spetsiotou blog Δάσκαλε … τον ήρωά μου!

                    Ανδρών δ’ εκ μεγάλων πόλις όλλυται (Η πατρίδα από τους μεγάλους άνδρες καταστρέφεται).

Δεν υποδεικνύω από πού πρέπει να αντλήσουν παραδείγματα και ιδέες οι σύγχρονοι πολιτικοί, δεκτικοί και ανεπίδεκτοι, αλλά δεν θα τους έκανε κακό, αντί να διατρέχουν κηδείες, γάμους, κανάλια και εγκαίνια να μελετήσουν λίγο και τις σημαντικές μαρτυρίες άλλων εποχών, όπως την ακόλουθη για τον Σόλωνα, ένα εκ των επτά σοφών. Τον θυμήθηκα με αφορμή μια είδηση σχετικά με την προσωποκράτηση, επειδή ήταν ο πρώτος που την πολέμησε νομοθετικά και την κατήργησε. Ο Σόλων (640 – 558 π.Χ.) καταγόταν από το πλούσιο γένος των Κοδριδών, και ήταν από τη μητέρα του συγγενής του Πεισιστράτου αλλά ο πατέρας του Εξηκεστίδης (Πλουτάρχου Βίοι, Σόλων, 1), αν και ο «οίκος» του ήταν πρώτος «κατά γένος», ανήκε στο ενδιάμεσο στρώμα των πολιτών, επειδή είχε διαθέσει την περιουσία του σε αγαθοεργίες. Έτσι ο Σόλων ήταν φτωχός, επειδή είχε μάθει από παιδί να δίνει, αντί να παίρνει, όπως συνηθιζόταν και συνηθίζεται. Τούτο, κατά τον Πλούταρχο, ανάγκασε τον Σόλωνα να επιδοθεί στο εμπόριο, (ὣρμησε νέος ὤν ἔτι πρός ἐμπορίαν) που τον ωφέλησε όχι μόνο οικονομικά, αλλά του χάρισε και πλούσιες εμπειρίες (πολυπειρίας ἓνεκα μᾶλλον καὶ ἱστορίας ἤ χρηματισμοῦ πλανηθῆναι τὸν Σόλωνα), που κι εκείνες τον βοήθησαν να αναμιχθεί στα κοινά της πόλης του. Ο Σόλων, υπήρξε σοφίας μὲν γὰρ ἦν ὁμολογουμένως ἐραστής και δικαιολογημένα ένας από τους επτά σοφούς, αφού προσωπικός του κανόνας ήταν το γηράσκειν ἀεί διδασκόμενος (Πλούταρχος, Βίοι, Σόλων, 2). Ο Ηρόδοτος μας διηγείται τον περίφημο διάλογό του με τον Κροίσο για τον «ολβιώτατο» των ανθρώπων (μηδένα προ τέλους μακάριζε). Πρότυπο ανδρός με αρετές και ικανότητες, με χαρίσματα μεγάλου πολιτικού και ποιητή. Η πολιτική του ταυτότητα διακρίνεται μέσα στην ποίησή του και προβάλλει μια ιδεολογία με αρχές και στόχους σαφείς. Γι’ αυτό και η κατανόηση των ποιημάτων του προϋποθέτει γνώση της πολιτικής ζωής του. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατάληψη της Σαλαμίνας το 596 π.Χ. από τους Αθηναίους ενθουσιάζοντας τους με τους στίχους του, ώστε να εκδιώξουν τους Μεγαρείς από το νησί, που είχε εμπορική και στρατιωτική σημασία για την Αθήνα. Αυτόν λοιπόν τον άνδρα επέλεξαν οι ευγενείς ως «διαλλακτή» με σκοπό ως νομοθέτης να επουλώσει τις πολλές κοινωνικές πληγές που αντιμετώπιζαν τα μεσαία κοινωνικά στρώματα λόγω της διεύρυνσής τους και να αποσοβήσει τους κινδύνους που πιθανόν να αντιμετώπιζαν στο μέλλον εκείνοι. Η αντικειμενικότητα του Σόλωνα, λόγω του ότι μετείχε και στις δύο κοινωνικές τάξεις, η φήμη του ως σοφού (ως έμπορος, πολλών ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω), Η ιδιότητα και το ταλέντο του ποιητή που εθεωρούντο ιερά χαρακτηριστικά, η εθνικοφροσύνη του λόγω της συμμετοχής του στην εκδίωξη των Μεγαρέων.
Σαν άρχοντας το 594/3 έλαβε εξουσιοδότηση με απόλυτη ελευθερία να ρυθμίσει τις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στους «πολλούς» και στους «ολίγους». Και παρ’ όλα αυτά δεν εγκατέστησε «τυραννίδα». Ο ίδιος έλεγε: Τυραννίδος οὐ καθηψάμην». Πέτυχε την επιβολή της «σεισάχθειας» με παράλληλη απαγόρευση των «όρων», που έστηναν οι ισχυροί στα αγροκτήματα των φτωχών, που δανείζονταν από τους πρώτους με υποθήκευση της ιδιοκτησίας τους σε γη και κυρίως της προσωπικής τους ελευθερίας. Πολλοί είχαν πουληθεί ως δούλοι, ακόμη και πέρα από την πόλη των Αθηναίων. Το έργο του Σόλωνα ως ποιητή και νομοθέτη περιλαμβάνει «νόμους» και «δημηγορίες», ελεγείες, ιάμβους και επωδούς. Από όλα αυτά τα ποιήματα μας σώθηκαν περίπου 200 στίχοι από τις ελεγείες, 20 από τροχαϊκά και 45 ιαμβικά ποιήματα. Μερικοί στίχοι, που αποδίδοντα στον Θέογνι, ανήκουν, κατά τους μελετητές, στον Σόλωνα. Που θεωρείται ως η πρόδρομη ποιητική φωνή της Αθήνας. Πιστεύει ότι ο άνθρωπος δεν έχει μόνον ιδιωτική ζωή, αλλά ως μέλος ενός κοινωνικού συνόλου μετέχει και της πολιτικής κοινότητας με τις ευθύνες που του αναλογούν. Για να υπάρχει ατομική και κοινωνική ευδαιμονία, πρέπει να διέπει τις σχέσεις των ανθρώπων ο αλληλοσεβασμός, η τάξη και η ισορροπία, που επιφέρουν την αρμονία, σαν αυτή που ορίζει τους νόμος του σύμπαντος. Ο ποιητής Σόλων είναι ο πολιτικός οραματιστής μιας δίκαιης κοινωνίας. Διδακτικός ποιητής, με απλότητα και λιτότητα σκέψης διαυγής και ειλικρινής, με γλώσσα σφριγηλή και καυστική, κατέχει περίοπτη θέση στον αρχαϊκό λυρισμό.