«Κύπρον ου μ’ εθέσπισεν οικείον Απόλλων» (= στην Κύπρο όπου με έταξε να κατοικώ ο Απόλλωνας). Με αυτούς τους στίχους από την «Ελένη» του Ευριπίδη δηλώνεται η απόφαση του Τεύκρου να έρθει στην Κύπρο, έπειτα από σχετικό χρησμό που έλαβε από το θεό Απόλλωνα.
Ο Τεύκρος, γιος του βασιλιά Τελαμώνα της Σαλαμίνας (νησί του Σαρωνικού της Ελλάδας) και της Ησιόνης (κόρης του βασιλιά της Τροίας Λαομέδοντα), ετεροθαλής αδελφός του Αίαντα, εγγονός του Αιάκου (η γενιά του οποίου ανάγεται στον Δία), μυθικός βασιλιάς θεϊκής καταγωγής, ικανότατος τοξότης, που έλαβε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο με δώδεκα πλοία, ένας από τους Αχαιούς που μπήκαν στο Δούρειο Ίππο, εκδιωγμένος από τον πατέρα του με κατάρες, γιατί δεν πήρε εκδίκηση για τον θάνατο του αδερφού του και επειδή δεν επέστρεψε τα λείψανά του στην πατρίδα του, ιδρυτής της Σαλαμίνας στην Κύπρο, επιστρέφει στην πόλη που δημιούργησε και περιηγείται σε αυτή.
Πρώτα περπάτησε στην αυλή του Ευαγόρα, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του οποίου η Σαλαμίνα είχε οχυρωθεί, δημιούργησε στόλο και απέκτησε καλές σχέσεις με τους Αθηναίους, αγωνίστηκε εναντίων των Περσών και απέσπασε την Κιλικία.
Έπειτα πήγε στο Θέατρο που χτίστηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ. (πιθανόν πάνω σε θέατρο της Ελληνιστικής περιόδου, 3ος με 2ος αιώνας π.Χ.), το μεγαλύτερο αρχαίο θέατρο της Κύπρου και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου με χωρητικότητα περίπου 20.000 θεατές και το οποίο καταστράφηκε με τους σεισμούς των μέσων του 4ου αιώνα μ.Χ.. Το κοίλο του θεάτρου διαμορφώθηκε πάνω σε κτιστό υπόβαθρο από ογκώδεις πελεκητούς ασβεστόλιθους και αποτελεί εξαίρεση από τα άλλα κοίλα των παρόμοιων ρωμαϊκών θεάτρων στο Κούριον και στους Σόλους, που είναι κτισμένα στις φυσικές πλαγιές χαμηλών λόφων. Τούτο χωριζόταν σε 9 τμήματα με 8 βαθμιδωτές κλίμακες και αποτελείτο από 50 περίπου σειρές κερκίδων, από τις οποίες οι 7 κατώτερες έχουν διασωθεί στις αρχικές τους θέσεις και οι υπόλοιπες 43 έχουν αναστηλωθεί αμέσως μετά την ανασκαφή του θεάτρου από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Μεταξύ του κοίλου και της ημικυκλικής ορχήστρας του θεάτρου υπάρχει στενός πλακόστρωτος διάδρομος και κάτω απ’ αυτό ένας οχετός για την αποχέτευση των νερών της βροχής. Η ορχήστρα του θεάτρου έχει ημικυκλικό σχήμα με διάμετρο 27,50 μέτρα και στο κέντρο της υπάρχει η θυμέλη ή βωμός του Διονύσου. Το δάπεδο της ορχήστρας έφερε επένδυση πολύχρωμων μαρμάρινων πλακών, που αφαιρέθηκαν όμως, πιθανότατα στη διάρκεια της ανοικοδόμησης της πρωτοχριστιανικής πόλης, για να χρησιμοποιηθούν σε δάπεδα των νεότερων κτιρίων. Από το επιβλητικό οικοδόμημα της σκηνής του θεάτρου, που καταλαμβάνει ολόκληρο το μήκος του κοίλου, έχει ανασκαφεί το μεγαλύτερο τμήμα του υποσκηνίου και των παρασκηνίων και παραμένει ανεξερεύνητο μεγάλο μέρος του οπίσθιου χώρου της.
