Ἀλλ’ οὔτε τότε ᾠήθην δεῖν ἕνεκα τοῦ κινδύνου πρᾶξαι οὐδέν ἀνελεύθερον, οὔτε νῦν μοι μεταμέλει οὕτως ἀπολογησαμένῳ, ἀλλά πολύ μᾶλλον αἱροῦμαι ᾧδε ἀπολογησάμενος τεθνάναι ἤ ἐκείνως ζῆν. Οὔτε γάρ ἐν δίκῃ οὔτ’ ἐν πολέμῳ οὔτ’ ἐμέ οὔτ’ ἄλλον δεῖ τοῦτο μηχανᾶσθαι, ὅπως ἀποφεύξεται πᾶν ποιῶν θάνατον, καί γάρ ἐν ταῖς μάχαις πολλάκις δῆλον γίγνεται ὅτι τό γε ἀποθανεῖν ἄν τις ἐκφύγοι καί ὅπλα ἀφείς καί ἐφ’ ἱκετείαν τραπόμενος τῶν διωκόντων καί ἄλλαι μηχαναί πολλαί εἰσίν ἐν ἑκάστοις τοῖς κινδύνοις ὥστε διαφεύγειν θάνατον, ἐάν τις τολμᾷ πᾶν ποιεῖν και λέγειν. Ἀλλά μη οὐ τοῦτ’ ᾖ χαλεπόν, ὦ ἄνδρες, θάνατον ἐκφυγεῖν, ἀλλά πολύ χαλεπώτερον πονηρίαν. Θᾶττον γάρ θανάτου θεῖ. Καί νῦν ἐγώ μέν ἅτε βραδύς ὤν καί πρεσβύτης ὑπό τοῦ βραδυτέρου ἑάλων, οί δ’ ἐμοί κατήγοροι ἅτε δεινοί καί ὀξεῖς ὄντες ὑπό τοῦ θάττονος, τῆς κακίας.
(λεξιλόγιο]
μεταμέλει + δοτ. προσ. + αντικείμ. σε γεν. = μετανιώνω// ἐκείνως = με τον προηγούμ. τρόπο, με διαφορ. τρόπο // ἀφίημι = αφήνω, εγκαταλείπω // ἱκετεία= ικέτευση, παράκληση…, ζητιανιά//μηχανή = επινόηση, τέχνασμα//τολμάω,ῶ= δέχομαι, ανέχομαι, κάνω την παραχώρηση // θέω = τρέχω.
[συντακτικά)
ἀπολογησαμένω = κτγ. μτχ. // ἀπολογησάμενος = χρονική μτχ. // ὅπως ἀποφεύξεται = πλάγ. ερωτημ. (σκοπού) // δῆλον γίγνεται: απρόσ. ρ. (βλ. 35,1 β) // ἀφείς, τραπόμενος = υποθ. μτχ. (βλ. 16,1γ)· οι μτχς. αυτές φαίνονται και σαν τροπικές· η αντένδειξη γι αυτή την εκδοχή είναι ότι η ενέργεια της τροπ. μτχ. διαρκεί όσο και του ρ./ὥστε διαφεύγειν = συμπερ. πρότ. με απρμφ. (σκοπός)//ἐών τολμᾶ – εἰσί μηχαναί = υποθ. λ. της επανάλ. στο παρόν και μέλλον. Το νόημα δηλ. είναι: αν ανέχεται…, βρίσκει τρόπους…//μή ἤ = ενδοιασ. πρότ. με εξάρτηση από ενν. οράτέΧ)//τοῦτ’= υποκείμ. στο ή //μή οὐ… πονηρίαν = μή… ἐκφυγεῖν (α’ ενδοιαστ. πρότ.), άλλά (μή ή τόδε) πολύ χαλεπώτερον, (ἐκφυγεῖν) πονηρίαν (β’ ενδοιασ. πρότ.) / θανάτου = γεν. συγκριτ. από το θᾶττον// θεῖ: υποκείμ. ενν. ή πονηρία.
(γενικευτικοί κανόνες)
- Μερικές φορές μια ενδοιαστική πρότ. φαίνεται ανεξάρτητη, αλλά δεν είναι· τότε εξαρτάται από ενν. προστακτ. ὅρα, ὁρᾶτε ή από υποτακτ. ὁρῶμεν [ή: Σκόπει, Σκοπεῖτε, Σκοπῶμεν (ὁρῶ, σκοπῶ = προσέχω)]. Το ίδιο συμβαίνει – σπντρ. – και με τις πλάγιες ερωτημ. (σκοπού).
Μετάφραση
Αλλά ούτε τότε έκρινα ότι δεν πρέπει να κάνω τίποτα αταίριαστο για ελεύθερον άνθρωπο εξαιτίας του κινδύνου, ούτε τώρα μετανιώνω που απολογήθηκα έτσι, αλλά πολύ περισσότερο προτιμώ να θανατωθώ αφού απολογήθηκα στηριγμένος σ’ αυτές τις αρχές, παρά να γλιτώσω τη ζωή μου ενεργώντας με βάση διαφορετικές αρχές. Γιατί ούτε σε δίκη ούτε σε πόλεμο δεν πρέπει ούτε εγώ ούτε κανείς άλλος να σχεδιάζει αυτό, πώς δηλαδή θα αποφύγει τον θάνατο με κάθε τρόπο. Γιατί και στις μάχες πολλές φορές είναι φανερό ότι θα μπορούσε κάποιος να αποφύγει τον θάνατο, αν εγκαταλείψει τα όπλα και αν καταφύγει στην ικεσία όσων τον καταδιώκουν’ και άλλα πολλά τεχνάσματα υπάρχουν σε κάθε κίνδυνο, ώστε να ξεφύγει κανείς τον θάνατο, αν καταδέχεται να κάνει και να λέει το πάν. Αλλά σκεφτείτε, κύριοι δικαστές, μήπως δεν είναι αυτό το δύσκολο, δηλ. να αποφύγει κανείς τον θάνατο, αλλά μήπως είναι πολύ δύσκολο να αποφύγει τον εξευτελισμό” γιατί τρέχει πιο γρήγορα από τον θάνατο. Και τώρα εγώ, επειδή είμαι αργός και γέρος, πιάστηκα από κάτι αργότερο [= τον κίνδυνο θανάτωσης], ενώ οι κατήγοροι μου, επειδή* είναι ικανοί και γρήγοροι, πιάστηκαν από το ταχύτερο, την ανεντιμότητα.
* Η αιτιολογία με ειρωνική σημασία, σαν να είναι εναντίωση = αν και.
Πηγή : Ε.Α.Μεσδανίτης, «Αρχαία Ελληνικά Κείμενα», Εκδ. «Θεωρητικού»
Σχόλια Αναγνωστών-Επισκεπτών