kantonopou’s blog

Το κήρυγμα (Η διακονία του λόγου)

Άρρηκτα συνδεδεμένο με τη θεία λατρεία, αγαπητοί αδελφοί, είναι το κήρυγμα του θείου λόγου. Το κήρυγμα μέσα στη θεία Λειτουργία και στο περιεχόμενο και στην έκφρασή του είναι ομόλογο προς τη θεία λατρεία και την προσευχή της Εκκλησίας. Συνδέεται οργανικά με την ανάγνωση της Γραφής και στην πρώτη Εκκλησία αποτελούσε απαραίτητο μέρος της εκκλησιαστικής σύναξης και ουσιαστική λειτουργική πράξη της Εκκλησίας. Η πράξη αυτή είναι η αιώνια μαρτυρία της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος, που ζει στην Εκκλησία και την οδηγεί «εις πάσαν την αλήθειαν». Το Πνεύμα της Αληθείας, «ο ο κόσμος ου δύναται λαβείν, ότι ου θεωρεί αυτό, ουδέ γινώσκει αυτό», αυτό που ο κόσμος δεν μπορεί να το δεχτεί, γιατί ούτε το διακρίνει, ούτε το γνωρίζει. Εσείς όμως, λέει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, το γνωρίζετε, γιατί μένει κοντά σας και θα υπάρχει μέσα σας, «υμείς δε γινώσκετε αυτό, ότι παρ’ υμίν μένει και εν υμίν έσται». Η Εκκλησία άκουσε και αναγνώρισε στα κείμενα της Γραφής τον Λόγο του Θεού και εξακολουθεί πάντα να τον αναγνωρίζει, να τον ακούει και να τον ευαγγελίζεται. Εξάλλου η ίδια της η ζωή είναι η αύξηση του Λόγου του Θεού, «και ο λόγος του Θεού ηύξανε και επληθύνετο ο αριθμός των μαθητών».
Το μυστήριο του εκκλησιαστικού ευαγγελισμού, αντίθετα με κάθε καθαρά ανθρώπινο χάρισμα του λόγου, πραγματοποιείται κατά τα λόγια του αποστόλου Παύλου, «ου καθ  υπεροχήν λόγου η σοφίας καταγγέλλων υμίν το μαρτύριον του Θεού.  ου γαρ έκρινα του ειδέναι τι εν υμίν ει μη  Ιησούν Χριστόν, και τούτον εσταυρωμένον.  και εγώ εν ασθενεία και εν φόβω και εν τρόμω πολλώ εγενόμην προς υμάς,  και ο λόγος μου και το κήρυγμά μου ουκ εν πειθοίς ανθρωπίνης σοφίας λόγοις, αλλ  εν αποδείξει Πνεύματος και δυνάμεως,  ίνα η πίστις υμών μη η εν σοφία ανθρώπων, αλλ  εν δυνάμει Θεού» (Α΄ Κορ. 2,1-5), ήρθα να σας αναγγείλω το σωτήριο σχέδιο του Θεού, χωρίς υψηλή ρητορική τέχνη η ανθρώπινη σοφία. Γιατί σκοπός μου δεν ήταν να σας κάνω να γνωρίσετε κάτι άλλο, παρά μόνο τον Ιησού Χριστό, και μάλιστα σταυρωμένον. Έτσι κι εγώ, όταν ήρθα κοντά σας ήμουν ανήμπορος, φοβισμένος και κατατρομαγμένος. Τα λόγια μου και το κήρυγμά μου δε στηρίζονταν σε ανθρώπινη σοφία, που πείθει, αλλά στην πεποίθηση που γεννούν τα χαρίσματα  και η δύναμη του Πνεύματος, ώστε η πίστη σας να βασίζεται όχι σε ανθρώπινη σοφία, αλλά στη δύναμη του Θεού. Ο άμβωνας της Εκκλησίας είναι η θέση όπου τελείται το Μυστήριο του Λόγου και, κατά συνέπεια, το θείο κήρυγμα δεν μπορεί να είναι τίποτε απ όσα συγχρονισμένα και φιλοσοφικο-κοινωνικά κηρύσσονται, αλλά μόνο ερμηνεία της θείας Γραφής, λόγος οικοδομής και λόγος παρακλήσεως. Είναι λοιπόν η φυσική συνέχεια του Αποστόλου και του Ευαγγελίου. Γι αυτό και η μετάθεση του κηρύγματος, για οποιονδήποτε λόγο, στο τέλος της θείας Λειτουργίας είναι άτοπη και επιζήμια.
