Η διαχρονική Δόξα της Παναγίας
Συγγραφέας: kantonopou στις 16 Αυγούστου, 2010
Του Γεωργίου Χρ. Μπάρδου ,Θεολόγος
«…Ω μακαρία Παρθένε, ποιά λόγια ανθρώπινα θα ήταν τάχα αρκετά για να εγνωμιάσουν τη δικαιοσύνη Σου, τις χάριτες με τις οποίες σε στόλισε ο Σωτήρας, και τις χάριτες που εσύ δωρίζεις στο σύνολο των ανθρώπων; Κανένας δεν μπορεί να σ’ εγκωμιάσει επάξια, ακόμα «κι αν λαλεί τις γλώσσες όλων των ανθρώπων μα και των αγγέλων» θα λεγε ο Παύλος. Εγώ νομίζω ότι το να γνωρίζει κανείς καλά και όπως πρέπει και να εκθέτει τα μεγαλεία Σου, είναι κι αυτό ένα κομμάτι της αιώνιας μακαριότητας που προορίζεται για τους δικαίους.
Γιατί κι αυτά «δεν τα είδε μάτι, και δεν τάκουσε αυτί» όπως μας λέει ο Ιωάννης ο πολύ αγαπημένος του Χριστού τα θαυμάσιά Σου αρμόζουν σε κείνον μόνο τον χώρο, όπου είναι καινούργιος ουρανός και γη καινούργια, κι όπου ο ήλιος της δικαιοσύνης ούτε προηγείται απ’ το σκοτάδι, ούτε το ακολουθεί, στο χώρο που ο ίδιος ο Σωτήρας εξυμνεί τα μεγαλεία Σου και χειροκροτούν άγγελοι. Σ’ αυτόν το χώρο μονάχα ήταν δυνατόν βεβαίως να υμνηθείς επάξια. Εμείς οι άνθρωποι αδυνατούμε να ταιριάξουμε για Σένα τέτοιον ύμνο…»
(Απόσπασμα από λόγο Νικ. Καβάσιλα στη Θεοτόκο).
Μετά από τον τριαδικό Θεό, την πρώτη θέση στην Εκκλησία παίρνει η Μητέρα του Χριστού, η οποία από την Τρίτη Οικουμενική Σύνοδο (431) στην Έφεσο ονομάστηκε Θεοτόκος και Παναγία.
Αυτή η ονομασία είναι προσφορά σχεδόν ολόκληρης της ανθρωπότητας προς τον Χριστόν, όπως τονίζεται από τον υμνογράφο και Πατριάρχη Κων/πόλεως Άγιο Γερμανό σε ιδιόμελο του Εσπερινού των Χριστουγέννων.
«Τι Σοι προσενέγκωμεν Χριστέ· ότι ώφθης επί γης ως άνθρωπος δι’ ημάς; Έκαστως γαρ των υπό Σου γενομένων κτισμάτων την ευχαριστίαν Σοι προσάγει· οι Άγγελοι τον ύμνον, οι ουρανοί τον αστέρα, οι Μάγοι τα δώρα, οι ποιμένες το θαύμα, η γη το σπήλαιον, η έρημος την φάτνην, ημείς ξε Μητέρα ΠΑΡΘΕΝΟΝ. Ο προ αιώνων Θεός ελέησον ημάς».
Η Παναγία είναι το ανθρώπινο γυναικείο πρόσωπο με το οποίο πραγματοποιείται «η απολυτρωτική ενσάρκωσης, δι’ ης άπαν το βρότειον επηνώρθωται γένος, δι’ ης της προμήτορος Εύας η λύπη εις χαράν μεταβέβληται» κατά τον Ι. Δαμασκηνόν. Το μεγάλο Μυστήριο της ευσέβειας είναι η ενανθρώπηση του Θεού και λόγου. Ο Υιός και λόγος του Θεού σαρκώνεται. Προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση. Η σάρκωση πραγματοποιείται στα άχραντα σπλάχνα της Παναγίας. Ασφαλώς, ο Θεός μπορούσε να πάρει την ανθρωπινη φύση και χωρίς τη μετοχή, της Θεολόγου. Εκείνος διάλλεξε την Παναγία για να είναι η Πύλη και ο Δρόμος που θα έφτανε σε μας και θα γινόταν ίδιος με μας.
Γι’ αυτό και εμείς επιθυμώντας να φθάσουμε στο Χριστό ακολουθούμε τον ίδιο δρόμο και διαβαίνουμε από την ίδια πύλη δηλαδή την Θεοτόκο. Για το λόγο αυτό προσφεύγουμε στην Παναγία και ζητούμε τη μεσητεία της να γίνουμε μέτοχοι της θείας ζωής. Η Παναγία ήταν άνθρωπος, γεννήθηκε από ανθρώπους και μετείχε σε όλα όσα χαρακτηρίζουν το ανθρώπινο γένος. «Δεν παρασύρθηκε όμως από την κακία που επικρατεί στη ζωή. Νίκησε την αμαρτία και έδωσε τέλος στην πονηριά»
(Ν. Καβάσιλας).
