στενή σχέση ανάμεσα στο δικαίωμα για ελευθερία της γνώμης και στο δικαίωμα για ελευθερία της πληροφόρησης και της επικοινωνίας. Προσπαθήστε να διερευνήσετε αυτήν τη σχέση”.
3) “Ο τύπος ελέγχει, και οδηγεί και το λαό να ελέγχει, άρα οδηγεί το λαό στο να σκέπτεται και να ζει την πολιτική ζωή της δημοκρατίας. Ο τύπος διαφωτίζει, καθοδηγεί και διαμορφώνει κυριολεκτικά την κοινή γνώμη, αυτήν τη διάχυτη δύναμη που έμμεσα ή άμεσα επηρεάζει κατά ένα βαθμό κάθε απόφαση, κάθε κίνηση μέσα στο μηχανισμό της πολιτικής ζωής. Η δύναμη αυτή είναι απέραντη, είναι κυριολεκτικά ακαταμέτρητη. Η εφημερίδα με ένα δημοσίευμα της κάνει το καλό ή το κακό, όχι μόνο μια φορά, όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους, αλλά τόσες χιλιάδες φορές, όσες χιλιάδες φύλλα της θα πουληθούν και θα διαβαστούν” (Μ. Στασινόπουλος).
4) Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συμβάλλουν κατά τρόπο καθοριστικό στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Σε ποιο βαθμό νομίζετε ότι η λειτουργία τους συντελεί στην ορθή και αντικειμενική πληροφόρηση; Πότε οι επιδράσεις τους είναι θετικές και πότε αρνητικές;
5) “Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την άποψη ότι ο Τύπος μπορεί να στηρίξει το δημοκρατικό πολίτευμα; Υποστηρίξτε τη θέση σας με τα κατάλληλα επιχειρήματα, και εφόσον συμφωνείτε, δείξτε με ποιες προϋποθέσεις μπορεί ο Τύπος να παίξει αυτόν το ρόλο”.
6) “Ποια είναι η γνώμη σας για την παραπληροφόρηση; Ποιοι παράγοντες συνήθως την προκαλούν και ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες της; Γιατί ο κόσμος παρασύρεται μερικές φορές από την παραπληροφόρηση;”
7) “Καθημερινά παίρνουμε αλλά και δίνουμε πληροφορίες για διάφορα γεγονότα. Ποια στάση νομίζετε ότι πρέπει να διαμορφώνουμε ως δέκτες των πληροφοριών αυτών και ποια ευθύνη πιστεύετε ότι έχουμε ως πομποί;”
8) “Να συγκρίνετε τα κυριότερα Μ.Μ.Ε. (τύπο, ραδιόφωνο, τηλεόραση) και να εντοπίσετε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του καθενός”.
9) Πιστεύετε ότι τα Μ.Μ.Ε. μπορούν να συμβάλουν στην αλληλοκατανόηση και στον αλληλοσεβασμό των ατόμων, των ομάδων και των λαών; Μήπως με τα μέσα αυτά κινδυνεύει η πολιτιστική ταυτότητα των μικρών χωρών από την πολιτιστική κυριαρχία των αναπτυγμένων χωρών;
10) Μερικές από τις βασικές αρχές που περιλαμβάνονται στον ηθικό κώδικα των δημοσιογράφων είναι η κοινωνική ευθύνη και η επαγγελματική ακεραιότητα του δημοσιογράφου, ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, ο σεβασμός του δημόσιου συμφέροντος και η δυνατότητα του κοινού να έχει πρόσβαση και συμμετοχή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Σε ποιο βαθμό η πραγματικότητα ανταποκρίνεται σ’ αυτές τις αρχές;
11) Όπως οι περισσότερες τεχνικές πρόοδοι, η τελειοποίηση των Μ.Μ.Ε. αποτελεί ταυτόχρονα μιαν υπόσχεση ελευθερίας και μιαν απειλή καινούριας δουλείας.
