Μ. Πολυδούρη, « Μόνο γιατί μ’αγάπησες»
Βιογραφικά στοιχεία
Γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1902 και πέθανε στην Αθήνα το 1930. Παρακολούθησε μαθήματα των νομικών επιστημών αλλά δεν πήρε το πτυχίο της. Ποιητικά ανήκει στο ρεύμα του νεορομαντισμού. Ευαίσθητη και μελαγχολική, εξέφρασε μέσα από τα ποιήματά της τον γυναικείο έρωτα αλλά και την πίκρα και την απογοήτευση για τη ζωή. Επηρεάστηκε από το πεσιμιστικό ποιητικό πνεύμα του Καρυωτάκη.
Η ταυτότητα του κειμένου
Αφηγητής: Ομοδιηγητικός
Αφήγηση: Σε β’πρόσωπο
Μέτρο: Ιαμβικός στίχος, εναλλαγή 12σύλλαβου- 7σύλλαβου, ομοιοκαταληξία
Γλώσσα: Δημιτική καθομιλουμενη, απλή, ζεστή, προφορική ομιλία με λυρικό ύφος.
Ανάλυση του ποιήματος
Η Πολυδούρη είναι λογοτέχνης που δε ζει για να γράφει, αλλά γράφει για να ζήσει. Οι στίχοι της δεν αποβλέπουν στον αναγνώστη, αλλά στην ανάγκη να δώσει διέξοδο στα συναισθήματά της. Όπως φαίνεται από τον τίτλο του ποιήματος, η ποίηση έχει λόγο ύπαρξης όταν απευθύνεται σε ένα «εσύ»: σαν ημερολόγιο ή ερωτική επιστολή δηλαδή, το ποίημα έχει συγκεκριμένο αποδέκτη, δε μιλάει γενικά για τον έρωτα. Μοιάζει σαν να γράφτηκε για να υπάρξει ανταπόκριση στο ερωτικό κάλεσμα, αλλά και για να βιώσει η ίδια το ερωτικό συναίσθημα πιο έντονα. Η αγάπη κι ο έρωτας παρουσιάζονται σαν υπέρτατη αξία της ζωής και της ποίησης. Η ποίηση επιτελεί το ρόλο της μόνο όταν εξυμνεί την αγάπη. Η ποίηση επομένως δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσον για την εκδήλωση της αγάπης. Και η ίδια η ζωή υπάρχει μόνο για να υπηρετεί την αγάπη. Για την ποιήτρια, το κέντρο του κόσμου είναι το πρόσωπο στο οποίο στρέφεται η αγάπη της. Στο πρόσψπο αυτό επικεντρώνει το ενδιαφέρον κάθε μέρας, νύχτας, εποχής, σκέψης και ζωής, κάτι το οποίο εκφράζεται στο ποίημα με την επανάληψη της λέξης «μόνο».
Το δεύτερο θέμα που απασχολεί την ποιήτρια είναι η μελαγχολία και η νοσταλγία. Οι λόγοι που την κάνουν να νιώθει αυτή τη μελαγχολία είναι ο πόνος για τον αγαπημένο της που χάθηκε, και η θλίψη για το θάνατό της που πλησιάζει. Το μελαγχολικό και νοσταλγικό κλίμα αποτυπώνεται στο ποίημα με τα ρήματα, που βρίσκονατι όλα σε αόριστο χρόνο. Όλα αυτά συνέβησαν στο παρελθόν, σε συγκεκριμένο χρόνο, και τελείωσαν, δεν έχουν πλέον συνέχεια. Ο αόριστος δηλώνει αυτό που υπήρξε και τελείωσε, δεν έχει μέλλον, χάθηκε οριστικά και αμετάκλητα.
Η κάθε στροφή είναι κυκλική, τελειώνει δηλαδή με τον ίδια στίχο που άρχισε. Η επανάληψη δίνει ρυθμό στο ποίημα, αλλά υπογραμμίζει κάθε φορά μια πτυχή του έρωτά της. Ο έρωτάς της είναι διαρκής, απόλυτος, και ανυστερόβουλος. Μορφοποιεί την ύπαρξή της, την καταξιώνει ως οντότητα, δίνει νόημα στην καθημερινή ζωή και της επιτρέπει να πεθάνει βιώνοντας το αίσθημα της πληρότητας και της ικανοποίησης. Η ψυχική ομορφιά της ποιήτριας και η αγνότητα του αισθήματός της δίνει σχεδον θρησκευτική υπόσταση στον έρωτά της και εξυψώνει την ίδια στο χώρο της μεταφυσικής.
Ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου
1) Τη σχέση της με την ποίηση η Πολυδούρη την ομολογεί και σε ένα από τα τελευταία και ανέκδοτα ποιήματά της με τον εύγλωττο τίτλο «Εμένα τα τραγούδια μου ήταν μόνο για Κείνον»: Λοιπόν γιατί να δέχομαι το κάλεσμα της Μούσας;/ Σαρκάζει η πίστη μέσα μου των θείων και των γήινων/ Μια ανόσια λύρα των παθών σε μένα δεν ταιριάζει/ Εμένα τα τραγούδια μου ήταν μόνο για Κείνον. Ποια η σχεση του αποσπάσματος με το Μόνο γιατί μ’αγάπησες;
Απάντηση: Η Πολυδούρη μέσα από τα ποιήματά της δηλώνει με κατηγορηματικό κι απόλυτο τρόπο ότι ο έρωτας είναι η αιτία τόσο της βιολογικής όσο και της ποιητικής της ύπαρξης. Ο λόγος για τον οποίο γράφει δεν είναι για να μιλήσει για θέματα «θεία και γήινα», ούτε και η έκφραση ατομικών παθών. Η Πολυδούρη είναι ειλικρινής. Καθόλου δεν την ενδιαφέρει ο εξωτερικός κόσμος με τα προβλήματα και τις μεταφυσικές αγωνίες του, ούτε και τα πάθη (μίσος, επιδίωξη του χρήματος, επιτυχία). Το δικό της θέμα είναι ο έρωτας. Γι’αυτό και στα ποιήματά της απευθύνεται πάντα σε δεύτερο πρόσωπο, σε ένα συγκεκριμένο ή αφηρημένο ερωτικό αντικείμενο.
2) Δείξτε πώς η μετρική μορφή υπηρετεί το ποιητικό αποτέλεσμα.
Απάντηση: Το ποίημα αποτελείται από πέντε πεντάστιχες στροφές, με πλεκτή ομοιοκαταληξία, ανισοσύλλαβο στίχο και ιαμβικό μέτρο. Η επανάληψη του πρώτου στίχου στο τέλος κάθε στροφής δίνει ρυθμό, μουσικότητα στο ποίημα, που μεταδίδεται στον αναγνώστη. Μαζί με τη μουσικότητα μεταδίδεται κι ο εσωτερικός κόσμος της ποιήτριας. Η εξωτερική πραγματικότητα (ήλιος, μέρα, νύχτα κλπ) γίνεται το μέσο έκφρασης του εσωτερικού βιώματος.
3) Το ποίημα της Πολυδούρη υπερασπίζεται και συγκεκριμένη ποιητική επιλογή. Ποια είναι αυτή και σε ποιο είδος ποίησης προσιδιάζει;
Απάντηση: Η ποίηση της Πολυδούρη είναι ερωτική και λυρική, μουσική, με έκδηλο το βιωματικό στιχείο και την ένταση των συναισθημάτων. Ο έρωτας είναι αυτός που δικαιώνει τη ζωή και την τέχνη, είναι το μέσο για να κερδίσει κάτι από την ουσία της ζωής. Με απλές εικόνες μεταφέρει στην ποίησή της τα προσωπικά της βιώματα, με αποτέλεσμα τα ποιήματά της να μοιάζουν με ερωτικές επιστολές.
4) Στο κόσμο των αξιών της ζωής και της ποίησης της Πολυδούρη, ποια είναι η υπέρτατη αξία;
Απάντηση: Η υπέρτατη αξία για την Πολυδούρη είναι η αγάπη κι ο έρωτας, όχι μόνο ο έρωτας για κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο αλλά ο έρωτας για καθετί, όπως πχ για τη θλίψη που βιώνει κανείς από την απώλεια του ερωτικού αντικειμένου. Καθετί βιώνεται με την ένταση του ερωτικού πάθους. Την ίδια την ποιήτρια δεν την συγκινεί τίποτα άλλο παρά η ανάμνηση ενός έρωτα που τον θεωρεί μοναδικό και ιερό.
Σχόλια Αναγνωστών-Επισκεπτών