kantonopou’s blog

τοῦ κ. Γεωργίου Θ. Μηλίτση, διδασκάλου – Εἰδικοῦ Παιδαγωγοῦ

Ποιός πατέρας καί ποιά μητέρα δέν ἔνιωσαν σφίξιμο στήν καρδιά τους, δέ μελαγχόλησαν, δέν ἔκλαψαν, δέν ἄρχισαν νά πίνουν λίγο παραπάνω γιά νά ξεχάσουν, ὅπως λέγουν, ἤ δέν ἐμφάνισαν κρίση ταυτότητας ἤ δέν ἄρχισαν μέ τό παραμικρό οἱ συζυγικές συγκρούσεις, ὅταν τό τελευταῖο τους παιδί γιά διάφορους λόγους, ὅπως σπουδές, ἐπαγγελματική ἀποκατάσταση, δημιουργία οἰκογένειας, ἤ …, ἀναγκάστηκε νά φύγει ἀπό τό πατρικό σπίτι καί νά μετοικήσει σέ ἄλλη πόλη; ῞Ολα αὐτά τά νεοπαρουσιαζόμενα συναισθήματα οἱ εἰδικοί τά ὀνομάζουν σύνδρομο τοῦ ἄδειου σπιτιοῦ ἤ τῆς ἄδειας φωλιᾶς(empty nest syndrome).
Τό σύνδρομο τῆς ἄδειας φωλιᾶς δέν εἶναι «μία ἀσθένεια», ἀλλ᾽ εἶναι ἕνα φαινόμενο κατά τό ὁποῖο οἱ γονεῖς βιώνουν συναισθήματα θλίψης καί ἀπώλειας ὅταν τό τελευταῖο, κυρίως, παιδί τους φεύγει ἀπό τό σπίτι. Εἶναι μία ψυχολογική κατάσταση πού ἐπηρεάζει κυρίως τίς γυναίκες, προκαλώντας πόνο ὅταν ἕνα ἤ περισσότερα παιδιά φεύγουν ἀπό τό σπίτι γιά νά σπουδάσουν σέ ἄλλη πόλη. Τό σύνδρομο βρίσκεται σέ ἔξαρση, συνήθως στα τέλη του καλοκαιριού ἤ στίς ἀρχές τοῦ φθινοπώρου περίοδος πού τά παιδιά πηγαίνουν στό σχολεῖο ἤ στό πανεπιστήμιο τό ὁποῖο συνήθως εἶναι μακριά ἀπό τόν τόπο κατοικίας τους ἤ ὅταν παντρεύονται καί πάνε νά ζήσουν σέ ἄλλη πόλη. Συχνά τό σύνδρομο τῆς ἄδειας φωλιᾶς ἐκδηλώνεται ἐπίσης σάν ἐπακόλουθο κι ἄλλων γεγονότων τῆς ζωῆς τους, ὅπως ἡ ἐμμηνόπαυση, ἀσθένεια ἤ συνταξιοδότηση.

Οἱ εἰδικοί λέγουν ὅτι πλήττει, κυρίως, τίς γυναίκες, διότι ἡ μητρότητα θεωρεῖται πάντα ὡς ὁ πρωταρχικός ρόλος τῆς γυναίκας. ῾Η ἀποχώρηση ἑνός παιδιοῦ ἀπό τήν οἰκογένεια προκαλεῖ στούς γονεῖς τό αἴσθημα τῆς ἀπόλυσης, τῆς ἀπώλειας, τῆς περιφρόνησης καί ἀργότερα τῆς ἀνασφάλειας. Εἶναι φυσιολογικό νά εἶναι οἱ γονεῖς λυπημένοι καί «νά κλαίνε λίγο».
῎Ας δοῦμε πῶς περιγράφει τά συναισθήματά τους μιά μητέρα πού ἡ κόρη τους ἔφυγε γιά σπουδές ἀπό τό σπίτι τους. – «῾Η μόνη καί ἀγαπημένη κόρη μας μετακόμισε σέ ἄλλη πόλη γιά νά σπουδάσει. Τά ἀποτελέσματα αὐτοῦ τοῦ χωρισμοῦ ἦταν: ἄγχος, κενό καί νοσταλγία, πράγματι ἀνατριχιαστικά συναισθήματα. Γνωρίζω ὅτι εἶναι πιά μεγάλη στήν ἡλικία καί ὅτι πρέπει νά δημιουργήσει τή ζωή της, ἀλλ᾽ ὅμως εἶναι τρομερά δύσκολο νά ζήσουμε χωρίς αὐτήν. Τά ἴδια συναισθήματα διακατέχουν καί τό σύζυγό μου. Χρειαζόμαστε, στ᾽ ἀλήθεια, ψυχολογική ὑποστήριξη καθῶς καί τίς συμβουλές συνανθρώπων μας πού ἀντιμετώπισαν τό ἴδιο πρόβλημα. Πρέπει νά ἠρεμήσουμε καί νά συνεχίσουμε τή ζωή μας, γιατί ἡ ζωή μας τώρα φαίνεται ὅτι εἶναι ἄδεια καί χωρίς νόημα, ἄλλλωστε νά ἀποκτήσουμε δεύτερο παιδί τώρα εἶναι ἀδύνατο».

