Τονισμός σύνθετης προστακτικής

1. Όταν έχουμε σύνθετη προστακτική ο τόνος ανεβαίνει εφ’ όσον το επιτρέπει η λήγουσα, (με λήγουσα μακρόχρονη (η, ω, ου, ει) απαγορεύεται να τονιστεί η παραλήγουσα –ΑΝΤΙΘΕΤΑ με λήγουσα βραχύχρονη (-ε, -ον, -αι, θι) η προπαραλήγουσα πρέπει να τονιστεί)

ΠΡΟΣΟΧΗ στην τελευταία συλλαβή της πρόθεσης!

(ρ) φέρε – σύμφερε

(ρ) βάλε -παράβαλε

(ρ) δός -παράδος – ἔκδος

(ρ) λαβέ à κατάλαβε, όχι καταλάβε,

όχι καταλαβέ

(ρ) γενοῦ – παραγενοῦ

(ρ) ποίει -παραποίει

(ρ) ἔς -ἄφες

(ρ) ἔνεγκε -εἰσένεγκε

2. όταν έχουμε μονοσύλλαβη προστακτική μέσης φωνής, τότε με μονοσύλλαβη πρόθεση ο τόνος μένει εκεί που είναι ενώ με δισύλλαβη πρόθεση ο τόνος ανεβαίνει στην τελευταία συλλαβή πρόθεσης

Θοῦ (προστ. Β’ αορ. Τίθεμαι)

Θοῦ   –  συν θοῦ       –    παρά θου

Θοῦ – τίθεμαι

Δοῦ -δίδομαι

Σχοῦ – έχομαι

Σποῦ – έπομαι

Τονισμός της προστακτικής, σύνθετης με προθέσεις

α) όταν η προστακτική ενός ρήματος είναι σύνθετη με πρόθεση, τότε ανεβάζει τον τόνο στην τελευταία συλλαβή της πρόθεσης, εφόσον το επιτρέπει η λήγουσα (όταν η λήγουσα είναι μακρόχρονη, η προπαραλήγουσα δεν τονίζεται)

πχ        λαβέ -παράλαβε, ἰδέ -κάτιδε, ἐλθέ – ἄπελθε, λυσαι – διάλυσαι,

δός à ἀπόδος, θές – σύνθες, ἕς – ἄφες

Σημ. Τέλος στην σύνθετη προστακτική ανεβαίνει ο τόνος, όταν η κατάληξη του ρήματος είναι: -ε, -σον, -σαι, -αι, -θι (γνῶθι, στῆθι, ἲθι, ἲσθι)

Αλλά

γενοῦ-παραγενοῦ                                ο τόνος δεν μπορεί να ανέβει γιατί

τίθει – συντίθει                                                          δεν το επιτρέπει η λήγουσα

δίδου – προσδίδου

β) Όταν η προστακτική είναι μονοσύλλαβη μέσης φωνής (σχοῦ, δοῦ, θοῦ, σποῦ, οὖ) τότε ανεβάζει τον τόνο μόνον εφόσον είναι σύνθετη με δισύλλαβη πρόθεση όταν είναι σύνθετη με πρόθεση μονοσύλλαβη ή δισύλλαβη που έπαθε έκθλιψη, τότε διατηρεί τον τόνο στη λήγουσα.

Πχ       σχοῦ – παράσχου -προσχοῦ

θοῦ -ἐπίθου -συνθοῦ

δοῦ -ἀπόδου – προσδοῦ

σποῦ – ἐπίσπου – συσποῦ

Ασκήσεις

Να γραφεί το β’ ενικό προστακτικής αορίστου των ρημάτων:

ἐνέβαλον, διεῖδον, ἀφεῖλον, συνεθέμην, προσέθηκα, παρέδωκα, παρεδόμην, προσέσχον, ἀπέστην, συνεστησάμην, ἀπεφηνάμην, συνεγενόμην, ἐνέλιπον, ἐνέμεινα, διησθόμην, συνίστημι, συνέγραψα, συνεφώνησα, ἐξέλεξα, ἐπεσκεύασα, ἐνεχείρισα, εἰσήνεγκον.