[Μετάφραση των αποσπασμάτων που περιλαμβάνονται στην διδακτέα κι εξεταστέα ύλη του μαθήματος]
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Στίχ. 1-10
ΑΝΤ. Πολυαγαπημένη μου αδερφή Ισμήνη,
άραγε ξέρεις αν υπάρχει καμιά συμφορά που μας κληροδότησε ο Οιδίποδας
και να μην την έστειλε ο Δίας σ’ εμάς όσο ακόμη ζούμε;
Γιατί τίποτε δεν υπάρχει ούτε λυπηρό ούτε γεμάτο συμφορές
ούτε που να φέρνει ντροπή ούτε επονείδιστο
που να μην έχω δει εγώ μέσα στα δικά σου και στα δικά μου βάσανα.
Και τώρα τι είναι πάλι αυτή η διαταγή
που λένε ότι διακήρυξε (έβγαλε) ο στρατηγός πριν από λίγο σ’ ολόκληρη την πόλη;
Ξέρεις τίποτα κι έχεις ακούσει;
Ή μήπως σου ξεφεύγει ότι τους αγαπημένους απειλούν
κακά που ταιριάζουν στους εχθρούς;
Στίχ. 11-20
ΙΣΜ. Σε μένα τουλάχιστον, Αντιγόνη,
καμιά είδηση δεν έφτασε για τους αγαπημένους[μου]ούτε ευχάριστη ούτε δυσάρεστη,
αφότου δυο εμείς στερηθήκαμε τα δυο μας αδέρφια,
που σκοτώθηκαν την ίδια μέρα με αμοιβαίο φόνο
κι από τότε που ο στρατός των Αργείων τράπηκε σε φυγή τη νύχτα αυτή
δεν ξέρω τίποτε περισσότερο, ούτε ότι είμαι πιο ευτυχισμένη ούτε πιο δυστυχισμένη.
ΑΝΤ. Ήμουνα σίγουρη,
και γι αυτό ζήτησα να ‘ρθεις στις εξώπορτες του ανακτόρου,
για να τ’ ακούσεις μόνη.
ΙΣΜ. Τι ‘ναι λοιπόν;Γιατί δείχνεις ότι κάποια είδηση σε βασανίζει.
Στίχ. 21-38
ΑΝΤ. Γιατί, από τα δυο μας αδέρφια,
ο Κρέοντας δεν έκρινε τον ένα άξιο ταφής,
ενώ τον άλλο ανάξιο να ταφεί;
Τον Ετεοκλή διέταξε να τον θάψουν κάτω από τη γη
ώστε να είναι τιμημένος μες στους νεκρούς στον κάτωκόσμο,
αφού του φέρθηκε,καταπώς λεν,με δίκαιη κρίση
και σύμφωνα με το (θρησκευτικό) νόμο,
αλλά το κορμί του Πολυνείκη,
που πέθανε με αξιολύπητο τρόπο,
λένε πως έχει διακηρυχτεί στους πολίτες
κανείς να μην το θάψει και να μην το κλάψει,
αλλά να το αφήσουν άκλαυτο κι άθαφτο,
εύρημα ευχάριστο για τα όρνια που λαίμαργα ψάχνουν
για να βρουν την τροφή τους.
Τέτοια λένε ότι έχει κηρύξει δημόσια
ο Κρέοντας «ο καλός» για σένα και για μένα
—λέω και για μένα—,
και [λένε] ότι έρχεται εδώ
για να τα διακηρύξει δημόσια ώστε να είναι ξεκάθαρα
σ’ αυτούς που δεν τα ξέρουν,
και δε θεωρεί την υπόθεση κάτι ασήμαντο,
αλλά ότι (τον) περιμένει θάνατος με δημόσιο λιθοβολισμό
μπροστά στην πόλη όποιον κάνει κάτι απ’ αυτά.
Έτσι έχουν αυτά για σένα·
και γρήγορα θα δείξεις αν είσαι από ευγενική γενιά και γενναία στο ήθος
ή τιποτένιά από ευγενική γενιά.
