kantonopou’s blog

Τής Διονυσίας Μαριάτου-Ζυγούρη, Παθολόγου, Διευθύντριας Κ.Υ.Ναυπάκτου.

Δημοσιεύουμε στήν συνέχεια αποσπάσματα από τό πρώτο μέρος τής εισήγησης τής κ. Δ. Μαριάτου στό Α’ Κληρικολαϊκό Συνέδριο τής Ι. Μητροπόλεώς μας μέ τίτλο «Η ασθένεια από ιατρικής πλευράς» (βλ. τ. 159), διότι θεωρούμε ότι έχουν καί ποιμαντικές προεκτάσεις. Οι ενδιαφέρουσες πληροφορίες πού αντλούμε από τά παρακάτω αποσπάσματα φανερώνουν μιάν άλλη ευρύτερη αντίληψη περί τής ιατρικής, πέρα από τήν στενή μηχανιστική πού συνήθως επικρατεί. Καί αυτό μάς αφορά άμεσα, αφού μπορεί νά μήν είμαστε όλοι γιατροί, μπορούμε όμως νά καθορίσουμε στόν α’ ή στόν β’ βαθμό τίς κοινωνικές καί κυρίως τίς ψυχολογικές προϋποθέσεις μέ τίς οποίες αντιμετωπίζουμε τήν ασθένεια καί γενικά τήν ζωή μας.

*

Τί είναι υγεία;

Γιά νά προσεγγίσουμε τήν ασθένεια πρέπει νά ορίσουμε τήν έννοια τής υγείας. Υγεία είναι η καλή κατάσταση τών δυνάμεων τού σώματος καί τού νοός.Προέρχεται από τήν λέξη υγιής, πού σημαίνει άνοσος, εύρρωστος, σωστός, ακέραιος, ωφέλιμος αλλά καί φρόνιμος (λεξικό Βυζαντίου).

Μήπως όμως αυτός ο όρος δέν επαρκεί;

Η υγεία μπορεί νά προσδιορίζεται καί από τό πού καί πώς ζεί κανείς (χώρα – περιβάλλον – εποχή – επίπεδο μόρφωσης – πολιτισμικές καταβολές-θρησκεία…).

Η υγεία καθώς δέν είναι στατική επανακαθορίζεται ανάλογα μέ: Τήν ηλικία, τήν οικονομική κατάσταση, τίς κλιματολογικές συνθήκες, τήν σωματική ή πνευματική καταπόνηση, τήν ψυχική κατάσταση. Εξαρτάται δέ από τήν ιδιοσυγκρασία τού ατόμου. Η «γενετική ιδιαιτερότητα καί μοριακή συγκρότηση τού κάθε ανθρώπινου οργανισμού» επηρεάζει τόσο τήν αντοχή στά διάφορα νοσήματα όσο καί τήν εξέλιξη καί ίαση τής νόσου.

 Σέ επίπεδο συνόλου πάλι, μπορούμε νά διακρίνουμε «υγεία» καί άς υπάρχουν ανικανότητες ή αδυναμίες. Η εικόνα μιάς γιαγιάς μέ τό εγγονάκι της, εκπέμπει φροντίδα, αγάπη αλλά καί υγεία. Η γιαγιά, πού μπορεί νά πάσχη από υπέρταση, διαβήτη κλπ. μαζί μέ τό εκ φύσεως αδύναμο μωρό γίνεται ένα ισχυρό υγιές σύνολο αποδεκτό καί χρήσιμο στήν κοινωνία. Αλλά καί οι νικητές μας τών Παραολυμπιακών αγώνων μέ τούς συνοδούς τους δέν δίνουν τό ίδιο μήνυμα υγείας μέ τήν αγάπη καί τήν δύναμή τους;

Από μιά, λοιπόν, πιό σύγχρονη προσέγγιση, υγεία είναι καί η ικανότητα τού ατόμου, τής ομάδας, τής κοινότητας νά ιεραρχή ανάγκες, νά τροποποιή ή νά συμβιβάζεται μέ τό περιβάλλον. Θετική υγεία είναι η κατάσταση όπου τό άτομο είναι σέ θέση νά επιδιώξη τήν εκπλήρωση ρεαλιστικών επιλογών σέ αντιστοιχία μέ τίς βιολογικές του αδυναμίες ή ιδιαιτερότητες.

Ο Π.Ο.Υ. καταλήγει στόν εξής ορισμό: «ΥΓΕΙΑ είναι η κατάσταση πλήρους σωματικής καί ψυχικής ευεξίας, η οποία δέν καθορίζεται μόνον από τήν απουσία ασθένειας, ανικανότητας ή αδυναμίας, αλλά είναι ταυτόσημη πρός τήν υπαρξιακή καταξίωση τού ανθρώπου όχι μόνον βιολογικά, αλλά καί ψυχολογικά καί κοινωνικά».Γιά νά εξασφαλισθή υγεία γιά όλους τούς ανθρώπους, απαιτούνται καί ορισμένες προϋποθέσεις όπως: ειρήνη, κοινωνική δικαιοσύνη, επαρκής τροφή καί ασφαλές νερό, ικανοποιητική εκπαίδευση καί εισόδημα, ευπρεπής κατοικία, αλλά καί χρήσιμος ρόλος στήν ζωή καί τήν κοινωνία.

Ασθένεια-Νόσος

 Νόσος είναι η βλάβη τής φυσιολογικής κατάστασης ενός οργανισμού πού αλλοιώνει ή διακόπτει τίς ζωτικές του λειτουργίες. Η βλάβη μπορεί νά είναι σέ επίπεδο κυττάρου, ιστού, οργάνου ή συστήματος.

