kantonopou’s blog

Από πολύ νωρίς η Εκκλησία του Χριστού αντιμετώπιζε τις προκλήσεις που νόθευαν την πίστη της με άμεσο και δημοκρατικό τρόπο, συγκαλώντας συνόδους για την περιχαράκωση της Ορθής Πίστης.

Πρότυπό της είχε την Αποστολική Σύνοδο η οποία συγκλήθηκε το 48 ή 49 μ.Χ. για να διευθετήσει το ζήτημα των Ιουδαϊζόντων Χριστιανών. Οι συγκεκριμένοι Χριστιανοί υποστήριζαν πως δεν σώζεται κάποιος αν δεν κάνει την περιτομή (μια χειρουργική μικροεπέμβαση στο δέρμα του αντρικού γεννητικού μορίου) ή δεν τηρεί τον Μωσαϊκό νόμο.Αν τα δέχονταν αυτά η Εκκλησία κινδύνευε να χάσει τον πανανθρώπινο χαρακτήρα της και να μείνει μια Ιουδαϊκή αίρεση.Επειδή δημιουργούνταν συνεχώς προστριβές από τους Ιουδαΐζοντες Χριστιανούς, οι Απόστολοι συνεκάλεσαν στην Ιερουσαλήμ σύνοδο, αποφασίζοντας πως δεν είναι αναγκαίο για την εισδοχή κάποιου στον Χριστιανισμό, η περιτομή και η τήρηση του Μωσαϊκού νόμου.

Έτσι λοιπόν και στους επόμενους αιώνες όταν γίνονταν κάτι ανάλογο, εμφανίζονταν δηλ. Χριστιανοί που αμφισβητούσαν την Ορθή Πίστη, η Εκκλησία συγκαλούσε συνόδους και επίλυε το πρόβλημα οριοθετώντας την Ορθή Πίστη από την νοθευμένη (αιρετική).Στην αρχή συγκαλούνταν τοπικές Σύνοδοι για να επιληφθούν και να επιλύσουν το Χ ζήτημα που αναφαίνονταν στην Εκκλησία, αργότερα όμως και όσο ο Χριστιανισμός γνώριζε Παγκόσμια εξάπλωση υπήρξε η ανάγκη να συγκληθούν Οικουμενικές Σύνοδοι για την επίλυση των αιρετικών διδασκαλιών.

Για να χαρακτηριστεί μια Σύνοδος Οικουμενική και έτσι να γίνουν αποδεκτές οι αποφάσεις της από το σύνολο των πιστών, δεν αρκούσε να έχει τα τυπικά προσόντα δηλ. να συμμετέχουν επίσκοποι από όλο το γνωστό τότε κόσμο ή να προεδρεύει κάποιος Πατριάρχης από τα πέντε αρχαία Πατριαρχεία (Ρώμης, Κων/λης, Αλεξάνδρειας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων), αλλά τελικός κριτής ήταν το Εκκλησιαστικό σώμα που αποδέχονταν τις αποφάσεις της.Έτσι έχουμε το εξής παράδοξο.Ενώ η Δεύτερη Οικουμενική Σύνοδος που έγινε στη Κων/λη ήταν Τοπική, επειδή οι αποφάσεις της αφορούσαν όλους τους Χριστιανούς, αναγνωρίστηκε ως Οικουμενική.Και αντίθετα.Μία Σύνοδος που έγινε στην Έφεσο (449 μ.Χ.), ενώ είχε όλα τα τυπικά προσόντα για να χαρακτηριστεί Οικουμενική, επειδή οι αποφάσεις της δεν έγιναν αποδεκτές από το Εκκλησιαστικό σώμα, όχι μόνο δεν αναγνωρίστηκε ως Οικουμενική, αλλά χαρακτηρίστηκε και παράνομη και έμεινε γνωστή στην Εκκλησιαστική Ιστορία ως «Ληστρική».

Το ίδιο ακριβώς συνέβει και με την Σύνοδο Φεράρας – Φλωρεντίας (1438 μ.Χ.), που ενώ συνεκλήθη ως Οικουμενική, οι αποφάσεις της που αφορούσαν την Ένωση των Εκκλησιών, δεν έγιναν ποτέ αποδεκτές από το πλήρωμα της Εκκλησίας.Οι αποφάσεις των Συνόδων ήταν δύο μορφών. Όσες αφορούσαν ζητήματα πίστης, ονομάστηκαν όροι ή δόγματα και όσες αφορούσαν ζητήματα τάξεως, Λατρείας και Χριστιανικής ζωής ονομάστηκανΚανόνες.Τα δόγματα δεν άλλαζαν ποτέ. Οι Κανόνες μπορούσαν να αλλάξουν, όμως από μία άλλη Οικουμενική Σύνοδο.

Τα δόγματα που όπως είδαμε ονομάζονται και όροι, ονομάστηκαν έτσι γιατί έβαζαν ένα όριο (σύνορο) μεταξύ αληθινής και ψεύτικης πίστης. Η λέξη «δόγμα» που τελικά επικράτησε αντί της λέξης «όρου», συνδέθηκε στη συνείδηση πολλών με την ανελευθερία και την έλλειψη επιστημονικής απόδειξης. Λησμονούν όλοι αυτοί όμως πως μιλάμε για ζητήματα πίστης και όχι επιστήμης.Γράφει πολύ ωραία ο Χρήστος Γιανναράς:«Το Δόγμα έχει συνδεθεί στις συνειδήσεις με μια εκούσια ανελευθερία, ένα πειθαναγκασμό της σκέψης σε δεδομένες αυθεντίες. Ωστόσο, στην Ορθόδοξη Θεολογία το δόγμα δεν αναφέρεται στη λογική και στη σκέψη, γι’ αυτό και δεν συνεπάγεται ανελεύθερες δεσμεύσεις. Το δόγμα είναι συμβολική διατύπωση μιας εμπειρικής πραγματικότητας, που μόνο «δια της καρδίας» μπορεί να την προσεγγίσει ο άνθρωπος. Μόνη της η γνώση δεν αρκεί, έστω και αν έχει πετύχει έξοχες επιστημονικές διατυπώσεις. Το περιβάλλον του δόγματος δεν είναι το επιστημονικό εργαστήριο, αλλά η φωτισμένη από τη Χάρη του Θεού καρδιά του ανθρώπου».

Η Ορθόδοξη Εκκλησία για την αντιμετώπιση των διαφόρων αιρέσεων, καθώς και άλλων ζητημάτων που αφορούσαν την διδασκαλία και την πράξη της, συνεκάλεσε συνολικά επτά Οικουμενικές Συνόδους.