Ζούμε σε έναν  ποικιλόμορφο κόσμο  που σφύζει από δημιουργική ενέργεια και καινοτόμες ιδέες.
Πώς ορίζονται όμως οι όροι – δημιουργικότητα, καινοτομία και πολιτισμός;
Ποια η μεταξύ τους σχέση;

Πώς μπορούν να προωθήσουν την καινοτομία,  ο πολιτισμός και η δημιουργική σκέψη; Μπορεί η μία να τροφοδοτήσει την άλλη;

Είναι η δημιουργικότητα μία εξίσου πολύτιμη και απαραίτητη δεξιότητα όπως αυτή της γραφής ή της ανάγνωσης; Γιατί αναφέρεται τόσο συχνά στην αγορά εργασίας; Είναι προνόμιο λίγων και αν ναι οι υπόλοιποι μπορούν να την αποκτήσουν;

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους μαθητές μας  να αναπτύξουν πλήρως τις δυνατότητές τους για δημιουργική και καινοτόμο σκέψη;
Ποιος είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης και της διά βίου μάθησης στην προσπάθεια να αποκτήσουν τα παιδιά μας μεγαλύτερη δυναμικότητα, αυτοπεποίθηση και δημιουργικότητα;

Ας προσπαθήσουμε να εξετάσουμε  ορισμένα βασικά ζητήματα και να μελετήσουμε με ποιον  τρόπο η δημιουργικότητα και η καινοτομία μπορούν να δώσουν το έναυσμα για την αλλαγή. Γιατί  όπως όλοι μας γνωρίζουμε στα πλαίσια του διαρκώς αυξανόμενου ανταγωνισμού και των σοβαρών παγκόσμιων προκλήσεων, οι καινοτόμες πρακτικές  και οι δημιουργικές λύσεις αποτελούν εφαλτήριο για την ανάπτυξη και την ευημερία …

Τι είναι άραγε μια ιδέα; Σύμφωνα με το λεξικό, είναι κάθε παράσταση που σχηματίζεται από τη νόηση. Κι ενώ η σκέψη αποτελεί μια αυθόρμητη και ακατέργαστη διεργασία, η ιδέα από την άλλη, είναι το αποτέλεσμα πολλών σκέψεων, πολλών διεργασιών και πιθανώς πολλών γνώσεων και εμπειριών που ενώθηκαν μαζί ώστε να δημιουργήσουν μια ιδέα. Άλλες ιδέες είναι πρωτότυπες και δημιουργικές και άλλες μπορεί να μην είναι και τόσο καλές. Μια νέα ιδέα όμως, έρχεται καθώς πυροδοτούνται οι νευρώνες του εγκεφάλου μας την ίδια στιγμή.

Και είναι πολλά αυτά που μπορείς να κάνεις με μια ιδέα. Ξεκινάς δημιουργώντας την ή, πάλι, μπορεί να ξεπηδήσει από μόνη της, μέσα από το κεφάλι σου. Και τότε είναι που πρέπει να πάρεις τη μεγάλη απόφαση. Θα αγαπήσεις αυτή την ιδέα ή θα την παραπετάξεις κάπου στην διαδρομή, κάνοντας πως δεν την αναγνωρίζεις παρότι δική σου;

Ό,τι και αν αποφασίσεις να κάνεις εσύ, να θυμάσαι ότι η ιδέα σου έχει μια δική της αυτόνομη οντότητα και είναι ικανή, εάν το θελήσει, να σε ακολουθεί παντού και πάντα. Και μόνο όταν δεχτείς την συντροφιά της, να ξέρεις ότι αυτή θα σου το ανταποδώσει με χίλους δυο τρόπους. Θα είναι η έμπνευσή σου για τόσα και άλλα τόσα καινούργια πράγματα, θα είναι η παρέα σου σε κάθε δημιουργική διαδικασία, θα είναι ο κινητήριος μοχλός για τη δράση σου. Και το καλύτερο που μπορεί να συμβεί, ξέρεις ποιο είναι; Να αλλάξεις τον κόσμο με την ιδέα σου!

---

Ο Kobi Yamada  είναι ένας σπουδαίος συγγραφέας παιδικών βιβλίων που ζει κάπου στον βορειοδυτικό Ειρηνικό και έχει πολλή έμπνευση για διδακτικές ιστορίες…. Αυτό είναι ένα  από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία του. Ένα αψεγάδιαστο στολίδι της παγκόσμιας λογοτεχνίας που μας  μιλά  για την έμπνευση, τη δημιουργικότητα και τη φαντασία! Ένα από τα σύγχρονα και πολύ δημοφιλή βιβλία που επιλέγουν και αγαπούν τα παιδιά μας, αλλά, ταυτόχρονα, γοητεύει κι εμάς,  τους μεγάλους. Μικροί και μεγάλοι το  παίρνουμε  στα χέρια μας,  έτοιμοι να το αισθανθούμε,  να ονειρευτούμε και να  συνεχίσουμε μαζί του  το ταξίδι μας. Οι παιδαγωγοί και οι εμψυχωτές  το αντιμετωπίζουν δημιουργικά και το χρησιμοποιούν ως αφετηρία ποικίλων δράσεων. Είναι  ένα βιβλίο με μικρό κείμενο  που αποτυπώνει  άμεσα τις καθημερινές  συναντήσεις ενός παιδιού,  με κάτι αφηρημένο, προσωπικό  και δύσκολα  προσδιορίσιμο, που, παρά την εικαστική απεικόνιση, παραμένει ανοικτό και πολύσημο. 

Το “Τι μπορείς να κάνεις με μια ιδέα” εκδόθηκε στα ελληνικά το μακρινό 2015 και   αναφέρεται στην ιστορία μιας λαμπρής ιδέας και του παιδιού που της δίνει ζωή. Σε ένα ασταθές και πολυκύμαντο κοινωνικό περιβάλλον έχει σημασία η σχέση με τον εαυτό.  Στις μέρες μας η κοινωνία φαίνεται άγρια, θυμωμένη, διχασμένη. Η τεχνολογία από βοηθητική, σταδιακά  σαν να μεταμορφώνεται σε απειλητική.  Και τα βιβλίο αυτό είναι μια παραμυθία, δοσμένη με ειλικρίνεια, χωρίς την εύκολη λύση της ωραιοποίησης.

Δεν είναι η ιστορία καθ’ αυτή που σε συγκινεί ούτε οι διάλογοι που κάνουν το βιβλίο αυτό τόσο ιδιαίτερο. Είναι το ότι ο Kobi Yamada αφιέρωσε 48 σελίδες για να γράψει για τις ιδέες και να δημιουργήσει μία από τις πιο γλυκές ιστορίες που μπορούν να διαβάσουν οι μικροί και μεγάλοι αναγνώστες.

Και φυσικά όλα τα υπέροχα παιδικά βιβλία συνοδεύονται πάντα από εξίσου υπέροχη εικονογράφηση.

Μια ιστορία που εκτυλίσσεται στο ασπρόμαυρο εικονογραφημένο τοπίο της Mae Besom, με ήρωες ένα μικρό αγόρι και μια ιδέα. Η διαδρομή τους κοινή. Η εικονογράφηση παρακολουθεί τα συναισθήματα του μικρού ήρωα. Μουντά χρώματα στη δύσκολη αρχή. Το αγόρι να προπορεύεται και από πίσω να ακολουθεί η ιδέα του. Η Mae Besom ακολουθεί αυτή την διαδρομή με τα μολύβια της, ζωγραφίζει σκιές και όγκους σε χρώμα μαύρο … Κι όταν διαφαίνεται κάποια  λύση, η γκρίζα εικόνα μετασχηματίζεται σε χρωματική έκρηξη.  Και η ιδέα, το πρόβλημα, η  ευκαιρία, όλες αυτές οι έννοιες που δεν είναι χειροπιαστές, αλλά ρευστές, αφηρημένες και άυλες,  απεικονίζονται με τρόπο νεωτερικό και ιδιότυπο. Το ρευστό συνυπάρχει με το μορφοποιημένο. Το άυλο έχει βάρος, όγκο, περίγραμμα κι  όμως παραμένει αέρινο. Γεμίζουν οι  σελίδες με τα πιο  χαρούμενα χρώματα κάπου προς το τέλος, όταν αυτή η ιδέα… έχει αλλάξει τον κόσμο! Εκεί το χρώμα επιβάλλεται!

Τα βιβλίο αυτό με την πρωτοτυπία και την ελλειπτικότητά του καλεί  τον αναγνώστη να το αποκωδικοποιήσει με την προσωπική του αίσθηση. Εμπεριέχει  μια δυναμική, η οποία οδηγεί  σε ατομικές  και πολλαπλές  προσεγγίσεις. Εγκαινιάζει  μια καινούργια μυστική γλώσσα επικοινωνίας, γεμάτη με παύσεις και σιωπές. Η ανάγνωσή του ενεργοποιεί τη δημιουργικότητα. Ίσως  για πρώτη φορά μια τόσο πολύσημη αφήγηση διατυπώνεται με τόσο λίγα λόγια. Ίσως γι’ αυτό τέτοια κείμενα τα αγαπούν και οι μικροί και  οι μεγάλοι.