α) Ποιες είναι οι θετικές και ποιες οι αρνητικές επιδράσεις των Μ.Μ.Ε.;
β) Κάτω από ποιες προϋποθέσεις η λειτουργία τους μπορεί να συμβάλει στην πρόοδο της κοινωνίας και στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας;
γ) Ποια πρέπει να είναι η στάση των νέων απέναντι σε αυτά;
ΠΑΙΔΕΙΑ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
1) Πώς κρίνετε την Εκπαίδευση μας γενικά, και ειδικότερα το σχολείο, όπως το γνωρίσατε; Ικανοποιεί τις ανάγκες της κοινωνίας και των νέων ανθρώπων σήμερα; Ποιες αλλαγές ή βελτιώσεις και σε ποιους τομείς θα μπορούσαν να συμβάλουν στον εκσυγχρονισμό της Εκπαίδευσης και στην εναρμόνιση του σχολείου με την κοινωνία;
2) Ποια είναι η γενική αρχή που πρέπει να διέπει τη σχολική πράξη; Το σύστημα διδασκαλίας έχει ως προορισμό του να “διδάσκει”, να μεταβιβάζει δηλ. μια κληρονομιά γνώσεων και ικανοτήτων, αποβλέποντας στην οργανική ένταξη του ατόμου στην (εθνική) κοινότητα ή να “διαπαιδαγωγεί”, να συμβάλλει δηλαδή, με το πρόσταγμα της αυτονομίας, στην άνθηση της ατομικής προσωπικότητας-δημιουργικότητας κάθε παιδιού; Μήπως, τελικά, αυτή η αντίθεση δεν έχει νόημα, καθώς ανάμεσα σε αυτούς τους δύο στόχους δεν υπάρχει τόσο ριζική αντινομία αλλά μάλλον μια βαθύτερη σύνδεση ή και αμοιβαία συμπληρωματικότητα;
3) Παρ’ όλο που σήμερα το πανεπιστημιακό πτυχίο δεν εξασφαλίζει επαγγελματική αποκατάσταση και παρά το σκληρό ανταγωνισμό που παρατηρείται, πολλοί νέοι συνωστίζονται κάθε χρόνο στις πύλες των πανεπιστημίων. Πώς εξηγείτε το φαινόμενο, και -στο βαθμό που αυτό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στους ίδιους τους νέους αλλά και στην κοινωνία γενικότερα- πώς νομίζετε ότι θα μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα;
4) “«Σκοπός της εκπαίδευσης είναι να συμβάλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά». Με βάση το δεδομένο αυτό και την εμπειρία σας από τη σχολική πραγματικότητα να εκθέσετε την άποψη σας για το βαθμό επίτευξης των αναφερομένων γενικών στόχων του εκπαιδευτικού συστήματος και να τις αιτιολογήσετε”.
5) Λεν υπάρχει αμφιβολία πως η παιδεία απελευθερώνει τον άνθρωπο, καθώς τον απαλλάσσει από την άγνοια, πλουτίζει τις εμπειρίες του και καλλιεργεί όλες τις ικανότητες του. Επισημαίνεται όμως από πολλούς πως ταυτόχρονα αποτελεί και μέσο υποδούλωσης και χειραγώγησης του νέου, καθώς του επιβάλλει τρόπους σκέψης, αξίες και γενικά πρότυπα ζωής που άλλοι τα έχουν επιλέξει. Πώς αντιλαμβάνεσθε αυτόν τον απελευθερωτικό αλλά και δεσμευτικό ρόλο της παιδείας και πώς, κατά τη γνώμη σας, μπορεί να αρθεί αυτή η αντινομία;
6) Κάθε κοινωνία, με τη βοήθεια της παιδείας, προσπαθεί να διαμορφώσει τον τύπο ανθρώπου που αυτή θεωρεί ιδανικό. Εκτός όμως από την ίδια την κοινωνία, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες, πέρα από τον έλεγχο της, που κι αυτοί συμβάλλουν στη διάπλαση της προσωπικότητας.
α) Ποιοι είναι αυτοί οι παράγοντες και ποιος ο ρόλος τους στη διαμόρφωση της προσωπικότητας;
β) Ποιο πρότυπο ανθρώπου θα θέλατε να προβάλλει η κοινωνία μας και με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι θα πετύχαινε το στόχο της;
7) “Ο θεσμός της δωρεάν παιδείας επιδίωξε να αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες. Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι παράγοντες που αναιρούν τον κύριο στόχο του συγκεκριμένου κοινωνικού μέτρου;”
8) Πολλοί μαθητές απορρίπτουν το σημερινό σχολείο, γιατί, κατά τη γνώμη τους, δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις σημερινές ανάγκες του νέου και στις απαιτήσεις της εποχής. Αμφισβητούν την παρεχόμενη γνώση, τα μέσα και τον τρόπο διδασκαλίας και γενικά τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του. Ποια είναι η άποψη σας;
9) “Το σχολείο εξακολουθεί να προετοιμάζει το παιδί για έναν κόσμο που δε θα υπάρχει, όταν εκείνο θα έχει μεγαλώσει”.