Μετά, διαβαίνοντας την οδό από το Θέατρο στο Γυμνάσιο της Σαλαμίνας,
επισκέφτηκε το Γυμνάσιο, το σπουδαιότερο αρχαιολογικό εύρημα της περιοχής, το οποίο χτίστηκε στις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ. (επί της αυτοκρατορίας του Αυγούστου) στα θεμέλια προγενέστερου γυμνασίου των Ελληνιστικών χρόνων. Επεκτάθηκε κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ. (επί της αυτοκρατορίας του Αδριανού και του Τραϊανού) για να καταστραφεί και πάλι από δυνατούς σεισμούς κατά τον 4ο αιώνα. Περιηγήθηκε στην παλαίστρα, τα λουτρά, τις κολυμβητικές δεξαμενές, μερικά από τα οικοδομήματα που συνέθεταν το Γυμνάσιο της πόλης και θαύμασε τις κολόνες του, χαρακτηριστικό γνώρισμα του Γυμνασίου και δείγμα εξαίρετης τέχνης.
Θυμήθηκε τους Κύπριους Ολυμπιονίκες, τον Ηρακλείδη (νικητή του σταδίου το 204 π.Χ.), τον Ονησίκρατο (νικητής του σταδίου το 180 π.Χ.) και τον Δημήτριο, τον σημαντικότερο Κύπριο αθλητή, που συμμετείχε σε σημαντικούς αγώνες, όπως τα Πύθια, τα Παναθήναια, τα Ίσθμια, ενώ στους Ολυμπιακούς αγώνες είχε νικήσει σε τρεις κατά σειρά διοργανώσεις (3ος αιώνας μ.Χ.): μία σε αγώνα δρόμου και δυο στο πένταθλο (=αγώνισμα που περιλάμβανε πέντε αθλήματα: άλμα, δρόμο ταχύτητας, ακόντιο, δίσκο και πάλη). Επίσης κατέκτησε την πρώτη θέση 47 φορές σε διάφορες πόλεις της αρχαιότητας που ανήκαν στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και οι οποίες τον τιμούσαν ανακηρύσσοντας τον σε επίτιμο πολίτη τους, ενώ τιμήθηκε και από δυο Ρωμαίους αυτοκράτορες. Ακόμη θυμήθηκε τους αγώνες που διεξάγονταν και στους οποίους συμμετείχαν αθλητές από όλες τις αποικίες της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Στη συνέχεια προχώρησε προς τη Δεξαμενή, τη μεγαλύτερη εκείνης της εποχής, γνωστή σαν «Βούτα», η μεγάλη δεξαμενή κτίστηκε στη διάρκεια της Πρωτοχριστιανικής περιόδου στο βόρειο άκρο της ρωμαϊκής αγοράς-forum και χρησίμευε για την αποθήκευση του νερού, που μεταφερόταν από το κεφαλόβρυσο της Κυθρέας (μέσω ενός υδραγωγού μήκους 35 μιλίων) και εχρησιμοποιείτο για την ύδρευση της πρωτοχριστιανικής πόλης της Σαλαμίνος-Κωνσταντίας. Πρόκειται για τεράστια ορθογώνια και ημιυπόγεια αίθουσα, κτισμένη με μεγάλους πελεκητούς ασβεστόλιθους και αργούς λίθους και σκεπασμένη με καμαρωτή στέγη, από την οποία αρκετά κατάλοιπα διασώζονται στους δυο μεγάλους πλαγιότοιχους. Η ογκώδης στέγη της δεξαμενής στηριζόταν σε τρεις σειρές λιθόκτιστων πεσσών, που κτίστηκαν συμμετρικά σ’ ολόκληρο το μήκος και πλάτος του δαπέδου της. Τα εσωτερικά τοιχώματα και το δάπεδο της δεξαμενής ήσαν επενδυμένα με ανθεκτικό, ερυθρωπό ασβεστοκονίαμα, που διατηρείται τμηματικά σε αρκετά καλή κατάσταση. Κατάλοιπα του μεγάλου υδραγωγείου της Σαλαμίνος, που διοχέτευε το νερό στη δεξαμενή και που, σύμφωνα με επιγραφικές μαρτυρίες, κατασκευάστηκε μεταξύ των ετών 627 και 640 μ.Χ..
