Γέροντας Θεόφιλος Παραϊάν: Ένα προτεινόμενο πνευματικό πρόγραμμα
Συγγραφέας: kantonopou στις 12 Απριλίου, 2009
Στους νέους, και ειδικά στους διανοούμενους, προτείνω στη συνέχεια, κατά την εξομολόγηση, ένα πρόγραμμα πού περιλαμβάνει πέντε σημεία:
α) παρακολούθηση των ιερών ακολουθιών, β) προσευχή πρωί και βράδυ, γ) ανάγνωση δύο κεφαλαίων της Καινής Διαθήκης καθημερινά, δ) επανάληψη όλο και πιο συχνά και πιο έντονα της προσευχής «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον με τον αμαρτωλόν και ε) τήρηση των νηστειών.
Θα ήθελα να αναλύσουμε ξεχωριστά κάθε σημείο αυτού του προγράμματος.
α) Φυσικό θα ήταν όσοι εξομολογούνται να παρουσιάζουν μόνοι τους τον εαυτό τους με την αμαρτωλότητά του και να εξομολογούνται τα αμαρτήματα τους.
Όμως κάτι τέτοιο συμβαίνει σπάνια.
Οι περισσότεροι από αυτούς πού έρχονται στην εξομολόγηση περιμένουν να ερωτηθούν και αυτό το κάνουν και μερικοί πού εξομολογήθηκαν ήδη αρκετές φορές.
Μάλιστα πριν αρχίσουν να εξομολογούνται κάποιο αμάρτημα, συνηθίζω να ρωτώ στην αρχή ποιο είναι το βαπτιστικό όνομα αυτού πού προσέρχεται.
Έπειτα ρωτώ ποια είναι η ηλικία, η κοινωνική, οικογενειακή και επαγγελματική του κατάσταση.
Ακολούθως πότε εξομολογήθηκαν για τελευταία φορά, αν είχαν κάποιο επιτίμιο και αν το εκπλήρωσαν.
Μετά από αυτά ή πρώτη πιο ειδική ερώτηση είναι:
«Πηγαίνεις στην εκκλησία;». Από την απάντηση πού θα λάβω εξαρτάται η συνέχεια της εξομολόγησης.
Στην περίπτωση κατά την οποία ο συγκεκριμένος άνθρωπος δεν πάτησε το πόδι του στην εκκλησία για μακρό χρονικό διάστημα, χωρίς να υπάρχει εύλογη αιτία (αρρώστια, εργασιακός περιορισμός), τότε του λέω με αποφασιστικό τόνο:
«Αν θέλεις να πεις τίποτε άλλο, εγώ θα σε ακούσω.
Όμως να ξέρεις ότι εγώ δε δίνω άφεση αμαρτιών σ’ αυτούς πού δε συμμετέχουν στις ιερές ακολουθίες της Εκκλησίας και Ιδιαίτερα στη θεία λειτουργία».
Μπροστά σ’ αυτή τη στάση οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι χωρίς να πηγαίνεις στην Εκκλησία δεν μπορείς να φτάσεις στη συγχώρηση των αμαρτημάτων και βέβαια αυτό θα το εφαρμόσουν, όχι μονάχα για μερικούς μήνες αλλά για ολόκληρη τη ζωή τους, όσο ό κάθε χριστιανός είναι υγιής και έχει δυνάμεις.
Αποδίδω μεγάλη σημασία στο να πηγαίνουν οι άνθρωποι στην εκκλησία, γιατί η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι εκκλησία των ιερών ακολουθιών, είναι εκκλησία της θείας λειτουργίας, εκκλησία πού δοξολογεί το Θεό με τους ιερείς και τη μεσολάβηση της ιεροσύνης.
Θεωρώ ότι δεν μπορεί κάποιος να είναι ορθόδοξος, ν’ ανήκει στην Ορθόδοξη Εκκλησία, χωρίς να συμμετέχει στις ιερές ακολουθίες, στη θεία λειτουργία, χωρίς να έχει σχέση με το Θεό δια της μεσιτείας των ιερέων.
Όλα αυτά είναι ουσιώδη χαρακτηριστικά της Ορθοδοξίας και απαρτίζουν αυτό το ιδιαίτερο της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Ο ορθόδοξος χριστιανός μέσα στη θεία λειτουργία εικονίζει τα χερουβείμ, «προσάδει» τον τρισάγιο ύμνο στην Παναγία Τριάδα” ψάλλει «άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ» μαζί με τους αγγέλους” ακούει το θείο λόγο δια του Ιερού Ευαγγελίου (το Ευαγγέλιο είναι «ο Χριστός εν τω μέσω ημών»)” κοινωνεί ουράνιων ευλογιών ζει στη γη στιγμές της βασιλείας του Θεού” διακονεί το Θεό στον ουρανό η από δω από τη γη (αυτό είναι η εκκλησία, τόπος προσκύνησης αγιασμένος ειδικά για τα πράγματα του Θεού, σύμφωνα με τα λόγια:
«εν τω ναω εστώτες της δόξης Σου, εν ουράνω εστάναι νομίζομεν, Θεοτόκε, πύλη επουράνιε…»).
