spetsiotou blog Δάσκαλε … τον ήρωά μου!

Σας το αφιερώνω για να έχετε καλή εβδομάδα. Και, ο νοών νοείτω:

”Θα ήθελα να λέω πάντα αλήθεια. Αγαπώ την αλήθεια. Μα εκείνη δεν μ’ αγαπά. Αυτή είναι η πραγματική, η αληθινή αλήθεια.
Η αλήθεια δεν μ’ αγαπά.
Μόλις την ξεστομίσω, αλλάζει μορφή και γυρίζει εναντίον μου. Μοιάζω να λέω ψέματα και όλοι με στραβοκοιτάζουν.
Κι ωστόσο είμαι απλή, δεν μου αρέσει το ψέμα. Το ψέμα σέρνει πίσω του φοβερές σκοτούρες, και σε παρασέρνει και πιάνεσαι στην παγίδα του και παραπατάς και πέφτεις και όλοι γελάνε και σε κοροϊδεύουν… Ενώ είναι τόσο απλό να λες την αλήθεια! Ας, πούμε, εγώ:
Όταν με ρωτάνε κάτι, θέλω να τους απαντήσω αυτό που σκέφτομαι, θέλω να τους απαντήσω την αλήθεια. Η αλήθεια με γαργαλάει… Θέλω να πω την αλήθεια.
Όμως δεν ξέρω τι παθαίνω τότε…δεν μπορώ να σας το αναλύσω. Με πιάνει αγωνία, πανικός, με πιάνει κάτι σα φόβος να μη φανώ γελοία αν πω την αλήθεια, και… ανοίγω το στόμα μου και λέω ψέματα. Λέω ψέματα. Και … τετέλεσται. Είναι πολύ αργά πια για να τα πάρω πίσω. Κι έτσι και πατήσεις το ένα σου πόδι μέσα στο ψέμα, χάθηκες. Χώνεσαι μέσα μέχρι το λαιμό. Και δεν είναι διόλου ευχάριστα, σας τ’ ορκίζομαι.
Ενώ είναι τόσο εύκολο να λες αλήθεια.
Η αλήθεια είναι η πολυτέλεια των τεμπέληδων. Τη λες και ξενοιάζεις. Είσαι σίγουρος ότι δεν θα κάνεις κανένα λάθος μετά, να θυμάσαι, τι είπα, τι δεν είπα. Ό,τι κακό είναι να σου ‘ρθει απ’ την αλήθεια, σου ‘ρχεται εκεί, σε βρίσκει κει επί τόπου και τελειώνει. Ενώ το ψέμα. Δεν είναι πώς δεν θα’ χεις μπερδέματα και φασαρίες. Ενώ εγώ… Ο διάβολος το ξέρει, τι τραβάω!
Το ψέμα δεν είναι κανένας γκρεμός, να πέσεις μέσα και να ησυχάσεις.
Το ψέμα είναι κύματα θεόρατα, που σε αρπάζουν, σε σηκώνουν, σου κόβουν την ανάσα, σου σταματάνε την καρδιά και σου την τυλίγουν θηλιά γύρω από το λαιμό.
Όταν αγαπώ λέω πως δεν αγαπώ. Κι όταν δεν αγαπώ, λέω πως αγαπώ. Και φαντάζεστε τις συνέπειες. Τόσο που μου ‘ρχεται να τινάξω τα μυαλά μου στον αέρα και να ξεμπερδεύω μια και καλή. Άδικα κακίζω τον εαυτό μου, του κάκου στέκομαι μπροστά στον καθρέφτη και λέω: Δεν θα ξαναπείς ψέματα, δεν θα ξαναπείς ψέματα, δεν θα ξαναπείς ψέματα! Ξαναλέω. Ξαναλέω, ξαναλέω. Ψέματα… Ψέματα…
Ψέματα για τα μεγάλα, ψέματα και για τα μικρά. Κι αν μου τύχει να πω την αλήθεια, καμιά φορά… κατά τύχη, να την δείτε τι μου κάνει: Αυτή γυρίζει πίσω, στρίβεται, παραμορφώνεται, ζαρώνει και γίνεται …ψέμα! Σας βεβαιώνω.
Ντρέπομαι γι’ αυτό. Μισώ τα ψέματά μου. Οι παραμικρές λεπτομέρειες συνωμοτούν μεταξύ τους και αποδεικνύουν πως είπα …ψέματα. Κι όχι ότι είμαι δειλή.
Στο σπίτι μου, στην κάμαρή μου, ξέρω πολύ καλά τι θα έπρεπε να απαντήσω.
Αλλά μπροστά στους άλλους, τα χάνω, παραλύομαι και βουβαίνομαι.
Με λένε ψεύτρα κι εγώ τσιμουδιά…
Θα ήθελα να τους φωνάξω: Εσείς λέτε ψέματα! Μα δε βρίσκω τη δύναμη.. Τους αφήνω να με βρίζουν και αφρίζω από λύσσα. Κι αυτή η λύσσα πληθαίνει μέσα μου και με γεμίζει μίσος. Δεν είμαι κακιά. Μπορώ μάλιστα να πω ότι είμαι καλή. Φτάνει όμως να με πουν ψεύτρα και με πνίγει το μίσος. Κι έχουν δίκιο…Το ξέρω ότι έχουν δίκιο, πως μου αξίζουν οι βρισιές…Αλλά να… δεν ήθελα να πω ψέματα, και δεν αντέχω να μην καταλαβαίνουν ότι λέω ψέματα άθελά μου και ότι με σπρώχνει ο Σατανάς…
Κι άλλωστε, να η απόδειξη… Όμως, … Εγώ, θ’ αλλάξω. Δεν θα ξαναπώ ψέμματα. Θα βρω ένα τρόπο για να πάψω να ζω μέσα στο ψέμα. Να πάψω να ζω μέσα στο χάος της ψευτιάς. Το να ζεις μες στο ψέμα, ξέρετε τι σαν τι είναι; Είναι σαν να ζεις μέσα σ’ ένα ασυγύριστο δωμάτιο. Σαν να περπατάς τη νύχτα μέσα σ’ ένα δρόμο γεμάτο συρματοπλέγματα, που σκοντάφτεις, πέφτεις απάνω τους και γεμίζεις γρατζουνιές … Θα γιατρευτώ. Θα βρω ένα σύστημα και θα γιατρευτώ. Και νομίζω πως το βρήκα. Θ’ αλλάξω! Ξέρετε πώς; Εδώ, ενώπιόν σας. Εξομολογούμαι το έγκλημά μου. Σας λέω, ότι λέω ψέματα. Και σας παρακαλώ πάρα