Η Εκκλησία, καθώς γράφει ο Απόστολος, δεν έλαβε εντολή να κηρύξη καμμιά ιδεολογική η φιλοσοφική θεωρία, αλλά έλαβε «χάριν και αποστολήν εις υπακοήν πίστεως». Όταν μετά την Ανάσταση ο Ιησούς Χριστός έστελνε τους Αποστόλους στον κόσμο, δεν τους είπε μόνο να κηρύξουν, αλλά και τι να κηρύξουν· «κηρυχθήναι επί τω ονόματι αυτού μετάνοιαν και άφεσιν αμαρτιών». Και ο ίδιος ο απόστολος Παύλος σ΄ όλο τον κόσμο κήρυττε «μετανοείν και επιστρέφειν επί τον Θεόν». Το περιεχόμενο του κηρύγματος της Εκκλησίας είναι επομένως το Ευαγγέλιο του Χριστού, η μετάνοια και η επιστροφή των ανθρώπων στο Θεό. Όποιοι κι αν είναι οι καιροί και οι ανάγκες, που πιέζουν τους ανθρώπους, το κήρυγμα της Εκκλησίας είναι πάντα κήρυγμα μετάνοιας και επιστροφής. Η παράδοση είναι η ερμηνεία του Λόγου του Θεού, σαν πηγή της ίδιας της ζωής, και όχι εκείνων η των άλλων κατασκευασμάτων και συμπερασμάτων. Ο άγιος Αθανάσιος έλεγε ότι οι «ιερές και θεόπνευστες Γραφές είναι αρκετές για την έκθεση της αλήθειας». Και δεν πρέπει να ξεχνούμε κάτι πολύ ουσιαστικό για τη διδασκαλία και την ερμηνεία των Γραφών: Μόνο η Εκκλησία γνωρίζει και διαφυλάσσει την έννοια της Γραφής, επειδή το  Μυστήριο του Λόγου τελείται στη σύναξη της Εκκλησίας. Στη σύναξη της Εκκλησίας το Άγιο Πνεύμα ζωοποιεί τη Γραφή και τη μεταβάλλει σε Πνεύμα και Ζωή. Γι αυτό και κάθε επί μέρους ανάγνωση της Γραφής πρέπει να είναι βασισμένη στην εκκλησιαστική. Έξω από την Εκκλησία, έξω από την θεανθρώπινη ζωή της Εκκλησίας, η Γραφή δεν μπορεί ούτε να ακουστεί, ούτε να ερμηνευθεί σωστά. Έτσι, το μυστήριο του Λόγου, τελούμενο στη σύναξη της Εκκλησίας είναι πηγή αύξησης του καθενός και όλων μαζί στο πλήρωμα του λόγου της Αληθείας.
Είναι γεγονός, αγαπητοί αδελφοί, ότι όλα όσα λέγονται και όπως λέγονται στις συνάξεις των πιστών δεν είναι πάντα το κήρυγμα της Εκκλησίας, δεν είναι δηλαδή λόγος μετάνοιας και επιστροφής των ανθρώπων. Και όσοι κηρύττουμε και όσοι ακούμε έχουμε μια λανθασμένη θέση και στάση απέναντι στο κήρυγμα, είτε γιατί δεν το θεωρούμε προέκταση και ερμηνεία των Γραφών, είτε γιατί το θέλουμε πιο κοινωνικό, είτε γιατί το νομίζουμε περιττό και μας κουράζει. Όμως την απάντηση μας τη δίνουν οι ίδιοι οι Απόστολοι, όταν μέσα στις πολλές μέριμνες και δραστηριότητες που προέκυψαν στην πρώτη Εκκλησία, αναγκάστηκαν να τα αναθέσουν όλα αυτά στους επτά διακόνους που εξέλεξαν, και οι ίδιοι να αφοσιωθούν στο κυρίως έργο τους, στην προσευχή και στο θείο κήρυγμα: «ημείς δε τη προσευχή και τη διακονία του λόγου προσκαρτερήσωμεν». Αμήν

Ιερά Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης

Κ. Μ.

–Το ευαγγελικό ανάγνωσμα
–Το αποστολικό ανάγνωσμα
–Τα Λειτουργικά Αναγνώσματα (γενικά)
«Όσοι εις Χριστόν…», «Τον σταυρόν σου προσκυνούμεν…»
–Ο Τρισάγιος ύμνος
–Η Μικρή Είσοδος
–Το τρίτο αντίφωνο
–Το δεύτερο Αντίφωνο
–Το πρώτο αντίφωνο