kantonopou’s blog

Ο σύγχρονος άνθρωπος διακρίνεται για την επιπολαιότητα και την επιφανειακή πνευματικότητα του. Προσέχει πιο πολύ τη βιτρίνα, αυτά πού φαίνονται. Γι’ αυτά πού δεν φαίνονται, καθόλου δεν νοιάζεται. Μπορεί εξωτερικά να καλλωπίζεται, άλλ’ εσωτερικά να μη φροντίζει για την καλλιέργεια της ψυχής του. Μπορεί να επιμελείται, ιδίως αν είναι γυναίκα, το πλέξιμο των τριχών της κεφαλής της, να ντύνεται με πολυτελή φορέματα, να στολίζεται με χρυσά κοσμήματα, αλλά να παραμελεί τελείως «τον κρυπτόν της καρδίας άνθρωπον» και την εσωτερική ομορφιά του, τον άφθαρτο στολισμό του πράου και υπομονετικού «και ήσυχίου πνεύματος» (Α’ Πέτρ. γ’ 4).

 Με άλλα λόγια, ό σύγχρονος άνθρω πος φροντίζει να είναι καθαρό «το έξωθεν του ποτηριού» (Ματθ. κγ’ 25). Το «έσωθεν του ποτηριού» ούτε καν το αγγίζει. Όλο το δυναμικό του το καταναλίσκει στην οριζόντια διάσταση. Τον απασχολεί τί επιχειρηματικές δραστηριότητες θα ανάπτυξει, πώς θα αναρριχηθεί στα ύπατα αξιώματα, πώς θα επιτύχει στη ζωή, αλλά δεν σκύβει να επιμεληθεί τον έσω άνθρωπο! Είναι ιυπέρ το δέον εξωστρεφής και καθόλου ή σχεδόν καθόλου εσωστρεφής. Αναπτύσσει κοινωνικές δραστηριότητες, καταναλίσκει πάρα πολύ χρόνο για επισκέψεις, συνομιλίες, επικοινωνίες, τηλεφωνήματα και ευχές, αλλά δεν αφιερώνει τον απαιτούμενο χρόνο να επιμεληθεί τον πνευματικό του καταρτισμό. Τον ενδιαφέρει περισσότερο τί κάνουν και πώς πάνε οι άλλοι παρά τί κάνει και πώς πάει ό εαυτός του. Τούς κατακρίνει με ευκολία ότι αυτό δεν το κάνουν καλά, το άλλο δεν το κάνουν καλά, αλλά δεν υποβάλλεται στον κόπο να γνωρίσει τις δικές του ατέλειες και αδυναμίες, να ερευνήσει τα βάθη της καρδιάς του, να ανακρίνει τον εαυτό του, να δει σε τί υστερεί.

Ακόμη και ό συνειδητός Χριστιανός, πού αγωνίζεται να ζει σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, διδάσκουν οι Πατέρες της Εκκλησίας ότι ένα διάστημα της ζωής του προσέχει τα εξωτερικά και διά του έξω άνθρωπου εργάζεται τα έργα του Θεού. Ό έσω άνθρωπος είναι ακόμη άκαρπος. Για να φθάσουμε στην πνευματική καρποφορία, συνιστά ό πρωτοκορυφαίος απόστολος Πέτρος να στρέψουμε τον φακό της προσοχής μας στον κρυπτό της καρδίας άνθρωπο και να επιμεληθούμε τον άφθαρτο στο λισμό του με τις αρετές του Αγίου Πνεύ ματος, πού είναι ή αγάπη, ή χαρά, ή ειρήνη, ή μακροθυμία, ή χρηστότητα, ή αγαθοσύνη, ή πίστη, ή πραότητα, ή εγ κράτεια.

Ή πνευματική αυτή εργασία είναι πά ρα πολύ σπουδαία και αξίζει να την έργαζώμεθα μέχρι την τελευταία μας αναπνοή. Να μην απογοητευθούμε, εάν  δεν  δούμε αμέσως αποτελέσματα. Μπορεί ό κρυπτός της καρδίας άνθρω πος να βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της κυήσεως, αλλά, αν  επιμείνουμε, θα γεννηθεί ως πνευματικό νήπιο. Κι αν επι μείνουμε ακόμη περισσότερο, θα ανδρωθεί πνευματικά, θα τελειωθεί, θα ανεβεί την κλίμακα των αρετών, θα πληρωθεί από τη Χάρι του Παναγίου Πνεύματος και θα φθάσει σταδιακά και στη θέωση! Μερικοί από τις πρώτες δυσκολίες πού συναντούν στη ζωή τους εγκαταλείπουν την προσπάθεια, γιατί νομίζουν ότι εμείς σε τέτοια μέτρα δεν μπορούμε να φθάσουμε. Σε όλα τα μέτρα μπορούμε να φθάσουμε. Αρκεί να έχουμε την καλή διάθεση να επιστρέψουμε στο χώρο της καρδιάς. Να υπερνικήσουμε τον μετεωρισμό και τη διάχυση. Να επιμεληθούμε τον αγιασμό μας, τον καλλωπισμό της ψυχής μας.

Πόσο ωραίο πράγμα είναι να ώραίζουμε τον οίκο της ψυχής μας! Να πα ρακαλούμε τον Κύριο να φωτίζει τα σκοτάδια της ψυχής μας, όπως τον παρακαλούσε ό άγιος Γρηγόριος ό Παλαμάς λέγοντας: «Κύριε, φώτισον το έν έμοί σκότος»! Πόσο ωραίο πράγμα είναι να μάς επισκίαση ή Χάρις του Παναγίου Πνεύματος, να καταλάμψει το εσωτερικό μας και να μάς οδηγήσει στην αληθινή θεογνωσία!

Για να τα επιτύχουμε όλα αυτά, πρέ πει να παρακολουθούμε τον εαυτό μας πώς πορευόμαστε. Να εντοπίζουμε σε τί υστερούμε. «Γνώρισαν μοι, Κύριε, το πέρας μου και τον αριθμόν των ήμερων μου, τίς έστιν, ίνα γνώ τί υστερώ έγώ» (Ψαλ. λη’ [38] 5). Να εξετάζουμε πώς περάσαμε την ήμερα μας! Να ερωτούμε τον εαυτό μας: Τί έκαμα σήμερα πού δεν έπρεπε να το κάμω; Τί σκέφθηκα πού δεν έπρεπε να το σκεφθώ; Τί είπα πού δεν έπρεπε να το πω; Τί άκουσα πού δεν έπρεπε να το ακούσω; Τί είδα πού δεν έπρεπε να το δώ; Πού πήγα πού δεν έπρεπε να πάω;

Ό Μέγας Βασίλειος στον δεύτερο Α σκητικό λόγο του προτρέπει, όταν έρ χεται το τέλος της ημέρας και περατώ νεται κάθε σωματικό και πνευματικό έργο, να εξετάζει ό καθένας τον εαυτό του μήπως έκαμε, μήπως σκέφθηκε, μή πως συζήτησε κάτι άπρεπο, μήπως έδειξε νωθρότητα, ραθυμία, κακή επιθυ μία. Αν σημειώνει στην αυτοεξέτασή του παραβάσεις του θείου θελήματος, να τις κάνη αντικείμενο ιεράς Εξομολογήσεως, για να θεραπεύεται το πάθος του. Επίσης συνιστά την πνευματική ερ γασία πού κάνουμε κάθε ήμερα να τη συγκρίνουμε με την εργασία πού κά ναμε τις προηγούμενες ήμερες, για να την βελτιώνουμε όλο και περισσότερο^[1]. Παραπλήσια συμβουλή δίνει και ό άγι ος Συμεών ό νέος θεολόγος: Αφού τε λείωση ή ήμερα και έρθει το βράδυ, να συλλογίζεσαι: Πώς άραγε με τη βοήθεια του Θεού πέρασα την ήμερα μου; Μή πως κατέκρινα κανέναν ή προσέβαλα ή σκανδάλισα ή κοίταξα άλλον με εμπάθεια ή δεν έκαμα υπακοή ή αμέλη σα το διακόνημά μου ή οργίστηκα ή απασχόλησα το νου μου σε ανώφε λα πράγματα ή βάρυνα από τη ραθυ μία^[2]; Με τον προσεκτικό αυτόν έλεγχο θα βρίσκουμε ότι αμαρτάνουμε κάθε στι γμή και ώρα της ζωής μας με πράξεις και με λόγια, εν γνώσει και εν άγνοια, εκουσίως ή ακουσίως, εκ συναρπαγής ή προμελέτης. Δεν θα καλλιεργούμε ψευδαισθήσεις ότι είμαστε οι καλύτεροι, άλ λα θα συναισθανώμεθα την ένοχη μας, θα ρίπτουμε στα πόδια του Θεού την αδυναμία μας και θα έπικαλούμεθα το μέγα έλεος του.

Είναι υγιής κατάσταση της ψυχής να έχουμε διάθεση στροφής προς τον έσω άνθρωπο. Όσο μπορούμε, να ασκούμεθα προς την κατεύθυνση αυτή με την περισυλλογή και την αυτοεξέταση. 

[1]Μεγάλου Βασιλείου, Λόγος ασκητικός Β’, ΕΠΕ 8, 142.

[2]Συμεών Νέου Θεολόγου, Κεφάλαια 154, Φιλοκαλία, έκδ. «Το περιβόλι της Παναγίας», τόμος Δ’, σελ. 38.

Περιοδικό«Ο  ΣΩΤΗΡ»