Οι χριστιανοί μας πρέπει να έχουν ύπ’ όψιν ότι στις ιερές ακολουθίες όλοι «ιερουργούμε», ο καθένας κατά το μέτρο της διακονίας πού βρίσκεται.
Με άλλα λόγια, στις ιερές ακολουθίες – επομένως και στη θεία λειτουργία – δεν ιερουργεί μόνος του ο ιερέας, αλλά ο ιερέας ιερουργεί μαζί με όλους τους παρόντες και ακόμη μαζί και με τις μακάριες ουράνιες δυνάμεις.
Και τούτο, γιατί δεν μπορεί να γίνει θεία λειτουργία χωρίς την παρουσία των χριστιανών, αφού και αυτοί έχουν αγιαστική αποστολή.
Αυτό φαίνεται από το ότι ο καθιερωμένος ιερουργός τους καλεί να επιτελέσουν αυτό το έργο τους με τα λόγια:
«Υπέρ των προτεθέντων τιμίου δώρων τον Κυρίου δεηθώμεν», «υπέρ των προσκομισθέντων και αγιασθέντων δώρων του Κυρίου δεηθώμεν».
Έτσι έχουν τα πράγματα.
Οι χριστιανοί πού έχουν ασθενική πίστη, δε συμμετέχουν στη θεία λειτουργία και δεν εκπληρώνουν κάποιες βασικές και ουσιαστικές πνευματικές υποχρεώσεις δεν μπορούν ν’ αξιωθούν των δωρεών του Θεού.
Εξαιρούνται μόνο όσοι είναι ασθενείς και ανήμποροι των οποίων η ελευθερία είναι περιορισμένη και δεν μπορούν να ενεργήσουν από μόνοι τους.
Γι’ αυτό λοιπόν ζητώ επίμονα και αμετάκλητα τη συμμετοχή των χριστιανών στις ιερές ακολουθίες. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση δε δίνω άφεση των αμαρτημάτων.
Δε διαβάζω συγχωρητική ευχή επίσης και στην περίπτωση πού η απόφαση είναι αβαθής, τυπική.
Αλλά επιμένω να είναι πραγματική, αληθινή, συνεχής για όλο το διάστημα πού ορίστηκε για την κάθε περίπτωση, γνωρίζοντας καλά ότι ο άνθρωπος δεν είναι μία στατική ύπαρξη, ώστε να μπορεί κανείς να χειρίζεται τον καθένα με χειρισμούς καλουπωμένους.
β) Τον κανόνα της πρωινής και βραδινής προσευχής τον θεωρώ απόλυτα αναγκαίο, καθόσον η πίστη στο Θεό πρέπει να υλοποιηθεί με κάτι συγκεκριμένο.
Από την άλλη πλευρά είναι δυνατόν να λεχθεί ότι αυτός πού δεν προσεύχεται στο Θεό, το κατά δύναμιν, μπορεί να λεχθεί ότι είναι χωρίς Θεό.
Είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει καμία ιδέα τόσο ποικίλη μέσα στο ανθρώπινο μυαλό όσο η ιδέα του Θεού…..
Γι’ αυτούς τους λόγους είναι απαραίτητη μία έμπρακτη και εσωτερική προσήλωση με πρωινή και βραδινή προσευχή καθώς και προσευχή πριν και μετά το φαγητό.
γ) Καθημερινή ανάγνωση της Καινής Διαθήκης Δεδομένου ότι δεν είναι δυνατόν να βρίσκεσαι σε σχέση με το Θεό, χωρίς να γνωρίζεις κάτι συγκεκριμένο για το Θεό, πιστεύω ότι έχει μεγάλη σημασία να γνωρίζεις την Καινή Διαθήκη.
Γι’ αυτό, σ’ αυτούς πού εμπιστεύονται την καθοδήγηση τους σ’ εμένα – όσο αυτό είναι δυνατόν – τους ορίζω ως κανόνα να διαβάζουν δύο κεφάλαια από την Καινή Διαθήκη, αρχίζοντας από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, συνεχίζοντας με το κατά Μάρκον και στη συνέχεια τα άλλα δύο, επιμένοντας γι’ αρχή να τα διαβάσουν από τρεις φορές το καθένα.
Μετά από αυτό να περάσουν στην ανάγνωση και των υπόλοιπων βιβλίων της Καινής Διαθήκης, με την υποχρέωση να διαβαστεί κάθε βιβλίο τρεις φορές και μετά να περάσουν στο επόμενο.
Μετά την ανάγνωση ολόκληρης της Καινής Διαθήκης ό πιστός μπορεί να διαβάσει δύο κεφάλαια στη σειρά, χωρίς πλέον να υπολογίζει πόσες φορές ή ποια φορά είναι πού διαβάζει την Καινή Διαθήκη.
Αυτό το έργο δε γίνεται για το θεαθήναι ή για κάποια ανταμοιβή, αλλά για πνευματική ωφέλεια, για να μπορέσουμε να κοσμήσουμε το νου και να θρέψουμε την καρδιά με τα αιώνια λόγια του Κυρίου ημών Ιησού Χρίστου και των εκλεκτών Του, γνωρίζοντας καλά ότι «ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρελεύσονταί».
Συμφωνώ να αναγνωστούν και κομμάτια της Παλαιάς Διαθήκης, Ιδιαίτερα οι Προφήτες και τα βιβλία της σοφιολογικής γραμματείας, αλλά βέβαια κατ’ επιλογήν και με καθοδήγηση, όχι τυχαία και κατά σειράν, όπως στην Καινή Διαθήκη.
Και όχι βέβαια σε αντικατάσταση της, γιατί η Καινή Διαθήκη παραμένει σε πρώτη θέση για τη σωτηρία του κόσμου.
δ) Αδιάλειπτη προσευχή
Ο άνθρωπος είναι κατ’ εξοχήν «λογική ύπαρξη».
Και δεδομένου ότι όλα όσα αφορούν στον άνθρωπο ξεκινούν από το νου του, είναι διαπιστωμένο χωρίς δυνατότητα αμφισβήτησης ότι η αληθινή πειθαρχία του ανθρώπου βασίζεται στην πειθαρχία του νου.
Και όπως δε μπορούμε να σωθούμε μόνοι μας, αφού ο Χριστός μας σώζει, Αυτόν Τον καλούμε διαρκώς σε βοήθεια για τη σωτηρία μας με μία σύντομη προσευχή πού επαναλαμβάνουμε συνεχώς νοερά και την ενώνουμε με την αίσθηση μας, ανάγοντας την, όσο είναι δυνατόν, σε αδιάλειπτη προσευχή.
Εδώ προφανώς αναφερόμαστε στην προσευχή «Κύριε, Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησαν με τον αμαρτωλόν».
Αυτή η προσευχή συνιστάται να γίνεται και χωρίς αναπνοή, συνδεδεμένη δηλαδή με τη διαδικασία της αναπνοής, κατά τον ακόλουθο τρόπο: διαιρούμε την προσευχή σε τρία μέρη.
Μεταξύ της αναπνοής, δηλαδή χωρίς να εισπνέουμε και να εκπνέουμε, λέμε νοερά το λόγο «Κύριε».
Έπειτα εισάγοντας τον αέρα στα πνευμόνια, πάλι νοερά, όχι με τα λόγια, λέμε: «Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού».
Βγάζοντας τον αέρα από το στήθος πάλι νοερά λέμε: «ελέησαν με τον αμαρτωλόν».
Κάνοντας αυτό με επιμονή και συχνή επανάληψη σταθεροποιείται στο νου και στο εσώτερο πεδίο της ψυχής ένας κεφαλαιώδης λογισμός, ένα είδος κουρτίνας πού μας βοηθά να απομακρύνουμε τους κακούς λογισμούς και να αποδεχόμαστε τους καλούς λογισμούς πού είναι προς δόξαν Θεού.
Εγώ έτσι έμαθα από τον π. Αρσένιο και έτσι εφάρμοσα και εφαρμόζω και ένιωσα πολλή ωφέλεια.
Γι’ αυτό με τη σειρά μου μαθαίνω και τους άλλους να κάνουν το ίδιο, με την ελπίδα της πνευματικής ωφέλειας.
Ο γέροντας Αρσένιος δε μου έδωσε άλλες οδηγίες, εκτός από αυτές πού προανέφερα, και δε φοβήθηκε να μην οδηγηθώ σε ανυπέρβλητες δυσκολίες, σε πειρασμούς και πλάνες.
Με την προσωπική μου πείρα προετοιμάζω τους ενδιαφερόμενους στο ότι η αφοσίωση στην επίμονη προσευχή είναι σε θέση να σπάσει τις αλυσίδες της εσωτερικής τρικυμίας πού οφείλεται στην ακαταστασία πού έχουμε στην ψυχή, καθόσον τα πάθη δεν έχουν ακόμη εκριζωθεί από μέσα μας.
Ακόμη τους λέω ότι δεν πρέπει κανένας να τρομάξει, αλλά να επιμένει στη νοερά εργασία, η οποία φέρνει το Θεό μέσα μας και μας ανυψώνει προς το Θεό.