Στίχ. 39-68
ΙΣΜ. Αν έτσι έχουν τα πράγματα,τι όφελος θα μπορούσα να φέρω εγώ,δύστυχη,
ό,τι κι αν κάνω;
ΑΝΤ. Σκέψουαν θα με βοηθήσεις και θα συνεργαστείς μαζί μου.
ΙΣΜ. Για ποια επικίνδυνη πράξη μιλάς
Τι τάχα έχεις στο μυαλό σου;
ΑΝΤ. [Σκέψου] αν θα σηκώσεις το νεκρό μαζί μ’ αυτό μου εδώ το χέρι.
ΙΣΜ. Αλήθεια, έχεις στο νου σου να θάψεις αυτόν,
μολονότι απαγορεύεται ρητά στους πολίτες;
ΑΝΤ. Το δικό μου, βέβαια,και το δικό σου αδερφό,
αν εσύ δε θέλεις·
γιατί κανείς δε θα με κατηγορήσει ότι τον πρόδωσα.
ΙΣΜ. Παράτολμη (ή: δύστυχη),μολονότι το έχει απαγορέψει ο Κρέοντας;
ΑΝΤ. Μα δεν έχει κανένα δικαίωμα αυτός να μ’ εμποδίσει από τους δικούς μου.
ΙΣΜ. Αλίμονο· σκέψου,αδερφή μου,
πόσο μισητός και ντροπιασμένος μας χάθηκε ο πατέρας,
αφού χτύπησε δυνατά ο ίδιος τα δυο του μάτια με το ίδιο του το χέρι
λόγω των αμαρτημάτων που μόνος του έφερε στο φως·
κι ύστερα η μάνα και η γυναίκα του,διπλό όνομα,
πεθαίνει ντροπιασμένη με μια πλεχτή θηλιά·
τρίτο κακό, τα δυο μας αδέρφια,
που αλληλοσκοτώθηκαν οι δυστυχισμένοι
μέσα στην ίδια μέρα,βρήκαν αμοιβαίο θάνατο
με χέρι που σήκωσε ο ένας πάνω στον άλλο.
Και τώρα πάλι, σκέψου πόσο ατιμωτικά θα χαθούμε
εμείς οι δυο, που έχουμε μείνει ολομόναχες,
αν παραβούμε την απόφαση και τη βασιλική εξουσία παραβιάζοντας το νόμο.
Αλλά πρέπει να σκεφτείς το εξής, ότι δηλαδή από τη μια γεννηθήκαμε γυναίκες
και από την άλλη δεν επιτρέπεται να τα βάζουμε με άντρες·
ύστερα,ότι κυβερνιόμαστε από ισχυρότερους,
ώστε να υπακούμε και σ’ αυτά και σ’ ακόμη πιο οδυνηρά απ’ αυτά.
Εγώ λοιπόν θα υποταχτώ στους άρχοντες παρακαλώντας αυτούς που ‘ναι στον
κάτω κόσμο να με συγχωρήσουν,
γιατί κάνω αυτά χωρίς τη θέληση μου·
γιατί το να κάνει κανείς πράγματα ανώτερα από τις δυνάμεις του είναι τελείως ανόητο.
Στίχ. 69-99
ΑΝΤ. Ούτε θα σε παρακαλούσα ούτε θα δεχόμουν, εγώ τουλάχιστον,
με ευχαρίστηση τη σύμπραξη σου,
έστω κι αν τώρα πια ήθελες να με βοηθήσεις.
Αλλά έχε όποια γνώμη θέλεις,
εκείνον όμως εγώ θα θάψω·
θα ‘ναι ωραίο για μένα να θάψω τον αδερφό μου και μετά να πεθάνω·
θα αναπαύομαι πλάι του αγαπημένη κοντά σ’ αγαπημένο,
αφού διαπράξω μια ιερή παρανομία.