10) “Η εκπαίδευση με τη μορφή του σχολείου έχει τριπλό σκοπό: να αξιοποιήσει τα φυσικά κεφάλαια του νέου ανθρώπου, να του δώσει τα αναγκαία εφόδια, να τον μυήσει στα πνευματικά αγαθά”.
11) «Αγωγή σημαίνει εξουδετέρωση των αρνητικών παραγόντων ή συνθηκών που παρεμποδίζουν την ελεύθερη εξέλιξη του παιδιού, χωρίς άμεσους παρεμβατισμούς. Μόνο με πολλή κατανόηση για την ψυχική κατάσταση και τα προβλήματα του εφήβου μπορεί ο παιδαγωγός να κερδίσει την εμπιστοσύνη του και να επιδράσει έμμεσα αλλά αποτελεσματικά πάνω του. Στόχος πρέπει να είναι ν’ αποκτήσουν οι έφηβοι κριτική σκέψη και υπευθυνότητα, να εκδηλώσουν δημιουργικές πρωτοβουλίες και να συμβάλουν υπεύθυνα στην πρόοδο και εξέλιξη του κοινωνικού συνόλου» (Ρούσσο).
ΓΛΩΣΣΑ
1. “Η γλώσσα εκφράζει τον πολιτισμό ενός τόπου και μιας εποχής. Όλοι οι καιροί της ακμής υπήρξαν και περίοδοι γλωσσικής καλλιέργειας. Αν προσέξουμε καλύτερα, θα ιδούμε πως και μόνον από τη σπουδή της γλώσσας ενός λαού μπορούμε να καταλήξουμε σε βέβαια συμπεράσματα για την ιδιομορφία και για το βαθμό πολιτισμού του”.
α) Να εξηγήσετε αυτήν τη σύνδεση γλώσσας και πολιτισμού.
β) Να αναφερθείτε ιδιαίτερα στην εποχή μας και να βγάλετε τα συμπεράσματα σας από τη γλωσσική κρίση που περνάμε.
2. “Μήγαρις έχω τίποτις άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;” (Αιον. Σολωμός).
3. Γίνεται πολύς λόγος για γλωσσική ανεπάρκεια και για κακοποίηση της γλώσσας στις μέρες μας, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων. Πόσο κατά τη γνώμη σας αληθεύουν οι εκτιμήσεις αυτές, και στο βαθμό που τις αποδέχεστε, ποιες νομίζετε ότι είναι οι αιτίες του φαινομένου; Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη ότι γλώσσα και σκέψη αλληλοκαθορίζονται και ότι η γλώσσα αποτελεί βασικό στοιχείο της οντότητας ενός έθνους, ποιος κίνδυνος πιστεύετε ότι εγκυμονείται για το μέλλον μας ακόμη και ως έθνους;
4. Είναι απαραίτητη η γλωσσομάθεια και γιατί;
5. “Ο πολιτικός λόγος συνδέεται με την εξουσία. Γι’ αυτό, ορισμένες φορές, στοχεύει στην παραπλάνηση ή στον εκφοβισμό του ακροατηρίου, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η άκριτη αποδοχή από το δέκτη (ακροατήριο) των σκοπών και των αποφάσεων του πομπού (πολιτικού). Στις περιπτώσεις αυτές η αποδεικτική ισχύς των επιχειρημάτων αντικαθίσταται από αυταπόδεικτες έννοιες ή από λέξεις με τέτοια ηθική διάσταση (“έθνος”, “λαός”, “εθνική σωτηρία” κτλ.) που εμποδίζουν το λογικό έλεγχο και παγιδεύουν το δέκτη. Ποια είναι η προσωπική σας άποψη για τη σχέση εξουσίας και γλώσσας;”
6. Κάθε λαός και κάθε κοινωνικό στρώμα συλλαμβάνει, οργανώνει και εκφράζει γλωσσικά τον κόσμο σύμφωνα με τις αξίες του, τη νοοτροπία του, την κουλτούρα του. Στην εποχή μας γίνεται πολύς λόγος για παραφθορά, ανεπάρκεια και κακοποίηση της γλώσσας μας.
