Παγκύπριο Πρωτάθλημα Α΄ Κατηγορίας, γνωστό και ως Πρωτάθλημα Cyta λόγω της υφιστάμενης χορηγίας του από τη Cyta,[1][2] είναι το κορυφαίο πρωτάθλημα στο σύστημα ποδοσφαιρικών πρωταθλημάτων ανδρών Κύπρου. Διοργανώνεται από την Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (Κ.Ο.Π.). Από το πρωτάθλημα αυτό ανακηρύσσεται ο πρωταθλητής Κύπρου και καθορίζονται οι ομάδες που θα συμμετάσχουν στις ευρωπαϊκές διασυλλογικές διοργανώσεις ποδοσφαίρου της UEFA (Τσάμπιονς Λιγκ, Γιουρόπα Κόνφερενς Λιγκ).
Πολυνίκης της διοργάνωσης είναι ο ΑΠΟΕΛ με 28 κατακτήσεις.
Ιστορικά στοιχεία
Το πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας ξεκίνησε το 1934, παράλληλα με την ίδρυση της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου.[3][4] Είχε προηγηθεί η διεξαγωγή τριών ανεπίσημων πρωταθλημάτων, γνωστά ως πρωταθλήματα πόλεων, με διοργανωτές μια από τις συμμετέχουσες ομάδες.[5] Από το 1934 το πρωτάθλημα διεξάγεται συνεχώς με μοναδικές εξαιρέσεις:
- Το διάστημα 1941 έως 1944 όταν το πρωτάθλημα δεν διεξήχθη λόγω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πολλοί Κύπριοι κατετάγησαν εθελοντικά στον ελληνικό και αγγλικό στρατό, ενώ σχηματίστηκε και κυπριακό σύνταγμα. Τα πλείστα σωματεία ανέλαβαν εθνικό έργο συγκεντρώνοντας χρήματα και ρουχισμό τα οποία αποστέλλονταν στην Ελλάδαπρος αρωγής του ελληνικού λαού και στρατού. Επιπλέον, πολλοί Έλληνες πρόσφυγες κατέφυγαν στην Κύπρου. Λόγω των πολεμικών συνθηκών που επικρατούσαν η ΚΟΠ αποφάσισε να διακόψει όλες τις διοργανώσεις της.[6][7]
- Την περίοδο 1958-59 όταν το πρωτάθλημα δεν διεξήχθη λόγω της έκρυθμης κατάστασης στην Κύπρο ως αποτέλεσμα του αγώνα της ΕΟΚΑ.[8][9]
Επιπλέον, την περίοδο 1963-64 το πρωτάθλημα διακόπηκε λόγω των δικοινοτικών διαταραχών[10] και την περίοδο 2019-20 το πρωτάθλημα διακόπηκε λόγω της πανδημίας του κορονοϊού στην Κύπρο.[11][12]
Οι ομάδες της Α΄ κατηγορίας συμμετέχουν ανελλιπώς στη διοργάνωση του Κυπέλλου Κύπρου, έχοντας κατακτήσει όλα τα τρόπαια.
Από το 1963 έως και σήμερα η πρωταθλήτρια ομάδα συμμετέχει στο Κύπελλο Πρωταθλητριών ομάδων Ευρώπης/ΟΥΕΦΑ Τσάμπιονς Λιγκ της επόμενης περιόδου (με εξαίρεση την περίοδο 1974-75 λόγω της τουρκικής εισβολής[13][14] και τις περιόδους 1994-95 και 1996-97 λόγω χαμηλής βαθμολογίας της Κύπρου[15][16]). Από το 1971 έως το 2020 η ομάδα ή οι ομάδες που κατατάσσονταν μετά την πρωταθλήτρια ομάδα συμμετείχαν στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ/ΟΥΕΦΑ Γιουρόπα Λιγκ[17][18] (με εξαίρεση την περίοδο 1974-75 λόγω της τουρκικής εισβολής[13][14]). Από το 2021 οι ομάδες αυτές συμμετέχουν στο Γιουρόπα Κόνφερενς Λιγκ. Επιπλέον, από το 1995 έως το 2008 (με εξαίρεση το 1999) μία ή δύο ομάδες του πρωταθλήματος συμμετείχαν στο Κύπελλο Ιντερτότο ΟΥΕΦΑ.
Το 1967 ξεκίνησε ο θεσμός της συμμετοχής κυπριακών ομάδων στο ελληνικό πρωτάθλημα, μέσα από τον οποίο ο εκάστοτε πρωταθλητής Κύπρου εξασφάλιζε τη συμμετοχή του στην Α΄ Εθνική Ελλάδας για την επόμενη περίοδο, εκτός και αν πρωταθλήτρια της περασμένης περιόδου εξασφάλιζε την παραμονή της.[19][20][21][22] Ο θεσμός τερματίστηκε το 1974 μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.[22]
Δομή
Η δομή του πρωταθλήματος έχει διαφοροποιηθεί στην πορεία των ετών.