γιατί είναι περισσότερος ο καιρός
που πρέπει να αρέσω σ’ αυτούς που ‘ναι στον κάτω κόσμο
παρά σ’ αυτούς που ‘ναι δω πάνω.
Γιατί αιώνια εκεί θα αναπαύομαι·
μα εσύ, αν το κρίνεις σωστό,
περιφρόνησε όσα είναι άξια τιμής για τους θεούς.
ΙΣΜ. Εγώ δεν τα περιφρονώ αυτά,
από τη φύση μου όμως είμαι ανίκανη να ενεργώ αντίθετα με τη θέληση των πολιτών.
ΑΝΤ. Εσύ αυτά μπορείς να τα προφασίζεσαι·
εγώ όμως θα πάω να σωρεύσω χώμα
και να σηκώσω τύμβο για τον πολυαγαπημένο αδερφό.
ΙΣΜ. Αλίμονο, δυστυχισμένη,
πόσο φοβάμαι για σένα!
ΑΝΤ. Για μένα μη φοβάσαι· φρόντιζε για τη δική σου μοίρα.
ΙΣΜ. Όμως τουλάχιστονμην αποκαλύψεις σε κανέναν αυτό το σχέδιο σου,
κράτησε το μυστικό,
το ίδιο θα κάνω κι εγώ.
ΑΝΤ. Αλίμονο, διακήρυξε το σ’ όλους·
πολύ πιο μισητή θα είσαι αν σωπάσεις,
αν σ’ όλους δε διαλαλήσεις αυτά εδώ.
ΙΣΜ. Έχεις ζεστή καρδιά για ψυχρά πράγματα.
ΑΝΤ. Ξέρω όμως ότι είμαι αρεστή σ’ εκείνους που πρέπει περισσότερο ν’ αρέσω.
ΙΣΜ. Ναι, αν βέβαια θα έχεις και τη δύναμη· επιδιώκεις όμως ακατόρθωτα πράγματα.
ΑΝΤ. θα σταματήσω λοιπόν,όταν πια δε θα ‘χω δύναμη.
ΙΣΜ. Καθόλου όμως δεν πρέπει να κυνηγάει κανείς τα ακατόρθωτα
ΑΝΤ. Αν εξακολουθήσεις να λες αυτά, και από μένα θα μισηθείς
και δίκαια θα σε μισεί για πάντα ο νεκρός.
Αλλά άφησε εμένα και τη δική μου αφροσύνη να πάθω αυτό το κακό·
γιατί τίποτε τόσο φοβερό δε θα πάθω, ώστε να μην πεθάνω έντιμα.
ΙΣΜ. Προχώρα λοιπόν,αν έτσι κρίνεις·
αυτό να ξέρεις μόνο,
ότι βαδίζεις ασυλλόγιστη,όμως αληθινά αγαπημένη στους αγαπημένους σου.
Α’ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
Στίχ. 278-331
ΧΟ. Βασιλιά,εδώ και πολλή ώρα στ’ αλήθεια
γυρίζει στο μυαλό μου μήπως είναι κάπως θεόσταλτο το πράγμα αυτό.
ΚΡ. Πάψε,προτού και μένα με τα λόγια σου γεμίσεις με θυμό,
μήπως φανείς ανόητος αν και είσαι γέρος·
γιατί λες ανυπόφορα πράγματα,
όταν λες ότι οι θεοί έχουν έγνοια γι’ αυτόν το νεκρό.
Ποιο απ’ τα δυο, επειδή τον τιμούσαν σαν ευεργέτη, έθαψαν αυτόν,
που ‘ρθε να πυρπολήσει τους περίστυλους ναούς και τα αφιερώματα τους
και να ρημώσει τη γη εκείνων και να καταλύσει τους νόμους;
Ή μήπως βλέπεις οι θεοί να τιμούν τους κακούς;
Δεν είναι δυνατό·αλλά κάποιοι στην πόλη,
από την πρώτη στιγμή της βασιλείας μου,
που με δυσκολία υπέφεραν τη διαταγή μου,
σιγομουρμούριζαν εναντίον μου κρυφά, κουνώντας το κεφάλι,
ούτε έβαζαν κάτω από το ζυγό τον τράχηλο υπάκουα,ώστε να πειθαρχήσουν σ’ εμένα.
Από αυτούς εδώ τους πολίτες γνωρίζω πολύ καλά
ότι αυτοί, επειδή παρασύρθηκανμε χρήματα,έκαναν αυτά.
Γιατί κανένας θεσμόςστους ανθρώπους δε φύτρωσε άλλος τόσο κακός σαν το χρήμα·
αυτό και πόλεις κυριεύει,αυτό και ξεσπιτώνει τους ανθρώπους,
αυτό και καθοδηγεί και διαστρέφει τις δίκαιες γνώμες των ανθρώπων
να στρέφονται σε αισχρές πράξεις·και δείχνει στους ανθρώπους να κάνουν πανουργίες και να γνωρίζουν κάθε ανόσιο έργο.
Όσοι όμως πληρώθηκαν και έκαναν αυτά εδώ,
αργά ή γρήγορα πέτυχαν ώστε να τιμωρηθούν.
Αν όμως τιμώ και σέβομαι ακόμη το Δία,
κατάλαβε το καλά,με όρκο σου το λέω,
αν δε βρείτε και παρουσιάσετε μπροστά στα μάτια μου το δράστη αυτής της ταφής,
δε θα ‘ναι αρκετός για σας ο θάνατος μόνος,
πριν, ζωντανοί στην κρεμάλα,φανερώσετε αυτή την παρανομία,
για να μάθετε από πού πρέπει να ζητάτε το κέρδος
και στο εξής [από κει] να το αρπάζετε,
και για να καταλάβετε ότι δεν πρέπει να αγαπάτε να κερδίζετε από παντού.
Γιατί μπορείς να δεις απ’ τα παράνομα κέρδη
τους πιο πολλούς να καταστρέφονται,παρά να έχουν σωθεί.
ΦΥ. θα μου επιτρέψεις να μιλήσω
ή, αφού κάνω μεταβολή, να φύγω χωρίς να πω τίποτε;
ΚΡ.Δεν καταλαβαίνεις ότι και τώρα μιλάς ενοχλητικά;
ΦΥ. Στ’ αυτιά ή στην ψυχή ενοχλείσαι;
ΚΡ. Γιατί λοιπόν προσδιορίζεις η λύπη μου πού είναι;
ΦΥ. Ο δράστης ταράζει την ψυχή σου, εγώ τ’ αυτιά σου.
ΚΡ.Αλίμονο, πόσο φαίνεσαι ότι γεννήθηκες φλύαρος!
ΦΥ. Σε καμιά περίπτωση δεν έχω κάνει αυτή την πράξη.
ΚΡ. [Την έχεις κάνει] και μάλιστα αφού πούλησες την ψυχή σου για χρήματα.
ΦΥ. Αλίμονο! Αλήθεια είναι φοβερό να σχηματίζει εσφαλμένες αντιλήψεις
εκείνος που παίρνει αποφάσεις.
ΚΡ. Κάνε τον έξυπνομε τη λέξη «δόξα»·
αν όμως δε μου αποκαλύψετε τους δράστες αυτής της πράξης,
θα ομολογήσετε ότι τα ανέντιμα κέρδη φέρνουν συμφορές.
ΦΥ. Πάνω απ’ όλα μακάρι να βρεθεί·
είτε όμως πιαστείείτε όχι—αυτό η τύχη θα το κρίνει—,
με κανέναν τρόπο εσύ δε θα με δεις εδώ να ξανάρθω.
Γιατί και τώρα που σώθηκα χωρίς να το ελπίζω και να το περιμένω,
χρωστάω στους θεούς μεγάλη ευγνωμοσύνη.
Σχόλια Αναγνωστών-Επισκεπτών