α) Στο βαθμό που συμφωνείτε με την τελευταία διαπίστωση, ποιες είναι οι αιτίες του φαινομένου;
β) Πώς νομίζετε ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα;
γ) Αν δε συμφωνείτε με τη διαπίστωση, να εκθέσετε τα σχετικά επιχειρήματα σας.
ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
1) Στον αιώνα μας η επιστημονική έρευνα και η πρακτική εφαρμογή των ευρημάτων της σημείωσε μια εκπληκτική πρόοδο που επηρέασε προς το καλύτερο τη ζωή του ανθρώπου. Παρά τις θετικές πλευρές της όμως πιστεύεται ότι του δημιούργησε και πλήθος προβλήματα, έτσι που τελικά δεν τον έκανε ευτυχισμένο. Να κρίνετε το ρόλο της επιστήμης και της τεχνικής στη ζωή του συγχρόνου ανθρώπου, εκθέτοντας τόσο τις θετικές όσο και τις αρνητικές επιπτώσεις τους, και να προτείνετε τρόπους άρσης των αρνητικών συνεπειών τους.
2) “Περηφανεύομαι για το σημερινό άνθρωπο, που έκανε την επιστήμη πηγή δύναμης, αλλά και τρέμω για το μέλλον του”.
3) “Παλεύω για μια πρόοδο-εξέλιξη που δίνει προτεραιότητα στην ποιότητα της ζωής, στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας του κάθε ανθρώπου, στις προσωπικές σχέσεις, στην ουσιαστική συμμετοχή του κάθε πολίτη στη διαχείριση ή στον έλεγχο της εξουσίας. Πιστεύω με πάθος στην επιστήμη και τεχνολογία που δεν αυτονομείται από αυτούς τους στόχους”.
4) “Υποστηρίζεται συχνά η άποψη πως οι άνθρωποι που διακονούν την επιστήμη ή υπηρετούν την τέχνη πρέπει να μένουν μακριά από το σάλο του κοινωνικού βίου, για να διαφυλάττουν την απαραίτητη για το δημιουργικό τους έργο γαλήνη και ελευθερία. Αυτό, κατά την άποψη άλλων, αποτελεί για πολλούς πρόσχημα, για να δικαιολογούν τη λιποταξία τους από τους κοινωνικούς αγώνες. Ποια είναι η άποψη σας, και να την τεκμηριώσετε”.
5) Ο Καμύ έχει πει πως ο ρόλος του αληθινού πνευματικού ανθρώπου είναι “να δείχνει ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός, όταν είναι γυμνός, και όχι να περιγράφει εκστατικά τα ανύπαρκτα φανταχτερά ρούχα του”.
6) “Λένε ότι ο ανθρωπισμός και γενικά η ηθική είναι στοιχεία που πρέπει να συνοδεύουν την άσκηση κάθε επιστήμης, αλήθεια που στην εποχή μας, με την αλματώδη ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, απαιτείται αναπόσπαστα η τήρηση της. Με βάση την αλήθεια αυτή να περιγράψετε πώς αντιλαμβάνεστε εσείς την ευθύνη του επιστήμονα “.
7) “Ας μην ξεχνάμε ότι η επιστήμη είναι πηγή της τεχνολογίας και της κυριαρχίας πάνω στον κόσμο. Γι’ αυτόν το λόγο δεν πέφτει πάνω στους ώμους του επιστήμονα μια ευθύνη ηθική και πολιτική, που δεν μπορεί να την αποσείσει;” (Ρ. Οππενχάιμερ).
8) Τον τελευταίο καιρό οι θεαματικές πρόοδοι της επιστήμης προκαλούν αφενός ενθουσιασμό και προσδοκίες για μια καλύτερη ζωή, και αφετέρου ηθικά διλήμματα και φόβους για καταστρατήγηση των νόμων της φύσης, για επέμβαση στα μυστήρια της ζωής και της συμπεριφοράς του ανθρώπου, για διαταραχή των ισορροπιών και της αρμονίας που η φύση μέσα από εξέλιξη εκατομμυρίων ετών έχει πετύχει στη ζωή στον πλανήτη μας.
