kantonopou’s blog

Μετά τον Απόστολο, αγαπητοί αδελφοί, διαβάζεται το Ευαγγέλιο. Της ανάγνωσής του προηγείται το ψάλσιμο του Αλληλουαρίου και το θυμιάτισμα. Το Αλληλούια και το θυμιάτισμα είναι προετοιμασία, για να υποδεχθούμε την ανάγνωση του αγίου Ευαγγελίου. Στην πρώτη θέση βρίσκεται εδώ το ψάλσιμο του Αλληλούια, που παλιά αποτελούσε σπουδαίο μέρος όλης της χριστιανικής λατρείας. Κληρονομημένο από την ιουδαϊκή λατρεία, ανήκει στον τύπο του επονομαζόμενου ασματικού μέλους. Στην ιστορία της εκκλησιαστικής μουσικής, ο όρος «ασματικό», σε αντίθεση προς τον «ψαλμικό», αναφέρεται σε μια μορφή ψαλσίματος, όπου η μελωδία προηγείται του λόγου, η μελωδία δηλαδή επικρατεί των λέξεων. Το αλληλούια δεν είναι απλά μια λέξη, αλλά μια συγκεκριμένη μελωδική αναφώνηση. Η σημασία της μπορεί να αποδοθεί με τη φράση «αινείτε τον Θεό», που δεν εξαντλεί φυσικά το περιεχόμενό της, γιατί η ίδια από μόνη της είναι έξαρση χαράς και αίνου μπροστά στη φανέρωση του Κυρίου, αυθόρμητη αντίδραση στην παρουσία Του.

Συγχρόνως με το ψάλσιμο του Αλληλούια, και όχι την ώρα της ανάγνωσης του Αποστόλου, γίνεται το θυμιάτισμα του Ευαγγελίου και της σύναξης. Αυτή η αρχαιότατη θρησκευτική ιεροτελεστία, κοινή σε πολλές θρησκείες, δεν έγινε αμέσως αποδεκτή από την Εκκλησία, επειδή είχε σχέση με τις ειδωλολατρικές λατρείες. Πέρασε αργότερα στην εκκλησιαστική λατρεία, και μάλιστα σαν η πιο ουσιαστική θρησκευτική ιεροτελεστία στην οποία όλα, και το αναμμένο κάρβουνο και το θυμίαμα, που μετατρέπεται σε ευωδία και ο καπνός που ανυψώνεται στον ουρανό, όλα εκφράζουν την προσκύνηση της κτίσης προς τον Δημιουργό και Άγιο Θεό, που είναι παρών ανάμεσα στους ανθρώπους.

Μετά το Αλληλούια και το θυμιάτισμα ο λειτουργός διαβάζει μία ωραιότατη ευχή, που κι αυτή έχει χάσει τη θέση της και λέγεται μυστικά, με την οποία ζητά από τον Θεό να αποστείλει «το της θεογνωσίας ακήρατον φως»: «Λάμψε μέσα στις καρδιές μας, φιλάνθρωπε Δέσποτα, το καθαρό φως της θεογνωσίας σου κι άνοιξε τα μάτια του λογισμού μας, για να καταλάβουμε τα ευαγγελικά σου λόγια. Ρίζωσε μέσα μας το φόβο των αγίων εντολών σου, για να καταπατήσουμε όλες τις σαρκικές επιθυμίες και να ζήσουμε ζωή πνευματική, και να φρονούμε δηλαδή και να κάνουμε όσα αρέσουν σε σένα». Αυτή η ευχή κατέχει στο Μυστήριο του Λόγου την ίδια θέση που κατέχει στην ευχαριστιακή ευχή η επίκληση του Αγίου Πνεύματος. Όπως και ο καθαγιασμός των Δώρων, η κατανόηση και η αποδοχή του Λόγου δεν εξαρτάται από μας, ούτε από την επιθυμία μας, αλλά κυρίως από τη μυστηριακή μεταβολή των «οφθαλμών της διανοίας » μας, από την παρουσία σε μας του Αγίου Πνεύματος. Αυτό μαρτυρεί και η ευλογία που δίνει ο προϊστάμενος στο διάκονο που θα διαβάσει το Ευαγγέλιο:«εις το ευαγγελίσασθαι εν δυνάμει πολλή, εν τη αναγνώσει του Ευαγγελίου…». Τα μεγάλα και υψηλά νοήματα του Ευαγγελίου δεν είναι δυνατόν να κατανοηθούν δίχως το θείο φωτισμό. Είναι «θείων μυστηρίων αποκάλυψις η των θείων Γραφών κατανόησις, ου δείται ανθρωπίνης σοφίας, αλλά φωτισμού και αποκαλύψεως του αγίου Πνεύματος», βεβαιώνει και ο ιερός Χρυσόστομος.