Η ζωή της Παναγίας είναι γεμάτη δόξα και πόνο. Η Θεοτόκος εκοιμήθη γιατί έπρεπε να αποβάλει «το γεώδες πάχος της θνητότητας και να ενδυθεί το σώμα της αφθαρσίας». Και ενώ «Απόστολοι εις περάτων συναθρήσθησαν στη Γεθσημανή να κηδεύσουν το Σώμα της», η γη δεν μπορούσε να βαστάσει το Θεοδόχο Σώμα Της και να το διαλύσει, όπως τα σώματα των άλλων ανθρώπων, αλλά, «μετά το απαραίτητον του θανάτου ο παραδέξω φύσει» μετά τρείς ημέρας το παραδίδει άφθαρτο στα Αγγελικά χέρια «αφθαρτίζεται, ανίσταται, και μεθίστανται εις τους ουρανούς και παρίσταται Ζώσα και Σύσσωμως η Παναγία στον υιόν Της και Θεό Της».
Ενώ το σώμα Της ενταφιέζεται προσωρινά, και μετατίθεται σωματικά προς τα επουράνια, η ψυχή Της χωρίζεται από το Σώμα Της και την υποδέχεται στα χέρια Του ο Υιός Της και Θεός ο οποίος προσφωνείται από την Μητέρα Του «και συ Υιέ και Θεέ μου παράλαβέ μου το πνεύμα». Αυτός δε απαντά· «Ανάστα, ελθέ, η πλησίον μου, η καλή εν γυναιξί, ότι ο χειμών παρήλθεν, ο καιρός της τιμής έφθασε, καλή η πλησίον μου και μώμος ουκ έστιν εν Σοί»
(Ι. Δαμασκηνός)
Η δε εκκλησία μας ψάλλει: «Εξίσταντο Αγγέλων αι δυνάμεις, εν τη Σιών σκοπούμεναι, Τον οικείον Δεσπότην γυναικείαν ψυχήν χειριζόμενον· Τη γαρ αχράντως τεκούση ιεροπρεπώς προσεφώνει· Δεύρο Σεμνή τω Υιώ και Θεώ συνδοξάσθητι» (Δ’ ωδή Κοιμήσεως).
Όσα αφορούν τα διάφορα γεγονότα της επίγειας ζωής της Θεοτόκου, παρ’ όλο η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έχει απόφαση Οικουμενικής Συνόδου, όμως τη μετάστασή Της σωματικά στους ουρανούς, δέχεται απερήφραστα η παράδοση της Ορθόδοξης Υμνογραφίας, και η Πατερική Γραμματεία.
Από την ημέρα της Μετάστασης Της αρχίζει το Μεσιτευτικό έργο της Παναγίας και της Εκκλησίας. Είναι χαρακτηριστικός ο ύμνος του δεκαπενταυγούστου. «Και σε μεσίτριαν έχω προς τον φιλάνθρωπον Θεόν, μη μου ελέγξει τας πράξεις ενώπιον των αγγέλων. Παρακαλώ σε Παρθένε, βοήθησόν μοι εν τάχει» (Παρακλ. Κανών) Αλλά και κατά την θεία λειτουργία «Ταις πρεσβείες της Θεοτόκου, Σώτερ, σώσον ημάς» (Αντίφωνο Α΄).
Εμείς οι Χριστιανοί γνωρίζουμε πολυ καλά ποιά είναι «η των απηλπισμένων η ελπίς» και «η ακαταίσχυντος προστασία των Χριστιανών» (Κονάκιο), γι’ αυτό και την αποκαλούμε «Μεσίτρια». Ο Ηλ. Μηνιάτης γεμάτος θαυμασμό και ευγνωμοσύνη για τη μεσιτεία και τη σκέπη της Παναγίας γράφει: «Δεν ηξεύρετε, Χριστιανοί, ποία είναι των απελπισμένων η ελπίς; Ποία είναι των αμαρτωλών η καταφυγή; Ποία είναι των Χριστιανών η Μητέρα; Μαρία, η Πάναγιος Δέσποινα» (Θεομητορικές Διδαχές σελ. 2).
