Διόρθωση της Έκθεσης με τη χρήση Η.Υ.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Το θέμα που θα με απασχολήσει στην παρούσα εισήγησή μου είναι η διδασκαλία της Έκθεσης με τη χρήση Η/Υ.
Η διδασκαλία της Έκθεσης έχει δύο παραμέτρους: τη διδασκαλία αυτή καθαυτή, που περιλαμβάνει την επεξεργασία κειμένων και σχετικές γλωσσικές ασκήσεις, και τη διόρθωση της Έκθεσης. Η τελευταία με τη σειρά της έχει δύο πλευρές: αφενός τη διόρθωση των γραπτών δοκιμίων των μαθητών και αφετέρου την επιστροφή τους στους μαθητές. Περιττό να υπογραμμίσουμε ότι και οι δύο αυτές παράμετροι είναι πολύ σημαντικές για τη βελτίωση της γλωσσικής έκφρασης των μαθητών. Ωστόσο η δεύτερη παράμετρος, η διόρθωση της Έκθεσης, περιορίζεται συνήθως σε γενικές παρατηρήσεις και σχολιασμό των γραπτών -όπως αναφέρεται και στις οδηγίες του Π.Ι.- που δεν προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια στη βελτίωση της γλωσσικής έκφρασης των παιδιών.
Κατά την ταπεινή μου γνώμη η επιστροφή των μαθητικών κειμένων μπορεί και πρέπει να στηρίζεται στις ίδιες αρχές που στηρίζεται και η καθαυτό διδασκαλία κειμένων και ασκήσεων. Γιατί μόνο τότε έχουμε αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου με θετικά αποτελέσματα. Με βάση αυτή την αρχή θα προσπαθήσω να σας παρουσιάσω μια διδακτική πρόταση για τη διόρθωση-επιστροφή των γραπτών των μαθητών, χρησιμοποιώντας τις νέες τεχνολογίες.
Τη συγκεκριμένη μέθοδο την εφαρμόζω εδώ και δύο χρόνια με πολύ θετικά αποτελέσματα. Ο απαιτούμενος εξοπλισμός είναι ένας Η/Υ, ένας ψηφιακός προβολέας και βασικές γνώσεις χειρισμού Η/Υ. Εναλλακτικά η μέθοδος αυτή μπορεί να εφαρμοστεί και με αναλογικό προβολέα διαφανειών ή ακόμη και χωρίς τεχνικό εξοπλισμό, αλλά με απλή φωτοτυπία των μαθητικών κειμένων.
Πριν προχωρήσω στην αναλυτική περιγραφή της μεθόδου κρίνω σκόπιμο να αναφερθώ στις διδακτικές προσπάθειες που κατέβαλα κατά καιρούς για τη διδασκαλία της Έκθεσης. Ξεκίνησα, όπως όλοι μας σχεδόν, με ελάχιστη ειδική παιδαγωγική και διδακτική κατάρτιση για το μάθημα. Η πρώτη ουσιαστικά επαφή μου με τη διδασκαλία της Έκθεσης σχετίζεται με την παραπαιδεία, στην οποία μπορούμε να προσάψουμε πολλά αρνητικά, είμαστε ωστόσο υποχρεωμένοι να παραδεχτούμε ότι απαιτεί αποτελεσματικότητα και συνεπώς ανάλογη διδακτική προσπάθεια και μεθοδολογία. Έτσι αναγκάστηκα να μελετήσω πολλά σχετικά βοηθήματα συναδέλφων με πείρα αλλά και παιδαγωγικές και διδακτικές μελέτες, για να ενημερωθώ σχετικά. Ωστόσο εκείνο που με βοήθησε ουσιαστικά ήταν η δική μου καθημερινή διδακτική προσπάθεια, στην οποία η συμβολή των μαθητών μου υπήρξε σημαντικότατη.