πολύ να με δικάσετε. Κα μη νομίζετε ότι μου είναι και ευχάριστο να κάνω μια τέτοια εξομολόγηση. Εγώ θα πήγαινα στην άκρη του κόσμου να μην αναγκαστώ να κάνω αυτήν την εξομολόγηση… Εδώ, μπροστά σας, δημοσία… ομολογώ τα και ξεσκεπάζω μπροστά στα μάτια σας το βίτσιο μου. Και μη φανταστείτε ότι η ειλικρίνειά μου είναι το αποκορύφωμα του βίτσιου μου, κάθε άλλο. … Μια στιγμή, όμως. Εσείς; Λέτε πάντα την αλήθεια; Α, για σταθείτε, εγώ καθίζω τον εαυτό μου στο εδώλιο του κατηγορουμένου και δεν αναρωτήθηκα αν το δικαστήριο είναι σε θέση να με κρίνει, να με αθωώσει ή να με καταδικάσει… Α, Δεν μπορεί, κι εσείς θα λέτε ψέματα. Λέτε ψέματα και στο ίδιο τον εαυτό σας, όλοι, αδιάκοπα και θα σας αρέσει να λέτε ψέματα και να νομίζετε ότι δε λέτε, γιατί εσείς θα λέτε ψέματα στον ίδιο σας τον εαυτό! Εγώ δεν λέω ψέματα στον εαυτό μου. Εγώ έχω την ειλικρίνεια να ομολογώ μέσα μου πως λέω ψέματα. Πως είμαι ψεύτρα. Αυτό κάνει πολύ μεγάλη διαφορά. Α, εδώ σας έχω! Λοιπόν σας την έσκασα. Εγώ δεν λέω ψέματα. Δεν λέω ψέματα ποτέ! Ξέρετε κυρίες και κύριοι γιατί σας είπα πριν ότι λέω ψέματα; Δεν είναι αλήθεια! Το είπα μόνο και μόνο για να σας παρασύρω σε μια παγίδα και για να καταλάβω κάτι. Να διαπιστώσω κάτι. Μισώ το ψέμα και το ψέμα με μισεί. Είπα ψέματα …μόνο και μόνο για να σας πω …ότι λέω ψέματα… Εγώ δεν λέω ψέματα ποτέ. Ακούτε; Ποτέ! Μισώ το ψέμα και το ψέμα με μισεί. Και τώρα βλέπω τα πρόσωπά σας να ταράζονται. Καθένας σας θα ήθελε να σηκωθεί να φύγει, γιατί φοβάται μήπως του κάνω καμία επερώτηση; Χμ.
Εσείς κυρία; Που είπατε στον άντρα σας προχθές ότι θα πάτε στη μοδίστρα σας; Πού πήγατε; Δεν το μαρτυράω, αλλά αυτό τι ήτανε; Ε, ψέμα, ήταν, ψέμα. Λέγατε ψέματα. Κι εσείς κύριε, μη γελάτε. Είπατε στη γυναίκα σας ότι θα πάτε να φάτε με τους φίλους σας στη λέσχη. Το θυμόσαστε; Και δεν ήταν μόνο μια φορά που είπατε ψέματα. Λέτε ψέματα συνέχεια. Τολμήστε να με διαψεύσετε. Τολμήστε να με πείτε ψεύτρα. Κανένας δε μιλάει, ε; Το ‘ξερα εγώ. Βέβαια είναι πολύ εύκολο να κατηγορείτε τον άλλο. Να τον καθίζετε εδώ και να του λέτε ότι λέει ψέματα. Μ’ ακούγατε πριν και λέγατε μέσα σας: «Την κακομοίρα!» και κρύβατε τις ψευτιές σας πίσω από τη δική μου ειλικρίνεια. Και μάλιστα, να το λέτε εσείς, που λέτε ψέματα όλη την ώρα, να το λέτε αυτό σε μένα, που δεν λέω ψέματα ποτέ. Κι αν μου τύχει καμιά φορά να πω κανένα ψέμα, εγώ το κάνω για να … για να … μη σας πω το κάνω για να αποφύγω μια καταστροφή. Το κάνω για να βοηθήσω κάποιον! Είναι αυτά που λέμε τα …”κατά συνθήκην ψεύδη” , ε; Αυτά επιτρέπονται. Είναι επιτρεπτά ψεύδη. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, που λένε… Ε, δεν λέω όλη την ώρα, Πότε-πότε. Ε, δεν πιστεύω να με κατηγορείτε γι’ αυτού του είδους τα ψέματα! Θα το ‘βρισκα παράλογο. Τι; Πως είπατε; Α, γιατί θα ήταν παράξενο να με κατηγορήσει κανείς γι’ αυτού του είδους τα ψέματα. Και θα μου φαινόταν πολύ αστείο… αν με κατηγορούσατε εσείς…
Εσείς που λέτε ψέματα, εμένα που δεν λέω ψέματα ποτέ! Εσείς που λέτε ψέματα όλη την ώρα. Ε, λοιπόν προχθές…Δεν σας στο λέω όμως, γιατί δεν θα με πιστέψετε! Κι έπειτα, το ψέμα! Αχ, το ψέμα! Το ψέμα είναι υπέροχο. Φανταστείτε να εφευρίσκεις ένα φανταστικό κόσμο και να κάνεις τους άλλους να τον πιστεύουν. Δηλαδή να λες ψέματα.
Η αλήθεια, είναι πώς και η αλήθεια είναι ωραία. Έχει το κύρος της. Α, εμένα η αλήθεια με θαμπώνει. Μου επιβάλλεται την θαυμάζω. Αξίζει πολλά. Και τα δύο αξίζουν. Η αλήθεια και το ψέμα. Ίσως το ψέμα να αξίζει λίγο περισσότερο. Δεν ξέρω, Σας ρωτάω γιατί εγώ δεν είπα ψέματα ποτέ. Πώς είπατε; Είπα ψέματα; Χμ, ούτε λόγος. Είπα ψέματα όταν σας έλεγα πως λέω ψέματα.
Τώρα,(!) είπα ψέματα, όταν σας έλεγα πως λέω ψέματα, ή μήπως τώρα που σας λέω, πως δεν λέω ψέματα. Είμαι ψεύτρα; Εσείς, τι λέτε; Εγώ νομιζω μάλλον πως είμαι ένα ψέμα; Ένα ψέμα που λέει πάντα την αλήθεια.

Επισημάνσεις:  – Απομαγνητοφώνηση από: http://www.youtube.com/watch?v=QV3lwKchA6I
– Η Ψεύτρα (ένας από τους τέσσερις μονολόγους του συγγραφέα) γράφτηκε από τον Jean Cocteau[1] (1889-1963) για το ραδιόφωνο και παίχτηκε για πρώτη φορά από τον Ζαν Μαραί. Η Λαμπέτη ερμήνευσε με κέφι την Ψεύτρα[2], αυτό το φίνο και διασκεδαστικό λεκτικό παιχνίδι για την αλήθεια και το ψέμα, ενώ βαφόταν, επί σκηνής, για τον επόμενο, τελικό μονό­λογο, όπου εμφανιζόταν ντυμένη Πιερότος.

——————————————————————————–

[1] Γάλλος ποιητής, συγγραφέας, δραματουργός, σχεδιαστής, σκηνοθέτης-ακόμα και μάνατζερ πυγμαχίας. Πέθανε το 1963 λίγες ώρες αφού έμαθε τον θάνατο της φιλης του Ιdith Piaf. Επιτύμβιό του: Παραμένω ανάμεσά σας. Σύνδεσμος: http://www.jeancocteau.net/

[2] Η παράσταση του 1971 είχε τίτλο: Πέντε Θεατρικές μορφές, Ζαν Κοκτώ-Η ψεύτρα, Αυγούστου Στρίντμπεργκ-Η πιο δυνατή, Ζαν Κοκτώ- Την έχασα, Κάθρην Μάνσφηλντ, Ζαν Κοκτώ-Η ανθρώπινη φωνή. Ανέβηκε από τον Θίασο Έλλης Λαμπέτη.