Πολλλοί είναι οι πατέρες της Εκκλησίας που κάνουν τον παραλληλισμό Παναγία-Εκκλησία. Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας «Μαρίαν την αειπάρθενον την αγίαν Εκκλησίαν λέω» και τούτο γιατί η Εκκλησία είναι φανέρωση της αγιότητας και η Παναγία προσωποποιεί αυτή την αγιότητα. Η Θεοτόκος τιμάται από τους πιστούς, από την ουσία και το βαθύτερο νόημα των γεγονότων της ζωής Της, αλλά και από την εκτίμηση που τρέφουν οι άνθρωποι στη Μητέρα του Θεού.
Ήδη από την εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού (527-565) και έπειτα ο Θεομητορικός κύκλος αναπτύσσεται με μεγάλη ταχύτητα. Την ίδια δε εποχή παρουσιάζονται: 1) η εορτή της Γεννήσεως της Θεοτόκου, 2) Τα Εισόδια της Θεοτόκου, 3) Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και 4) προς το τέλος του 7ου μ.Χ. αιώνα η Κοίμηση της Θεοτόκου. Η εορτή της Κοίμησης αποδίδεται σήμερα στις 23 Αυγούστου-9ήμερα.
Ξεχωριστά τιμάται η Θεοτόκος από μας τους Έλληνες γιατί η Παναγία είναι πάντα συνυφασμένη με την εθνική ύπαρξή μας. Είναι το ασάλευτο στήριγμα του Ελληνισμού σε όλες τις περιπέτειες και τους κλυδωνισμούς του. Στην πονεμένη Μάνα του Θεού βρήκαμε την απόλτυη ταύτισή μας για να εκφράσουμε, στη διαδρομή του χρόνου, τις δοκιμασίες και τις πικρίες, την καρτερία και την ελπίδα μας.
Αυτά επιβεβαιώνονται και από τις θαυμαστές εμφανίσεις της Παναγίας (Παναγιοφάνειες) οι περισσότερες των οποίων είναι Σύσσωμες από τη Βυζαντινή εποχή (υπέρμαχος στρατηγός) μέχρι το έπος 1939-40 στους πολεμιστές της Πίνδου, αλλά και σε μοναχούς και μοναχές. Η Παναγία έχει ταυτιστεί με την πολυκύμαντη πορεία του έθνους μας σε όλους τους αγώνες υπέρ της πίστης και της πατρίδας μας.
Το 1821 ο ξεσηκωμός του έθνους μας άρχισε την ημέρα του Ευαγγελισμού.
Το 1940 ξεχύθηκαν οι Έλληνες στον υπέρτατον αγώνα με οδηγό την Παναγία.
Αλλά με ελπίδα και πίστη στην Παναγία δοκιμαστήκαμε με τον άνανδρο τορπιλισμό του ευδρόμου «Έλλη» το 1940 στην Παναγία της Τήνου.
Δεν υπάρχει ελληνική περιοχή στην οποία να μην βρίσκεται ναός ή μοναστήρι αφιερωμένο στη χάρι της. Ολόκληρο δε το Άγιο Όρος είναι αφιερωμένο στην ευλάβειά της όπου τιμάται και δοξάζεται από χιλιάδες μοναχούς αφιερωμένους Σ’ Αυτήν. Και στη Ρόδο το ίδιο συμβαίνει με τις διάφορες ιστορικές εκκλησίες: Παναγία του Κάστρου, Παναγίας του Φιλερήμου, της Δαμασκηνής-Ελεημονήτριας, της Παναγίας Διγενής, Τσαμπίκας και νεώτερες της Παναγίας Καθολικης κ.ά.
Σημείωση: Τον Ιανουάριο του 1523 φεύγοντας οι Ιπποτες από τη Ρόδο, πήραν μαζί τους την εικόνα της Παναγίας Ελεημονήτρας με άλλες δύο εικόνες του Φιλερήμου και της Δαμασκηνής. Πριν πάνε στην Μάλτα περάσανε από την πόλη του Βιτέρμπο κοντά στη Ρώμη. Όταν φύγανε από την πόλη το 1527 δώρισαν στο ναό του Αγ. Φαουστίνου Τζοβίτα την εικόνα της Ελεημονήτρας, στον οποίο φυλάσσεται μέχρι σήμερα με το όνομα «Παναγία η Κωνσταντινοπολίτισσα».
Η υποδειγματική ζωή της Παναγίας έχει μεγάλη παιδαγωγική σημασία για όλες τις ηλικίες των ανθρώπων, ως παρθένος, ως μητέρας, ως προστάτισσας των Χριστιανών, ως εικόνας του ιδεώδους της γυναικείας φύσης, ως θεμέλιο κάθε «φεμινιστικής κινήσεως. Ακόμα η Παναγία είναι το μοναδικό πρόσωπο μίμησης όλων των Χρστιανών, πρότυπο πίστης, ελπίδας, ταπεινοφροσύνης, αγνότητας, καθαρότητας, θλίψης, υπομονής και αγάπης.
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.