Πριν καταλήξω στην παρούσα μέθοδο έκανα διάφορες διδακτικές δοκιμές, τις οποίες χρησιμοποίησα κατά καιρούς ξεχωριστά την καθεμιά ή και συνδυαστικά. Κρίνω σκόπιμο να αναφερθώ επιγραμματικά σ’ αυτές. α) ανάγνωση μιας ή δύο μαθητικών εκθέσεων στην τάξη και σχολιασμός τους (μια συνήθης μέθοδος που προτείνεται από τους παιδαγωγούς) χωρίς ικανοποιητικά αποτελέσματα, αφού ο σχολιασμός περιορίζεται συνήθως στο περιεχόμενο του κειμένου, ο οποίος άλλωστε είναι και ανεπαρκής, αφού οι μαθητές δεν θυμούνται ακριβώς το περιεχόμενο της έκθεσης που διαβάστηκε στην τάξη. β) καταγραφή στον πίνακα προβληματικών αποσπασμάτων από τα μαθητικά κείμενα, διόρθωσή τους από όλες τις απόψεις (γλωσσικά, νοηματικά, λογικά) με θετικά αποτελέσματα. γ) ανάλυση του θέματος με συγκέντρωση και διάταξη του υλικού στον πίνακα με παράλληλο σχολιασμό των αδυναμιών και των θετικών στοιχείων των μαθητικών κειμένων, με πολύ θετικά αποτελέσματα. δ) προβολή κειμένων με προβολέα διαφανειών, ανάγνωση και σχολιασμός τους, με πολύ θετικά αποτελέσματα. ε) προβολή μαθητικών κειμένων με ψηφιακό προβολέα μέσω Η/Υ, ανάγνωση και σχολιασμός τους, με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα, που θα κρίνετε και μόνοι σας, από την αναλυτική περιγραφή της μεθόδου που θα ακολουθήσει.
Η μέθοδος στηρίζεται στην αρχή ότι προβάλλοντας ένα μαθητικό κείμενο στην οθόνη έχουμε τη δυνατότητα να το μελετήσουμε πολύπλευρα, δηλαδή και από άποψη μορφής και από άποψη περιεχομένου, όπως ακριβώς όταν αναλύουμε ένα οποιοδήποτε κείμενο στην τάξη. Μπορούμε δηλαδή να εξετάσουμε την ορθογραφία, τη σύνταξη, το λεξιλόγιο, τη δομή, τη συνοχή και τη συνεκτικότητα, καθώς και το περιεχόμενό του.
Καταρχάς επιλέγουμε ένα μαθητικό κείμενο, το οποίο πρέπει να έχει ορισμένα γνωρίσματα: να έχει και θετικά αλλά και αρνητικά στοιχεία, που θα αντιπροσωπεύουν μεγάλο μέρος των μαθητών της τάξης. Ένα τέλειο ή ένα εντελώς ανεπαρκές κείμενο δεν θεωρείται κατάλληλο για τους διδακτικούς μας στόχους. Διότι σκοπός της διδασκαλίας μας είναι με αφορμή το συγκεκριμένο κείμενο να κάνουμε παρατηρήσεις και για άλλα μαθητικά κείμενα στα οποία έχουμε εντοπίσει παρόμοια θετικά ή αρνητικά στοιχεία. Η επιλογή ενός τέτοιου κειμένου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Γι’ αυτό απαιτείται να μελετήσουμε με προσοχή όλα τα μαθητικά κείμενα, προτού καταλήξουμε σε εκείνο που θα επιλέξουμε για προβολή.
Εδώ κρίνω σκόπιμο να αναφερθώ σε ορισμένα πρακτικά θέματα, που πρέπει να έχουμε υπόψη μας. Καταρχάς ζητούμε από τους μαθητές να μας δηλώσουν από πολύ πιο πριν εάν κάποιος δεν επιθυμεί να προβληθεί το κείμενό του στην τάξη. Αυτό το θεωρώ απαραίτητο, μολονότι όταν καλούμε κάποιον μαθητή να μας διαβάσει την έκθεσή του στην τάξη, δεν ζητούμε προηγουμένως την άδειά του. Διότι η οπτική προβολή ενός κειμένου, που πιθανόν να έχει προβλήματα εμφάνισης, δημιουργεί αναστολές σε μερικούς μαθητές, τις οποίες πρέπει να σεβαστούμε. Επίσης η προβολή γίνεται ανώνυμα, αν και οι μαθητές πολύ εύκολα συνήθως αναγνωρίζουν τα κείμενα των συμμαθητών τους. Προσωπικά 1-2 περιπτώσεις απροθυμίας μαθητών για προβολή των κειμένων τους συνάντησα. Μερικές φορές μάλιστα συνέβη το αντίθετο: επιθυμούσαν να προβληθεί το κείμενό τους, για να βοηθηθούν περισσότερο στο γράψιμο των εκθέσεων.
Αφού γίνει η επιλογή του κατάλληλου μαθητικού κειμένου ακολουθεί το σκανάρισμα και η αποθήκευσή του στον σκληρό δίσκο του Η/Υ σε αρχείο εικόνας (κατά προτίμηση TIFF). Αν δεν διαθέτουμε προσωπικό σκάνερ μπορούμε να ζητήσουμε από τον συνάδελφο της πληροφορικής να μας σκανάρει το κείμενο και να το αποθηκεύσει σε μια δισκέτα. Η διδασκαλία ξεκινά με μερικές γενικές παρατηρήσεις και ακολουθεί η διανομή των γραπτών στους μαθητές. Έπειτα προβάλλεται με ψηφιακό προβολέα το επιλεγέν κείμενο στην οθόνη. Εννοείται ότι το κείμενο δεν έχει διορθώσεις! Αυτό σημαίνει ότι είτε προηγείται το σκανάρισμα και ακολουθεί η διόρθωσή του, είτε σβήνουμε ηλεκτρονικά –με κάποιο επεξεργαστή εικόνας, όπως π.χ. το Paint των Windows- τις διορθώσεις μετά το σκανάρισμα, οπότε το κείμενο είναι και πάλι καθαρό. Ακολουθεί η ανάγνωση ολόκληρου του κειμένου από τον διδάσκοντα, ώστε να αποκτήσουν οι μαθητές μια συνολική εικόνα του. Στη συνέχεια γίνεται κατά παράγραφο ανάγνωση του κειμένου και πλήρης σχολιασμός του από τους μαθητές, ενώ ο διδάσκων βρίσκει την ευκαιρία να κάνει τις παρατηρήσεις του με βάση και τα άλλα κείμενα της τάξης. Με τον τρόπο αυτό κάθε μαθητής βρίσκει απάντηση στις πιθανές απορίες του. Κατά τη διάρκεια των διορθώσεων που προτείνονται από τους μαθητές, ο διδάσκων μπορεί να υπογραμμίζει ή και να κάνει μικροδιορθώσεις ηλεκτρονικά πάνω στο προβαλλόμενο κείμενο, με κάποιο επεξεργαστή εικόνας, όπως π.χ. το Imaging των Windows.
Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής ακολουθεί συγκέντρωση και διάταξη του υλικού, που απαιτείται για την ανάπτυξη του θέματος, υπό μορφή συνοπτικού διαγράμματος, ώστε να έχουν υπόψη τους οι μαθητές μια ολοκληρωμένη ανάλυση του θέματος. Καλό είναι ο διδάσκων να έχει έτοιμο ένα πλήρες διάγραμμα του θέματος, το οποίο διανέμει φωτοτυπημένο στους μαθητές μετά το πέρας της διδασκαλίας.
Επειδή η μέθοδος που σας παρουσίασα απαιτεί κάποιο τεχνικό εξοπλισμό και σχετική τεχνογνωσία, για τα οποία πολλοί συνάδελφοι δεν τρέφουν και τα καλύτερα συναισθήματα, έχω να προτείνω και μια εναλλακτική μορφή αυτής της μεθόδου, όπως ανέφερα πιο πάνω. Αντί να προβάλουμε το μαθητικό κείμενο με ψηφιακό προβολέα και Η/Υ, μπορούμε να το κάνουμε και με απλό αναλογικό προβολέα διαφανειών, αφού φωτοτυπήσουμε σε διαφάνεια το κείμενο και το προβάλουμε στην οθόνη. Ακόμη απλούστερα μπορούμε να φωτοτυπήσουμε το κείμενο κανονικά σε χαρτί και να μοιράσουμε ένα αντίγραφο σε κάθε θρανίο, για να αποφύγουμε τη σπατάλη χαρτιού. Βέβαια εδώ δεν έχουμε την ευχέρεια να κάνουμε υπογραμμίσεις και διορθώσεις επί της οθόνης. Διατηρούμε όμως το πλεονέκτημα της οπτικής επαφής με το κείμενο, της οποίας η σημασία είναι αυτονόητη.

Εισήγηση στο Παιδαγωγικό Εργαστήρι για τους Φιλολόγους της Δ/νσης Πειραιά και Δ’ Αθήνας 20-1-2005 στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης, που οργάνωσαν οι Σχολικοί Σύμβουλοι Φιλολόγων Πειραιά και Δ’ Αθήνας.

Πηγή http://users.otenet.gr/~aker/DiorthosiEkth.htm