ε) Η νηστεία
Το πέμπτο σημείο του προγράμματος είναι η τήρηση της νηστείας σύμφωνα με την τάξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας.
Αυτή γίνεται με την προοπτική της πειθαρχίας της ίδιας της υπάρξεως μας.
Πρόκειται για την πειθαρχία πού επιδιώκουμε με την αδιάλειπτη προσευχή.
Είμαι πεπεισμένος ότι η νηστεία είναι τόσο απαραίτητη, όσο η αγία Εκκλησία μας επιμένει πάνω σ’ αυτήν και έχει ένα ολόκληρο σύστημα προσήλωσης των πιστών πάνω στην τήρηση της νηστείας.
Γνωρίζουμε τα λόγια του Κυρίου ημών Ιησού Χρίστου:
«Ο πιστός εν ελαχίστω και εν πολλώ πιστός εστί».
Από αυτά τα λόγια βγαίνει το συμπέρασμα ότι δεν είναι δυνατόν να υπηρετήσουμε το Θεό με ημίμετρα, με δόσεις, αλλά μόνο με ολοκληρωτική αφοσίωση και χωρίς κανένα δισταγμό.
Είναι φανερό ότι δεν είμαι παράλογος, ώστε να ζητάω από τους ανθρώπους πράγματα πάνω από τις δυνάμεις τους, ούτε όμως ικανοποιούμαι με τα ελάχιστα.
Μαζί με αυτά και κοντά σε αυτά ζητάω από τους ανθρώπους πού θέλουν να προοδεύσουν πνευματικά, με την ιερά εξομολόγηση να προσπεράσουν όλες τις αφορμές πού οδηγούν στην αμαρτία και ιδιαίτερα να εγκαταλείψουν τις αμαρτίες με οποιαδήποτε μορφή και αν εμφανίζονται αυτές.
Η διαπίστωση πού έκανα μέσα από την εμπειρία μου – όση έχω – είναι ότι η πλειονότητα των Αλλά επίσης είναι αλήθεια ότι υπάρχει πολύ μεγάλη έλλειψη αφοσίωσης προς το Θεό.
Πέρασαν από ανθρώπων πού παρουσιάζουν μία αρκετά καλή πνευματική κατάσταση ευνοείται από μία ψυχική δομή καλή, έχουν δηλαδή μία κληρονομικότητα ευνοϊκή και μία ανάλογη αγωγή.
Είναι πολλοί λίγοι εκείνοι πού είναι διατεθειμένοι να κάνουν μία προσπάθεια να ξεπεράσουν τους εαυτούς τους στο θρησκευτικό-ηθικό πεδίο, γιατί – για να το που με ευθέως – πολλοί λίγοι είναι αυτοί πού έχουν ειλικρινά πνευματικά ενδιαφέροντα και προσανατολίζουν τη ζωή τους επί τη βάσει της πίστεως στο Θεό.
Ιδιαίτερα στην εξομολόγηση μπορεί να διαπιστωθεί ότι το θέμα της θρησκευτικότητας δεν είναι ένα φαινόμενο πού απασχολεί το πλήθος των ανθρώπων και μάλιστα με έναν τρόπο βαθύ και ούτε πάλι είναι κάτι πού απασχολεί κάθε οικογένεια.
Στην πίστη εντάσσονται, τις περισσότερες φορές, πρόσωπα μεμονωμένα, άνθρωποι πού από άποψη θρησκευτική είναι μόνοι, ακόμη και μέσα στην οικογένεια τους.
Δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις πού είναι εμφανής και ένας κάποιος εμπαιγμός στην εκδήλωση της θρησκευτικότητας, ακόμη και μέσα στην οικογένεια, γι’ αυτό είναι όχι λίγοι οι συμβιβασμοί πού γίνονται στη ζωή των χριστιανών μας.
Αυτό συμβαίνει, γιατί απλούστατα στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα κριτήρια πάνω στα όποια θεμελιώνεται η οικογένεια είναι διαφορετικά από τα θρησκευτικά.
Μερικοί πιστοί άνθρωποι συνδέονται με συντρόφους άπιστους, και το αντίθετο.
Όμως μια τέτοια κατάσταση δεν είναι εγγύηση για μία ζωή πού θα ευαρεστήσει το Θεό.
Σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι δυνατόν να γίνει λόγος για ένα θρησκευτικό πρόγραμμα μέσα στην οικογένεια.
Αποσπάσματα από το βιβλίο
Ο Γέροντας Θεόφιλος Παραϊάν
Χωρίς φως φωτισμένος
Μετάφραση-επιμέλεια: Πρωτοπρ. Κωνσταντίνος Καραϊσαρίδης
Εκδόσεις ΑΘΩΣ
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.