Στέργιος Σάκκος :«Η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστί» (Λκ 17,20-21)
Συγγραφέας: kantonopou στις 6 Φεβρουαρίου, 2009
Νέα κατάσταση ζωής
«Η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστί». Αυτήν την απάντηση έδωσε ο Χριστός στο ερώτημα των φαρισαίων «πότε έρχεται η βασιλεία του Θεού;». «Η βασιλεία του Θεού» είναι η κατάσταση των εν Χριστώ λυτρωμένων, οι οποίοι με ευγνωμοσύνη και χαρά για την αλήθεια που ζουν, εκούσια, πρόθυμα και ευχάριστα υποτάσσονται στο θέλημα του Θεού, γίνονται πολίτες και μέτοχοι της Ουρανίου Βασιλείας Του. Διευκρινίζεται δε ολοκάθαρα στην Κ. Διαθήκη ότι η βασιλεία του Θεού αρχίζει στην γη, όπου κατέβηκε ο Θεός για να λυτρώσει τον άνθρωπο, αλλά ολοκληρώνεται στον ουρανό, όπου η αγάπη και η χάρη του Θεού ανεβάζει τον άνθρωπο. Ονομάζεται ακόμη στην Κ. Διαθήκη η βασιλεία του Θεού, «βασιλεία των ουρανών» ή «βασιλεία του Χριστού».
«Μέσα σας»
Η απάντηση του Κυρίου δεν παρουσιάζει κανένα ερμηνευτικό πρόβλημα, διότι είναι απλή και κατανοητή. Εντούτοις, αρχαίοι και νεώτεροι ερμηνευτές διχάζονται σε δύο ερμηνείες, οι οποίες καθορίζονται από την σημασία του εμπροθέτου προσδιορισμού «εντός υμών εστιν».
Ένα πλήθος πατέρων και αρχαίων εκκλησιαστικών συγγραφέων (Μ. Βασίλειος, Δίδυμος Αλεξ., Γρηγόριος Νύσσης, Μάρκος ερημίτης, Κύριλλος Αλεξ., Αγ. Νείλος, Ιωάννης Κλίμακος, Αναστάσιος Β Αντιοχείας, Μάξιμος ομολογητής, Ιωάννης Δαμασκηνός, πατριάρχης Φώτιος, Αρέθας Καισαρείας κ.α.), που χρησιμοποιούν το χωρίο, αποδίδουν τον εμπρόθετο προσδιορισμό με το «μέσα σας», «στην ψυχή σας». Ενδεικτικά αναφέρω την ερμηνεία του αγίου Γρηγορίου Νύσσης· «Βασιλείαν δε την άνωθεν ταις ψυχαίς δια του Πνεύματος εγγινομένην ευφροσύνην εκάλεσεν, ήτις εστίν αρραβών της αιωνίου χαράς, ης απολαύουσι τότε αι των αγίων ψυχαί».
Κατά τους συγγραφείς της ομάδας αυτής, το χωρίο μας (Λκ 17,20-21) έχει περίπου την σημασία που έχουν και τα αντίστοιχα χωρία των επιστολών του απ. Παύλου, όπου ο πιστός αποτελεί τον ζωντανό ναό του Θεού, το κατοικητήριο της αγίας Τριάδος (βλ. Α Κορ 3,16· 6,19· Β Κορ 6,16· Εφ 2,21 και μάλιστα το Εφ 3,17, όπου ο Απόστολος διδάσκει ότι δια της πίστεως ο Χριστός κατοικεί μέσα στις καρδιές των πιστών).
Ηθική διδασκαλία
Η ερμηνεία αυτή δίνει στους διδασκάλους της Εκκλησίας μας άφθονο υλικό για ηθική διδασκαλία. Αλλά αυτό ακριβώς είναι ένα σημείο που πρέπει ιδιαίτερα να προσεχθεί. Οι Πατέρες και διδάσκαλοι, που δίνουν στο χωρίο την παραπάνω ερμηνεία, δεν το εξετάζουν στην συνάφειά του και μάλιστα δεν έχουν καν την πρόθεση να ερμηνεύσουν το χωρίο. Απλώς, σε έργα τους μη ερμηνευτικά, σε λόγους η επιστολές τους, όπου αναπτύσσουν πνευματικά η ηθικά θέματα, και συγκεκριμένα όταν μιλούν για θέματα εσωτερικής πνευματικής ζωής, αναφέρουν και την διαβεβαίωση του Κυρίου· «η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστί», για να στηρίξουν την διδασκαλία τους ότι μέσα στην καρδιά και την ύπαρξη του πιστού κατοικεί ο Χριστός, το Άγιο Πνεύμα, η Αγία Τριάδα γενικά.