- Από την περίοδο 1934-35έως και την περίοδο 1993-94 και από την περίοδο 1995-96 έως και την περίοδο 2006-07 διεξάγονταν δύο γύροι, όπου η κάθε ομάδα αντιμετώπιζε όλες τις υπόλοιπες ομάδες εντός και εκτός έδρας.
- Την περίοδο 1994-95το πρωτάθλημα διεξήχθη σε τρεις γύρους. Στους πρώτους δύο γύρους κάθε ομάδα αντιμετώπιζε όλες τις υπόλοιπες ομάδες εντός και εκτός έδρας. Στον τρίτο γύρο κάθε ομάδα αντιμετώπισε όλες τις υπόλοιπες ομάδες, με τη γηπεδούχο ομάδα να καθορίζεται από τη βαθμολογική κατάταξη των ομάδων στο τέλος του δεύτερου γύρου.
- Από την περίοδο 2007-08έως και την περίοδο 2012-13 το πρωτάθλημα διεξαγόταν σε δύο φάσεις. Στην Α΄ φάση διεξάγονταν δύο γύροι όπου η κάθε ομάδα αντιμετώπιζε όλες τις υπόλοιπες ομάδες εντός και εκτός έδρας. Μετά την ολοκλήρωση της Α΄ φάσης οι δύο τελευταίες ομάδες διαβαθμίζονταν αυτόματα στη Β΄ κατηγορία ενώ οι υπόλοιπες δώδεκα ομάδα χωρίζονταν σε 3 ομίλους ανάλογα με τη θέση τους στο βαθμολογικό πίνακα, δίνοντας αγώνες κατάταξης. Οι ομάδες αναμετριόνταν αναμεταξύ τους από δύο φορές, μία εντός και μία εκτός έδρας. Στους ομίλους μεταφέρονταν τα αποτελέσματα, οι βαθμοί και τα τέρματα της Α΄ φάσης. Οι ομάδες στις θέσεις 1 έως 4 διαγωνίζονταν στον Α΄ όμιλο για την κατάκτηση του πρωταθλήματος και τις θέσεις που οδηγούσαν στις διοργανώσεις της UEFA. Στο Β΄ όμιλο διαγωνίζονταν οι ομάδες στις θέσεις 5 έως 8. Στο Γ΄ όμιλο διαγωνίζονταν οι ομάδες στις θέσεις 9 έως 12, με στόχο την αποφυγή της τελευταίας θέσης που οδηγούσε σε υποβιβασμός.
- Τις περιόδους 2013-14, 2015-16, 2016-17και 2017-18 το πρωτάθλημα διεξαγόταν και πάλι σε δύο φάσεις αλλά στη Β΄ φάση οι ομάδες χωρίζονται σε δύο ομίλους. Στην Α΄ φάση διεξάγονταν δύο γύροι όπου η κάθε ομάδα αντιμετώπιζε όλες τις υπόλοιπες ομάδες εντός και εκτός έδρας. Μετά την ολοκλήρωση της Α΄ φάσης οι δύο τελευταίες ομάδες διαβαθμίζονταν αυτόματα στη Β΄ κατηγορία ενώ οι υπόλοιπες δώδεκα ομάδα χωρίζονταν σε 2 ομίλους ανάλογα με τη θέση τους στο βαθμολογικό πίνακα, δίνοντας αγώνες κατάταξης. Οι ομάδες αναμετρούνταν αναμεταξύ τους από δύο φορές, μία εντός και μία εκτός έδρας. Στους ομίλους μεταφέρονταν τα αποτελέσματα, οι βαθμοί και τα τέρματα της Α΄ φάσης. Οι ομάδες στις θέσεις 1 έως 6 διαγωνίζονταν στον Α΄ όμιλο για την κατάκτηση του πρωταθλήματος και τις θέσεις που οδηγούσαν στις διοργανώσεις της UEFA. Στο Β΄ όμιλο διαγωνίζονταν οι ομάδες στις θέσεις 7 έως 12, με στόχο την αποφυγή της τελευταίας θέσης που οδηγεί σε υποβιβασμό. Το ίδιο σύστημα εφαρμόζεται και την περίοδο 2020-21.
- Την περίοδο 2014-15οι ομάδες στη Β΄ φάση χωρίζονταν και πάλι σε δύο ομίλους των έξι ομάδων αλλά επειδή οι ομάδες που συμμετείχαν στο πρωτάθλημα ήταν 12 αντί 14, δεν υποβιβάστηκε καμία ομάδα στο τέλος της Α΄ φάσης. Το ίδιο σύστημα εφαρμόστηκε και τις περιόδους 2018-19 και 2019-20.
- Την περίοδο 2020-21οι ομάδες στη Β΄ φάση χωρίζονταν σε δύο ομίλους: ο Α΄ όμιλος με 6 ομάδες και ο Β΄ όμιλος με 8 ομάδες. Στο τέλος της Α΄ φάσης δεν είχε υποβιβαστεί καμιά ομάδα.
Σύστημα βαθμολογίας
Το σύστημα βαθμολογίας του πρωταθλήματος άλλαξε τρεις φορές:
- Από την περίοδο 1934-35έως και την περίοδο 1959-60 η νίκη βαθμολογείτο με 2 βαθμούς, η ισοπαλία με 1 βαθμό και η ήττα με 0 βαθμούς.[23]
- Από την περίοδο 1960-61έως και την περίοδο 1969-70 η νίκη βαθμολογείτο με 3 βαθμούς, η ισοπαλία με 2 βαθμούς και η ήττα με 1 βαθμό.[23]
- Από την περίοδο 1970-71έως και την περίοδο 1990-91 η νίκη βαθμολογείτο με 2 βαθμούς, η ισοπαλία με 1 βαθμό και η ήττα με 0 βαθμούς.[24]
- Από την περίοδο 1991-92έως και σήμερα η νίκη βαθμολογείτο με 3 βαθμούς, η ισοπαλία με 1 βαθμό και η ήττα με 0 βαθμούς.[25]
Κριτήρια κατάταξης
Τα κριτήρια κατάταξης σε περίπτωση ισοβαθμίας δύο ή περισσότερων ομάδων διαφοροποιήθηκαν στην πορεία του χρόνου. Στα πρώτα χρόνια ύπαρξης του θεσμού σε περίπτωση ισοβαθμίας ίσχυε η διαφορά τερμάτων (η διαφορά των γκολ που επιτυγχάνει μια ομάδα με τα γκολ που δέχεται). Η ομάδα με την υψηλότερη διαφορά τερμάτων υπερίσχυε. Το πρωτάθλημα της περιόδου 1936-37 κρίθηκε με βάση το κριτήριο της διαφοράς τερμάτων.
Ακολούθως, αν δύο ομάδες ισοβαθμούσαν στην πρώτη θέση έδιναν αγώνες μπαράζ για την ανάδειξη του πρωταθλητή. Αυτό συνέβη τις περιόδους 1940-41 και 1944-45.
Από την περίοδο 1955-56 το κριτήριο σε περίπτωση ισοβαθμίας αποτελούσε η αναλογία τερμάτων. Η αναλογία τερμάτων προέκυπτε από το γινόμενο των γκολ κατά επί 100, διαιρεμένου με τον αριθμό των γκολ υπέρ. Η ομάδα με το μικρότερο αποτέλεσμα είχε την καλύτερη αναλογία τερμάτων.[26][27] Με βάση το κριτήριο αυτό κρίθηκε το πρωτάθλημα τις περιόδους 1966-67, 1968-69 και 1969-70.
Στη συνέχεια το κριτήριο σε περίπτωση ισοβαθμίας ήταν η διαφορά τερμάτων. Σε περίπτωση που δύο ομάδες είχαν την ίδια διαφορά τερμάτων, υπερίσχυε η ομάδα με την καλύτερη επίθεση. Το κριτήριο αυτό ίσχυε μέχρι και την περίοδο 2005-06.
Από την περίοδο 2006-07 τα κριτήρια σε περίπτωση ισοβαθμίας λαμβάνουν υπόψη πρώτιστα τους μεταξύ των ισόβαθμων ομάδων αγώνες. Πρώτο κριτήριο αποτελούν οι βαθμοί από τα μεταξύ των ισόβαθμων ομάδων παιχνίδια. Υπερισχύει η ομάδα με τους περισσότερους βαθμούς. Αν οι δύο ομάδες έχουν κερδίσει τους ίδιους βαθμούς στα μεταξύ τους παιχνίδια υπερισχύει η ομάδα με τη μεγαλύτερη διαφορά τερμάτων στα μεταξύ των ισόβαθμων ομάδων παιχνίδια. Αν η διαφορά τερμάτων στα μεταξύ τους παιχνίδια είναι η ίδια, υπερισχύει η ομάδα με την καλύτερη επίθεση στα μεταξύ των ισόβαθμων ομάδων παιχνίδια (αυτή που πέτυχε τα περισσότερα γκολ). Αν και οι δύο ομάδες έχουν πετύχει τον ίδιο αριθμό γκολ, υπερισχύει η ομάδα με την καλύτερη εκτός έδρας επίθεση στα μεταξύ των ισόβαθμων ομάδων παιχνίδια. Αν εξακολουθεί να υπάρχει ισοβαθμία υπερισχύει η ομάδα με την μεγαλύτερη διαφορά τερμάτων στο πρωτάθλημα και αν εξακολουθεί να υπάρχει ισοβαθμία υπερισχύει η ομάδα με την καλύτερη επίθεση.[28][29]
Τηλεοπτική μετάδοση