α) Ποια είναι η γνώμη σας για την επιστήμη γενικά και για τον τρόπο που επηρεάζει τη ζωή μας;
β) Πόσο εμπιστεύεστε την επιστήμη;
γ) Πώς βλέπετε την ευθύνη των επιστημόνων σε ό,τι αφορά την κατεύθυνση των επιστημονικών ερευνών, τα αποτελέσματα και τις χρήσεις των επιστημονικών εφευρέσεων και ανακαλύψεων;
9) «Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς την τεχνολογία, όπως και δεν μπορεί να ζήσει ενάντια στη φύση. Εκείνο που χρειάζεται ειδική εξέταση είναι η κατεύθυνση της επιστημονικής έρευνας. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να το αφήσουμε μόνο στους επιστήμονες. Όπως είπε κι ο ίδιος ο Αϊνστάιν, “όλοι σχεδόν οι επιστήμονες που διακρίνονται από αίσθημα κοινωνικής ευθύνης είναι τόσο λίγοι”, ώστε δεν μπορούν να καθορίσουν την πορεία της έρευνας» (Ε. Σουμάχερ): Να αναλύσετε το θέμα και να εκθέσετε τις σχετικές απόψεις σας.
ΤΕΧΝΗ
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
1) Η τέχνη και η σημασία της στη ζωή μας. Πώς συνδέεται ιστορικά με την πορεία του ανθρώπου ανά τους αιώνες; Ήταν -και είναι- η επαφή με την τέχνη και η απόλαυση της ανάγκη ζωής για τους ανθρώπους, ή μήπως είναι ενασχόληση κάποιων προνομιούχων ή ακαμάτηδων; Τι μας προσφέρει τελικά η τέχνη ή τι μπορούμε να περιμένουμε απ’ αυτήν;
2) “Νομίζετε ότι η τέχνη πρέπει να αποβλέπει μόνο στην ψυχαγωγία ή συνάμα και στην πνευματική ανάταση του ατόμου;”
3) “Λεν υπάρχει αληθινός καλλιτέχνης που δημιουργεί έξω από την εποχή του. Κι αν κατέχει την πολύ σπουδαία ικανότητα να προχωρεί πέρα από την εποχή του, αυτό δεν είναι παρά μια μαρτυρία προορατικής αρετής, που συγκομίζει στη συνείδηση του μια σωστή εκτίμηση του παρόντος και μια ορθή διάγνωση του μέλλοντος.
α) Τι εννοούμε, όταν λέμε ότι ο αληθινός καλλιτέχνης δεν μπορεί να δημιουργήσει ξεκομμένος από τον καιρό του;
β) Πώς αντιλαμβάνεστε την προορατική αρετή του καλλιτέχνη, με την οποία εκτιμά σωστά το παρόν και διακρίνει το μέλλον; ”
4) “Λένε μερικοί πως η τέχνη εκφράζει την εποχή της. Άλλοι όμως διαμαρτύρονται: αλίμονο αν εκφράζει μόνο την εποχή της. η αληθινή τέχνη εκφράζει όλες τις εποχές, γιατί εκφράζει τον άνθρωπο”.
5) “Να γίνει η τέχνη δεν μπορεί της κοινωνίας η μαμή”.
6) “Λένε μερικοί πως ο στρατευμένος καλλιτέχνης δεν μπορεί να δώσει έργο πρωτότυπο και πηγαίο, γιατί η ψυχή και ο νους του είναι θολωμένα από το ιδανικό της στράτευσης του. Άλλοι ωστόσο ισχυρίζονται ότι μόνο ο στρατευμένος καλλιτέχνης έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει έργο ζωντανό και αληθινό, γιατί μόνο ένα τέτοιο έργο αναβλύζει από τα κατάβαθα μιας ψυχής πυρακτωμένης από κάποιο όραμα ή ιδανικό, στην υπηρεσία του οποίου ο δημιουργός είναι ταγμένος.
Αφού συζητήσετε τις δυο αυτές απόψεις, διατυπώστε τη δική σας θέση πάνω στο πρόβλημα και τεκμηριώστε την με σχετικά παραδείγματα”.
7) “Ενώ το σχετικό είναι το κύριο χαρακτηριστικό της επιστήμης, το οριστικό είναι το γνώρισμα της τέχνης. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες δεν ξεπερνούν ο ένας τον άλλο, ενώ οι μεγάλοι επιστήμονες γίνονται ο ένας σκαλοπάτι για τον άλλο. Το αριστούργημα της τέχνης δεν επιδέχεται βελτίωση, ενώ και το καλύτερο ακόμη επίτευγμα της επιστήμης είναι τελειοποιήσιμο”.
Σχόλια Αναγνωστών-Επισκεπτών