«Όταν αναγινωσκόμενον η το Ευαγγέλιον, πάντες οι πρεσβύτεροι και διάκονοι και πας ο λαός στηκέτωσαν μετά πολλής ησυχίας», η αρχαιότατη τάξη της Θείας Λειτουργίας ορίζει όλοι να ακούν ορθοί το Ευαγγέλιο. Αλλά το «ορθοί» έχει και βαθύτερη σημασία. Ορθοί ας ακούσομε, δηλαδή ας υψώσουμε τους λογισμούς μας και τα έργα μας από τα γήϊνα κι ας ακούσομε το καλό μήνυμα. Κι ας δούμε την παρουσία του Υιού του Θεού μεταξύ μας, που μιλάει σε μας όχι σαν παλιά στους Προφήτες, αλλά καθώς πραγματικά φάνηκε άνθρωπος και μίλησε σε μας. Έτσι οι παλιοί ερμηνευτές της Θείας Λειτουργίας εξηγούν το «Σοφία, ορθοί». Αλλά ο λειτουργός δεν μένει μόνο σ᾽ αυτό και προσθέτει, δίνοντας την ευλογία με το χέρι, σχηματίζοντας το Σταυρό· «Ειρήνη πάσι», ειρήνη σε όλους. Και ο λαός απαντά· «Και τω πνεύματί σου». Όχι μόνο ορθοί σωματικά και ψυχικά να ακούσομε το άγιο Ευαγγέλιο, αλλά και με ειρήνη μέσα μας.

Η ιερατική ευλογία είναι πράγματι η ευλογία του Ιησού Χριστού. Η τελευταία ορατή εικόνα του στον κόσμο είναι όταν αναλαμβανόταν κι ευλογούσε τους Αποστόλους. «Και εγένετο εν τω ευλογείν αυτόν αυτούς διέστη απ᾽ αυτών και ανεφέρετο εις τον ουρανόν». Μέχρι τη μέρα που θα ρθει για να κρίνει τον κόσμο, ο Ιησούς Χριστός θα ευλογεί τον κόσμο· θα συνεχίζεται μέχρι τότε η ευλογία της Αναλήψεως και η μεσιτεία του Υιού, που κάθεται στα δεξιά του Πατέρα. Ο ιερέας από την πύλη του ιερού βήματος η ο διάκονος από τον άμβωνα διαβάζουν την ευαγγελική περικοπή, αφού πρώτα αναγγείλουν τον Ευαγγελιστή.

Το Ευαγγέλιο, αγαπητοί αδελφοί, είναι όσα είπε, όσα έπραξε, κι όσα έπαθε ο Ιησούς Χριστός από τη γέννησή του ως την ανάληψη. Το Ευαγγέλιο δεν μας οδηγεί προς τα πίσω, αλλά μας προάγει στη Βασιλεία των Ουρανών, καθώς γράφει ο ευαγγελιστής Ιωάννης· «ταύτα δε γέγραπται, ίνα πιστεύσητε ότι Ιησούς εστιν ο Χριστός ο Υιός του Θεού και ίνα πιστεύοντες ζωήν έχητε εν τω ονόματι αυτού». Και ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής γράφει ότι η Εκκλησία με την ανάγνωση του αγίου Ευαγγελίου κηρύττει «την του χοϊκού φρονήματος ώσπερ αισθητού κόσμου συντέλειαν»· φανερώνει τη συντέλεια του αισθητού κόσμου. Η ανάγνωση του Ευαγγελίου δεν γίνεται για να μας διδάξει απλώς τι έγινε «τω καιρώ εκείνω», αλλά για να μας μηνύσει τη συντέλεια του κόσμου και τη δεύτερη παρουσία του Χριστού. ΑΜΗΝ.