Μέχρι το 1991 ο μοναδικός τηλεοπτικός σταθμός στην Κύπρο ήταν το ΡΙΚ, το οποίο μπορούσε να λαμβάνει πλάνα από αγώνες για να μεταδίδει στα δελτία ειδήσεων και στις αθλητικές εκπομπές του. Η πρακτική αυτή συνεχίστηκε και μετά το 1991 και από τα υπόλοιπα τηλεοπτικά κανάλια που εμφανίστηκαν στην Κύπρο, τα οποία μπορούσαν ελεύθερα να λαμβάνουν πλάνα από τους ποδοσφαιρικούς αγώνες. Ωστόσο, το 1995 η ΚΟΠ αποφάσισε την πώληση των πακέτων στιγμιοτύπων. Οι ελεύθεροι τηλεοπτικοί σταθμοί αρνήθηκαν να υποβάλουν προσφορά καθώς θεωρούσαν ότι ήταν δικαίωμά τους να μεταδίδουν στιγμιότυπα δωρεάν.[30]
Μετά την εξέλιξη αυτή η ΚΟΠ πώλησε τα τηλεοπτικά δικαιώματα του κυπριακού ποδοσφαίρου στη Lumiere η οποία μετέδιδε τα στιγμιότυπα μέσω του συνδρομητικού καναλιού της LTV. Παράλληλα μεταπωλούσε τα στιγμιότυπα στα ελεύθερα τηλεοπτικά κανάλια. Σύντομα, η Lumiere συμφώνησε με την ΚΟΠ για τη ζωντανή μετάδοση ποδοσφαιρικών παιχνιδιών μέσω της LTV. Τα έσοδα της συμφωνίας ΚΟΠ-Lumiere διαμοιράζονταν στις ομάδες της Α΄ κατηγορίας. Αρχικά μεταδιδόταν μόνο ένας αγώνας κάθε αγωνιστική, αυτός που θεωρείτο ο σημαντικότερος. Η διεξαγωγή του αγώνα ήταν Σάββατο βράδυ.[30]
Στα επόμενα χρόνια οι ομάδες κατοχύρωσαν τα τηλεοπτικά τους δικαιώματα και ακολούθως απεμπλάκησαν από την κεντρική διαχείριση, πουλώντας ξεχωριστά τα τηλεοπτικά τους δικαιώματα. Πλέον όλοι οι αγώνες είναι τηλεοπτικοί. Η LTV αποτελούσε ένα από τους σημαντικότερους μεταδότες των ποδοσφαιρικών αγώνων έως το 2014 που έκλεισε λόγω οικονομικών προβλημάτων. Λίγο πιο πριν συμφωνίες με τις ομάδες για μετάδοση των τηλεοπτικών τους αγώνων έκαναν οι συνδρομητικές πλατφόρμες CytaVision και Primetel, οι οποίες παραμένουν οι μοναδικοί μεταδότες των παιχνιδιών του κυπριακού ποδοσφαίρου.[30] Από την περίοδο 2019-20 μεταδίδει αγώνες και η Cablenet.[31][32][33]
Το 2020 οι τρεις τηλεοπτικές πλατφόρμες (CytaVision, Primetel και Cablenet) συμφώνησαν όπως μεταδίδουν όλες τους αγώνες των ομάδων της Α΄ κατηγορίας.[34][35]
Τρέχον πρωτάθλημα (2021-22) Δομή
Στο πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας 2021-22 συμμετέχουν 12 ομάδες. Θα διεξαχθεί σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση, όλες οι ομάδες θα αναμετρηθούν αναμεταξύ τους από δύο φορές, μία εντός και μία εκτός έδρας. Μετά την ολοκλήρωση των 22 αγωνιστικών (Α΄ φάση), οι ομάδες θα χωριστούν σε 2 ομίλους (ανάλογα με τη θέση τους) και θα δώσουν αγώνες κατάταξης (Β΄ φάση). Στους αγώνες θα μεταφερθούν τα αποτελέσματα, οι βαθμοί και τα τέρματα της Α΄ φάσης. Οι ομάδες στις θέσεις 1-6 θα διαγωνιστούν για την κατάκτηση του πρωταθλήματος και τις θέσεις που οδηγούν στα πρωταθλήματα Ευρώπης. Οι ομάδες θα αναμετρηθούν αναμεταξύ τους από δύο φορές, μία εντός και μία εκτός έδρας. Πρωταθλήτρια θα ανακηρυχθεί η ομάδα που θα συγκεντρώσει τους περισσότερους βαθμούς. Η πρωταθλήτρια ομάδα και η ομάδα που θα τερματίσει στη δεύτερη θέση εξασφαλίζει τη συμμετοχή της στο ΟΥΕΦΑ Τσάμπιονς Λιγκ 2022–23. Επιπλέον, οι ομάδες που τερματίζουν στην τρίτη και τέταρτη θέση εξασφαλίζουν τη συμμετοχή τους στο ΟΥΕΦΑ Κόνφερενς Λιγκ 2022-23. Η νικήτρια ομάδα του Κυπέλλου Κύπρου εξασφαλίζει θέση στο ΟΥΕΦΑ Γιουρόπα Λιγκ 2022-23. Σε περίπτωση που η κυπελλούχος ομάδα έχει εξασφαλίσει ήδη συμμετοχή σε ευρωπαϊκή διοργάνωση μέσω του πρωταθλήματος, στο ΟΥΕΦΑ Γιουρόπα Λιγκ συμμετέχει και η πέμπτη ομάδα του βαθμολογικού πίνακα.