Οπωσδήποτε, στον χώρο της Εκκλησίας και στην εποχή που η Εκκλησία αποτελεί μία ιστορική πραγματικότητα, η παραπάνω ερμηνεία είναι απόλυτα σωστή και μάλιστα είναι η μόνη σωστή.
«Ανάμεσά σας»
Όταν όμως δούμε το χωρίο στην όλη συνάφειά του, κατανοούμε το εμπρόθετο «εντός υμών εστι» με την σημασία «εν μέσω υμών», «ανάμεσά σας». Πράγματι έτσι ερμηνεύουν το χωρίο αρχαίοι και νεώτεροι ερμηνευτές (πρβλ. Knabenbauer), οι οποίοι δεν το αποκόπτουν από την συνάφειά του, αλλά υπομνηματίζουν και ερμηνεύουν όλη την περικοπή ή και όλο το κατά Λουκάν ευαγγέλιο. Παραθέτω μόνο την άποψη του Ζιγαβηνού από τους ερμηνευτές αυτής της ομάδας. «Βασιλείαν του Θεού εαυτόν (= τον Χριστόν) λέγει, ως βασιλέα και Θεόν. Εντός δε αυτών ην ως εν μέσω αυτών αναστρεφόμενος». Αναφέρει μάλιστα ο Ζιγαβηνός σαν παράλληλο χωρίο τα λόγια του Προδρόμου· «Μέσος δε υμών έστηκεν, ον υμείς ουκ οίδατε» (Ιω 1,26).
Προς τους Φαρισαίους
Η ερμηνεία αυτή, εκτός του ότι συμφωνεί με την όλη συνάφεια, ενισχύεται και από το γεγονός ότι ο Ιησούς απευθύνει τα λόγια αυτά προς τους Φαρισαίους. Οπωσδήποτε, δεν υπήρχε περίπτωση να τοποθετήσει ο Κύριος την βασιλεία του στην καρδιά των φαρισαίων. Βέβαια οι ερμηνευτές που αποδίδουν το «εν μέσω υμών» ως «μέσα σας» αντικρούουν την παραπάνω αντίρρηση με διάφορα επιχειρήματα. Αναφέρω μερικά:
α) Ο Κύριος με το «εν μέσω υμών» δεν εννοεί όλους τους Φαρισαίους, αλλά ένα μέρος εκλεκτών.
β) Εννοεί τους Φαρισαίους γενικά, οι οποίοι είχαν όντως στην καρδιά τους την πίστη του ενός Θεού.
γ) Εννοεί όλους τους Φαρισαίους, διότι πολύ σύντομα θα ήταν και μέσα σ’ αυτούς η βασιλεία του Θεού, μετά την αποστολή του αγίου Πνεύματος κτλ.
Όλα αυτά όμως είναι ασθενικά και βεβιασμένα και απλώς ενισχύουν την άποψη ότι τα λόγια του Κυρίου σημαίνουν· «η βασιλεία του Θεού βρίσκεται ανάμεσά σας». Εντούτοις, η απόδοση της προθέσεως «εντός» με το νεοελληνικό «ανάμεσα» δεν μαρτυρείται σε κανένα άλλο χωρίο της Κ. Διαθήκης, ούτε και της Παλαιάς. Μερικά παραδείγματα από τους θύραθεν, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως παράλληλα, είναι πενιχρά και αμφισβητούμενα.
Η σωστή ερμηνεία
Από όσα αναφέρθηκαν μέχρι εδώ, φαίνεται ότι υπάρχουν δύο ερμηνείες του χωρίου μας. Νομίζω όμως ότι ο φαινομενικός αυτός διχασμός στην πραγματικότητα είναι ανύπαρκτος. Το χωρίο μας έχει μία μόνο ερμηνεία, η οποία παρουσιάζει μία προοδευτική εξέλιξη, αποτέλεσμα της σχέσεως του Θεού με τους ανθρώπους. Την κατανοούμε απόλυτα, όταν την συνδυάσουμε με το σχέδιο της θείας οικονομίας. Ο Θεός προαιώνια αποφάσισε την σωτηρία του ανθρώπου, την ίδρυση της αιωνίου βασιλείας του.
Η πραγματοποίηση της Ουρανίου Βασιλείας του Θεού προετοιμάζεται στην Παλαιά διαθήκη με μία επίγεια βασιλεία, την θεοκρατία του Ισραήλ και την γνωστή Διαθήκη, που καθόριζε τις σχέσεις λαού και Θεού. Ο μωσαϊκός νόμος και το τελετουργικό της λατρείας στην περίοδο αυτή λειτουργούν σαν το φρούριο που διαχωρίζει τον λαό του Θεού από τα έθνη και τον κρατά ως το εκλεκτό κατάλοιπο, το οποίο κατέχοντας την υπόσχεση του Θεού περιμένει με λαχτάρα την εκπλήρωσή της.
Η εκπλήρωση πραγματοποιείται στην εποχή της Καινής διαθήκης, οπότε μπαίνουμε στην δεύτερη φάση του σχεδίου της θείας οικονομίας, την ενανθρώπηση του Λόγου. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος και η βασιλεία Του έρχεται στην γη, όχι σαν μία εγκόσμια και επίγεια βασιλεία, αλλά σαν πνευματική. Τον πνευματικό χαρακτήρα της βασιλείας του Θεού τον εγγυάται το πρόσωπο του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού, ο οποίος είναι ο Βασιλεύς αλλά και το πρώτο μέλος της Βασιλείας των Ουρανών. Η ενανθρώπησή του έδωσε τις προϋποθέσεις για την ανόρθωση και θεοποίηση του ανθρώπου. Τώρα η βασιλεία του Θεού είναι κοντά στους ανθρώπους, κινείται ανάμεσά τους. Με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος και την ίδρυση της Εκκλησίας η βασιλεία του Θεού «έρχεται εν δυνάμει», αποτελεί μία ιστορική πραγματικότητα. Μέλη της τώρα δεν είναι μόνον ο βασιλεύς Χριστός, αλλά και ένα πλήθος ανθρώπων με πρώτη και εκλεκτή την Παναγία μητέρα του Κυρίου και τους μαθητές του. Οι υπήκοοι της βασιλείας του Χριστού όλο και αυξάνουν, και ενωμένοι με τον βασιλέα Χριστό συνδέονται και μεταξύ τους, αποτελώντας έτσι το σώμα Του. Ο Χριστός ενοικεί στο σώμα της Εκκλησίας, στο σύνολο των πιστών, αλλά και στην καρδιά του κάθε πιστού, διότι ο Κύριος έκανε βασιλείς τους υπηκόους του «και έζησαν και εβασίλευσαν μετά του Χριστού χίλια έτη» (Απ 20,4). ( Υ. Γ. Η συμβολική «επίγεια χιλιετής βασιλεία» της Αποκάλυψης του Ιωάννη είναι η αιώνια Εκκλησία του Χριστού , η εγκαθιδρυμένη το 33 μ.Χ πάνω στη γη, είναι μια παρούσα κατάσταση και όχι μια μελλοντική κατάσταση που προσδοκούν διάφορες αιρέσεις ευαγγελικών, πεντηκοστιανών, μαρτύρων του Ιεχωβά κλπ ) ! Η στρατευομένη Εκκλησία συνεχίζει την ζωή της και μετά τον θάνατο των πιστών ως θριαμβεύουσα Εκκλησία στον ουρανό.
Μετά από την ιστορική αυτή παρουσίαση της βασιλείας του Θεού, επανέρχομαι στο χωρίο μας, για να καταλήξω ότι τα λόγια του Κυρίου «η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστί» δεν αναφέρονται μόνο στην χρονική στιγμή κατά την οποία λέγονται. Ο λόγος του Χριστού ως αιώνιος απευθύνεται και στους παρόντες ακροατές, αλλά και στην αιώνια Εκκλησία τους, σε όλους εκείνους που στο διάβα των αιώνων θα πολιτογραφηθούν δια της πίστεως στην βασιλεία του Θεού. Και σημαίνει ότι η βασιλεία του Θεού βρίσκεται ανάμεσα στους ανθρώπους του κόσμου και μέσα στις καρδιές των πιστών.
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.