Ο Καιόμενος, Τ. Σινόπουλου

Το ποίημα ανήκει στη συλλογή “Μεταίχμιο Β΄” (1957). Η συλλογή αυτή περιλαμβάνει ποιήματα της περιόδου 1949-1955 και παρουσιάζει τις εμπειρίες του ποιητή από τον εμφύλιο πόλεμο, αλλά και την κατάσταση που επικρατούσε μετά τη λήξη του. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου ο Τ. Σινόπουλος είχε υπηρετήσει υποχρεωτικά στον κυβερνητικό στρατό ως γιατρός και αξιωματικός. Εκείνη την περίοδο ο Σινόπουλος ένιωθε ότι βρισκόταν στο μεταίχμιο, δηλαδή σε ίση απόσταση από τους εμπόλεμους. Ως γιατρός ένιωθε τον πόνο των πολεμιστών, αλλά δεν μπορούσε να τους βοηθήσει.

Το ποίημα του σχολικού βιβλίου αναφέρεται στο φαινόμενο της αυτοπυρπόλησης, που αποτελούσε την έσχατη μορφή προσωπικής διαμαρτυρίας των ιδεολόγων για κάθε μορφή αδικίας.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ – ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ

• εαναλίσκεται = φθείρεται, χάνεται
  

ΔΟΜΗ

• 1η Ενότητα: (Στίχοι 1-4): Η αυτοπυρπόληση ενός ανθρώπου.

• 2η Ενότητα: (Στίχοι 5-13): Οι αντιδράσεις του πλήθους και του ποιητή.

• 3η Ενότητα: (Στίχοι 14-16): Οι σκέψεις του ποιητή για τη θυσία του καιόμενου και το δίλημμά του.

ΑΝΑΛΥΣΗ – ΕΡΜΗΝΕΙΑ

Ο ποιητής βρίσκεται ανάμεσα στο πλήθος κάποιων ανθρώπων. Ξαφνικά κάποιος μέσα στο πλήθος βλέπει έναν άνθρωπο να καίγεται και το ανακοινώνει και στους άλλους. Το πλήθος και ο ποιητής στρέφεται προς τον άνθρωπο που πυρπολείται. Τον αναγνωρίζουν. ήταν αυτός που αρνήθηκε να επικοινωνήσει με τους άλλους, όταν του μίλησαν. Αυτός ο άνθρωπος πονά, αλλά δεν το μετανιώνει, ούτε ζητάει βοήθεια. Ο ποιητής αναρωτιέται ποιος είναι αυτός που καίγεται και πώς αντέχει τους πόνους. Το γεγονός του φαίνεται περίεργο στην αρχή. Διστάζει να πλησιάσει τον καιόμενο. Οι συνθήκες είναι δύσκολες και προκαλούν φόβο στον ποιητή. Πιθανότατα ο Σινόπουλος να αναφέρεται στην κατοχική περίοδο (1946-1949). Το πλήθος συμβουλεύει τον ποιητή να μην ασχολείται με ξένα προβλήματα, γιατί έτσι μπορεί να θέσει τη ζωή του σε κίνδυνο. Ο ποιητής μένει απλός θεατής του γεγονότος, όπως κάνει το πλήθος. `Οταν η φωτιά σβήνει, ο καιόμενος μετατρέπεται σε σύμβολο αυτοθυσίας και ηρωισμού. Ο ποιητής διαπιστώνει ότι σε κάθε εποχή κάποιοι άνθρωποι θυσιάζονται, για να υπερασπίσουν τα ιδανικά τους. `Ομως, οι περισσότεροι εφησυχάζονται και δε διαμαρτύρονται, επειδή φοβούνται για την ασφάλεια τους.