Οι ομάδες στις θέσεις 7 έως 12 θα αναμετρηθούν αναμεταξύ τους από δύο φορές, μία εντός και μία εκτός έδρας. Οι δύο τελευταίες ομάδες θα υποβιβαστούν στη Β΄ κατηγορία 2022-23.
Ομάδες
Οι ομάδες που συμμετέχουν στο πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας 2021-22 είναι:[33]
| · ΑΕΚ Λάρνακας | · Δόξα Κατωκοπιάς
· Πάφος FC |
Οι πρωταθλήτριες ομάδες
Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι πρωταθλήτριες ομάδες κάθε περιόδου.[36][37]
Κατακτήσεις ανά ομάδα
Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τις συνολικές κατακτήσεις πρωταθλήματος A΄ κατηγορίας ανά ομάδα.[37]
| Ομάδα | Πρωταθλήματα | Περίοδοι |
| ΑΠΟΕΛ Λευκωσίας | 28 | 1936, 1937, 1938, 1939, 1940, 1947, 1948, 1949, 1952, 1965, |
| Ομόνοια Λευκωσίας | 21 | 1961, 1966, 1972, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1981,
1982, 1983, 1984, 1985, 1987, 1989, 1993, 2001, 2003, 2010, 2021 |
| Ανόρθωση Αμμοχώστου | 13 | 1950, 1957, 1958, 1960, 1962, 1963, 1995, 1997, 1998, 1999, 2000, 2005, 2008 |
| ΑΕΛ Λεμεσού | 6 | 1941, 1953, 1955, 1956, 1968, 2012 |
| Απόλλων Λεμεσού | 3 | 1991, 1994, 2006 |
| ΕΠΑ Λάρνακας | 3 | 1945, 1946, 1970 |
| Ολυμπιακός Λευκωσίας | 3 | 1967, 1969, 1971 |
| Πεζοπορικός Λάρνακας | 2 | 1954, 1988 |
| Ένωσις Νέων Τραστ | 1 | 1935 |
| Τσετίν Καγιά Λευκωσίας | 1 | 1951 |
Αριθμός ομάδων, συμμετοχή στις διοργανώσεις της UEFA και υποβιβασμός ανά περίοδο
Ο αριθμός των ομάδων που συμμετείχαν στο πρωτάθλημα δεν ήταν σταθερός. Επιπλέον, διαφοροποιούταν και ο αριθμός των ομάδων που υποβιβάζονταν κάθε περίοδο. Ο πρώτος υποβιβασμός πραγματοποιήθηκε την περίοδο 1954-55.
Το 1962 η ΚΟΠ γίνεται μέλος της UEFA και έτσι οι ομάδες της μπορούσαν να συμμετάσχουν στις διοργανώσεις της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας.[18] Ο αριθμός των ομάδων που κέρδιζαν συμμετοχή στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις (Κύπελλο Πρωταθλητριών ομάδων Ευρώπης/ΟΥΕΦΑ Τσάμπιονς Λιγκ, Κύπελλο ΟΥΕΦΑ/ΟΥΕΦΑ Γιουρόπα Λιγκ, Γιουρόπα Κόνφερενς Λιγκ, Κύπελλο Ιντερτότο ΟΥΕΦΑ) άλλαζε στην πορεία των ετών.
Σημείωση: Σε όλες τις περιόδους από το 1963 και μετά η Κύπρος εκπροσωπήθηκε με μια ακόμη ομάδα στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, τη νικήτρια του κυπέλλου Κύπρου. Από την περίοδο 1962-63 έως και την περίοδο 1997-98 η κυπελλούχος Κύπρου εξασφάλιζε συμμετοχή στο Κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης.[18][38] Από την περίοδο 1997-98 έως και την περίοδο 2007-08 η κυπελλούχος Κύπρου εξασφάλιζε συμμετοχή στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ ενώ από την περίοδο 2008-09 έως και την περίοδο 2020-21 η κυπελλούχος Κύπρου εξασφάλιζε συμμετοχή στο ΟΥΕΦΑ Γιουρόπα Λιγκ.[39][40] Από την περίοδο 2021-22 η κυπελλούχος Κύπρου εξασφαλίζει συμμετοχή στο ΟΥΕΦΑ Γιουρόπα Κόνφερενς Λιγκ.
1 Η τελευταία ομάδα έδωσε αγώνες μπαράζ με την πρωταθλήτρια Β΄ κατηγορίας για συμμετοχή στο επόμενο πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας, μέσα από τους οποίους αναδείχθηκε νικήτρια και συνέχισε στην Α΄ κατηγορία.
2 Οι δύο τελευταίες ομάδες έδωσαν αγώνες μπαράζ με την πρωταθλήτρια Β΄ κατηγορίας με τη νικήτρια να παραμένει στην Α΄ κατηγορία. Νικήτρια αναδείχθηκε μία από τις 2 ομάδες της Α΄ κατηγορίας και έτσι μόνο μια ομάδα υποβιβάστηκε από την Α΄ κατηγορία.
