2o Κριτήριο Αξιολόγησης Αρχαίων Θ.Κ. Γ’ Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ

Α. ΓΝΩΣΤΟ / Κείμενο: Πρωταγόρας, Eνότητα 4^η

Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν· ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ’ ἀρχὰς
[322b] ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν· ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν
ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής ―πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική― ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις· ὅτ’
οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. [322c] Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν,
Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν’ εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις· «Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύταςνείμω; νενέμηνται δὲ ὧδε· εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί· καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ[322d] οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω;» «Ἐπὶ πάντας», ἔφη ὁ Ζεύς, «καὶ πάντες μετεχόντων· οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλωντεχνῶν· καὶ νόμον γε θὲς παρ’ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως». οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, καὶ διὰ ταῦτα οἵ τε ἄλλοι καὶ Ἀθηναῖοι,ὅταν μὲν περὶ ἀρετῆς τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἢ ἄλλης τινὸς δημιουργικῆς, ὀλίγοις οἴονται μετεῖναι συμβουλῆς, καὶ ἐάν [322e] τις ἐκτὸς ὢν τῶν ὀλίγων συμβουλεύῃ, οὐκ ἀνέχονται, ὡς σὺ φῄς ―εἰκότως, ὡς ἐγώ φημι― ὅταν δὲ εἰς συμβουλὴν πολιτικῆς ἀρετῆς ἴωσιν, ἣν δεῖ διὰ δικαιοσύνης πᾶσαν ἰέναι καὶσωφροσύνης, εἰκότως ἅπαντος ἀνδρὸς ἀνέχονται, ὡς παντὶ προσῆκον ταύτης γε μετέχειν τῆς ἀρετῆς ἢ μὴ εἶναι πόλεις. αὕτη, ὦ Σώκρατες, τούτου αἰτία.

1.Να μεταφραστεί το απόσπασμα: «Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν …
καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως»»

(Μονάδες 10)

2. «… ὁ ἂνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας» : Τι θεωρήθηκε για τον άνθρωπο «θεία μοῖρα» και για ποιους λόγους ;

(Μονάδες 15)

3. Γιατί ο Δίας ,σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, επέμενε να διαμοιρατεί η Αιδώς και η Δίκη σε όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους ; Ποια είναι η σημασία αυτής της επιμονής για τη διατήρηση της συνοχής της πόλης ;

(Μονάδες 15)

4. Πώς χρησιμοποιεί το μύθο ως φιλοσοφική μέθοδο ο Πρωταγόρας και πώς ο Πλάτωνας ;

(Μονάδες 10)

5. Με ποιες λέξεις του κειμένου σχετίζονται ετυμολογικά οι παρακάτω : μερίδα, άρτιος, σιτοδεία, πλεονέκτης, δικαίωμα , άρθρωση, απώλεια, νόμος, διαφήμιση, απόγονος

(Μονάδες 10)

Β.ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΛΥΣΙΑ, «Κατά Ἀλκιβιάδου», Α,12

Ἐάν μέν τοίνυν τούς ἀγνῶτας κολάζητε, οὐδείς ἔσται τῶν ἄλλων βελτίων˚ οὐδείς γαρ εἴσεται τά ὑφ’ὑμῶν καταψηφισθέντα· ἐάν δέ τούς ἐπιφανεστάτους τῶν ἐξαμαρτανόντων τιμωρῆσθε, πάντες πεύσονται, ὥστε τούτῳ παραδείγματι χρώμενοι βελτίους ἔσονται οἱ πολῖται˚ ἐάν τοίνυν τούτου καταψηφίσησθε, οὐ μόνον οἱ ἐν τῇ πόλει εἴσονται, ἀλλά καί οἱ σύμμαχοι αἰσθήσονται καί οἱ πολέμιοι πεύσονται, καί ἡγήσονται πολύ πλείονος ἀξίαν εἶναι τήν πόλιν, ἐάν ὁρῶσιν ἐπί τοῖς τοιούτοις τῶν ἁμαρτημάτων μάλισθ’ ὑμᾶς ὀργιζομένους καί μηδεμιᾶς συγνώμης τούς ἀκοσμοῦντας ἐν τῷ πολέμῳ τυγχάνοντας.

Λεξιλόγιο

Ο ἀγνὼς- ῶτος: ο άσημος, ο άγνωστος/ Κολάζω τινά: τιμωρώ κάποιον / Τά καταψηφισθέντα: οι καταδικαστικές αποφάσεις/ Πεύσονται: μελλ. του πυνθάνομαι: πληροφορούμαι /Ἐξαμαρτάνω (εἴς τινά): διαπράττω αδικήματα εις βάρος κάποιου / Καταψηφίζομαι τινός: καταδικάζω κάποιον / Συγνώμης τυγχάνω παρά τινός: συγχωρούμαι από κάποιον/ Ἀκοσμέω-ῶ: απειθαρχώ

1.Να μεταφραστεί το χωρίο .

(Μονάδες 20)

2α.Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται

παραδείγματι: γενική πληθυντικού

οἱ πολῖται: δοτική πληθυντικού

πλείονος: ο αντίστοιχος τύπος στον υπερθετικό βαθμό

τούτῳ: γενική πληθυντικού στο ίδιο γένος

πάντες: δοτική πληθυντικού

(Μονάδες 5)

2β.Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

κολάζητε: ο ίδιος τύπος του αορίστου

ὁρῶσιν: το απαρέμφατο του μέλλοντα

ὁρῶσιν: β’ενικό πρόσωπο προστακτικής β’ αορίστου της ίδιας φωνής

καταψηφίσησθε: υποτακτική παθητικού αορίστου στο ίδιο πρόσωπο

ἔσονται: γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου .

(Μονάδες 5)

3α. ἐάν τοίνυν τούτου καταψηφίσησθε, οὐ μόνον οἱ ἐν τῇ πόλει εἴσονται, ἀλλά καί οἱ σύμμαχοι αἰσθήσονται καί οἱ πολέμιοι πεύσονται: να αναγνωρίσετε το είδος των υποθετικών λόγων και να δικαιολογήσετε τις εγκλίσεις εκφοράς τους.

(Μονάδες 6)

3β.Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι όροι του κειμένου : τῶν ἄλλων, τῶν ἐξαμαρτανόντων, ἐν τῇ πόλει, ἀξίαν

(Μονάδες 4)

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ !