Τα Χριστούγεννα δεν θα μπορούσαν να αποτελούν εξαίρεση, καθώς τα κυπριακά
χριστουγεννιάτικα έθιμα είναι πανομοιότυπα με τα ελληνικά, εφόσον και οι δύο χώρες έχουν
ως επίσημη θρησκεία τον Χριστιανισμό.
Χριστούγεννα:
Για το στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου, οι παλαιότεροι έκοβαν κυπαρίσσια και πεύκα από το δάσος. Στη συνέχεια, στόλιζαν τα δέντρα αυτά με κουκουνάρια που έβαφαν σε διάφορα χρώματα. Επίσης, έβαζαν μπαλόνια και διάφορα χειροποίητα στολίδια.
Μία εβδομάδα πριν τα Χριστούγεννα, σε όλα τα σπίτια φτιάχνονται τα χριστουγεννιάτικα γλυκά, όπως τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδες, τα σοκολατάκια.
Την Παραμονή των Χριστουγέννων όλες οι νοικοκυρές ζυμώνουν και ψήνουν χριστόψωμα που στην κυπριακή διάλεκτο λέγονται «πίττες», «κουλλούρκα», «δακτυλιές» και «γρισταρκές» ανάλογα με το σχήμα και το ψήσιμό τους. Όλα αυτά τα είδη ψωμιού λέγονται σισαμωτά, γιατί είναι σκεπασμένα με σισάμι.
Το χριστουγεννιάτικο τραπέζι είναι πάντα γιορτινό και μαζεύεται όλη η οικογένεια. Στο τραπέζι είναι απαραίτητη η γεμιστή γαλοπούλα και η σούπα αυγολέμονο.
ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ
Ακόμα ένα πανομοιότυπο έθιμο της Κύπρου με της Ελλάδας. Την Παραμονή της
Πρωτοχρονιάς όλες οι οικογένειες στρώνουν το τραπέζι στο οποίο θα <<φιλοξενήσουν>> τον
Αϊ-Βασίλη. Πάνω στο τραπέζι τοποθετούνται η βασιλόπιτα, ένα αναμμένο κερί, ένα ποτήρι
κρασί και το πορτοφόλι του πατέρα για να έρθει ο Άγιος, να πίει και να τα ευλογήσει. Ένα
άλλο έθιμο το οποίο καταφέρνει και διασώζεται μέχρι τις μέρες μας είναι το έθιμο της ελιάς.
Όλη η οικογένεια μαζεύεται γύρω από το τζάκι και ρίχνουν φύλλα χλωρής ελιάς στη φωτιά
για να μαντέψουν αν κάποια πρόσωπα τους αγαπούν. Την που ρίχνουν τα φύλλα λένε: <<
Αϊ-Βασίλη βασιλιά, δείξε τζιαι φανέρωσε αν μ’ αγαπά ο …..>>. Αν το φύλλο πεταχτεί με κρότο
τότε σημαίνει ότι το πρόσωπο που σκέφτηκαν όντως τους αγαπάει. Αν δεν ακουστεί κρότος
και η ελιά καεί, τότε συμβαίνει το αντίθετο.
ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ
Μόλις τελειώσει η λειτουργία, οι οικογένειες επιστρέφουν στα σπίτια τους, όπου κόβουν την
πατροπαράδοτη, στην Ελλάδα και Κύπρο, βασιλόπιτα. Το πρώτο κομμάτι προσφέρεται στον
Χριστό, το δεύτερο στους φτωχούς, το τρίτο στο νοικοκύρη και τα υπόλοιπα μοιράζονται στα
υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Όποιος βρει το κρυμμένο φλουρί στο κομμάτι του, τότε αυτός
θα είναι τυχερός όλη την χρονιά.
Φώτα:
Την ημέρα των Φώτων όλος ο κόσμος πηγαίνει στην εκκλησία για να παρακολουθήσει τη Βάπτιση του Χριστού. Στην εκκλησία ο κόσμος πίνει από το αγιασμένο νερό, το δρόσο. Την ίδια μέρα σε όλες τις παραλιακές πόλεις ο ιερέας ρίχνει μέσα στη θάλασσα το σταυρό για να αγιαστούν τα νερά και οι πιο καλοί κολυμβητές βουτούν στα κρύα νεράγια να τον πάρουν.