3 Η 12η ομάδα του πρωταθλήματος έδινε αγώνες μπαράζ με τη 3η ομάδα της Β΄ κατηγορίας, μέσα από τους οποίους αναδείχθηκε νικήτρια και συνέχισε στην Α΄ κατηγορία.
4 Η 11η ομάδα του πρωταθλήματος έδωσε αγώνες μπαράζ με τη 2η ομάδα της Β΄ κατηγορίας, μέσα από τους οποίους αναδείχθηκε νικήτρια και συνέχισε στην Α΄ κατηγορία.
5 Η 11η ομάδα του πρωταθλήματος έδωσε αγώνες μπαράζ με την 4η ομάδα της Β΄ κατηγορίας, μέσα από τους οποίους αναδείχθηκε νικήτρια και συνέχισε στην Α΄ κατηγορία.
6 Το πρωτάθλημα διεκόπηκε λόγω της Πανδημίας του κορονοϊού στην Κύπρο το 2020. Δεν υποβιβάστηκε καμία ομάδα. Στο Τσάμπιονς Λιγκ συμμετείχε η ομάδα που ήταν στην πρώτη θέση όταν έγινε η διακοπή. Στο Γιουρόπα Λιγκ συμμετείχε η δεύτερη και η τρίτη ομάδα του βαθμολογικού πίνακα όταν έγινε η διακοπή, αλλά και η τέταρτη ομάδα, αφού διεκόπηκε και το Κύπελλο Κύπρου και έτσι η συμμετοχή καθορίστηκε μέσω του πρωταθλήματος.[11][12]
Συμμετοχές ανά ομάδα
Στην Α΄ κατηγορία έχουν συμμετάσχει 43 διαφορετικές ομάδες. Καμία ομάδα δεν συμμετείχε σε όλα τα πρωταθλήματα (83 συνολικά, συμπεριλαμβανομένου της περιόδου 2021-22) για διάφορους λόγους (συμμετοχή στο ελληνικό πρωτάθλημα, υποβιβασμός στη Β΄ κατηγορία, διάλυση και ενοποίηση ομάδων, αποχώρηση από την ΚΟΠ).
Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τον αριθμό συμμετοχών κάθε ομάδας. Σύμφωνα με την Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου, η περίοδος 1963-64 όπου το πρωτάθλημα που διακόπηκε στα αρχικά στάδια δεν καταμετράται στα επίσημα πρωτάθλημα ενώ η περίοδος 2020-21, στην οποία το πρωτάθλημα διακόπηκε στα τελικά στάδια, καταμετράται στα επίσημα πρωταθλήματα. Ως εκ τούτου, στον πίνακα περιλαμβάνονται οι συμμετοχές της περιόδου 2020-21 και δεν περιλαμβάνονται οι συμμετοχές της περιόδου 1963-64).[41]
Πρωτάθλημα ή κατάσταση για την περίοδο 2021–22:
| Α΄ κατηγορία (12) | |
| Β΄ κατηγορία (10) | |
| Γ΄ κατηγορία (3) | |
| Επίλεκτη ΣΤΟΚ (1) | |
| Συμμετοχή σε πρωταθλήματα εκτός ΚΟΠ (2) | |
| Η ομάδα δεν υπάρχει (12) |
Συνολικές κατακτήσεις τροπαίων ανά ομάδα
Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τις συνολικές κατακτήσεις των σημαντικότερων τροπαίων (πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας, Κύπελλο Κύπρου, Super Cup) στο κυπριακό ποδόσφαιρο.
| Ομάδα | Τρόπαια | Πρωταθλήματα | Κύπελλα | Ασπίδες |
| ΑΠΟΕΛ Λευκωσίας | 63 | 28 | 21 | 14 |
| Ομόνοια Λευκωσίας | 52 | 21 | 14 | 17 |
| Ανόρθωση Αμμοχώστου | 31 | 13 | 11 | 7 |
| ΑΕΛ Λεμεσού | 17 | 6 | 7 | 4 |
| Απόλλων Λεμεσού | 15 | 3 | 9 | 3 |
| ΕΠΑ Λάρνακας | 9 | 3 | 5 | 1 |
| Τσετίν Καγιά Λευκωσίας | 6 | 1 | 2 | 3 |
| Ολυμπιακός Λευκωσίας | 5 | 3 | 1 | 1 |
| Ένωσις Νέων Τραστ | 4 | 1 | 3 | – |
| Πεζοπορικός Λάρνακας | 3 | 2 | 1 | – |
| ΑΕΚ Λάρνακας | 3 | – | 2 | 1 |
| Νέα Σαλαμίνα Αμμοχώστου | 2 | – | 1 | 1 |
| ΑΠΟΠ Κινύρας Πέγειας | 1 | – | 1 | – |
| Ερμής Αραδίππου | 1 | – | – | 1 |
Νταμπλούχοι
Μέχρι στιγμής 5 ομάδες έχουν καταφέρει νταμπλ στο κυπριακό ποδόσφαιρο, δηλαδή να κατακτήσουν στην ίδια ποδοσφαιρική περίοδο πρωτάθλημα και κύπελλο. Αυτό συνέβη σε 16 περιόδους. Το ρεκόρ κατέχει ο ΑΠΟΕΛ με 6 νταμπλ.