Το βιβλίο έχει κερδίσει το Χρυσό Μετάλλιο 2014 για το καλύτερο εικονογραφημένο βιβλίο.

---

Το “Τι μπορείς να κάνεις με μια ιδέα;” αποτελεί για όσους το διάβασαν μια υποδειγματική αφετηρία και ερέθισμα για κάθε τάξη, για κάθε σπίτι, για κάθε άνθρωπο που ζει ή εργάζεται πλάι σε ένα (τουλάχιστον) παιδί.

Πώς γεννιούνται οι ιδέες; Οι σπουδαίες, οι θαυμάσιες, οι έξυπνες, οι καλές, ακόμα και οι ανόητες ιδέες; Και τι μπορεί να κάνει κανείς με μια ιδέα; Ιδιαίτερα αν αυτή είναι διαφορετική ή τολμηρή; Μήπως να προσποιηθεί ότι δεν είναι δική του; Να την κρύψει; Να την αποφύγει; Αυτή είναι η ιστορία μιας λαμπρής ιδέας και του παιδιού που της δίνει ζωή. Καθώς η αυτοπεποίθηση του παιδιού μεγαλώνει, μεγαλώνει και η ιδέα. Και μετά, μια μέρα, κάτι καταπληκτικό συμβαίνει. Μια ιστορία για να μας εμπνεύσει να καλωσορίσουμε την ιδέα, να της δώσουμε χώρο να αναπτυχθεί και να δούμε τι θα συμβεί στη συνέχεια. Πράγματι, αυτή είναι μόνο η αρχή. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου: “Τι μπορείς να κάνεις με μια ιδέα;”)

Συγγραφέας: Kobi Yamada

Εικονογράφηση: Mae Besom

Εκδόσεις: Λιβάνη

Απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας: 3-6 ετών.

Στο παραμύθι “Τι μπορείς να κάνεις με μία ιδέα” ένα μικρό παιδί έρχεται αντιμέτωπο με μία μεγάλη πρόκληση, την διαχείριση μίας ιδέας, η οποία εμφανίζεται ξαφνικά μπροστά του και ζητάει να παίξει το δικό της ρόλο στη ζωή του.

Πρόκειται για μια πολύ ωραία και πρωτότυπη ιστορία για το πώς γεννιέται μια ιδέα και πώς ένα παιδί της δίνει ζωή. Το βιβλίο μας μιλάει για ένα αγόρι που  συναντά, καθώς περπατά, μία ιδέα. Δεν ξέρει πώς βρέθηκε μπροστά του και η αλήθεια είναι ότι στην
αρχή σκέφτηκε να μην πολυασχοληθεί μαζί της.  (Η ιδέα η οποία παρουσιάζεται σαν αυγό κατά την γέννηση – δημιουργία της και  μπορεί στην αρχή να φοβίσει, να παραξενέψει, να προβληματίσει, να θεωρηθεί ακόμα και χάσιμο χρόνου ή και να γίνει λόγος για κάποιους να γελάσουν και  να  ειρωνευτούν.) Μέχρι και να την εγκαταλείψει, να την ξεφορτωθεί, σκέφτηκε… Όμως η ιδέα τον ακολουθούσε παντού. Τι θα έλεγαν οι άλλοι γι’
αυτόν και την ιδέα του; Έτσι την κράτησε κρυμμένη και δεν είπε τίποτα σε κανέναν. Μα τότε συνειδητοποίησε ότι συνέβαινε κάτι τουλάχιστον μαγικό: όταν η ιδέα βρισκόταν
κοντά του, το αγόρι ένιωθε να πλημμυρίζει από ευτυχία.
Περνώντας ο καιρός η ιδέα μεγάλωσε. Έγιναν φίλοι με το αγόρι.  Την έδειξε στους άλλους. Σε άλλους φάνηκε παράξενη. Σε άλλους χάσιμο χρόνου, άλλοι την κορόιδεψαν. Τα σχόλια και οι απόψεις τους τον κάνουν για στιγμή να την εγκαταλείψει. Η ιστορία μας λέει πως ενώ ο μικρός μας ήρωας παραλίγο να τα παρατήσει, τελικά με πείσμα και επιμονή καλωσόρισε  την ιδέα του, της έδωσε χώρο να αναπτυχθεί και καθώς μεγάλωνε η αυτοπεποίθηση του μεγάλωνε και η ιδέα του.

Σκέφτηκε : Τι ξέρουν αυτοί για τη δική του την ιδέα; “Κανένας δεν τη γνωρίζει όσο εγώ. Δε με νοιάζει καθόλου αν είναι διαφορετική, παράξενη, ίσως ίσως και λίγο τρελή.”

Τη νοιάστηκε. Τη φρόντισε, της έδωσε χρόνο. Η ιδέα μεγάλωνε. Η αγάπη του γι’ αυτήν επίσης. Κι όταν ήρθε η ώρα, η ιδέα ανταπέδωσε στο αγόρι τις μεγαλειώδεις ευεργεσίες του. Τον έκανε κατακτητή του κόσμου. Όχι στρατηλάτη και δυνάστη, όχι. Κατακτητή ενός κόσμου όμορφου, ενός κόσμου που πόθησε πολύ. Γιατί η ζωή του χωρίς αυτήν την ιδέα θα ήταν στο εξής ένα αδειανό πουκάμισο, μια θάλασσα δίχως ήλιο. Κι ήταν τόσο όμορφη η ζωή πια, που η ιδέα του ανήκε πια σε όλο τον κόσμο. Και κάπως έτσι αλλάζει ο κόσμος. Γιατί μπορεί να αλλάξει, Κεμάλ. Με τις ιδέες μπορεί μονάχα. Με φωτιά και με τσεκούρι αλλάζουν τα σύνορα, όχι ο κόσμος.

Εν κατακλείδι  μέσα από αυτήν την σπουδαία εσωτερική αναζήτηση η ιστορία της  λαμπρής ιδέας που  γίνεται όλο και πιο φωτεινή, βοήθησε  στο τέλος το μικρό αγόρι και κατάλαβε τι μπορεί ο ίδιος να κάνει με αυτή ….

Το βιβλίο αυτό λοιπόν μας περιγράφει ό,τι ακριβώς συμβαίνει με μια ιδέα που περνάει από σαράντα κύματα μέχρι να γίνει αποδεκτή. Η εικονογράφηση του βιβλίου από την άλλη μεριά είναι τέτοια, που στην αρχή της γέννησης της ιδέας είναι ασπρόμαυρη και όσο η ιδέα μεγαλώνει και απλώνεται τα χρώματα αρχίζουν να γεμίζουν τις σελίδες.

Διαβάστε το βιβλίο 

 

Μια ιστορία που αφήνει στα παιδιά διάφορα μηνύματα, τα βάζει να σκεφτούν και να ανοίξουν το μυαλό τους στις όποιες ιδέες.

Μια  ιστορία που θα εμπνεύσει και εσάς αλλά και τα παιδιά σας, ενώ θα σας βοηθήσει να υποδέχεστε πλέον με μεγάλη χαρά, κάθε νέα ιδέα που θα προκύπτει. Ας δώσουμε   στα παιδιά τη δυνατότητα να κυνηγούν τις δικές τους ιδέες!

Αυτό το καταπληκτικό βιβλίο για τις ιδέες και την αποδοχή του εαυτού μας,  καταπιάνεται με την δυσκολία που έχει γενικά ο κόσμος στις νέες ιδέες. Ταυτόχρονα μας  δείχνει ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε τις δικές μας αμφιβολίες και την κριτική από τους άλλους, όταν υποστηρίζουμε τις ιδέες μας με αυτοπεποίθηση. Αν μπορούμε να επιτρέψουμε να γεννηθούν ιδέες και να τις φροντίσουμε να αναπτυχθούν πριν τις απορρίψουμε,  τότε δημιουργούμε τον χώρο για να  συμβούν σπουδαία πράγματα!

Εκκωφαντικά γνήσιο, συναρπαστικά μεγαλειώδες. Ο  συγγραφέας του βιβλίου Kobi Yomada  αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση δημιουργού… φτιάχνει ένα  διαμάντι… μέσα από τα βιβλία του, που κάθε άλλο παρά παιδικά μπορούμε να τα χαρακτηρίσουμε, μας προσκαλεί να ξεπεράσουμε τις αγκυλώσεις και τα εμπόδια που μας κρατούν μακριά από τη φαντασία και την δημιουργικότητα! Κι έχει κι αυτή τη νεαρή Κινέζα εικονογράφο από δίπλα να συντροφεύει την ιστορία του με παράξενες σκιτσαριστές μολυβιές και έγχρωμες προσθήκες και λεπτομέρειες σε ασπρόμαυρες απεικονίσεις, που δίνουν στο λευκό των σελίδων ένα μεγάλο περιθώριο, κάνοντάς το μέρος τους, αφαιρώντας τα πολλά και περιττά, κρατώντας έναν κόσμο “τόσο όσο”.

Θυμηθείτε λοιπόν την επόμενη φορά  που θα σκαρφιστεί το μυαλό σας μία ιδέα, να μην τρομάξετε, αλλά να φροντίσετε να δώσετε τον χώρο και τον χρόνο που απαιτείται ώστε αυτή η ιδέα να αναπτυχθεί και να ανθίσει.

 

---

Δείτε παρακάτω ένα βίντεο όπου ο Γιάννης Αντετοκούμπο  μας διαβάζει το καταπληκτικό αυτό  βιβλίο στα αγγλικά !!!

Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να το δείτε

Πνευματικά δικαιώματα κειμένου © Kobi Yamada
Εικονογραφήσεις πνευματικά δικαιώματα © Mae Besom
Χρησιμοποιείται με άδεια της Compendium Publishing

---

Είστε τυχεροί αν έχετε ακούσει από το στόμα των παιδιών τη φράση «Έχω μια ιδέα..!» Μιλούν ενθουσιασμένα για το παραμικρό και ο κόσμος είναι δικός τους.

«Να θυμάστε πάντα ότι μία και μόνο ιδέα μπορεί να τα αλλάξει όλα».

Καμία ιδέα δεν είναι “χαζή”. Ίσως απλά δεν την καταλαβαίνουν όλοι. Ας δώσουμε στα παιδιά (μεγάλα ή μικρά) τον χώρο να αναπτύξουν τις ιδέες τους. Τις δικές τους!
Να μη ντρέπονται και να μη κρύβουν τη φαντασία τους! Προκύπτουν διαμάντια!

Είναι μια πρόκληση για όλους όσους ασχολούνται με παιδιά η επιθυμία  να φτιάξουμε ένα περιβάλλον γέννησης ιδεών. Έπειτα, να ενθαρρύνουμε τα παιδιά (ναι, τους αυριανούς πολίτες, κλισέ και μπανάλ, φίλε μου) να σκέφτονται κι όταν γραπώνουν μια ιδέα, όταν την απαντήσουν κάπου μπρος τους, να μη δειλιάσουν να τη μοιραστούν. Να φτιάξουμε έναν χώρο ζύμωσης ιδεών και όχι μια παλαίστρα όπου οι ιδέες και το το παιδί-φορέας τους θα τρώει γροθιές μπούλινγκ,  ώσπου να βρεθεί στο καναβάτσο ή αυτός ή η ιδέα του. Να μάθουμε στα παιδιά να ζούνε με τις ιδέες τους κι όχι με τις ιδέες που έχουν οι άλλοι γι’ αυτούς. Γιατί κάπως έτσι ο κόσμος χτίκιασε να νοιάζεται για το “τι θα πει ο κόσμος” και κάποιοι ακόμα αναρωτιόμαστε ποιος είναι πια αυτός ο κόσμος που λέει συνέχεια για ό,τι κι αν κάνουμε εμείς;

Κι όταν φτιάξουμε μια τέτοια ιδεατή κατάσταση… ιδεών, ο κόσμος θα αλλάξει, μαζί του κι εμείς…

---

---

Δραστηριότητες πάνω στο βιβλίο

Το βιβλίο προσφέρεται για διάφορες δραστηριότητες που συνδυάζουν τη συζήτηση, τη γραφή, τα εικαστικά και πολλές ιδέες!

Μπορούμε να ερευνήσουμε και να γνωρίσουμε  μεγάλες ιδέες που άλλαξαν τον κόσμο, όπως εφευρέσεις και μηχανήματα που έκαναν τη ζωή μας πιο εύκολη, αφού  χρησιμοποιούνται με καλό σκοπό. Ας μιλήσουμε όμως και για κάποιες  από αυτές που  αποδείχθηκαν  ιδιαίτερα επικίνδυνες, εφόσον  χρησιμοποιήθηκαν  με λάθος τρόπο.

Ας ξεκινήσουμε από τον ιστοχώρο https://www.elniplex.com/

Έχω μια ιδέα.
Για σκεφτείτε… Να υπάρχει ένας πίνακας όπου τα παιδιά θα μπορούν να κολλάνε στίκερ με κάποια ιδέα που τους ήρθε και την καταγράφουν.

Το πορτραίτο της ιδέας μου
Αλήθεια, πώς φανταζόμαστε την ιδέα μας; Δε μπορεί, θα βρούμε μια ιδέα. Θα την γραπώσουμε. Κι αν δεν τη βρούμε εμείς, μπορεί να μας βρει αυτή. Οι άνθρωποι που απορροφώνται από κάποια ιδιαίτερη σκέψη, ιδέα ή δημιουργία, εκτός του ότι νικούν τη μιζέρια, δημιουργούν όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για να ζήσουν καλύτερα, μη σας πω και περισσότερο. Είναι χαρακτηριστικό των δημιουργικών ανθρώπων οι ιδέες. Έτσι, δε νομίζω ότι υπάρχει πιο δημιουργικός τρόπος από το να δώσουμε στα παιδιά το “άνοιγμα” του νου ότι περιμένουμε τις ιδέες τους, ότι όχι μόνο τις επικροτούμε αλλά θα κάνουμε το παν ως ομάδα να τις υλοποιήσουμε.

Μέχρι τότε όμως… όταν τη βρούμε ή μας βρει, θα κλείσουμε τα μάτια και θα τη φανταστούμε. Πώς είναι; Πώς να μοιάζει; Στο παρόν βιβλίο, η εικονογράφος το απέδωσε -επιτυχώς- σαν… αβγό. Γιατί οι ιδέες γεννιούνται. Μήπως η δική σου ιδέα μοιάζει με πεταλούδα γιατί πετάει συνέχεια γύρω από το κεφάλι σου; Ή μήπως με ποτάμι γιατί κυλάει συνέχεια δίπλα σου; Όπως κι αν είναι, τα παιδιά θα κινητοποιήσουν κάθε σπιθαμή της φαντασίας τους μέχρι να την αποτυπώσουν. Και καθώς δεν υπάρχει σωστό ή λάθος, περιμένετε σπουδαίες εικονογραφήσεις.

 

Η ιδέα μου με ακολουθεί…
Ένα παιδί περπατάει χαράζοντας μια οποιαδήποτε τυχαία διαδρομή μέσα στην τάξη. Ένα άλλο παιδί είναι η “ιδέα” του. Τον ακολουθεί αντιγράφοντας πιστά τη διαδρομή και τις κινήσεις του.

Μια ιδέα μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Αν όχι ολόκληρο, τουλάχιστον τον δικό σου. Κι ας είναι αυτός ο κόσμος ένας άνθρωπος μόνο. Είσαι έτοιμος να την αναγνωρίσεις;

Άλλο  υλικό αξιοποίησης  του βιβλίου…  

Α)Ένα τραγούδι για τις δημιουργικές ιδέες, την έμπνευση, τη φαντασία, τη δημιουργικότητα γενικά…  Για την τύχη μιας ιδέας, όταν αυτή έρθει ξαφνικά να μας βρει…

Θα είμαστε άραγε έτοιμοι να την υποστηρίξουμε και να τη διαχειριστούμε ώστε “να μεγαλώσει”, να μη μείνει μόνο δική μας και να απλωθεί σε όλο τον κόσμο; Θα μπορέσουμε να την “μεγαλώσουμε” και να τη στείλουμε “ψηλά”, ώστε να αποτελέσει ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΜΙΑ ΜΟΝΟ αφορμή για θετική αλλαγή; 

Για τη δημιουργία του συνεργαστήκαμε  η Σωτηρία κι εγώ και ιδού το αποτέλεσμα:

“Τι μπορείς  να  κάνεις με μία ιδέα;”

Β)Κάποια  φύλλα εργασίας  για   αξιοποίησή  τους στη σχολική τάξη μετά την ανάγνωση του βιβλίου:

 Δημιουργός: Σωτηρία Κίτσιου

Λήψη αρχείου

Γ)Διαδραστικές  δραστηριότητες :

 Δημιουργός: Σωτηρία Κίτσιου

• Πατήστε πάνω στην εικόνα και  δείτε θετικές και αρνητικές σκέψεις για την ιδέα που ξαφνικά  θα μας βρει και θα μας ξαφνιάσει ίσως. Τις τοποθετούμε σε 2 ομάδες…

Μπορείτε να το ανοίξετε κι από  εδώ: https://learningapps.org/view39930519

 

• Λύστε  το  σταυρόλεξο πατώντας πάνω στην εικόνα:

Μπορείτε να το ανοίξετε κι από  εδώ:https://learningapps.org/view39911279

 

• Και ένα ακόμη διαδραστικό με ομαδοποίηση ρημάτων, ουσιαστικών και επιθέτων… από την ιστορία μας , με φόντο εικόνες από το βιβλίο. Πατήστε πάνω στην εικόνα για  να το δείτε:

Μπορείτε να το ανοίξετε κι από  εδώ: https://learningapps.org/view39931310

 

Δραστηριότητες επεξεργασίας από τον ιστότοπο “Πλαστελίνη” 

Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να επισκεφθείτε τον ιστότοπο

---

Το να έχεις λαμπρές ιδέες είναι ένα πράγμα. Η μετατροπή τους σε πραγματικότητα είναι άλλο.

Για κάποιους, το χάσμα μεταξύ οράματος και εκτέλεσης φαίνεται ανυπέρβλητο, ακόμα κι όταν οι ιδέες τους έχουν απίστευτες δυνατότητες.

Αυτός ο αγώνας συνδέεται συχνά με ορισμένα χαρακτηριστικά ή συνήθειες που τους εμποδίζουν, είτε πρόκειται για τελειομανία, είτε φόβο αποτυχίας ή δυσκολία να παραμείνουν συγκεντρωμένοι.

Πως κάνω μια ιδέα πράξη

Αν έχετε νιώσει ποτέ κολλημένοι καθώς προσπαθείτε να πραγματοποιήσετε τις ιδέες σας, ίσως αναγνωρίσετε στον εαυτό σας αυτά τα μοτίβα.

1) Φόβος αποτυχίας

Ένα από τα πιο κοινά χαρακτηριστικά που μοιράζονται οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να ζωντανέψουν τις λαμπρές ιδέες τους είναι ο φόβος της αποτυχίας. Είναι μια “ακρωτηριαστική σκέψη” που μπορεί να παραλύσει ακόμα και τα πιο δημιουργικά μυαλά.

Αυτός ο φόβος της αποτυχίας μπορεί να είναι τόσο έντονος, που εμποδίζει τα άτομα να κάνουν αυτό το κρίσιμο πρώτο βήμα προς την υλοποίηση των ιδεών τους.

Προτιμούν να μένουν στα ασφαλέστερα όρια των ζωνών άνεσής τους, αντί να ρισκάρουν να αποτύχουν.

Κάθε επιτυχημένος άνθρωπος έχει αντιμετωπίσει κάποια στιγμή την αποτυχία. Μέσα από αυτές τις αποτυχίες μαθαίνουμε, γινόμαστε καλύτεροι και τελικά πετυχαίνουμε.

2) Τελειομανία

Η τελειομανία είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό. Η τελειότητα είναι ανέφικτη. Όσο περισσότερο προσπαθείς γι’ αυτή, τόσο πιο μακριά θα φαίνεται ο στόχος σου.

Κανείς δεν δημιούργησε… ένα άψογο αριστούργημα στην πρώτη του προσπάθεια.

Πρέπει να ξεκινήσεις από κάπου, οπουδήποτε και μετά να βελτιωθείς στην πορεία.

Ξεκινήστε από μικρά βήματα, κάντε λάθη, μάθετε από αυτά και συνεχίστε να προχωράτε – έτσι οι ιδέες γίνονται πραγματικότητα.

3) Έλλειψη εστίασης

Οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να μετατρέψουν τις λαμπρές ιδέες τους σε πραγματικότητα συχνά παρουσιάζουν έλλειψη εστίασης.

Γνωρίζατε ότι η μέση διάρκεια της ανθρώπινης προσοχής είναι πλέον μικρότερη από αυτή ενός χρυσόψαρου; Ο ψηφιακός μας κόσμος, γεμάτος με συνεχείς ειδοποιήσεις και περισπασμούς, καθιστά πιο δύσκολο από ποτέ να παραμείνουμε συγκεντρωμένοι.

Αυτή η έλλειψη εστίασης μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο στη μετατροπή των ιδεών σε απτά αποτελέσματα.

Είναι πολύ εύκολο να παρασυρθείτε από νέες ιδέες, εργασίες ή προκλήσεις που έρχονται στην πορεία. Το να παραμείνετε συγκεντρωμένοι σε μια ιδέα, να την αναλύσετε σε διαχειρίσιμα βήματα και να εργάζεστε με συνέπεια προς την κατεύθυνση της, είναι απαραίτητο για την υλοποίησή της.

4) Έλλειψη αυτοπεποίθησης

Η αυτοπεποίθηση, ή μάλλον η έλλειψή της, είναι ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ των ατόμων που δυσκολεύονται να πραγματοποιήσουν τις ιδέες τους.

Όσοι έχουν λαμπρές ιδέες, συχνά υποτιμούν τις δικές τους ικανότητες ή αμφιβάλλουν για τις δυνατότητές τους.

Αναρωτιούνται συνεχώς αν είναι αρκετά καλοί, αρκετά έξυπνοι ή αρκετά ικανοί να εκτελέσουν τις ιδέες τους.

Αυτή η έλλειψη αυτοπεποίθησης μπορεί να οδηγήσει σε αναβλητικότητα, ή ακόμα χειρότερα, σε πλήρη αδράνεια.

Είναι σημαντικό να πιστεύει κανείς στον εαυτό του και στις ικανότητές του. Κάθε επίτευγμα ξεκινά με την απόφαση να προσπαθήσουμε.

5) Δεν θέλουν την αλλαγή

Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό σε ανθρώπους που δυσκολεύονται να μετατρέψουν τις ιδέες τους σε πραγματικότητα είναι η αντίσταση στην αλλαγή.

Η μετατροπή μιας ιδέας σε πραγματικότητα απαιτεί συχνά να βγείτε από τις ζώνες άνεσης, να προσαρμοστείτε στις νέες συνθήκες και να αγκαλιάσετε την αλλαγή.

Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι αντιστέκονται στην αλλαγή λόγω της αβεβαιότητας και του φόβου που φέρνει. Αυτή η αντίσταση μπορεί να είναι ένα σημαντικό εμπόδιο στην πορεία μετατροπής των ιδεών σε απτά αποτελέσματα.

Η πρόοδος απαιτεί συχνά αλλαγή- και η αντίσταση σε αυτήν μπορεί να σημαίνει ότι χάνονται ευκαιρίες για ανάπτυξη και βελτίωση.

 

---

Ιδέες που μας κάνουν… δυστυχισμένους

Οι άνθρωποι είμαστε περίπλοκα όντα. Ενώ συνήθως είμαστε λειτουργικοί υπάρχουν φορές που υιοθετούμε παράλογες ιδέες οι οποίες μας οδηγούν σε τοξικά συναισθήματα και δυσλειτουργικές συμπεριφορές… Ας δούμε παρακάτω μερικές παράλογες ιδέες που εντόπισε ο Albert Ellis (ένας από τους ιδρυτές του Γνωσιακού Συμπεριφοριστικού μοντέλου) οι οποίες σύμφωνα με τον ίδιο αποτελούν τις αιτίες των συναισθηματικών διαταραχών:

1. Είναι απολύτως απαραίτητο να αγαπιέται και να εκτιμάται κανείς από κάθε σημαντικό πρόσωπο στο περιβάλλον του.
2. Για να αξίζει κάποιος θα πρέπει να είναι ικανός, επαρκής και επιτυχής σε όλα.
3. Μερικοί άνθρωποι που μας έχουν δυσαρεστήσει είναι κακοί και γι’ αυτό πρέπει να τιμωρούνται.
4. Είναι τρομερά καταστροφικό να μη γίνονται τα πράγματα όπως τα θέλει κανείς.
5. Η δυστυχία είναι αποτέλεσμα εξωτερικών παραγόντων, τα οποία ο άνθρωπος δεν μπορεί να ελέγξει.
6. Εάν κάτι είναι επικίνδυνο ή βλαβερό, αυτό πρέπει συνέχεια να απασχολεί την σκέψη του ανθρώπου.
7. Είναι πιο εύκολο να αποφεύγει κανείς τις δυσκολίες και την προσωπική ευθύνη, παρά να τις αντιμετωπίζει κατά πρόσωπο.
8. Οι άνθρωποι είναι απαραίτητο να έχουν πάντα την υποστήριξη ενός ισχυρότερου για να είναι επιτυχείς.
9. Οι προηγούμενες εμπειρίες και τα γεγονότα στη ζωή ενός ατόμου καθορίζουν την τωρινή του συμπεριφορά και δεν μπορούν να αλλάξουν.
10. Οι άνθρωποι πρέπει να ασχολούμαστε και να στεναχωριόμαστε με τα προβλήματα των άλλων.
11. Υπάρχει πάντοτε μία σωστή απάντηση, και είναι καταστροφικό εάν κάποιος δεν την ξέρει.

ΥΓ: Οι ιδέες δεν έρχονται αν τις κυνηγάς. Οι ιδέες έρχονται και σε βρίσκουν μόνες τους, αν είναι ο νους σου τέτοιος ώστε να ξέρει να τις αναγνωρίσει. Μην αναρωτιέστε λοιπόν γιατί κάποιοι προχώρησαν τον κόσμο μπροστά. Δεν είχαν βγει για κυνήγι ιδεών. Είχαν κάνει πολλή δουλειά πριν. Απλά…

Η αναφορά ενός ηλιθίου για τα λόγια ενός ευφυούς ανθρώπου δεν μπορεί να είναι ακριβής, επειδή υποσυνείδητα μεταφράζει αυτό που ακούει σε κάτι που μπορεί να καταλάβει.

Μη φοβάσαι να έχεις εκκεντρικές απόψεις, γιατί κάθε άποψη που σήμερα είναι γενικά αποδεκτή, κάποτε ήταν εκκεντρική.

Τι είναι η δημιουργικότητα;

Στον πυρήνα της, η δημιουργικότητα αφορά τη φαντασία και την εφευρετικότητα. Έχει να κάνει με το να βλέπεις τον κόσμο με νέους, διαφορετικούς τρόπους, να θέτεις ερωτήματα που δεν έχει πραγματοποιήσει κανείς. Με τους απλούστερους όρους, η δημιουργικότητα είναι η ικανότητα παραγωγής ιδεών, λύσεων ή προϊόντων που είναι τόσο καινοτόμα, όσο και πολύτιμα. Περιλαμβάνει την πρωτότυπη σκέψη και τη δημιουργία του νέου. Η δημιουργικότητα δεν έχει να κάνει με την παραγωγή ενός αριστουργήματος ή την εφεύρεση μιας πρωτοποριακής τεχνολογίας- έχει να κάνει με τη διαδικασία της εξερεύνησης, του πειραματισμού και της διαφορετικής θεώρησης των πραγμάτων.

Η δημιουργικότητα είναι μία δεξιότητα που έχουν λίγοι;

Ιστορικά, η δημιουργικότητα ήταν μια άπιαστη έννοια, δύσκολο να οριστεί και να μετρηθεί. Υπήρχε μία αντίληψη ότι ήταν ένα μυστηριώδες χάρισμα που κατείχαν λίγοι και εκλεκτοί. Είναι κοινός μύθος ότι η δημιουργικότητα είναι ένα χαρακτηριστικό που χαρακτηρίζει αποκλειστικά τους καλλιτέχνες, τους μουσικούς, τους συγγραφείς και όσους ασκούν “δημιουργικά” επαγγέλματα. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες νευροεπιστημών αναφέρουν ότι είναι μια έμφυτη ικανότητα με την οποία όλοι γεννιόμαστε – ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης μας.

Ο σπόρος της δημιουργικότητας βρίσκεται μέσα σε κάθε παιδί.

Η ανάγκη και η επιθυμία για παιχνίδι, πειραματισμό και ανακάλυψη είναι έμφυτες και ασυγκράτητες. Με τη γέννησή του, ξεκινάει μια αναζήτηση, μια δημιουργική περιπέτεια. Δεξιότητες και γνώσεις που εμείς τις κατέχουμε, για τα παιδιά αποτελούν προκλήσεις. Ψάχνουν και βρίσκουν διαφορετικούς τρόπους να βλέπουν και να κάνουν τα πράγματα. Αυτός ακριβώς είναι και ο ορισμός της παιδικής δημιουργικότητας (Smith, 1966 και May, 1975): Το να έχει το παιδί την ικανότητα να χρησιμοποιεί τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις του και σε συνδυασμό με καινούρια ερεθίσματα που εμφανίζονται μπροστά του, να συνθέτει και να ανακαλύπτει για πρώτη φορά κάτι καινούριο για αυτό. Στην πραγματικότητα, τα παιδιά τα ανακαλύπτουν όλα από την αρχή, το περπάτημα, τη γλώσσα, τα συναισθήματα, τη ζωγραφική, το διάβασμα…

Η δημιουργικότητα λοιπόν είναι κάτι που όλοι οι άνθρωποι διαθέτουμε από το ξεκίνημα της ζωής μας. Aλλιώς η εξέλιξη του είδους μας δε θα ήταν και τόσο πιθανή.

Και ενώ όλοι γεννιόμαστε με την ικανότητα να είμαστε δημιουργικοί, η ανατροφή, η εκπαίδευση, οι εμπειρίες και οι στάσεις μας απέναντι στη δημιουργικότητα μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ανάπτυξή της.

Πώς ενισχύεται η δημιουργικότητα;

Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη δημιουργικότητα είναι το περιβάλλον. Τα υποστηρικτικά, ενθαρρυντικά περιβάλλοντα που ενθαρρύνουν την ανάληψη κινδύνων, την περιέργεια και την ελεύθερη ανταλλαγή ιδεών μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα. Αντίθετα, περιβάλλοντα που αποθαρρύνουν την ανεξάρτητη σκέψη, την περιέργεια ή θεωρούν τα λάθη ως αποτυχίες μπορούν να την καταπνίξουν. Οι δάσκαλοι και οι γονείς διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της δημιουργικότητας.

 

Για τους γονείς, πρόκειται για τη δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου για εξερεύνηση και παιχνίδι, επιτρέποντας χώρο για λάθη και ενθαρρύνοντας την περιέργεια. Οι γονείς μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα αποτιμώντας τη διαδικασία έναντι του αποτελέσματος, επαινώντας την προσπάθεια και τη φαντασία και δείχνοντας ότι υπάρχουν περισσότεροι από ένας τρόποι για να λυθεί ένα πρόβλημα.

Πώς η ρουτίνα σκοτώνει τη δημιουργικότητα

Στον γκρίζο κόσμο της μικρού μήκους ταινίας κινουμένων σχεδίων, ο Κόπι είναι ένας πατέρας που προσπαθεί να μάθει στον γιο του ποιος είναι ο σωστός τρόπος να ζει. Να πηγαίνει στο σχολείο χωρίς να «ξεχνιέται» πουθενά, να κάνει ακριβώς ό,τι του λέει ο καθηγητής του, να μην ζωγραφίζει στα τετράδια. Την ίδια ώρα εκείνος παλεύει με στοίβες χαρτιών σε μία δουλειά που δεν του προσφέρει τίποτα. Ημέρα με την ημέρα, πατέρας και γιος καταλήγουν να ζουν μια ζωή τυποποιημένη, μακριά από κάθε τι που «χρωματίζει» τις στιγμές τους. Η συνέχεια στο παρακάτω βίντεο…

Με την προώθηση του growth mindset στα παιδιά, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς μπορούν να εμφυσήσουν την κατανόηση ότι η δημιουργικότητα δεν είναι ένα σταθερό χαρακτηριστικό, αλλά μια δεξιότητα που μπορεί να καλλιεργηθεί. Πρόκειται για την ενθάρρυνση της πεποίθησης ότι όλοι μπορούν να δημιουργήσουν και να υλοποιήσουν μοναδικές ιδέες, να λύσουν προβλήματα δημιουργικά και να δουν τις προκλήσεις ως ευκαιρίες για μάθηση και ανάπτυξη.

Τι συμβαίνει στα σχολεία;

Ενώ συνήθως ξεκινάμε το σχολείο με αγάπη για δημιουργία και ανακάλυψη, αγαπάμε τα χρώματα, την τέχνη και τα γράμματα, σταδιακά χάνουμε το ενδιαφέρον μας, η τέχνη γίνεται ανάμνηση, και η μάθηση γίνεται δυσκολότερη.

Η δημιουργικότητά μας σημειώνει μείωση μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, όπως άλλωστε δείχνουν οι σχετικές έρευνες, σύγχρονες και παλαιότερες. Στα σχολεία και στην κοινωνία, με κυρίαρχα στοιχεία την επιτήρηση, τον ανταγωνισμό, τον κομφορμισμό, την κριτική και την αξιολόγηση, σε συνδυασμό με την απουσία έμφασης στην ανάγκη για καλλιτεχνική αναζήτηση, και τον φόβο για το διαφορετικό και το ασυνήθιστο, το δέντρο της δημιουργικότητας δεν είναι δυνατόν να ανθίσει.

Το αποτέλεσμα;

Καταλήγουμε να πιστεύουμε ότι «δεν έχουμε ταλέντο», «δεν τα καταφέρνουμε με τα καλλιτεχνικά», ότι «δεν μπορούν όλοι να είναι δημιουργικοί». Και αποδεχόμαστε αυτό που μας έκαναν να πιστέψουμε. Αποθαρρυνόμαστε, δεν εξασκούμε τη φαντασία, ασκούμε με τη σειρά μας σκληρή κριτική στον εαυτό μας και δεν επιτρέπουμε τα λάθη. Χάνουμε την αθωότητα και την παιδικότητά μας, κι αυτό μπορεί να μας λείπει για πάντα. Για καλή μας τύχη, υπάρχουν γύρω μας πολλά μικρά παιδιά να μας θυμίζουν όλα αυτά που χάνουμε και ξεχνάμε. Και αν τα προσεγγίσουμε με σεβασμό και διάθεση να μάθουμε από αυτά και όχι να τα διδάξουμε, μπορεί να ξαναδούμε το παιδί μέσα μας.

Ποιοι είναι οι «δολοφόνοι» της δημιουργικότητας

Η δομή και η φύση των παραδοσιακών εκπαιδευτικών συστημάτων έχουν συχνά επικριθεί για την αναστολή της δημιουργικότητας. Το τυπικό μοντέλο εκπαίδευσης, το οποίο βασίζεται κυρίως στην απομνημόνευση και την τυποποίηση, ενδέχεται να μην παρέχει αρκετό χώρο για δημιουργική σκέψη και επίλυση προβλημάτων. Η έντονη εστίαση στους βαθμούς και τις τυποποιημένες εξετάσεις μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει σε ένα περιβάλλον όπου τα λάθη δεν γίνονται αποδεκτά, η περιέργεια μπορεί να κατασταλεί και η συμμόρφωση συχνά ανταμείβεται έναντι της πρωτοτυπίας. Το πιο πιθανό είναι πως αυτό είναι το αποτέλεσμα ενός ξεπερασμένου μοντέλου εκπαίδευσης που σχεδιάστηκε για μια διαφορετική εποχή. Τα σχολεία έχουν τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν και να ενισχύσουν σε μεγάλο βαθμό τη δημιουργικότητα όταν υιοθετούν ορισμένες στρατηγικές και μεθοδολογίες.

Στα πλαίσια των ομιλιών TED – Ideas worth spreading, o Σερ Κεν Ρόμπινσον έκανε μια διασκεδαστική και έντονα συγκινητική ομιλία για τη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού συστήματος που να γαλουχεί (αντί να υπονομεύει) τη δημιουργικότητα.

Παρακολουθήστε την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εικοσάλεπτη ομιλία του, με ελληνικούς υπότιτλους από την κα Θεοδώρα Αποστολοπούλου

 

 

 

Για να καταφέρουμε όμως να ακολουθήσουμε τα παιδιά μας στις αναζητήσεις τους, και να δώσουμε ώθηση στη δημιουργικότητα των παιδιών (και στη δική μας), καλό είναι καταρχήν να γνωρίζουμε ποιοι είναι αυτοί οι «δολοφόνοι» της δημιουργικότητας, creativity killers, όπως αναφέρονται στην αγγλική βιβλιογραφία. Είναι κοινές συμπεριφορές και στάσεις, που λίγο πολύ όλοι γνωρίζουμε από προσωπικές εμπειρίες, σχολικές ή οικογενειακές, και συχνά άθελα αναπαράγουμε.

Κεν Ρόμπινσον: Πώς να δραπετεύσουμε απ’ την κοιλάδα του θανάτου της εκπαίδευσης

Ο Σερ Κεν Ρόμπινσον παρουσιάζει 3 αρχές, σημαντικές για την πρόοδο του ανθρώπινου μυαλού, και περιγράφει πώς η τρέχουσα εκπαίδευση δουλεύει εναντίον τους. Σε μια αστεία, ανατρεπτική ομιλία, μας λέει πώς να βγούμε από την εκπαιδευτική Κοιλάδα του Θανάτου που τώρα αντιμετωπίζουμε και πώς να γαλουχήσουμε τις νεότερες γενιές μέσα σ’ ένα κλίμα δυνατοτήτων.

 

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα δεκάδων ερευνών της Amabile και πολλών άλλων ερευνητών σχετικά με τη δημιουργικότητα των παιδιών, από τη δεκαετία του ’70 μέχρι και σήμερα: Οι παρακάτω συμπεριφορές μπορούν να δηλητηριάσουν το παιδικό μυαλό με τέτοιο τρόπο, ώστε εύκολα να οδηγήσουν στη μείωση της δημιουργικότητας που παρατηρείται μετά τα πρώτα χρόνια της ζωής μας

 

1. Επιτήρηση – Κάνουμε το παιδί να νιώθει ότι συνεχώς το κοιτάμε, το ελέγχουμε.
2. Αξιολόγηση – Κάνουμε το παιδί να ανησυχεί για το πώς οι άλλοι θα κρίνουν αυτό που κάνει. Τα παιδιά όταν παίζουν πρέπει να ασχολούνται κυρίως με το τι ικανοποιεί αυτά τα ίδια, όχι τους άλλους.
3. Ανταγωνισμός – Βάζουμε τα παιδιά σε μια κατάσταση σύγκρισης, όπου κάποιος είναι καλύτερος ή χειρότερος, ή όχι το ίδιο καλός.
4. Υπερβολικός έλεγχος – Επεμβαίνοντας συνεχώς και δείχνοντας στα παιδιά μας το πώς ακριβώς να κάνουνε κάτι, δημιουργούμε την αίσθηση ότι η εξερεύνηση και η αναζήτηση είναι περιττές.
5. Επιβράβευση – Αν χρησιμοποιηθεί υπερβολικά, ή λανθασμένα, μπορεί να αφαιρέσει το εσωτερικό κίνητρο από το παιδί. Κάτι που σταδιακά μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε παραίτηση από τη διαδικασία.
6. Πίεση, Προσδοκίες – Περιμένουμε να δούμε το αποτέλεσμα από τις δράσεις των παιδιών μας, και οι προσδοκίες μας αυτές μπορεί να καταπιέζουν και στεναχωρούν το παιδί.

Αν θέλουμε να σεβαστούμε τα δικαιώματα των παιδιών και να διατηρήσουμε ζωντανό το δέντρο της δημιουργικότητας, καλό είναι να θυμόμαστε:

 

• Να δίνουμε τον χρόνο για δημιουργική έκφραση μέσω παιχνιδιού και τέχνης. Τα παιδιά χρειάζονται πολύ χρόνο μη δομημένου παιχνιδιού φαντασίας. Χωρίς την άμεση καθοδήγηση από ενηλίκους, χωρίς υποδείξεις και εντολές και χωρίς διακοπές.
• Να παρέχουμε ερεθίσματα και υλικά που βοηθούν τα παιδιά να δημιουργήσουν, αλλά χωρίς να τους λένε τι να δημιουργήσουν, πού να βάψουν και πώς να πλάσουν. Να αποφεύγουμε τα πολλά εμπορικά παιχνίδια που τελικά μειώνουν τις δυνατότητες, να δίνουμε υλικά της φύσης και της καθημερινότητας.
• Να επιτρέπουμε στο παιδί να παίρνει ρίσκα, να κάνει λάθη και να αποτυγχάνει. Από τα λάθη παίρνουν τα μεγαλύτερα μαθήματα, και όταν αρχίζουν να τα φοβούνται υποσκάπτεται η δημιουργικότητα των παιδιών. Καλό είναι να συζητάμε με τα παιδιά για τα λάθη που εμείς κάνουμε και το τι μαθαίνουμε από αυτά. Έτσι ώστε τα παιδιά να συνηθίσουν στην ιδέα ότι τα λάθη επιτρέπονται και μπορούν να είναι κέρδος.

Εξίσου σημαντικό είναι:

• Να μην επιβραβεύουμε τις δημιουργικές και καλλιτεχνικές προσπάθειές τους, δεν το χρειάζονται στην πραγματικότητα. Το κίνητρό για δράση και δημιουργικότητα είναι εσωτερικό, δε δημιουργούν για να κερδίσουν κάτι εξωτερικό. Μπορούμε όμως να επαινούμε επιβραβεύοντας λεκτικά την προσπάθεια και τη συμμετοχή σε κάποια δραστηριότητα. Π.χ. «Βλέπω πως δούλεψες με πολλή δύναμη τον πηλό», «προσπάθησες πολύ για να το κάνεις τόσο ψηλό!»
• Να μην αξιολογούμε, να μην κριτικάρουμε (ούτε λεκτικά, ούτε με τη γλώσσα του σώματος). Το κακό είναι ότι είτε θετικά αξιολογήσουμε (μπράβο είναι πολύ ωραίο!), είτε αρνητικά (χάλια έγινε η ζωγραφιά σου, δε φαίνεται καθαρά), το παιδί μαθαίνει ότι κάποιος θα κρίνει το έργο του, ότι σε κάποιον θα αρέσει ή όχι. Κι έτσι σταδιακά μπορεί να οδηγηθεί στην εγκατάλειψη της προσπάθειας. Αντί να αξιολογήσουμε, μπορούμε να περιγράψουμε την προσπάθεια του παιδιού. Π.χ. «Βλέπω πως εδώ έριξες πολλά χρώματα και ανακατεύτηκαν μεταξύ τους!». Ή να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας, π.χ. «Τα χρώματα αυτά μου θυμίζουν το καλοκαίρι, που το αγαπώ πολύ».
• Όταν το παιδί παίζει ή ασχολείται με καλλιτεχνικές δραστηριότητες, να προσπαθούμε να μη διδάσκουμε, να μην καθοδηγούμε. Να μη δίνουμε τα δικά μας πρότυπα και να μην περιμένουμε από το παιδί παρόμοια με τα δικά μας δημιουργήματα. Πρέπει να καταφέρουμε να δώσουμε την ελευθερία να δοκιμάσουν τις ιδέες τους, ακόμα κι αυτές που δε βγάζουν κανένα νόημα για εμάς.

Ken Robinson Αλλαγή των Εκπαιδευτικών Προτύπων

Για τους εκπαιδευτικούς, αυτό σημαίνει την υιοθέτηση μιας πιο ευέλικτης προσέγγισης στη διδασκαλία και τη μάθηση. Συνεπάγεται την ενθάρρυνση της αποκλίνουσας σκέψης, της επίλυσης προβλημάτων και την παροχή ενός περιβάλλοντος που επιτρέπει στα παιδιά να εκφράζουν ελεύθερα τις ιδέες τους. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ενσωματώσουν τη δημιουργικότητα στο πρόγραμμα σπουδών τους προωθώντας ερωτήσεις ανοικτού τύπου, τη μάθηση βάσει project (Project Based Learning) και δραστηριότητες που διεγείρουν τη φαντασία και την περιέργεια.

Διαβάστε περισσότερα στο άρθρο : 

Η δημιουργικότητα και η καινοτομία στην τυπική εκπαίδευση_ Εφαρμόζονται οι προκλήσεις;

Πατήστε στον τίτλο ή στην παρακάτω εικόνα

Η δημιουργικότητα δεν είναι δουλειά μόνο  των καλλιτεχνών…

Η δημιουργικότητα είναι μια έννοια που αν και σχετίζεται, εν τούτοις διαφοροποιείται από τη νοημοσύνη, την ευφυΐα.
Πολλοί θεωρούν τη δημιουργικότητα ως απαραίτητο συστατικό  των ιδιαίτερων ικανοτήτων και του ταλέντου. Ωστόσο εύκολα θα διαπιστώσουμε ότι μπορεί κάποιος να έχει κάποια από τα χαρακτηριστικά και τις ικανότητες που προαναφέραμε, χωρίς ωστόσο να μπορεί απαραίτητα να δημιουργήσει κάτι δικό του.
Δηλαδή ένας άνθρωπος μπορεί να είναι δραστήριος, ενεργητικός, γνωστικός,  καινοτόμος, ευφυής ή ιδιοφυής, χωρίς απαραίτητα να δημιουργεί κάτι προσωπικό, μοναδικό και ανεπανάληπτο.

Οι άνθρωποι που δεν είναι δημιουργικοί,, νομίζουν ότι η δημιουργικότητα πηγάζει ή χρησιμοποιεί την διανοητική ευφυΐα και νοημοσύνη.
Οι δημιουργικοί άνθρωποι γνωρίζουν βιωματικά ότι η δημιουργικότητα μάλλον εδράζει στην συναισθηματική νοημοσύνη .
Ενώ η διανοητική ευφυΐα και νοημοσύνη υποχρεώνουν την σκέψη να εργάζεται και να ερευνά συστηματικά και προγραμματισμένα, η δημιουργικότητα αφήνει την σκέψη ελεύθερη στο να ερεθίζεται και να απορροφά δεδομένα, τόσον από το περιβάλλον όσο και από τον εσωτερικό μας κόσμο, χωρίς δεσμεύσεις ή προγραμματισμούς.
Ενώ η διανοητική εργασία έχει πρόγραμμα αρχή, διάρκεια και τέλος, η εμπνευσμένη δημιουργικότητα είναι αναπάντεχη, απροσδιόριστη και απρόβλεπτη.
Η δημιουργικότητα συνδυάζει ερεθίσματα και δεδομένα με μοναδικό και πρωτότυπο τρόπο, ώστε να συνθέσει νέα και διαφορετικά δημιουργήματα, ενώ η διανοητική έρευνα καταπιάνεται με το προϊόν της δημιουργικής έμπνευσης.
Οι άνθρωποι που δεν είναι δημιουργικοί, νομίζουν ότι η δημιουργικότητα έχει να κάνει με την νοημοσύνη και την ευφυΐα ενώ οι δημιουργικοί άνθρωποι γνωρίζουν ότι η δημιουργικότητα έχει να κάνει με την Φαντασία και την Έμπνευση.
Η παρατηρητικότητα του δημιουργικού ανθρώπου είναι αυξημένη και συχνά αποπροσανατολίζει την προσοχή του και υπερφορτώνει τις αισθήσεις και το νου από μια πληθώρα εξωτερικών και εσωτερικών συναισθημάτων.

Ο δημιουργικός άνθρωπος  διακατέχεται από την πρώιμη παιδική ηλικία του από μια φυσική περιέργεια που τον ωθεί να γεννά διαρκώς ερωτήματα και προβληματισμούς.
Το ΓΙΑΤΙ(;) είναι η συνηθισμένη του φράση και δεν ησυχάζει αν δεν προσπαθήσει να λύση τον προβληματισμό του. Επειδή όμως αναρωτιέται συνεχώς, δείχνει σαν να είναι μόνιμα ανήσυχος, ενώ στην πραγματικότητα είναι απλά δημιουργικός.

Ενώ οι περισσότεροι τύποι ανθρώπων χρησιμοποιούν την λεγόμενη ‘’συγκλίνουσα σκέψη’’, οι δημιουργικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τη ‘’αποκλίνουσα σκέψη’’. Συχνά ακούνε να τους λένε «μα καλά, πώς το σκέφτηκες πάλι αυτό!» ή » εσύ έχεις πολύ μεγάλη φαντασία!» ή ‘’ μα καλά δεν σου φτάνει αυτό;’’.
Η συγκλίνουσα σκέψη μας βοηθά να κατανοούμε τον κόσμο και το περιβάλλον, να οργανώνουμε τις ιδέες και τις σκέψεις μας, να επιβεβαιώνουμε τις πεποιθήσεις μας και να δημιουργούμε κανόνες, ώστε να μπορούμε να επαναλαμβάνουμε αυτοματικά τις ίδιες εργασίες χωρίς τον πρωταρχικό ιδιαίτερο κόπο.
Η αποκλίνουσα σκέψη μας ωθεί να συλλάβουμε το απροσδιόριστο, το αφηρημένο, το ανεκδήλωτο. Είναι χαοτική, αμφισβητεί τους κανόνες και προσπαθεί να φτιάξει εκείνες τις εξαιρέσεις, που θα επιτρέψουν στο ανεκδήλωτο να εκδηλωθεί. Παράγει πολλές εναλλακτικές λύσεις – κατά μίμηση του αφηρημένου – και ψάχνει πρωτότυπες ιδέες έκφρασης.

Ο δημιουργικός άνθρωπος νιώθει άνετα με την αμφιβολία και τα ερωτηματικά, με την μοναχικότητα και την έρευνα, με την διαρκή αμφισβήτηση και τον προβληματισμό, ενώ οι άλλοι τύποι ανθρώπων, για τους ίδιους λόγους, αισθάνονται βάσανο και ανασφάλεια.

Ο δημιουργικός άνθρωπος συχνά διέρχεται από διάφορους φάσεις, μεταπτώσεις και ξαφνικές εναλλαγές στην συναισθηματική του κατάσταση, δηλαδή κάτι ανάλογο με αυτό που συμβαίνει στους μανιοκαταθλιπτικούς, έτσι και ο δημιουργικός άνθρωπος περνάει τις ανάλογες φάσεις του. Κάποιες φορές έχει μεγάλη διαύγεια, υψηλή ενεργητικότητα, μεγάλη παραγωγικότητα, γεννάει ιδέες, ζει και χαίρεται την έμπνευση και αφοσιώνεται με τις ώρες στο αντικείμενο των ασχολιών του. Άλλες πάλι φορές υπάρχουν και οι φάσεις κούρασης, αμηχανίας, πεσμένης ενέργειας, οι λεγόμενες μαύρες, ρηχές και ανέμπνευστες μέρες που τις ζει σαν η ζωή να΄ χει χάσει το νόημά της.
Οι υπόλοιποι συνάνθρωποι νοιώθουν άβολα με αυτές τις μεταπτώσεις του, όμως ο δημιουργικός άνθρωπος δεν αργεί να κατανοήσει ότι έχει ανάγκη και αυτές οι φάσεις γιατί σε αυτές τις φάσεις που του φαίνεται σαν τίποτα να μην λειτουργεί σωστά, οι σκέψεις και οι ιδέες προετοιμάζονται στο υποσυνείδητο και μέχρι ότου να μπορέσουν στην επόμενη φάση διαύγειας που θα έρθει, να εμφανιστούν ξαφνικά και αστραπιαία στην συνειδητότητα του ως εμπνεύσεις.
Σύμφωνα με την θεωρία Wallas αυτό αποκαλείται ‘’στάδιο της επώασης μιας Ιδέας’’ που θα καταλήξει σε μια έμπνευση και είναι ανάλογο με την γέννα.

Οι δημιουργικοί άνθρωποι είναι διαφορετικοί. Απλά έτσι είναι. Υπάρχει κάτι γοητευτικά αλλόκοσμο και αλλιώτικο στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον κόσμο. Ζουν, δρουν και αντιδρούν με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο από αυτόν που προστάζει η κοινή λογική.
Προσωπικά θεωρώ ότι είναι σαν να έρχονται από το μέλλον γιατί στο μέλλον, όλοι οι άνθρωποι θα είναι δημιουργικοί.
Για τον δημιουργικό άνθρωπο όμως αυτή η διαρκής νοητική εγρήγορση είναι μια πραγματική ικανοποίηση και τίποτα, μα τίποτα δεν συγκρίνεται με την στιγμή που ολοκληρώνει ένα έργο του. Για αυτόν πρόκειται για μια αίσθηση  πληρότητας που μόνο με την ευτυχία μπορεί να παρομοιαστεί.

Στο ερώτημα αν η δημιουργική ικανότητα είναι έμφυτη ή επίκτητη στον άνθρωπο, η απάντηση είναι ότι είναι μια έμφυτη κατάσταση που είναι χαραγμένη στον χαρακτήρα με τον οποίο γεννήθηκε, ως έμφυτη τάση, κλίση και ροπή. Η δημιουργικότητα όμως δεν είναι ένα ταλέντο αλλά μια κατάσταση του χαρακτήρα που βοηθά τα ταλέντα να εκφραστούν.
Δυστυχώς, στην πορεία της ζωής και καθώς ο χαρακτήρας εκδηλώνεται στο περιβάλλον και δημιουργείται η προσωπικότητα, σε πολλούς ανθρώπους η έμφυτη κλίση προς την δημιουργικότητα καταπνίγεται (από το περιβάλλον) και δεν βρίσκει τον δρόμο προς την εκδήλωση της. Έτσι πολλοί ενήλικες που δείχνουν να μην είναι δημιουργικοί άνθρωποι, στην πραγματικότητα έχει καταπνιγεί μέσα τους αυτή η έμφυτη τάση τους.
Πριν από 2.500 χρόνια ο Αριστοτέλης είπε πως «δεν υπάρχει καμία μεγάλη ιδιοφυΐα χωρίς κάποια δόση παράνοιας». Σήμερα ο ισχυρισμός του έχει πλέον αποδειχθεί και επιστημονικά καθώς πολλές μελέτες πιστοποιούν πως αν η ευφυΐα δεν εκφραστεί με δημιουργικότητα, τότε οδηγεί στην νοσηρή συναισθηματικότητα, στην κατάθλιψη, στη σχιζοφρένεια και στη διπολική διαταραχή καθώς επίσης και σε εθισμούς όπως τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Θέλετε αποδείξεις; Παρατηρήστε τους καλλιτέχνες γύρω σας.
Σύμφωνα με μία μελέτη του επιστημονικού περιοδικού Neuron αυτό οφείλεται σε μία πρωτεΐνη που παράγεται στον εγκέφαλο (neuronal calcium sensor) και η οποία έχει άμεση σύνδεση με τη μνήμη, τη δημιουργική σκέψη αλλά και με σοβαρές ψυχικές διαταραχές.

Το πνεύμα χαίρεται και ευτυχεί όταν ερευνά
και για να ερευνά πρέπει να είναι ελεύθερο.

Η προσωπική δημιουργία είναι πηγή χαράς και αισιοδοξίας για τον δημιουργικό άνθρωπο, γιατί το πνεύμα του ευτυχεί όταν πραγματοποιεί τον σκοπό για τον οποίο ενσαρκώθηκε.

Οι δημιουργικοί άνθρωποι φαίνονται σαν να ανησυχούν λιγότερο για τις συνέπειες των πράξεων τους και είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν τα πάντα όλα προκειμένου να δημιουργήσουν. Γι’ αυτό τους κατακρίνουν ως ανεύθυνους. Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια, απλά είναι αφοσιωμένοι περισσότερο στις δημιουργικές τους ενασχολήσεις. Αυτό μπορεί να τους οδηγήσει σε πολλές αποτυχίες αλλά και σε λαμπρές επιτυχίες. Οι καθημερινοί άνθρωποι θα βάλλουν στο ζύγι τις επιτυχίες και τις αποτυχίες και θα αποφανθούν αν αυτός ο άνθρωπος είναι ψώνιο ή ταλεντάρα. Όμως ο δημιουργικός άνθρωπος είναι ήδη κάπου αλλού και δεν του καίγεται καρφί για το αποτέλεσμα του ζυγίσματος.

Αυτό συμβαίνει γιατί γνωρίζουν μέσα τους ότι αυτό που θα έρθει αύριο θα είναι καλύτερο από αυτό που ήρθε χθες. Είναι συνδεδεμένοι με μια ανεξάντλητη πηγή που ρέει έμπνευση. Γιατί να ανησυχούν και να προσκολλώνται;

Είναι πάντα πρόθυμοι να μάθουν, αλλά και εξαιρετικά υπερήφανοι και σίγουροι όταν πρόκειται για τις ιδέες και τις δημιουργίες τους.

Αυτό όμως που κάνει πραγματικά δύσκολη την συμβίωση με έναν δημιουργικό άνθρωπο είναι ότι η δημιουργικότητα δεν συνάδει με τις περισσότερες ασχολίες της καθημερινότητας. Χρειάζεται απομόνωση, προσήλωση και αδιάσπαστη εργασία. Η έμπνευση έρχεται τις πιο απρόσμενες ώρες. Δεν υπάρχει κανονικό ωράριο στην ονειροπόληση, στην σκέψη και στην δημιουργία. Γι’ αυτό οι δημιουργικοί άνθρωποι είναι συνήθως μοναχικοί χωρίς να αισθάνονται μοναξιά. Είναι επίσης βραδινοί τύποι, γιατί η νύχτα περικαλύπτει με στοργή την δημιουργική προσπάθειά τους.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό των δημιουργικών ανθρώπων είναι ότι είναι οι άνθρωποι της τελευταίας στιγμής.
Αν τους δώσετε μια ευκαιρία με μια προθεσμία, είναι βέβαιο ότι θα τηρήσουν την προθεσμία για να μην χάσουν την ευκαιρία. Άλλα να είστε βέβαιοι ότι θα κάνουν το μεγαλύτερο μέρος της δημιουργικής τους εργασίας κυριολεκτικά, το προηγούμενο βράδυ, λίγο πριν λήξει η προθεσμία σας.
Αυτό δεν συμβαίνει από ανευθυνότητα αλλά από υπευθυνότητα. Μέχρι την τελευταία στιγμή θα προσπαθούν να αντλήσουν από την ανεξάντλητη πηγή τους, ότι καλύτερο έχει να τους προσφέρει.

Οι προϋποθέσεις που χρειάζεται η δημιουργικότητα για να εκφραστεί είναι η ελευθερία, η αγάπη, η γόνιμη φαντασία, η ισχυρή θέληση, η έμπνευση, η αδιάκοπη προσπάθεια, η πρωτοτυπία, η ανιδιοτέλεια, η υπευθυνότητα και κάποια άλλα.

Ας ρίξουμε μια ματιά στο  τι έχουν πει κατά καιρούς κάποιοι σημαντικοί και δημιουργικοί άνθρωποι.

Ακούστε τους.

• Η ευφυΐα είναι η σύζυγος, η φαντασία είναι η ερωμένη και η μνήμη είναι η υπηρέτρια.
  Βίκτωρ Ουγκώ, 1802-1885, Γάλλος συγγραφέας
• Το να δημιουργείς είναι σαν να ζεις δυο φορές.
  Albert Camus, 1913-1960, Γάλλος συγγραφέας, Νόμπελ 1957
•  Πρέπει να κάνουμε σήμερα αυτό που όλοι θα κάνουν αύριο.
  Jean Cocteau, 1889-1963, Γάλλος καλλιτέχνης
• Όταν λέω να είστε δημιουργικοί δεν εννοώ ότι όλοι πρέπει να γίνετε μεγάλοι ζωγράφοι και μεγάλοι ποιητές. Απλώς εννοώ να κάνετε τη ζωή σας μια ζωγραφιά, να κάνετε τη ζωή σας ένα ποίημα.
  Όσσο (Μπαγκουάν Σρι Ραζνίς), 1931-1990, Ινδός γκουρού
• Οι περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν προτού γεννηθούν πλήρως. Δημιουργικότητα σημαίνει να γεννιέσαι προτού πεθάνεις.
  Erich Fromm, 1900-1980, Γερμανός ψυχαναλυτής
• Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από το να αισθάνεται κανείς δημιουργός. Ο θρίαμβος της ζωής εκφράζεται με τη δημιουργία.
  Henri Bergson, 1859-1941, Γάλλος φιλόσοφος, Νόμπελ 1927
• Το μυστήριο, το θαύμα, η αθωότητα, το να μην έχεις ξανακάνει κάτι είναι οι σπόροι της δημιουργικότητας που οδηγούν στην επιτυχία.
  Mark Spitz, 1950-, Αμερικανός ολυμπιονίκης στην κολύμβηση
• Δεν υπάρχουν κανόνες εδώ πέρα. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε κάτι!
  Τόμας Έντισον, 1847-1934, Αμερικανός Εφευρέτης
• Ένας σίγουρος τρόπος για να παραμείνεις δημιουργικός: ανάγκασε τον εαυτό σου να μάθει κάτι καινούργιο.
  Harvey Mackay, Αμερικανός συγγραφέας αυτοβοήθειας
• Η καινοτομία είναι αυτή που ξεχωρίζει τον ηγέτη από αυτόν που ακολουθεί.
  Steve Jobs, 1955-2011, Αμερικανός επιχειρηματίας (συνιδρυτής της Apple)
• Η δημιουργική δραστηριότητα μπορεί να περιγραφεί σαν ένα είδος εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπου ο δάσκαλος και ο μαθητής συνυπάρχουν στο ίδιο άτομο.
  Arthur Koestler, 1905-1983, Ουγγροβρετανός συγγραφέας
• Δημιουργικότητα είναι να σκέφτεσαι καινούργια πράγματα. Καινοτομία είναι να κάνεις καινούργια πράγματα.
  Theodore Levitt, 1925-2006, Αμερικανός οικονομολόγος

Διαβάστε και τα παρακάτω άρθρα 

 

Πώς θα Κάνετε τις Ιδέες σας Πράξη σε 4 Βήματα

Ο συνάδελφός σας σας “έκλεψε” την ιδέα; Δείτε τι πρέπει να κάνετε

Αντιγραφή ιδέας application, τι να κάνετε αν σας συμβεί

Είμαστε πιο δημιουργικοί το πρωί; Έρευνα απαντά

Ποιες παγίδες κρύβει η δημιουργικότητα

Το μυστικό συστατικό της δημιουργικότητας

Tο χειρότερο που μπορείτε να κάνετε όταν παρουσιάζετε μια ιδέα στο αφεντικό σας

Έχω μια επιχειρηματική ιδέα! Τώρα τι κάνω;

Μεγάλες Ιδέες: Πως να κάνετε τους σωστούς ανθρώπους να σας ακούσουν 

Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.