Νεοελληνική μετρική
- Κάθε στίχος χωρίζεται σε συλλαβές , τονισμένες ( με δυνατή φωνή ) και άτονες ( τις προσπερνάμε γρήγορα)
π.χ αχός / βαρύς / ακού / γεται ( τις δεύτερες συλλαβές τις τονίζουμε περισσότερο )
- Οι συλλαβές που τονίζονται ( με τη φωνή μας ) περισσότερο λέγονται μακρές ( -) , ενώ όσες δεν τονίζονται λέγονται βραχείες ( τις συμβολίζουμε με το υ ) .
( μακρά συλλαβή , βραχεία συλλαβή )
- Το ζευγάρι των συλλαβών ( τονισμένη , άτονη ) το λέμε «πόδα» π.χ « αχός» Στον κάθε πόδα μπορεί να έχουμε και τρεις συλλαβές .
π.χ « στων ψαρών / την ολό / μαυρη ρά / χη »
- Επομένως το μυστικό του μέτρου είναι ο πόδας , δηλαδή οι τονισμένες και άτονες συλλαβές του. Ανάλογα με τη θέση ( 1η,2η,3η ) που βρίσκεται / νται οι τονισμένες συλλαβές , χαρακτηρίζουμε και το μέτρο του στίχου .
- Με βάση τα παραπάνω έχουμε 5 βασικά μέτρα
- 1. Ιαμβικό μέτρο ( υ – ) : πρώτη συλλαβή άτονη και η δεύτερη τονισμένη ( με τη φωνή μας ) π.χ μάνα / με τους / εννιά / σου γιους / και με / τη μια / σου κό / ρη
- 2. Τροχαϊκό μέτρο ( – υ ) : ο τρέχων , ο γρήγορος ρυθμός . Σε γνω / ρίζω α / πό την / κόψη
3. Ανάπαιστος (αναπαίω: αντιστρέφω ) : αντίθετος με το δάκτυλο, αντιδάκτυλος . ( υ υ – ) : Στων Ψαρών / την ολό / μαυρη ρά / χη
- 4. Δάκτυλος ( – υ υ ) : ξύπνα δρο / σιά της αυ / γής και φεγ / γάρι
- 5. Αμφίβραχυς ( υ – υ ) : Στην όψη / σου βλέπω / φουρτούνα / μεγάλη
- Μυστικό για να μην μπερδεύουμε τα μέτρα
Ο τελευταίος γραμματικός τόνος τόνος του στίχου ταυτίζεται πάντα με τον ρυθμικό τόνο.
- Πώς ονομάζεται ο στίχος Κάθε στίχος έχει 4 ονομασίες .
π.χ τροχαϊκός ( μέτρο ) οχτασύλλαβος ( αριθμός συλλαβών) οξύτονος ( γραμματικός τόνος στην τελευταία συλλαβή του στίχου ) ακατάληκτος ( όταν όλοι οι πόδες του στίχου είναι ισοσύλλαβοι ) . Μπορεί να είναι και :
Παροξύτονος : τονίζεται η προτελευταία συλλαβή του στίχου Προπαροξύτονος : τονίζεται η τρίτη συλλαβή από το τέλος .
Καταληκτικός στίχος : όταν ο τελευταίος πόδας του στίχου έχει λιγότερες συλλαβές ( δηλαδή καταλήγει σε υπόλοιπο )
- Χασμωδία – συνίζηση
Όταν σε μία λέξη ( ή ανάμεσα σε 2 λέξεις ) βρίσκονται δίπλα – δίπλα 2 φωνήεντα, έχουμε χασμωδία ( δεν ακούγονται καλά στο αυτί μας )
Τα δύο αυτά φωνήεντα τα διαβάζουμε σαν ένα , σαν μία συλλαβή ( συνίζηση ) . π.χ Σε γνω / ρίζω α / πό την / κόψη
- Ομοιοκαταληξία
Όταν το ποίημα έχει ρίμα ( ομοιοκαταληξία ) , τότε έχουμε 4 βασικά είδη ομοιοκαταληξίας
- 1. Ζευγαρωτή : ( ίδια Ρίμα α και β στίχου / γ και δ )
- 2. πλεχτή : ( ίδια Ρίμα α και γ / β και δ )
- 3. σταυρωτή : ( ίδια Ρίμα α και δ / β και γ )
- 4. Μικτή : διάφοροι συνδυασμοί .
Σχόλια Αναγνωστών-Επισκεπτών