Αργότερα περιπλανήθηκε στις δύο ρωμαϊκές αγορές, τη λίθινη και τη γρανιτική. Η Λίθινη πιστεύεται ότι ήταν η μεγαλύτερη στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (213 επί 63 μέτρα). Βρίσκεται στα νότια της μεγάλης αποθηκευτικής δεξαμενής και αποτελείται από μια ευρύχωρη, ορθογώνια, εσωτερική αυλή μήκους 230 μ. και πλάτους 55 μ., πλαισιωμένη από δυο επιμήκεις στοές με λίθινες κιονοστοιχίες. Οι ομοιόμορφες λίθινες κολώνες των δυο στοών, ύψους 8 μ., ήσαν τοποθετημένες σε ίσα μετακιόνια διαστήματα 4 περίπου μ., έφεραν εξωτερική επένδυση από ασβεστοκονίαμα με λεία επιφάνεια, που σχημάτιζε συμμετρικές, κάθετες ραβδώσεις, και επιστέφονταν με λίθινα, διμερή υστεροκορινθιακά κιονόκρανα. Στο βόρειο άκρο της αγοράς, που είναι ενσωματωμένο στην αποθηκευτική δεξαμενή, διατηρούνται τέσσερις μεγάλες παραστάδες με ισάριθμες μονολιθικές κολόνες στις γωνιές τους, που μαρτυρούν την ύπαρξη μεγαλόπρεπης εισόδου με πέντε αψίδες. Πίσω από τις δυο επιμήκεις στοές αποκαλύφθηκαν τα κατάλοιπα συνεχόμενων δωματίων, που ταυτίζονται με τα καταστήματα της αγοράς. Όλα τα καταστήματα ήσαν κτισμένα με πελεκητούς ασβεστόλιθους και μερικά τμήματά τους έφεραν διακόσμηση από εκλεκτό μάρμαρο κατάλληλα επεξεργασμένο. Τούτο είναι πρόδηλο από την αποκάλυψη αρκετών θραυσμάτων, που ανήκουν σε διάφορα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, κι ενός μέρους διαζώματος από φαιό μάρμαρο με μια επιγραφή στη λατινική γλώσσα, που αναφέρει ότι η αγορά ανοικοδομήθηκε στη διάρκεια της αυτοκρατορίας του Αυγούστου. Η αρχική κτίση της αγοράς εντάσσεται στις αρχές των Ρωμαϊκών χρόνων και η τελική καταστροφή και εγκατάλειψή της στα μέσα του 4ου αιώνα μ.Χ., δηλαδή στην εποχή των δυο τρομερών διαδοχικών σεισμών του 332 και 342 μ.Χ..
