kantonopou’s blog

ΟΙ  ΕΥΧΕΣ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ

Την προηγούμενη φορά, αγαπητοί αδελφοί, μιλήσαμε για τα κατηχούμενα. Σήμερα ο λόγος μας θα είναι για τις ευχές των πιστών.
Αφού, λοιπόν, φύγουν οι κατηχούμενοι σ’ αυτό το σημείο της θείας Λειτουργίας, ο λειτουργός απευθύνεται στους πιστούς, σ’ αυτούς που έχουν πάρει πια το βάπτισμα, αλλά και που δεν κωλύονται από άλλη αιτία να μείνουν μέχρι το τέλος. « Όσοι πιστοί, έτι και έτι, εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν». Κάθε φορά που ακούμε αυτή την προτροπή, πρέπει να ξέρουμε πως πρόκειται να διαβαστεί ευχή. Έτσι και τώρα ακολουθούν δύο ευχές, η πρώτη και η δεύτερη, όπως λέγονται, ευχές των πιστών. Αυτές οι δύο ευχές είναι σαν εισαγωγή στο δεύτερο μέρος της θείας Λειτουργίας, που είναι και λέγεται Λειτουργία των πιστών. Πριν από τη μια και την άλλη ευχή ακούμε το «Αντιλαβού, σώσον, ελέησον…», που είναι βέβαια μια περιττή επανάληψη, αλλά μια επίμονη δέηση, για να έχουμε τη βοήθεια και το έλεος του Θεού.
Και οι δύο ευχές των πιστών είναι για όλη τη σύναξη, και για τον κλήρο και για το λαό. Η πρώτη λέξη της πρώτης ευχής είν’ εκείνη που εκφράζει την πραγματικότητα της θείας Λειτουργίας, ότι δηλαδή είναι ευχαριστία στο Θεό. «Ευχαριστούμεν σοι, Κύριε ο Θεός των δυνάμεων, τω καταξιώσαντι ημάς παραστήναι και νυν τω αγίω σου θυσιαστηρίω και προσπεσείν τοις οικτιρμοίς σου υπέρ των ημετέρων αμαρτημάτων και των του λαού αγνοημάτων». Δηλαδή: Σε ευχαριστούμε Κύριε ο Θεός, που εξουσιάζεις τις ουράνιες δυνάμεις, γιατί μας καταξίωσες να σταθούμε και τώρα μπροστά στο άγιο θυσιαστήριό σου και να παρακαλέσουμε ταπεινά την ευσπλαχνία σου για τα δικά μας αμαρτήματα και για του λαού τα αγνοήματα. Στη συνέχεια ο λειτουργός διατυπώνει συγεκριμένα αιτήματα προς το Θεό∙ «Πρόσδεξαι, ο Θεός, την δέησιν ημών· ποίησον ημάς αξίους γενέσθαι του προσφέρειν σοι δεήσεις και ικεσίας και θυσίας αναιμάκτους υπέρ παντός του λαού σου· και ικάνωσον ημάς, ους έθου εις την διακονίαν σου ταύτην εν τη δυνάμει του Πνεύματός σου του Αγίου, ακαταγνώστως και απροσκόπτως, εν καθαρώ τω μαρτυρίω της συνειδήσεως ημών, επικαλείσθαί σε εν παντί καιρώ και τόπω, ίνα εισακούων ημών, ίλεως ημίν είης εν τω πλήθει της σης αγαθότητος».
Μεταφράζουμε όσο μπορούμε πιο πιστά και το δεύτερο μέρος της ευχής: Δέξου, Θεέ, τη δέησή μας· κάνε μας να γίνουμε άξιοι για να σου προσφέρουμε δεήσεις, θερμές προσευχές και αναίμακτες θυσίες για όλο το λαό σου· και κάνε μας ικανούς, εμάς που μας έβαλες σ’ αυτήν εδώ τη διακονία σου με τη δύναμη του Αγίου σου Πνεύματος, ακατάκριτα και ανεμπόδιστα με καθαρή τη μαρτυρία της συνείδησής μας να ζητούμε τη βοήθειά σου σε κάθε καιρό και τόπο, για να μας ακούς και να μας λυπάσαι μέσα στη μεγάλη σου καλωσύνη. Η ευχή καταλήγει στη γνωστή εκφώνηση∙ «Ότι πρέπει σοι πάσα δόξα…», στην οποία ο λαός, όπως πάντα, αποκρίνεται με το «Αμήν».
