Ν.Ε Γλώσσα Γυμνασίου : Ασκήσεις Γραμματικής (Παραγωγή)

ΠΑΡΑΓΩΓΗ

1. Από τα παρακάτω ρήματα να σχηματίσετε ένα ή δύο παράγωγα ουσιαστικά και να τα τοποθετήσετε στον πίνακα ανάλογα με τη σημασία τους.

το πρόσωπο που ενεργεί –  η ενέργεια ή το όργανο- το αποτέλεσμα /μέσο της ενέργειας

φταίω
εισπράττω
λαχταρώ
προσδοκώ
κλαδεύω
λάμπω
σκάβω
σείω
μετρώ

2. Σχημάτισε ουσιαστικά από τα παρακάτω ρήματα σύμφωνα με το σχήμα

γράφω γραφή γράμμα
στρέφω
βάλλω
αλείφω
συντάσσω
ράβω
προστάζω

3. Πως λέμε:
α) το πρόσωπο που:
ψέλνει :………………………………….

σώζει ……………………………….
λυτρώνει ……………………………………… μηνύει……………………………….
σπέρνει :……………………………………… παίζει………………………………….
λιπαίνει :………………………………………

συμβουλεύει ……………………………………….
οφείλει :……………………………………… χτίζει………………………………….
υποκρίνεται :……………………………….

αποδέχεται………………………………….

β) την ενέργεια ή το αποτέλεσμα της ενέργειας που προκύπτει από τα ρήματα:
ορίζω :……………………………………..

πνίγω :……………………………………..
νηστεύω :………………………………………

διώχνω :……………………………………..
γλιτώνω :………………………………………

καίω :……………………………………..
παραμιλώ :………………………………………

τρίβω :……………………………………..
καλπάζω :………………………………………

λήγω :……………………………………..

γ) το όργανο ή το μέσο με το οποίο:
προσκαλούμε κάποιον:……………………………………………………………………………
πείθουμε κάποιον :…………………………………………………………………………….
ποτίζουμε κάτι :………………………………………………………………………………
φοβίζουμε κάποιον :……………………………………………………………………….
κινούμε κάτι :………………………………………………………………………………..

δ) τον τόπο όπου κάποιος:
εργάζεται :……………………………………………………………………………………
σπουδάζει :……………………………………………………………………………
διδάσκει ή διδάσκεται :……………………………………………………………
κρατείται :……………………………………………………………………………..
διυλίζει :………………………………………………………………………………..

4. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με τις κατάλληλες παράγωγες λέξεις από τις πρωτότυπες που σας δίνονται μέσα στο πλαίσιο.
[γοητεύω, κινώ, θεραπεύω, προλαμβάνω τρέπω, λείπω]

1. Δεν είναι ανάγκη να αναζητάς κάποιο………………..σε κάθε πράξη του.
2. Είναι πάντοτε προτιμότερη η……………………..από τη…………………………
3. Με ανησυχεί πολύ η………………………..που πήραν τα πράγματα.
4. Ασκούσε επάνω μου μια παράξενη………………………..
5. Η ενημέρωση που μας έγινε γι’ αυτό το θέμα ήταν………………………..

5. Σύμφωνα με το σχήμα:

άνθρωπος — ανθρωπισμός – ανθρωπιστής, να σχηματίσετε παράγωγες λέξεις από τα παρακάτω ουσιαστικά:
ύλη
Έλληνας
Ιουδαίος
Βούδας
άτομο

6. Να σχηματίσετε υποκοριστικά και μεγεθυντικά ουσιαστικά που να παράγονται από τις παρακάτω λέξεις:

πρωτότυπα       υποκοριστικό           μεγεθυντικό
χέρι
γυναίκα
παιδί
σκυλί
παιδί
ψάρι

7. Σύμφωνα με το σχήμα: κουράζω — κουρασμένος — ακούραστος, σχημάτισε λέξεις από τα παρακάτω ρήματα:
καλώ :………………………………………………………………………………………….
τιμώ :……………………………………………………………………………………………
λυγίζω :………………………………………………………………………………………..
υποψιάζομαι :………………………………………………………………………………..
εκτελώ :……………………………………………………………………………………….
αμφισβητώ :…………………………………………………………………………………….
παρηγορώ :…………………………………………………………………………………….

8. Να σχηματίσεις επίθετα:

α) Από τα ρήματα:
επιβαρύνω : ………………………………………………………………………………….
απελπίζομαι : …………………………………………………….
απαλλάσσω

ξύνω :
κινώ :
σκύβω :

αμφισβητώ :
συζητώ :

κλαίω :

9. Να βρείτε επίθετα παράγωγα από τα παρακάτω ρήματα και να τα συνδυάσετε με κατάλληλα ουσιαστικά, έτσι ώστε να σχηματιστούν ονοματικά σύνολα. Στη συνέχεια να εντάξετε τα ονοματικά σύνολα μέσα σε φράσεις.

π.χ. αποχαιρετώ — αποχαιρετιστήριος — αποχαιρετιστήρια τελετή
κινώ ……………………………………………………………………………….
καπνίζω ……………………………………………………………………………….
ορίζω ……………………………………………………………………………….
πληρώνω ……………………………………………………………………………….
φορολογώ ……………………………………………………………………………….
αισθάνομαι ……………………………………………………………………………….

10. Από τα ακόλουθα ρήματα να σχηματίσετε επίθετα που χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά:
π.χ. κρύβω ->• κρυφτό
πλέκω

υφαίνω
κυνηγώ

σύρω

φυλάγω

γράφω

ψήνω

προστάζω

κλώθω

β) Από τα ουσιαστικά:
πρωί
τμήμα
θόλος
βράχος
κάμπος
ουρανός
στάχτη
μητέρα
λάστιχο

γ) Από τα επίθετα:
καημένος :…..
καλός :…..
άγριος :……….
νόστιμος
βαθύς :………
ψηλός
δ) Από τα επιρρήματα:
μακριά :……………………
έξω :…………………….
πλάι αντίκρυ
φέτος ύστερα