kantonopou’s blog

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος θεωρείται ως ο μεγαλύτερος ρήτορας διά μέσου τών αιώνων καί οι ομιλίες του είναι εντρύφημα Κληρικών καί λαϊκών. Σέ αυτές μεταξύ άλλων ο ιερός Χρυσόστομος αναφέρεται αφ’ ενός μέν στόν ορισμό τής Εκκλησίας, αφ’ ετέρου δέ στό έργο πού επιτελεί.

Κατ’ αρχάς θά δούμε μερικούς εύστοχους ορισμούς γιά τήν Εκκλησία.

Σέ μιά ομιλία του γράφει: «Εκκλησία συστήματος καί συνόδου εστίν όνομα». Δηλαδή, τό όνομα Εκκλησία σημαίνει σύστημα καί σύνοδο, πού δηλώνει ότι η Εκκλησία είναι κοινωνία ανθρώπων καί αγγέλων, κεκοιμημένων καί ζώντων, ανδρών καί γυναικών καί γενικά όλων τών ανθρώπων πού έχουν βαπτισθή καί ζούν σύμφωνα μέ τίς εντολές τού Χριστού.

Σέ άλλη ομιλία του δίδει τόν ακόλουθο ορισμό γιά τήν Εκκλησία: «Εκκλησία διά τούτο λέγεται, ότι κοινή πάντας υποδέχεται». Ο ορισμός αυτός δείχνει ότι η Εκκλησία δέν ανήκει σέ μιά ομάδα ανθρώπων, αλλά είναι ανοικτή σέ όλους τούς ανθρώπους, ανεξαρτήτου χρώματος, φυλής, φρονημάτων, φύλου, ηλικίας κλπ., υποδέχεται τούς πάντας. Η διηρημένη κοινωνία μέσα στήν Εκκλησία συναντά τήν ενότητά της.

Έπειτα, πρέπει νά δούμε πώς ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ομιλεί γιά τό έργο πού επιτελεί. Στίς ομιλίες του χρησιμοποεί πολλούς χαρακτηρισμούς γιά νά παρουσιάση τό πολυποίκιλο έργο τής Εκκλησίας.

Ένας χαρακτηρισμός είναι ο οίκος, δηλαδή η Εκκλησία είναι ένα σπίτι, μέσα στό οποίο κατοικεί η οικογένεια.

Σέ μιά ομιλία του γράφει: «Οικία κοινή πάντων εστίν η Εκκλησία. Καί κυριωτέρα αύτη η οικία». Σέ άλλη ομιλία χρησιμοποιεί πάλι τόν ίδιο χαρακτηρισμό: «Οίκος εστίν η εκκλησία πατρικός. Έν σώμα καί έν πνεύμα». Εδώ ονομάζεται πατρικός οίκος καί αναφέρεται στόν Θεό ως πατέρα καί βεβαίως προσδιορίζεται ότι όλοι μας είμαστε αδέλφια μεταξύ μας, δηλαδή είναι η πατρική μας οικία. Σέ άλλη ομιλία του γράφει: «Οίκος εστί δεσποτικός η εκκλησία, σκεύη τίμια εισίν οι πιστοί». Τά πολύτιμα στολίδια στό αρχοντικό πού λέγεται Εκκλησία είναι οι Χριστιανοί. Ό,τι πολυτιμότερο υπάρχει στήν Εκκλησία δέν είναι τά ιερά σκεύη, αλλά οι Χριστιανοί, γιατί γι’ αυτούς υπάρχει η Εκκλησία.

Ένας άλλος χαρακτηρισμός πού χρησιμοποιείται από τόν άγιο Ιωάννη τόν Χρυσόστομο είναι ότι η Εκκλησία είναι η πνευματική μητέρα όλων τών ανθρώπων. Προηγουμένως είδαμε ότι χαρακτηρίζεται ως «οίκος πατρικός», εδώ ονομάζεται «μήτηρ πνευματική». «Η εκκλησία μήτηρ εστί τών οικείων τέκνων». Όλα τά τέκνα της τήν αισθάνονται ως μητέρα καί όπως είναι γνωστόν η μητέρα δέν διαχωρίζει τά παιδιά της, αλλά τά αγαπά όλα εξ ίσου, μερικές δέ φορές αγαπά περισσότερο τά πιό ατίθασα παιδιά της. Τό ίδιο συμβαίνει καί μέ τήν Εκκλησία μας, πού εκφράζεται μέ τήν μητρική της ιδιότητα.

Ένας άλλος χαρακτηρισμός πού αποδίδει τό έργο τής Εκκλησίας καί χρησιμοποιείται από τόν άγιο Ιωάννη τόν Χρυσόστομο σχετίζεται μέ τό ιατρείο. Δηλαδή η Εκκλησία θεωρείται ως πνευματικό ιατρείο πού θεραπεύει τά ψυχικά τραύματα τών ανθρώπων.