Την ημέρα των Φώτων τα παιδιά γυρίζουν στις γειτονιές και στους συγγενείς τους και τους λένε ένα τραγούδι με σκοπό να πάρουν χρήματα: «Καλημέρα και τα Φώτα και την Πουλουστρίνα πρώτα»
Το γλύκισμα της ημέρας των Φώτων, που ετοιμάζουν οι νοικοκυρές είναι τα ξεροτήγανα (τύπος λουκουμάδων). Κατά το έθιμο, τα παιδιά όχι μόνο τρώνε αλλά ρίχνουν και στη στέγη του σπιτιού ξεροτήγανα μαζί με κομματάκια λουκάνικου για να τα φάνε οι καλικάντζαροι και να φύγουν. Την ίδια ώρα, τραγουδούν το ακόλουθο ποίημα:
«Τιτσίν τιτσίν λουκάνικο
μασιαίρι μαυρομάνικο,
κομμάτι ξεροτήανο
να φάτε τζιαι να φύετε»
Για τα Φώτα ο λαός πιστεύει πως είναι η μέρα που φεύγουν οριστικά οι καλικάντζαροι, γιατί φοβούνται την αγιαστούρα του παπά. Ο τρόμος τους αρχίζει από την Παραμονή των Φώτων που γίνεται ο μικρός αγιασμός των παπάδων. Γι αυτό και το έθιμο του λαού λέει:
«Στις πέντε του Γενάρη
Φεύγουν οι καλικαντζάροι»
Αλλά ο μεγάλος τους τρόμος είναι τα Φώτα. Εκείνα τους διώχνουν ολότελα.
Φεύγουν τότε λέγοντας:
«Φεύγετε να φεύγουμε
κι έφτασε ο τουρλόπαπας
με την αγιαστούρα του
και με τη βρεχτούρα του…»
Πηγή:http://www.kypros74.gr/kypros/kypros-paradosi-ethima/kypros-ithi-ethima-kyprou
ΟΙ ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΙ
Το έθιμο αυτό συναντάται και στις δύο χώρες. Οι καλικάντζαροι, που <<όλο τον χρόνο
πελεκούν με τα τσεκούρια τους, τους στύλους ή σε άλλη εκδοχή του εθίμου, το δέντρο που
στηρίζει τη γη>> από την παραμονή των Χριστουγέννων έως τα Θεοφάνεια ανεβαίνουν στη
γη. Οι δαίμονες-Καλικάντζαροι ταυτίζονται με τις δαιμονικές Κήρες των αρχαίων, είναι δηλαδή
μαύροι, άσχημοι, με κόκκινα μάτια και τριχωτό σώμα. Στην Κύπρο ονομάζονται Πλανήταροι.
Εκεί φτιάχνουν τα ξεροτήγανα για να τους καλοπιάσουν, όπως είδαμε σε προηγούμενο
έθιμο. Αρχηγός είναι ο Μαντρακούκος, ο οποίος είναι κουτσός, άγριος και ο πιο επικίνδυνος
από όλους. Έπειτα ακολουθεί ο Μαγάρας, με την μεγάλη του κοιλιά, ο οποίος μαγαρίζει όλα
τα φαγητά αλλά και τα γλυκά. Επίσης έρχεται ο Κωλοβελόνης, που είναι αδύνατος και
περνάει από κλειδαρότρυπες και χαραμάδες. Άλλος ένας είναι ο Κοψαχείλης με μεγάλα
κοφτερά δόντια. Κανένας δεν μοιάζει με τον άλλο και ο καθένας έχει το δικό του μοναδικό
κουσούρι. Οι καλικάντζαροι δεν μπορούν να ολοκληρόσουν καμία δουλειά κι όλα τα αφήνουν
στη μέση, γι’ αυτό το λόγο δεν μπορούν να βλάψουν τους ανθρώπους, αν και είναι μεγάλη
τους επιθυμία.
Πηγή:http://anthinearchou2000.blogspot.com/