Α. ΚΕΙΜΕΝΟ
Η νέα ταυτότητα μιας γηραιάς ηπείρου
Η Ευρώπη δεν είναι ένα πολιτικό ή οικονομικό μόρφωμα. Είναι μια τεράστια ιστορική οντότητα γι’ αυτό και η λεγόμενη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση προσδιορίζεται από τρεις περιόδους κατά τις οποίες η φυσιογνωμία της Γηραιάς Ηπείρου παρουσιαζόταν λίγο πολύ ενιαία: την ελληνορωμαϊκή, την περίοδο της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους και την περίοδο του Διαφωτισμού. Σε αυτές τις περιόδους αναπτύχθηκαν οι κατά τόπους πολιτισμοί, οι επί μέρους πολιτικές ενώσεις και συμμαχίες και τέλος οι ποικίλες πολιτισμικές εκφάνσεις που συνθέτουν το ευρωπαϊκό μωσαϊκό. Το παρόν της ηπείρου μας επομένως, προσδιορίζεται από το ιστορικό της βάθος. […]
Το ευρωπαϊκό πείραμα έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον και είναι πολύ πιο σημαντικό από το αμερικανικό αντίστοιχο. Ας μην ξεχνάμε πως οι ΗΠΑ προέκυψαν ως προέκταση της Ευρώπης και πως για πολλά χρόνια στα μάτια των Δυτικών και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού φάνταζαν ως νεράιδα και κακό φάντασμά της. Η Ευρώπη σήμερα έχοντας αφήσει πίσω της την αποικιοκρατία και το αυτοκρατορικό παρελθόν της πρέπει να ανασυνθέσει τις ιστορικές και τις πολιτισμικές μνήμες της, να τις αναδείξει και έτσι να διαμορφώσει τη νέα της ταυτότητα. Η πρόκληση φυσικά δεν είναι να καταστεί πολυπολιτισμική, αλλά πολυμορφική κοινωνία, όχι ένα παζλ, αλλά μια σύνθεση αποχρώσεων και παραδόσεων ικανών να διατηρηθούν και να αναπτυχθούν στο κοινό ιστορικό πλαίσιο της συνύπαρξης, των πολιτισμικών αλληλεπιδράσεων και των δημοκρατικών αξιών που συνιστούν τον ιδεολογικό της χάρτη στον οποίον σήμερα η Ευρωπαϊκή Ενωση προσπαθεί να προσδώσει καταστατικό χαρακτήρα.
Είναι εύκολο να ασκεί κανείς κριτική στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών και στη διπλή γλώσσα που χρησιμοποιείται στα ευρωπαϊκά όργανα. Το πείραμα δεν παρουσιάζεται εύκολο – πρόκειται για μακρά επώαση, γιατί είναι μεγάλο το ιστορικό βάθος και πολυεπίπεδη η κοινωνική διαστρωμάτωση. Ωστόσο, τα ευρωπαϊκά αρχέτυπα παραμένουν αμετάβλητα: κράτος δικαίου, ανοιχτή κοινωνία, κοινωνία των πολιτών, κοινωνικό κράτος, αξιοποίηση και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς στο σύνολό της, των μνημείων, των πόλεων, των γλωσσών και των παντός είδους μορφών έκφρασης που συνθέτουν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Χωρίς έστω και ένα από αυτά η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι αδιανόητη. Ο μέσος πολίτης της Ευρώπης το θεωρεί σχεδόν αυτονόητο ότι το μέλλον θα κατακτηθεί μόνον όταν δεν θα χαθεί έστω και ένα ψήγμα από τις παραδόσεις του παρελθόντος. Οι όποιες διαφορές επομένως ,αναδεικνύουν τα στοιχεία συνάφειας των ευρωπαϊκών κοινωνιών: Στην αρχιτεκτονική, στις καλές τέχνες, στη λογοτεχνία, στη μουσική, στον χορό, στο θέατρο και στον κινηματογράφο. […]
Η αλληλεπίδραση επιπλέον των ευρωπαϊκών κοινωνιών ενισχύει τις τοπικές κοινωνίες, και αυτό που συμβαίνει σε μια περιοχή της ηπείρου μας επιδρά ευθέως ή εμμέσως στο σύνολό της, γιατί η ευρωπαϊκή ταυτότητα είναι το αντίβαρο στην ισοπεδωτική παγκοσμιοποίηση, στην ομογενοποίηση και στη μαζοποίηση. Η Ευρώπη, όπως τόνισαν ο Αντόρνο, ο Χορκχάιμερ και ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, είναι η κοιτίδα της λεγόμενης «υψηλής κουλτούρας»: των καθεδρικών ναών, των εμβληματικών κτισμάτων, της όπερας και της συμφωνικής μουσικής, των μνημειακών και σημειακών απεικονίσεων στη ζωγραφική και στη γλυπτική, των μεγάλων μύθων και αφηγήσεων στη λογοτεχνία, των αρχετύπων και των εμβληματικών ιδεών στη φιλοσοφία.