Ο ποιητής βρίσκεται σε δίλημμα. από τη μια θέλει να ακολουθήσει τη στάση του καιόμενου και από την άλλη δεν έχει την ψυχική δύναμη να αυτοθυσιαστεί. `Ετσι, ο ποιητής μένει με το πλήθος και δε διαμαρτύρεται για τις αδικίες της εποχής του.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ    

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

1. Ποιες σημασίες μπορεί να έχει ο τίτλος του ποιήματος: “Ο καιόμενος”;

Ο τίτλος του ποιήματος “Ο καιόμενος” έχει περισσότερες από μια σημασίες. Αρχικά είναι ο άνθρωπος που αυτοπυρπολείται, για να διαμαρτυρηθεί στις κοινωνικές, πολιτικές ή ιδεολογικές αδικίες της εποχής του. Καιόμενος είναι ο άνθρωπος που θυσιάζεται θεληματικά για ένα καλύτερο μέλλον. Μεταφορικά “καιόμενος” είναι και ο ίδιος ο ποιητής, επειδή βρίσκεται σε αδιέξοδο και δεν ξέρει ποια στάση να ακολουθήσει. 

Γενικότερα, ο τίτλος του ποιήματος ίσως αναφέρεται στη θέση όλων των πνευματικών ανθρώπων μπροστά στα προβλήματα της εποχής τους. Οι πνευματικοί άνθρωποι δεν μπορούν να λύσουν αυτά τα προβλήματα και γι’ αυτό στενοχωριούνται. Τελικά, ίσως “καιόμενος” είναι ο κάθε άνθρωπος που βρίσκεται σε αδιέξοδο, αλλά δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτό.

2. Ποια είναι η στάση του πλήθους απέναντι στη μαρτυρική πράξη του καιόμενου;

Το πλήθος παρακολουθεί με έκπληξη και περιέργεια τη θυσία του καιόμενου. Αντιμετωπίζει με απάθεια τον άνθρωπο, που αυτοπυρπολείται μπροστά τους. Συγκινείται επιφανειακά, αλλά δε συνειδητοποιεί το σκοπό της θυσίας. Ο “καιόμενος” είναι απλώς ένα θέαμα, που όλοι τρέχουν να δουν.

Το πλήθος αδιαφορεί για την τύχη του καιόμενου. Ακόμη, συμβουλεύει τον ποιητή να μην ανακατευτεί, για να μη θέσει τη ζωή του σε κίνδυνο. Το πλήθος θαυμάζει τη θυσία του καιόμενου, αλλά δεν είναι διατεθειμένο να την ακολουθήσει.

Το πλήθος αποτελείται από εφησυχασμένους ανθρώπους, που δεν ασχολούνται με τα προβλήματα της εποχής τους.

3. Πώς διαγράφεται μέσα στο ποίημα ο ρόλος του ποιητή;

Ο ρόλος του ποιητή μέσα στο ποίημα είναι τραγικός, επειδή βρίσκεται σε αδιέξοδο. Ο ποιητής διστάζει και αναρωτιέται πώς αντέχει ο καιόμενος τους πόνους. Ο καιόμενος βρίσκεται σε καλύτερη θέση από τον ποιητή.

Ο άνθρωπος που πυρπολείται λυτρώνεται και γίνεται σύμβολο. `Ομως, ο ποιητής βρίσκεται σε δίλημμα και δεν μπορεί να βρει τη λύτρωση (τη λύση) στα ερωτήματα που τον απασχολούν. Από τη μια μεριά θέλει να ακολουθήσει την ηρωική στάση του καιόμενου, αλλά από την άλλη δεν έχει το κουράγιο να αυτοθυσιαστεί. Τελικά, ο ποιητής υποχωρεί μαζί με το πλήθος. Στην πραγματικότητα ο ποιητής διαφέρει από το πλήθος. Δεν είναι απλός θεατής, αλλά συμμετέχει ψυχικά στη θυσία του καιόμενου. Το γεγονός ότι γράφει ένα ποίημα για τη θυσία αυτού του ανθρώπου, δείχνει ότι επιδοκιμάζει τη στάση του.

Πηγή : http://www.odyssey.com.cy