kantonopou’s blog

Για το λεγόμενο “κρυφό σχολειό” λέγονται πολλά. Άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι ένας θρύλος, άλλοι ότι πρόκειται για έναν μύθο που τον έπλασαν μερικοί για να δημιουργήσουν διάφορες εντυπώσεις.

Γεγονός πάντως είναι ότι κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας υπήρχαν οργανωμένα ελληνικά Σχολεία, περίφημες Σχολές, έστω και περιορισμένα, τα οποία λειτουργούσαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τις ελληνικές κατά τόπους Κοινότητες, τουλάχιστον κατά την τελευταία φάση της Τουρκοκρατίας. Είναι γνωστόν ακόμη ότι ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ίδρυσε πολλά ελληνικά Σχολεία, κατά την διάρκεια των περιοδειών του. Κήρυττε ότι δεν ήθελε παιδιά αγράμματα, “παιδιά ωσάν τα γουρουνόπουλα”. Γι’ αυτό παρήγγειλε στους Χριστιανούς: “Αμή δεν είναι καλά να βάλετε όλοι σας να κάμετε ένα ρεφενέ, να βάλετε και επιτρόπους νάν το κυβερνούν το σχολείον, να βάλουν διδάσκαλον να μανθάνουν όλα τα παιδιά πλούσια και πτωχά χωρίς να πληρώνουν;”

Παράλληλα, όμως, με τα γνωστά Σχολεία λειτουργούσαν και κρυφά σχολειά για να συμπληρώνωνται οι γνώσεις. Αυτό φαίνεται καθαρά σε όλη την παράδοση, όπως διατυπώνεται κατά τόπους από στόμα σε στόμα και μάλιστα πολλοί άνθρωποι υποδεικνύουν ιδιαιτέρους τόπους όπου γίνονταν μαθήματα. Αυτό εκφράζει το λαϊκό ποίημα “φεγγαράκι μου λαμπρό” ο θαυμάσιος πίνακας του Ν. Γκύζη (1886) και το ομώνυμο ποίημα του Ι. Πολέμη (1900).

Πρόσφατα ο Φάνης Κακριδής, Καθηγητής Πανεπιστημίου, μετέφρασε ένα κομμάτι από το γαλλικό βιβλίο του R. PUAUX με τίτλο “Δυστυχισμένη Ήπειρος”. Όπως γράφει ο Φάνης Κακριδής “ο συγγραφέας ήταν το 1913 ανταποκριτής της παρισινής εφημερίδας “Καιροί” και το 1914 δημοσίεψε τις ανταποκρίσεις του από την απελευθερωμένη Ήπειρο. Στις 11 του Μάη επισκέφτεται το Αργυρόκαστρο και στις 13 καταγράφει τα βιώματα και τις εντυπώσεις του”.

Συναντήθηκε στο σπίτι του Μ. Ζωτίδη με έναν δάσκαλο, μια δασκάλα και τους μαθητές τους. Οι δάσκαλοι περιέγραφαν τις προσπάθειές τους για να διατηρήσουν την ελληνική ιδέα κάτω από την Τουρκική εξουσία. Και ο PUAUX γράφει: “Θα μπορούσε κανείς να αφιερώσει ένα ωραίο κεφάλαιο στο σώμα των Ελλήνων δασκάλων της Ηπείρου, πού, αντιμετωπίζοντας τόσες αντιξοότητες και ταπεινώσεις, δεν έπαυσαν γι’ αυτό να προχωρούν το πατριωτικό τους έργο. Κανένα ελληνικό βιβλίο δεν γινόταν δεκτό, αν είχε τυπωθεί στην Αθήνα. Έπρεπε όλα να έλθουν από την Κωνσταντινούπολη. Η ελληνική ιστορία ήταν απαγορευμένη. Έτσι, έκαναν συμπληρωματικές μυστικές παραδόσεις, όπου χωρίς βιβλίο, χωρίς τετράδιο, ο μικρός Ηπειρώτης μάθαινε να γνωρίζει την πατρίδα μητέρα του, τον εθνικό του ύμνο, τα ποιήματα και τους ήρωές του. Οι μαθητές κρατούσαν στα χέρια τους την ζωή των δασκάλων τους. Ένας λόγος αστόχαστος ή μια καταγγελία θα ήταν μοιραία. Δε μας συγκινούν αυτά τα διακόσια αγοράκια και τα διακόσια πενήντα κοριτσάκια που αποδέχονταν τις ώρες της συμπληρωματικής διδασκαλίας – σε ηλικία, όπου τα παιδιά τόσο αγαπούν τα διαλείμματα – για να μιλήσουν για την Ελλάδα, κι ύστερα γύριζαν στο σπίτι τους με σφραγισμένα τα χείλη και με το μυστικό ενθουσιασμό στην καρδιά τους;”

Το κρυφό σχολειό είναι μια παράδοση – πραγματικότητα, που δείχνει την πατριωτική λεβεντιά των δασκάλων εκείνων, αλλά και τον ζήλο των μικρών εκείνων Ελληνόπουλων, που έπαιρναν “συμπληρωματικές μυστικές παραδόσεις”, έκαναν δηλαδή μυστικά φροντιστήρια, όχι για να επιτύχουν στα Πανεπιστήμια, αλλά για να μάθουν για την Ορθοδοξία και την Πατρίδα. Ανήκει σε αυτούς τιμή και δόξα.

 Πηγή:http://www.parembasis.gr/1998/98_03_07.htm