Στη διαδικασία για την επίτευξη της ευρωπαϊκής συνοχής οι τελικές αποφάσεις λαμβάνονται με κάποια καθυστέρηση, αφού στις ιστορικές κοινωνίες, όπως οι ευρωπαϊκές, τα πράγματα ωριμάζουν αργά και η πολιτική ώσμωση είναι και αυτή αργή όπως και η πολιτισμική αντίστοιχη. Η Ευρώπη δεν είναι η περιοχή των ρήξεων αλλά των αμοιβαίων υποχωρήσεων, που ορισμένοι τις θεωρούν συμβιβασμούς λησμονώντας ή αγνοώντας ότι οι «συμβιβασμοί» εκφράζουν τη συσσωρευμένη σοφία του παρελθόντος που λέει ότι η επιτάχυνση του ιστορικού χρόνου, όποτε συνέβη, οδήγησε μόνο σε πολέμους και καταστροφές. […]
Η Ευρώπη είναι σύνθεση κοινωνιών και λαών – όχι εθνών, όπως διατείνεται ο Τζορτζ Μπους, αφού όσο περνάει ο καιρός τόσο η ευρωπαϊκή συνείδηση τείνει να υπερισχύει της εθνικής ταυτότητας, χωρίς ωστόσο να την αναιρεί. Από το 1981 ως σήμερα στην ίδια μας τη χώρα διαπιστώνουμε καθημερινά την επίδραση της ευρωπαϊκής ταυτότητας στη συνείδηση των Ελλήνων αλλά και στον περίγυρό μας. Οι πόλεις μας έχουν μεταμορφωθεί προς το καλύτερο, τα ιστορικά μας μνημεία αναδεικνύονται, η διήκουσα ιστορική γραμμή που συνιστά την εθνική μας ταυτότητα τώρα έχει αρχίσει να αποκαθίσταται με βάση τα πραγματικά τεκμήρια: τα κείμενα και τα κτίσματα και όχι τα ιδεολογήματα. Όσοι αμφιβάλλουν, δεν έχουν παρά να σκεφτούν το απλούστερο: αν η Ελλάδα έμεινε έξω από τον τελευταίο πόλεμο στα Βαλκάνια και κυρίως αν δεν κατέρρευσε η οικονομία της και αν συγκρατήθηκαν κάποιοι θερμοκέφαλοι ώστε να αποφύγουμε την περιπέτεια, αυτό το οφείλουμε και στην Ευρώπη, ζωτικό τμήμα της οποίας αποτελούμε είτε το θέλουν είτε όχι κάποιοι λαϊκιστές. Και ίσως κάποια στιγμή να μπορέσουμε να συζητήσουμε όχι πλέον για το αν είμαστε συνεπείς ευρωπαίοι πολίτες, αλλά για το πώς ονειρευόμαστε εμείς την αυριανή Ευρώπη.
Α. ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ , Εφημερίδα «Το ΒΗΜΑ», 31/12/2006
* Ώσμωση : αλληλεπίδραση / διήκουσα : που εκτείνεται από άκρο σε άκρο
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις περίπου.
(Μονάδες 25)
2. Τι εννοεί ο συντάκτης του κειμένου όταν υποστηρίζει : «Οι όποιες διαφορές […] αναδεικνύουν τα στοιχεία συνάφειας των ευρωπαϊκών κοινωνιών: Στην αρχιτεκτονική, στις καλές τέχνες, στη λογοτεχνία, στη μουσική, στον χορό, στο θέατρο και στον κινηματογράφο». Να αναπτύξετε την άποψή σας σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων.
(Μονάδες 7)
4. Να αναγνωρίστε τη συλλογιστική πορεία της πρώτης (1ης) παραγράφου (παραγωγική-επαγωγική-αναλογική) και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(Μονάδες 5)
5. Να καταγράψετε τα βασικά χαρακτηριστικά του άρθρου που αναγνωρίζετε στο παραπάνω κείμενο.
(Μονάδες 5)
3. Με ποια μέθοδο (τρόπο) αναπτύσσεται –κυρίως- η δεύτερη (2η) παράγραφος του κειμένου ; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(Μονάδες 5)
6. Να γράψετε δυο (2) συνώνυμα για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις : ανασυνθέσει, αδιανόητη, αναδεικνύουν
(Μονάδες 3)
7. Σε μια εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο σας να αναπτύξετε σε μια ομιλία σας (400-500 λέξεων περίπου) τη γνώμη σας για το πώς οραματίζεστε την Ενωμένη Ευρώπη του μέλλοντος σε πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο. Είναι εφικτή η συνύπαρξη ετερόκλητων λαών και πολιτισμών χωρίς να αλλοιωθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους ; Με ποιους τρόπους θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο ;
(Μονάδες 50)
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ !
Σχόλια Αναγνωστών-Επισκεπτών