Ασθένεια (εκ τού σθένους=δύναμη) είναι η νοσηρά κατάσταση τού σώματος.

Η έννοια τής ασθένειας προσεγγίζεται από πολλές πλευρές: ετυμολογική, κοινωνική, αντικειμενική, υποκειμενική, φιλοσοφική, θεολογική καί ιατρική.

Η ιατρική θεώρηση τής ασθένειας δέν μπορεί νά προσδιορισθή σέ στενά επιστημονικά πλαίσια, διότι ο άνθρωπος είναι ένας έμψυχος, πολυσυστηματικός οργανισμός πού ζή καί κινείται μέσα στό σύμπαν, στά υποσύνολα τού περιβάλλοντός του καί τής κοινωνίας,

…

Κάθε νόσημα έχει καί μορφή καί αιτίες. Τά αίτια οφείλονται σέ εξωγενείς, ενδογενείς ή γενετικούς παράγοντες.

Οι ασθένειες διακρίνονται:

 Από τόν ορισμό τής υγείας σε: σωματικές- ψυχικές.

 Από τήν φύση τους σε: κληρονομικές- συγγενείς-επίκτητες.

 Από τήν διάρκειά τους σε: οξείες-χρόνιες-μόνιμες.

Από δέ τήν πορεία τους σε: ιάσιμες-ελεγχόμενες ή καταληκτικές.…

Η θεραπευτική προσέγγιση αποσκοπεί: –στήν πλήρη ίαση (ιδανικός στόχος), –στήν καθυστέρηση εμφάνισης νοσήματος ή –στήν σταθεροποίηση σέ αποδεκτό επίπεδο υγείας.

Η θεραπεία στοχεύει, λοιπόν, στό νά οδηγήση τό άτομο στήν καλύτερη γι’ αυτό προσέγγιση τής έννοιας τής υγείας καί είναι:

Συμβουλευτική (μέ στόχο τήν ενίσχυση τής άμυνας τού οργανισμού).

Φαρμακευτική (προσοχή στήν χρήση καί υπερκατανάλωση φαρμάκων από ασθενείς καί γιατρούς).

Επεμβατική (αφαίρεση, αποκατάσταση ή καί αντικατάσταση ιστών καί οργάνων).

Γονιδιακή (η θεραπεία τού μέλλοντος, εάν τό επιτρέψη ο Θεός).

Πρόληψη.

Η πρόληψη έχει πρωταρχικό ρόλο τόσο στήν διατήρηση τής ισορροπίας τής υγείας όσο καί στήν καθυστέρηση εμφάνισης νοσηρών καταστάσεων.

Εφαρμόζεται ως συμβουλευτική, στήν προαγωγή τής υγείας καί μέ εμβολιασμούς ή παρεμβάσεις στό περιβάλλον.

Η νοσηρότητα στίς ανεπτυγμένες χώρες στόν 20ό αιώνα

Η «νοσηρότητα» ορίζει τήν συχνότητα νόσων καί τήν ένταση νοσογόνων επιδράσεων στόν πληθυσμό.

Στόν 20ό αιώνα δεσπόζουν τρείς καμπύλες νοσηρότητας.

Η πρώτη πολύ αυξημένη στίς αρχές τού αιώνα αντιπροσωπεύει τά λοιμώδη νοσήματα (νόσοι τής φτώχειας, τής άγνοιας, τών κακών συνθηκών διαβίωσης). Η θεαματική πτώση πού εμφανίζει από τά μέσα τού αιώνα οφείλεται κατά κύριο λόγο στούς πολέμους!! Μέσα από αυτόν τόν παραλογισμό δόθηκε μεγάλη ώθηση στήν τεχνολογία, στίς ανακαλύψεις, στήν ανάγκη καταπολέμησης καί τών ασθενειών.Η δεύτερη καμπύλη αρχίζει τήν ανοδική της πορεία από τήν μεσότητα τού αιώνα μέχρι τίς ημέρες μας. Χαρακτηρίζει τά καρδιαγγειακά, τούς καρκίνους καί τά ατυχήματα (νόσοι τής αφθονίας, τής υπερκατανάλωσης, τού ατομικισμού).

Η τρίτη καμπύλη εμφανίζεται μέ δραματική άνοδο στά τέλη τού αιώνα καταγράφοντας ψυχοσωματικά καί συναισθηματικο-κοινωνικά νοσήματα (νόσοι τής αστάθειας, τής απαξίωσης αρχών, τής αμφισβήτησης).

Στόν 21ο, πλέον, αιώνα εμφανίζεται μιά αισιόδοξη κάμψη τής δεύτερης καμπύλης, αλλά πρέπει νά μάς προβληματίζη κάποια ανάκαμψη τής πρώτης λόγω τής εμφάνισης νέων κυρίως λοιμώξεων πχ. AIDS. Καί βέβαια η μεγάλη πρόκληση είναι η αναχαίτιση τής τρίτης. Έχει μπεί πιά στό παιχνίδι, η ανάγκη αλλαγής τρόπου ζωής καί σκέψης, ταπείνωσης καί ο σεβασμός στό περιβάλλον. Αλλά επιπλέον, πρέπει νά δώσουμε στούς νέους ανθρώπους στόχους ζωής μέ αξίες ηθικές καί πνευματικές. Νά τούς εξασφαλίσουμε σταθερότητα καί ασφάλεια! …

«ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ»-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009