| Ομάδα | Νταμπλ | Περίοδοι |
| ΑΠΟΕΛ Λευκωσίας | 6 | 1936-37, 1946-47, 1972-73, 1995-96, 2013-14, 2014-15 |
| Ομόνοια Λευκωσίας | 5 | 1971-72, 1973-74, 1980-81, 1981-82, 1982-83 |
| ΕΠΑ Λάρνακας | 2 | 1944-45, 1945-46 |
| Ανόρθωση Αμμοχώστου | 2 | 1961-62, 1997-98 |
| Ένωσις Νέων Τραστ | 1 | 1934-35 |
Κατάκτηση πρωταθλήματος, κυπέλλου και super cup
Μόνο σε τέσσερις ποδοσφαιρικές περιόδους μια ομάδα κατάφερε να κατακτήσει την ίδια ποδοσφαιρική περίοδο το πρωτάθλημα, το κύπελλο και το Super Cup. Στις τρεις περιπτώσεις η ομάδα αυτή ήταν η Ομόνοια και ήταν συνεχόμενες.[42] Μία φορά κατάφερε το επίτευγμα αυτό και ο ΑΠΟΕΛ.
| Ομάδα | Τρεμπλ | Περίοδος |
| Ομόνοια Λευκωσίας | 3 | 1980-81, 1981-82, 1982-83 |
| ΑΠΟΕΛ Λευκωσίας | 1 | 2013-14 |
Χορηγίες
Από την περίοδο 2007-2008 έως και την περίοδο 2011-2012,[2] κύριος χορηγός της διοργάνωσης ήταν η Marfin Laiki Bank,[45] δίνοντας την επωνυμία «Πρωτάθλημα Marfin Laiki Α΄ Κατηγορίας», η οποία άλλαξε την περίοδο 2011-2012 σε «Πρωτάθλημα Λαϊκής Τράπεζας». Από το 2016 κύριος χορηγός της διοργάνωσης είναι η Cyta και έτσι η διοργάνωση ονομάζεται «Πρωτάθλημα Cyta».[1][45][46][47]
Παραπομπές
- ↑ Άλμα πάνω, στο:1,01,1 SigmaliveSports (3 Φεβρουαρίου 2016). ««Πρωτάθλημα CYTA»». sigmalive.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2017.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:2,02,1 «Η τηλεπικοινωνιακή Cyta μεγάλος χορηγός του κυπριακού πρωταθλήματος – Sport & Business». 2016-01-14. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-10-08. Ανακτήθηκε στις 2016-10-08.
- ↑Στεφανίδης 2014, σελ. 23
- ↑Γαβριηλίδης & Παπαμωυσέως 2001, σελ. 20
- ↑Μελετίου 2011, σελ. 31-34
- ↑Μελετίου 2011, σελ. 55-56
- ↑Γαβριηλίδης & Παπαμωυσέως 2001, σελ. 41
- ↑Γαβριηλίδης & Παπαμωυσέως 2001, σελ. 69
- ↑Μελετίου 2011, σελ. 270
- ↑ΚΟΠ (Φεβρουάριος 2014). Το περιοδικό της ΚΟΠ. Λευκωσία: ΚΟΠ, σελ. 75-76. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-08-31. Ανακτήθηκε στις 2016-04-09.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:11,011,1 «Δ.Σ. ΚΟΠ: Απόφαση για διακοπή του Πρωταθλήματος Cyta και του Κυπέλλου Coca – Cola». ΚΟΠ. 15 Μαΐου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2020.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:12,012,1 «Σφύριξαν τη λήξη: Διακοπή και αύξηση ομάδων». Πολίτης. 15 Μαΐου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2020.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:13,013,1 Στεφανίδης 2003, σελ. 83
- ↑ Άλμα πάνω, στο:14,014,1 Σάββας Κοσιάρης (20 Ιουλίου 2009). «(Οι ειδήσεις της 20ής Ιουλίου…)». SigmaLive. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2012.
- ↑Στεφανίδης 2003, σελ. 246
- ↑Στεφανίδης 2003, σελ. 277
- ↑Στεφανίδης 2003, σελ. 62
- ↑ Άλμα πάνω, στο:18,018,1 18,2 Στεφανίδης 2003, σελ. 16
- ↑ΚΟΠ (Ιούλιος 2015). Το περιοδικό της ΚΟΠ. Λευκωσία: ΚΟΠ, σελ. 69.
- ↑ΚΟΠ (Ιούλιος 2014). Το περιοδικό της ΚΟΠ. Λευκωσία: ΚΟΠ, σελ. 76-79. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-08-31. Ανακτήθηκε στις 2016-04-09.
- ↑ΚΟΠ (Σεπτέμβριος 2014). Το περιοδικό της ΚΟΠ. Λευκωσία: ΚΟΠ, σελ. 76.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:22,022,1 Στεφανίδης 2015, σελ. 155-172
- ↑ Άλμα πάνω, στο:23,023,1 Γαβριηλίδης & Παπαμωυσέως 2001, σελ. 71
- ↑Γαβριηλίδης & Παπαμωυσέως 2001, σελ. 88
- ↑Γαβριηλίδης & Παπαμωυσέως 2001, σελ. 130
- ↑«Βαθμολογία». Ο Φιλελεύθερος: σελ. 1. 1956-03-27.
- ↑«Δια να μην σκοτίζεσθε (Ο νόμος των πιθανοτήτων).». Φίλαθλος: σελ. 6. 23 Μαρτίου 1970.
- ↑«Δέκα ερωτήματα για ένα νέο πρωτάθλημα». Ο Φιλελεύθερος: σελ. 24. 12 Αυγούστου 2006.
- ↑«Προκήρυξη Πρωταθλήματος Α’ Κατηγορίας 2015/16» (PDF). ΚΟΠ. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 9 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2015.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:30,030,1 30,2 Μιλτιάδους, Ηρόδοτος (31 Δεκεμβρίου 2015). «TV και μπάλα στην Κύπρο». com.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2016.
- ↑«Νέος «παίκτης» στα τηλεοπτικά του κυπριακού ποδοσφαίρου! Κλείνει deal με Cablenet». ΡΕΠΟΡΤΕΡ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2017.
- ↑«Ερμής: Επίσημα Cablenet!». com.cy. 2017-07-17. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-07-17. Ανακτήθηκε στις 2017-07-17.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:33,033,1 Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα :4.
- ↑«Με τη… βούλα Cyta, Cablenet και PrimeTel όλο το ποδόσφαιρο θα παίζει φέτος παντού με μια συνδρομή». 13 Ιουλίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2020.
- ↑«Επίσημο: Cyta, Cablenet και PrimeTel συμφώνησαν για τους ποδοσφαιρικούς τηλεοπτικούς αγώνες». ant1.com.cy. 13 Ιουλίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2020.
- ↑«Πρωταθλήτριες Ομάδες». cfa.com.cy. ΚΟΠ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2016.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:37,037,1 «Cyprus – List of Cypriot First Division Champions». rsssf.com (στα Αγγλικά). Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. 19 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2020.
- ↑Στεφανίδης 2003, σελ. 321
- ↑«Η ιστορία του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ». Ελευθεροτυπία. 10 Μαΐου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2016.
- ↑«Στο Γιουρόπα Λιγκ η Ανόρθωση!». 17 Μαΐου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2021.
- ↑«Cyprus – Participations per club at Cypriot First Division». rsssf.com. 19 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2020.
- ↑Γωγάκης, Νικόλας (27 Μαρτίου 2014). «Στο κόλπο για το… απίθανο (μετά από 31 χρόνια)». kerkida.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2016.
- ↑«Cyprus – All-Time Table». rsssf.com. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο στις 24 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2017.
- ↑«Cyprus – Clubwise Final Placings». rsssf.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2017.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:45,045,1 «Πλαίσιο Συνεργασίας με Marfin Laiki Bank». cfa.com.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2016.
- ↑««Πρωτάθλημα Cyta»». 2016-01-14. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-08-08. Ανακτήθηκε στις 2017-08-08.
- ↑«Συμφωνία ΚΟΠ – CYTA για χορηγία στο πρωτάθλημα». 2016-02-03. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-08-08. Ανακτήθηκε στις 2017-08-08.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γαβριηλίδης, Μιχάλης· Παπαμωυσέως, Στέλιος (2001). Ένας αιώνας Κυπριακό ποδόσφαιρο. Λευκωσία: Ο Συγγραφέας. ISBN9963-8720-1-8.
- Μελετίου, Γιώργος (2011). Κυπριακό ποδόσφαιρο 1900-1960. Λευκωσία: Power Publishing. ISBN978-9963-688-87-6.
- Παπαμωυσέως, Στέλιος (2013). Από την… ενοποίηση στ΄ αστέρια – Κυπριακό Ποδόσφαιρο 1953-2013. Λευκωσία: Ο Συγγραφέας.
- Παπαμωυσέως, Στέλιος (2015). 80 χρόνια κυπριακό ποδόσφαιρο 1935-2015. Λευκωσία: Ο Συγγραφέας. ISBN978-9963-8720-6-0.
- Στεφανίδης, Γιώργος (2003). 40 χρόνια κυπριακές ομάδες στην Ευρώπη. Λευκωσία: Χαραυγή. ISBN9963-8841-1-3.
- Στεφανίδης, Γιώργος (2015). Μεγάλες Στιγμές Κυπριακού Ποδοσφαίρου 1934-2014. Κύπρος: Ο Συγγραφέας. ISBN978-9963-8841-3-1.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Ιστοσελίδα Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου
- Κυριάκου, Ακη. «Τέσσερις ομάδες πήραν τίτλο χωρίς ήττα». sigmalive.com. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο στις 21 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2016.
ΠΗΓΗ: Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια