kantonopou’s blog

Αποστ. Ανάγν.: Εβρ. 1, 10 – 2, 3

Πρωτότυπο Κείμενο

Κατ’ αρχάς, συ Κύριε, την γην εθεμελίωσας, και έργα των χειρών σου εισίν οι ουρανοί·  αυτοί απολούνται, συ δε διαμένεις· και πάντες ως ιμάτιον παλαιωθήσονται, και ωσεί περιβόλαιον ελίξεις αυτούς, και αλλαγήσονται· συ δε ο αυτός ει, και τα έτη σου ουκ εκλείψουσι. προς τίνα δε των αγγέλων είρηκέ ποτε· κάθου εκ δεξιών μου έως αν θω τους εχθρούς σου υποπόδιον των ποδών σου; ουχί πάντες εισί λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα διά τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν; Διά τούτο δει περισσοτέρως ημάς προσέχειν τοις ακουσθείσι, μη ποτέ παραρρυώμεν. Ει γαρ ο δι’ αγγέλων λαληθείς λόγος εγένετο βέβαιος, και πάσα παράβασις και παρακοή έλαβεν ένδικον μισθαποδοσίαν, πως ημείς εκφευξόμεθα τηλικαύτης αμελήσαντες σωτηρίας; ήτις αρχήν λαβούσα λαλείσθαι διά του Κυρίου, υπό των ακουσάντων εις ημάς εβεβαιώθη.

Μετάφραση

Εσύ, Κύριε, θεμελίωσες αρχικά τη γη και έργο των χεριών σου είναι οι ουρανοί. Αυτοί θα καταστραφούν, εσύ όμως παραμένεις αμετάβλητος. Και όλοι γενικά σαν ρούχο θα παλιώσουν και σαν περικάλυμμα θα τους τυλίξεις και θα αλλοιωθούνε, εσύ όμως παραμένεις ο ίδιος και τα χρόνια σου τελειωμό δε θα ‘χουν. Και σε ποιον από τους αγγέλους είπε ποτέ ο Θεός: Στα δεξιά μου να κάθεσαι, ωσότου κάνω τους εχθρούς σου ακουμπιστήρι των ποδιών σου; Δεν είναι μήπως όλοι υπηρετικά πνεύματα που αποστέλλονται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για εκείνους που πρόκειται να κληρονομήσουν τη σωτηρία; Γι’ αυτό πρέπει εμείς να στρέφουμε την προσοχή μας περισσότερο σ’ αυτά που ακούσαμε για να μην τυχόν και λοξοδρομήσουμε απ’ αυτά σε καμιά περίπτωση. Γιατί, αν ο λόγος που κηρύχτηκε μέσω των αγγέλων αποδείχτηκε αληθινός και κάθε παράβαση και παρακοή πήρε τη δίκαιη ανταμοιβή της σύμφωνα με το νόμο, πώς θα μπορέσουμε εμείς να ξεφύγουμε, αν παραμελήσουμε μια τόσο μεγάλη σωτηρία; H οποία αφού άρχισε να πρωτοκηρύσεται από τον Κύριο, μας την επιβεβαίωσαν στη συνέχεια εκείνοι που τον άκουσαν.

Εισαγωγή

Η επιστολή του Αποστόλου Παύλου με την επιγραφή «Προς Εβραίους», απευθυνόταν σε μια κοινότητα «εξ Ιουδαίων Χριστιανών» που ζούσαν στην Παλαιστίνη και ήταν καλοί γνώστες της Παλαιάς Διαθήκης. Ο λόγος συγγραφής της επιστολής είναι για να ενθαρρύνει την πίστη της ιουδαιοχριστιανικής αυτής κοινότητας, η οποία αντιμετώπισε έναν κοινωνικό διωγμό και κινδύνευσαν να χάσουν την πίστη τους στο Χριστό. Ο διωγμός αυτός προερχόταν πιθανόν από πρώην ομοεθνείς τους οι οποίοι τους κατέκριναν γιατί εγκατέλειψαν την παράδοση των πατέρων τους και ακολούθησαν τη νέα θρησκεία του Ναζωραίου. Ο Παύλος γράφει αυτή την επιστολή για να τους στηρίξει και να τους ενδυναμώσει την πίστη. (Η Καινή Διαθήκη σε μετάφραση στη δημοτική, Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, 2003, Εισαγωγικά στην Επιστολή προς Εβραίους, σ.531-532)

Σύντομη αναδιήγηση περικοπής

Ο Θείος Παύλος στην περικοπή αυτή, κεφάλαιο 1ο (πρώτο) στίχο 10 μέχρι και κεφάλαιο 2ο (δεύτερο) στίχο 3 της επιστολής «Προς Εβραίους», δίνει μαρτυρία ότι ο «ποιητής», ο Δημιουργός του κόσμου τούτου, της γης και των ουρανών, ολόκληρου του σύμπαντος είναι ο Θεός. Τα κτίσματα κάποια στιγμή θα μεταβληθούν, θα ανανεωθούν, ενώ αντιθέτως ο Κύριος – Υιός θα παραμείνει αμετάβλητος και αιώνιος. Αυτός είναι ανώτερος και από τους αγγέλους. Κάνει μνεία διαχωρισμού των αγγέλων σε διάφορες τάξεις, τάγματα. Ένα από τα έργα των αγγέλων είναι η μεταφορά του θελήματος του Θεού στους ανθρώπους ή και η παράδοση θείων εντολών. Σ’ αυτές τις θείες εντολές συμβουλεύει ο απ. Παύλος να μην γίνεται ανυπακοή. Παρακάτω αναφέρει ότι εάν παρατηρηθεί έλλειψη υπακοής των εντολών που δόθηκαν στους ανθρώπους από τους αγγέλους, με βάση το Μωσαϊκό Νόμο, υπήρχε δίκαιη ανταμοιβή της παρακοής αυτής. Στην περίπτωση δε, που κάποιος  γίνει ανυπάκουος στην πίστη η οποία παραδόθηκε από πρόσωπα τα οποία ήταν παρόντα κατά τη επίγεια ζωή του Ιησού Χριστού και μπορούν να μαρτυρήσουν ως αληθή τα όσα έπαθε για τη σωτηρία μας ο Υιός του Θεού, πώς μπορούν να αμφιβάλλουν για την ορθότητα της πίστης τους, για την εγκυρότητα των όσων διδάχθηκαν ως ορθά.

Η διακονία των Αγγέλων

Μέσα από την πιο πάνω αναφερόμενη περικοπή λαμβάνουμε αρχή για να αναλύσουμε το θέμα των Αγγέλων («προς τίνα δε των αγγέλων είρηκέ ποτε»).

Οι Άγγελοι

Η λέξη «Άγγελος» προέρχεται από το ρήμα αγγέλω = αναγγέλω, γνωστοποιώ. (Βασικό Ερμηνευτικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας, Ν. Βαρμάζη, σ. 12 ) Οι άγγελοι είναι πνεύματα ασώματα, ελεύθερα σαρκικών κλίσεων και επιθυμιών. Μπορούν να προσλάβουν κάποιο σώμα αν χρειαστεί και να μας εμφανιστούν ως άνθρωποι. Η φύση τους είναι ασώματη, είναι άϋλες και λογικές υπάρξεις, υπερέχουν σε σοφία και δύναμη. (Π. Ν. Τρεμπέλας, Υπόμνημα εις την προς Εβραίους, τόμος Γ΄ , σ. 36). «Άγγελος είναι ουσία νοερή, αεικίνητη, αυτεξούσια, ασώματη, λειτουργός κατά χάρη.» (Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως, Ιωάννου Δαμασκηνού, εκδόσεις Πουρναρά, Θεσ/κη, σ.101)

Δημιουργία και αριθμός των Αγγέλων

Ο χρόνος δημιουργίας των αγγέλων έναντι του κτιστού κόσμου, μας είναι άγνωστος. Επικρατέστερη εκδοχή είναι η διατυπωθείσα από τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, Γρηγόριο Ναζιανζηνό και Ιωάννη το Δαμασκηνό κατά τους οποίους, τα λογικά όντα είναι αρχαιότερα του υλικού κόσμου. (Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, 1962, στήλη 182). Το ότι δημιουργήθηκαν πριν από την υλική και αισθητή δημιουργία εξάγεται ως συμπερασμα από τους Πατέρες της Εκκλησίας μέσα από την αναφορά στο βιβλίο του Ιώβ: «Ότε εγενήθησαν άστρα, ήνεσάν με φωνή μεγάλη πάντες άγγελοί μου» (Ιώβ 38,7). Όταν ο Θεός δημιουργούσε τον έναστρο ουρανό οι άγγελοι ήδη ασκούσαν το έργο τους. Ο αριθμός των αγγέλων είναι αναρίθμητος. Ο Χριστός, κατά την ώρα της συλλήψεώς του αναφέρθηκε σε αριθμό αγγέλων «δώδεκα λεγεώνας» (Ματθ. 26,53), που θα μπορούσαν, αν αυτό ήταν το θέλημα του Θεού Πατέρα να τον σώσουν από το σταυρικό θάνατο. Και στο βιβλίο της Αποκαλύψεως αναρίθμητος αριθμός αγγέλων επιτελεί το έργο που τους αναθέτει ο Θεός.

Οι Άγγελοι στην Παλαιά Διαθήκη

Στο πρώτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, στο βιβλίο της Γένεσης, στο 16ο (δέκατο έκτο) κεφάλαιο, στίχοι 7-15, γίνεται αναφορά της αποστολής αγγέλου με σκοπό την ενημέρωση της Άγαρ ότι είναι έγκυος με το παιδί του Αβραάμ. Ο άγγελος μάλιστα προφητεύει για το μέλλον του παιδιού της και ονοματίζει το τέκνο της ως «Ισμαήλ». Σε πιο κάτω κεφάλαιο, στο 19ο (δέκατο ένατο), δύο άγγελοι πορεύονται στην πόλη των Σοδόμων για να ειδοποιήσουν το δίκαιο Λωτ  να φύγει από την πόλη, αυτός και οι οικείοι του, γιατί είχαν εντολή από τον Κύριο να καταστρέψουν την πόλη των Σοδόμων.
Στο βιβλίου της Εξόδου στο 3ο (τρίτο) κεφάλαιο στίχοι 1-5, αναφέρεται ότι «άγγελος Κυρίου» -ως φωτιά- βγήκε από μια βάτο στην τοποθεσία όπου ο Μωϋσής έβοσκε τα πρόβατα του πεθερού του και μέσα από τη βάτο ακούστηκε η φωνή του Κυρίου να του λέει ότι ο τόπος όπου παρίσταται είναι ιερός, το γνωστό σε όλους περιστατικό της φλεγόμενης και μη καιγόμενης βάτου. Στο βιβλίο του Ιεζεκιήλ, στο 1ο (πρώτο) κεφάλαιο, στίχοι 1-28, γίνεται αναλυτική περιγραφή των ταγμάτων των αγγελικών όντων που συνόδευαν ως ανεμοστρόβιλος και νεφέλη τον Κύριο, κατά την ημέρα την οποία ο Ιεζεκιήλ στέλνεται από τον Κύριο να προφητεύσει και να  ενημερώσει το λαό για την οργή του Κυρίου. Πολλά άλλα παραδείγματα μπορούμε να βρούμε μέσα από τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης στα οποία γίνεται αναφορά για την ύπαρξη και αποστολή των αγγέλων.

Οι Άγγελοι στην Καινή Διαθήκη

Οι άγγελοι εμφανίζονται σε πολλές περιστάσεις και μέσα από τα κείμενα της Καινής Διαθήκης για να μεταφέρουν μηνύματα του Θεού στον κόσμο. Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ εμφανίζεται στον ιερέα Ζαχαρία μέσα στο ιερό του ναού του Σολομώντος, στα δεξιά του Θυσιαστηρίου του θυμιάματος για να του αναγγείλει τον ερχομό του υιού του, του Ιωάννη του Προδρόμου (Λκ. 1,11-18). Ο ίδιος Αρχάγγελος εμφανίζεται στην Παρθένο Μαρία να της αναγγείλει τον ερχομό του Κυρίου Ιησού Χριστού μέσω εκείνης (Λκ. 1,26-38). Άγγελος εμφανίζεται στον ύπνο του Ιωσήφ για να του εξαλείψει κάθε πιθανή αμφισβήτηση για την καθαρότητα της Μαρίας κατά τη σύλληψη του Ιησού (Μτθ. 1,20-21), για να του υποδείξει να κινηθεί προς την Αίγυπτο για τη σωτηρία του νεογέννητου Ιησού (Μτθ. 2,13–15) και για να τον πληροφορήσει για το πέρας του κινδύνου (Μτθ. 2,19-20).
Για την ύπαρξη των αγγέλων μαρτυρεί και ο Ιησούς Χριστός μέσα από τα κανονικά ευαγγέλια, λ.χ. στο Μρκ. 8,38 αναφέρει το γεγονός της επανόδου του Θεού με τη συνοδεία των «Αγίων Αγγέλων», στο Λκ. 15,10 για τη χαρά την οποία αισθάνονται οι Άγγελοι στον ουρανό για τη μετάνοια ενός αμαρτωλού. Στο Λκ. 16,22 ο Ιησούς αναφέρει μία εκ των διακονιών των αγγέλων, την συνοδεία της ψυχής κατά την ώρα του θανάτου. Επίσης στο Ιω. 5,1-4 αναφέρεται η παρουσία Αγγέλου αποστελλομένου από το Θεό για να ταράξει το νερό και να παρασχεθεί η θεραπεία σε κάποιο ασθενή. Στην Ανάσταση του Κυρίου (Μτθ. 28,1-7) ενεργό ρόλο αναλαμβάνει ένας Άγγελος ο οποίος μετακινεί το βράχο από την είσοδο του μνήματος του Ιησού Χριστού και αναγγέλλει το ευαγγέλιο της Αναστάσεως στις Μυροφόρες  με σκοπό τη μεταφορά του μηνύματος στους Μαθητές Του. Πολλά είναι τα παραδείγματα και μέσα από την Καινή Διαθήκη και όχι μόνο, που πιστοποιούν την ύπαρξη των Αγγέλων.

Τα Τάγματα των Αγγέλων

Οι αγγελικές δυνάμεις χωρίζονται σε εννέα τάγματα, ιεραρχικά σε τρεις τριάδες. Τα τάγματα αυτά είναι τα εξής: α) Θρόνοι, β) Χερουβείμ, γ) Σεραφείμ, δ) Εξουσίες, ε) Κυριότητες, στ) Δυνάμεις, ζ) Άγγελοι, η) Αρχάγγελοι και θ) Αρχές. (Περί εκκλησιαστικής και ουράνιας Ιεραρχίας, Διονυσίου Αρεοπαγίτου Συγγράμματα, Πουρναρά, 2008, κεφάλαιο Στ΄, σ.240-243)

Το έργο των Αγγέλων

Περικλείοντας σε λίγες γραμμές το έργο των Αγγέλων μπορούμε να καταλήξουμε στα εξής, είναι λειτουργικά πνεύματα και υπηρέτες του Θεού, ανυμνούν και δοξολογούν το Θεό, μαρτυρούν για την ύπαρξή Του και Τον διακονούν στο επίγειο έργο του ενισχύοντας την ανθρώπινη Του φύση και μεταφέρουν το θέλημά Του.
Όντως, στον Προφήτη Ησαΐα και στο βιβλίο της Αποκαλύψεως, οι άγγελοι ανυμνούν ακαταπαύστως τον Τριαδικό Θεό με τον ύμνο: «Άγιος, Άγιος, Άγιος, Κύριος Σαβαώθ, πλήρης πάσα η γη της δόξης αυτού» (Ησ. 6,3), ή, κατά το βιβλίο της Αποκαλύψεως: «Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος ο Θεός ο παντοκράτωρ, ο ήν και ο ών και ο ερχόμενος» (Απ. 4,8). Εμείς επαναλαμβάνουμε τον ύμνο αυτό των αγγέλων κατά τη θεία λειτουργία.
Οι άγγελοι επίσης «φυλάγουν μέρη της γης και ηγούνται έθνη και τόπους, όπως διατάχθηκαν από τον Δημιουργό και οικονομούν αυτά που μας αφορούν και μας βοηθούν, αλλά κατά το θείο θέλημα και πρόσταγμα είναι πάνω από εμάς και πάντοτε κοντά στο Θεό». (Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως, Ιωάννου Δαμασκηνού, εκδόσεις Πουρναρά, Θεσ/κη, σ.103) Δηλαδή, ο κάθε άνθρωπος έχει το φύλακα Άγγελο του, ο οποίος τον συνοδεύει καθ’ όλη τη ζωή του. Είναι αυτός που θα συνηγορήσει για τη σωτηρία της ψυχής μας ενώπιον του θρόνου του Θεού κατά την ώρα της Κρίσεως. Είναι ο προστάτης και βοηθός μας στις δυσκολίες της ζωής μας και στον πνευματικό μας αγώνα, αυτός που χαίρεται όταν προσερχόμαστε ενώπιον του πνευματικού μας για να εξαγοράσουμε τις αμαρτίες μας και αυτός που λυπάται όταν αμαρτάνουμε.

Επίλογος

Αυτή την περίοδο που διανύουμε, την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ας επαναλαμβάνουμε τακτικά την ευχή προς το φύλακα Άγγελό μας «Άγιε άγγελε, ο εφεστώς της αθλίας μου ψυχής και ταλαιπώρου μου ζωής μη εγκαταλίπης με τον αμαρτωλό» (Ωρολόγιον το Μέγα, Αποστολικής Διακονίας, σ.192) «… Κράτησον της αθλίας και παρειμένης χειρός μου και οδήγησόν με εις οδόν σωτηρίας»(ό.π.) ώστε να στεφθούμε άξιοι της χαράς της Αναστάσεως του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Γένοιτο.

Θεοδώρου Χατζηζαχαρία, θεολόγου

Μητρόπολη Κωνσταντίας