Αφού περιπλανήθηκε στις αγορές, στα νότια τους είδε τον ναό του Δία. Από το όλο ναϊκό οικοδόμημα διασώθηκαν το μεγαλύτερο τμήμα του στυλοβάτη, τα λίθινα θεμέλια της κάτοψής του, διάφορα λίθινα και μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη και μια μαρμάρινη πλάκα με επιγραφή αφιερωμένη στον Ολύμπιο Δία προς τιμήν της συζύγου του Αυγούστου Λιβίας. Η επιγραφική αυτή μαρτυρία επιβεβαιώνει και τη χρονολόγηση της κτίσης του ναού, που εντάσσεται στις αρχές της Ρωμαιοκρατίας. Όπως και η αγορά και τα υπόλοιπα μεγαλοπρεπή δημόσια κτίρια της Σαλαμίνος, έτσι και ο ναός του Ολυμπίου Διός καταστράφηκε και ερειπώθηκε με τους σεισμούς των μέσων του 4ου αιώνα μ.Χ.. Από τα αποκαλυφθέντα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του ναού διαφαίνεται ότι το όλο οικοδόμημα αντιγράφει τα ελληνικά κλασσικά πρότυπα των μεγαλοπρεπών ναών με πρόδομο, κυρίως ναό και οπισθόδομο. Ο οπισθόδομος του ναού φαίνεται να είχε τετράγωνη κάτοψη περίπου 15 τ.μ. και ο πρόδομος αποτελούσε ένα είδος μικρής, ορθογώνιας στοάς, που επικοινωνούσε με την αγορά με μια μεγάλη λιθόκτιστη κλίμακα. Ανάμεσα στ’ αρχιτεκτονικά μέλη του ναού, που έχουν διασωθεί, πολύ σημαντικό και μοναδικό στο είδος του είναι ένα μαρμάρινο κιονόκρανο με παράσταση του εμπρόσθιου τμήματος ταύρου στις δυο πλευρές του. Το κιονόκρανο αυτό πολύ πιθανό να ανήκε σε αρχαιότερο ναό, από τα θεμέλια του οποίου μερικά δείγματα αποκαλύφθηκαν κάτω από τον στυλοβάτη του ρωμαϊκού ναού.
Τέλος, δε γινόταν να μην επισκεφτεί τους Βασιλικούς Τάφους. Βρέθηκαν συνολικά 9 τάφοι με πάρα πολλά σημαντικά κτερίσματα. Οι περίφημοι «βασιλικοί» τάφοι που έχουν ανασκαφεί εντυπωσιάζουν ιδιαίτερα τόσο για την τελειότητα και τη μεγαλοπρέπειά τους ως κτισμάτων, όσο και για τον πλούτο των κτερισμάτων τους που περιελάμβαναν μεγάλους αριθμούς αγγείων, σκελετούς θυσιασμένων αλόγων, άρματα που τάφηκαν κι αυτά μαζί με τους νεκρούς, ένα θαυμάσιο θρόνο («βασιλικός» τάφος 79) από ξύλο κι επένδυση από πλάκες σκαλισμένες σε ελεφαντόδοντο, άλλα σκεύη, όπως ένα μεγάλο χάλκινο λέβητα με εντυπωσιακή διακόσμηση, κοσμήματα, όπλα κ.λπ.. Στην τόσο σημαντική νεκρόπολη της Σαλαμίνας, τα ταφικά έθιμα θυμίζουν έντονα ομηρικές περιγραφές. Θεωρήθηκε ότι ο Όμηρος ήταν πολύ δημοφιλής τότε στη Σαλαμίνα, όπου τραγουδιούνταν τα έπη του, πράγμα που είχε βοηθήσει στην αναβίωση των ομηρικών ταφικών εθίμων. Ας μη ξεχνούμε, εξάλλου, ότι η Σαλαμίνα της Κύπρου ήταν μια από τις πολλές πόλεις της Αρχαιότητας που διεκδικούσαν τον επίζηλο τίτλο της πατρίδας του Ομήρου.
Πήγες:
Ο Τεύκρος και το κτίσιμο μια λαμπρής και ένδοξης πόλης | BigCyprus
Σαλαμίνα (Κύπρος) – Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
Αρχαιολογικά μνημεία και αξιοθέατα της επαρχίας Αμμοχώστου – ppt κατέβασμα (slideplayer.gr)
Σαλαμίνα, αρχαίο θέατρo (polignosi.com)
Το Γυμνάσιο της Σαλαμίνας και οι μεγάλοι Κύπριοι αθλητές | BigCyprus
Η Σαλαμίνα της Κύπρος (Αρχαία Κυπριακά Βασίλεια) | Βυθοσκόπιο (wordpress.com)
Salamis an Ancient Town on Venus’ Island (Cyprus)- (romeartlover.it)
Salamis Ruins 2 – Σαλαμίνα (Κύπρος) – Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Salamis_Ruins_2.jpg){kind=link}