Η δεύτερη ευχή των πιστών αρχίζει πάλι με προτροπή του λειτουργού∙ «Έτι και έτι εν ειρήνη, του Κυρίου δεηθώμεν…». Και ζητώντας τη βοήθεια και το έλεος του Θεού, καταλήγει στη λέξη· «Σοφία!», δηλαδή τα λόγια τώρα αυτά της ευχής είναι σοφία Θεού. «Πάλιν και πολλάκις σοι προσπίπτομεν και σου δεόμεθα, όπως επιβλέψας επί την δέησιν ημών, καθαρίσης ημών τας ψυχάς και τα σώματα από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύματος και δώης ημίν ανένοχον και ακατάκριτον την παράστασιν του αγίου σου θυσιαστηρίου. Χάρισαι δε, ο Θεός, και τοις συνευχομένοις ημίν προκοπήν βίου και πίστεως και συνέσεως πνευματικής· δος αυτοίς μετά φόβου και αγάπης λατρεύειν σοι, ανενόχως και ακατακρίτως μετέχειν των αγίων σου μυστηρίων και της επουρανίου σου βασιλείας αξιωθήναι». Έτσι κάπως θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε τα λόγια και της ευχής αυτής: Πάλι και πολλές φορές πέφτουμε μπροστά σου και σε παρακαλούμε. αγαθέ και φιλάνθρωπε, για να σκύψεις και να ακούσεις και να καθαρίσεις τις ψυχές μας και τα σώματα από κάθε σαρκικό και πνευματικό μολυσμό, και να μας δώσεις να σταθούμε μπροστά στο άγιο θυσιατήριό σου, χωρίς ενοχή και χωρίς κατάκριση. Και σ’ αυτούς που προσεύχονται μαζί μας χάρισε, Θεέ, να προκόβουν στο βίο και στην πίστη και σε πνευματική φρονιμάδα· δος τους να σε λατρεύουν πάντα με φόβο και αγάπη, να κοινωνούν τα άγια μυστήριά σου χωρίς κατάκριση και να αξιωθούν την επουράνια βασιλεία σου.
Αυτή η δεύτερη ευχή των πιστών τελειώνει στην εκφώνηση, που τώρα για πρώτη και μόνη φορά ακούμε στη θεία Λειτουργία: «Όπως υπό του κράτους σου πάντοτε φυλαττόμενοι, σοι δόξαν αναπέμπομεν, τω Πατρί και τω Υιώ και τω Αγίω Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων». Για να μας φυλάγει και να μας προστατεύει πάντα η δύναμή σου και να σε δοξάζουμε τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντα και στους ατελεύτητους αιώνες. Όλες οι εκφωνήσεις των ευχών, όπως και άλλοτε το είπαμε, είναι δοξολογία στην Αγία Τριάδα. Και εκπληρώνεται πάντα εδώ ο λόγος, που γράφει ο Απόστολος: «Πάντα εις δόξαν Θεού ποιείτε», σε ο,τι κάνετε να δοξάζετε το Θεό.
Οι δυό ευχές των πιστών είναι το άνοιγμα της πύλης από την οποία μπαίνουμε πια στην ιερή τελετή της αναίμακτης ιερουργίας. Η πρώτη ευχή, όπως είδαμε, αρχίζει με ευχαριστία του ιερέα, που αξιώθηκε κι αυτός και οι συλλειτουργοί του να είναι και τώρα μπροστά στην αγία Τράπεζα και να προσεύχονται στην ευσπλαχνία του Θεού για τα αμαρτήματα των ιερέων και για τα αγνοήματα του λαού, «υπέρ των ημετέρων αμαρτημάτων και των του λαού αγνοημάτων». Αυτά τα λόγια, παρμένα από την προς Εβραίους επιστολή, δείχνουν καθαρά τη θέση των ιερέων μέσα στο λαό και την ευθύνη τους απέναντι στο Θεό. Δηλαδή ποτέ δεν εξαντλείται το χρέος της διδασκαλίας του λαού. Εδώ φαίνεται ξεκάθαρα ότι ο ιερέας δε χωρίζει τον εαυτό του από τους πιστούς. Με θέρμη ψυχής που όλο και επιτείνεται μέσα στις ευχές, παρακαλεί το Θεό για το λαό. Τους προτρέπει και τους ξεσηκώνει όλους με τον ίδιο τρόπο∙ «Όσοι πιστοί, έτι και έτι εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν». Αμήν.
Κ. Μ.
Μητρόπολη Κοζάνης

–Τα Κατηχούμενα

–Η Εκτενής Ικεσία
–Η διακονία του λόγου
–Το ευαγγελικό ανάγνωσμα
–Το αποστολικό ανάγνωσμα
–Τα Λειτουργικά Αναγνώσματα (γενικά)
«Όσοι εις Χριστόν…», «Τον σταυρόν σου προσκυνούμεν…»
–Ο Τρισάγιος ύμνος
–Η Μικρή Είσοδος
–Το τρίτο αντίφωνο
–Το δεύτερο Αντίφωνο
–Το πρώτο αντίφωνο