Σέ μιά ομιλία του λέγει: «Ιατρείον εστίν πνευματικόν η εκκλησία, καί δεί τούς ενταύθα παραγενομένους, κατάλληλα τά φάρμακα λαμβάνοντας καί τοίς οικείοις τραύμασιν επιτιθέντας, ούτως επανιέναι». Μέ άλλα λόγια η Εκκλησία είναι ένα πνευματικό νοσοκομείο καί θεραπεύει όσους τραυματισμένους προσέρχονται σέ αυτήν τοποθετώντας στίς πληγές τους τά κατάλληλα φάρμακα. Τό ίδιο εκφράζει σέ άλλη ομιλία του, όταν λέγη ότι η Εκκλησία δέν είναι δικαστήριο πού δικάζει τούς ανθρώπους, αλλά ιατρείο πού θεραπεύει τίς πληγές τους. «Ιατρείον εστίν ενταύθα, ου δικαστήριον, ουκ ευθύνας αμαρτημάτων απαιτούν, αλλά συγχώρησιν αμαρτημάτων παρέχον». Όσοι αισθάνονται τήν Εκκλησία ως δικαστήριο, σφάλλουν καί διαστρεβλώνουν τό έργο της καί τήν αποστολή της. Αυτό τό βλέπουμε καί σέ άλλη ομιλία του όταν γράφη: «Ιατρείον θαυμαστόν τής Εκκλησίας τό διδασκαλείον εστίν. Ιατρείον ψυχών καί αμαρτήματα διανοίας διορθούται». Αυτό σημαίνει ότι καί όταν οι Ιερείς διδάσκουν τούς ανθρώπους, τούς θεραπεύουν μέ τόν λόγο, απαλύνουν τίς πληγές καί δέν τίς οξύνουν μέ επιθετικότητες καί άστοχες ενέργειες.

Είναι σημαντικός καί ένας άλλος χαρακτηρισμός πού δίνεται από τόν άγιο Ιωάννη τόν Χρυσόστομο στήν Εκκλησία καί συνδέεται μέ τά προηγούμενα, ότι δηλαδή η Εκκλησία είναι ένα «βαλανείον», ήτοι λουτρό πνευματικό πού καθαρίζει τήν ψυχή από τίς ακαθαρσίες καί τίς πληγές. Σέ μιά ομιλία του γράφει: «Βαλανείον εστίν η Εκκλησία πνευματικόν, ου ρύπον σώματος, αλλά ψυχής αποσμίχον κηλίδα τοίς πολλοίς τοίς μετανοίας τρόποις». Τό ίδιο συναντούμε καί σέ άλλη ομιλία του, όταν υπογραμμίζη ότι αυτό τό πνευματικό λουτρό είναι στήν πραγματικότητα η θέρμη καί η δύναμη τού Αγίου Πεύματος, πού καθαρίζει τίς πληγές καί τά ρυπαρά χρώματα πού λερώνουν τήν λευκότητα τής ψυχής. Λέγει: «Βαλανείόν εστι καί ενταύθα πνευματικόν τή θέρμη τού Πνεύματος πάντα αποσμίχον ρύπον αλλά καί βαφήν».

Επί πλέον δέ ο χαρακτηρισμός τής Εκκλησίας ως λιμένος δείχνει ότι η Εκκλησία αναπαύει τόν άνθρωπο καί κυρίως εκείνον πού περνά τρικυμίες στόν βίο του. Λέγει σέ μιά ομιλία του: «Λιμήν εστί πνευματικός». Είναι ένα παραδείσιο λιμάνι πού δέχεται τήν κιβωτό, η οποία μεταμορφώνει τούς ανθρώπους. «Λιμήν καί παράδεισος. Μείζων τής κιβωτού η εκκλησία. Η γάρ κιβωτός παρελάμβανε ζώα καί εφύλαττε ζώα, η δέ εκκλησία παραλαμβάνει τά ζώα καί μεταβάλλει». Εδώ, όπως γίνεται αντιληπτό, αναφέρεται στήν Κιβωτό τού Νώε, η οποία δέχθηκε πρίν τόν κατακλυσμό διάφορα ζώα, αλλά όταν τελείωσε ο κατακλυσμός τά απελευθέρωσε πάλι ως ζώα. Η Εκκλησία όμως μεταμορφώνει τόν άνθρωπο, τού αποβάλλει όλες τίς τυχόν θηριώδεις διαθέσεις καί τόν εξευγενίζει.

Τέλος δέ η Εκκλησία κατά τόν άγιο Ιωάννη τόν Χρυσόστομο είναι πανήγυρη αγγέλων καί όχι χρυσοχοείο καί αργυροκοπείο: «Ου γάρ χρυσοχοείον, ουδέ αργυροκοπείον εστίν η Εκκλησία, αλλά πανήγυρις αγγέλων». Δέν είναι δυνατόν η Εκκλησία νά μεταβάλλεται σέ χώρο χρημάτων καί κτημάτων, αφού είναι χώρος ουρανίου πανηγύρεως. Μέλη τής Εκκλησίας είναι οι Προφήτες καί οι Απόστολοι καί οι Άγιοι, στό μέσον είναι Αυτός ο Ίδιος ο Χριστός, όπως λέγει ο ιερός Χρυσόστομος: «Τού συλλόγου τούτου ουχ ημείς μόνον, αλλά καί προφήται καί απόστολοι κοινωνούσι καί τό δή μείζον πάντων, αυτός ο τών όλων απάντων δεσπότης μέσος ημών έστηκεν Ιησούς».

Επομένως, η Εκκλησία κατά τόν άγιο Ιωάννη τόν Χρυσόστομο χαρακτηρίζεται οίκος πατρικός, μητέρα πνευματική, ιατρείον πνευματικόν, λουτρόν πνευματικόν, λιμήν πνευματικός, πανήγυρις αγγέλων. Σέ όλα αυτά τά χρυσοστομικά χωρία φαίνεται τό μεγαλείο καί η δόξα τής Εκκλησίας πού κινείται πάνω από σκοπιμότητες, πάθη καί ανθρώπινες διαιρέσεις.

 ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ – ΜΑΡΤΙΟΣ 2010