Δέν πρέπει νά ξεχνοῦμε
Οἱ ψυχολόγοι πού ἀσχολήθηκαν μέ σύνδρομο αὐτό λέγουν: -῾Η οἰκογένεια μοιάζει μέ τή φωλιά, μέ τή φωλιά τῶν πουλιῶν. Τά πουλάκια ὅταν μεγαλώσουν ἀφοῦ μάθουν νά πετοῦν ἐγκαταλείπουν τή φωλιά τους, ἐπειδή τέτοια εἶναι ἡ ζωή τους. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ μᾶς τούς ἀνθρώπους καί μ᾽ αὐτό θά πρέπει νά συμβιβασθοῦμε. Τά παιδιά θά πρέπει νά σπουδάσουν, νά ἐργασθοῦν καί νά κτίσουν κι αὐτά τήν οἰκογένειά τους, τή φωλιά τους, ὅταν ἔλθουν στήν κατάλληλα ἡλικία. Βέβαια αὐτό, ἄν ὄχι σέ ὅλους τούς γονεῖς τουλάχιστον στούς περισσοτέρους εἶναι μιά δύσκολη στιγμή πού δημιουργεῖ θλίψη καί μπορεῖ νά ὁδηγήσει στήν κατάθλιψη καί σέ ἄλλα ψυχολογικά προβλήματα, ἄν δέν ἀντιμετωπίστεῖ σωστά τό πρόβλημα.

Πῶς θά ξεπεράσουμε τό πρόβλημα;
῎Τους δοῦμε πῶς θά ξεπεραστοῦν τά ψυχολογικά προβλήματα πού δημιουργοῦνται ἀπό τήν ἀναχώριση τοῦ τελευταίου παιδιοῦ τῆς οἰκογένειας.
Γιά νά εἶναι ὅσον τό δυνατόν ἀνώδυνος ὁ χωρισμός μεταξύ γονέων καί παιδιῶν πρέπει νά προηγηθοῦν τά παρακάτω:
1. Προετοιμαστεῖτε. Οἰ γονεῖς θά πρέπει νά προετοιμαστοῦν ἀπό πρίν γιά τό χωρισμό. Γνωρίζουν ὅτι τήν ἐπόμενη χρονιά τό παιδί τους θά φύγει ἀπό τό σπίτι, θά πρέπει, ὄχι μόνοαὐτοί, νά προετοιμαστοῦν γιά τό χωρισμό ἀλλά νά προετοιμάσουν καί τό παιδί τους καί νά τό ἐξασκήσουν ὥστε νά μπορεῖ νά φροντίζει μόνο του τόν ἑαυτό του. Δηλαδή, πρίν φύγει ἀπό τό σπίτι πρέπει νά εἶναι βέβαιοι ὅτι ξέρει νά πλένει τά ροῦχα του, νά μαγειρεύει, νά μπορεῖ νά λύσει τίς διαφορές του, πού τυχόν θά παρουσιαστοῦν, μέ τούς φίλους του ἤ τούς συγκατοίκους του ἤρεμα, νά συνηθίσει νά πληροφορεῖται τίς προσφορές τῶν διαφόρων καταστημάτων γιά νά κάνει τίς ἀγορές του καί τέλος νά μάθει νά ἐκτιμᾶ τήν ἀξία τοῦ χρήματος.
Τά παραπάνω δέν εἶναι εὔκολο νά τά συνηθίσει τό παιδί, ὅταν θά φύγει ἀπό τήν οἰκογένειά του, γι᾽ αὐτό θά πρέπει νά τά διδαχθεῖ ἀπό τούς γονεῖς του. Βέβαια ἡ πείρα θά τό βοηθήσει νά τά ἐνστερνιστεῖ καί νά κάνει λιγότερα λάθη στήν καθημερινή του ζωή.
῎Αν τό παιδί, γιά οἱονδήποτε λόγο, ἀποφασίσει νά φύγει ἀπό τό σπίτι ξαφνικά δέν πρέπει οἱ γονεῖς νά πανικοβληθοῦν, ἀλλά πρέπει νά ἀποδεχθοῦν τήν ἀπόφασή του καί νά τό βοηθήσουν ἄν χρειαστεῖ τή βοήθεια τους.
2. Μήν ἔχετε τρομακτικές σκέψεις. Εἶναι φυσιολογικό, ὅταν οἱ γονεῖς μάθουν ὅτι τό παιδί τους θά φύγει ἀπό κοντά τους, νά σκέπτονται τούς κινδύνους πού θά ἀντιμετωπίσει τώρα πού θά εἶναι μακριά τους. Δέν πρέπει νά ξεχνοῦν ὅτι σύντομα ἀπό μόνο του θά γνωρίσει τό νέο του περιβάλλον καί θά διαπιστώσει τούς κινδύνους πού κρύβει.
῾Υπάρχει περίπτωση καί τό παιδί τους νά ἔχει τά ἴδια συναισθήματα καί τούς ἴδιους φόβους μ᾽ αὐτούς. Τότε θά πρέπει νά τό ἐνθαρρύνουν καί νά τοῦ ποῦνε ὅτι ἄν χρειαστεῖ τή βοήθειά τους θά τήν ἔχει ἀμέριστη. Θά τό ποῦνε ὅτι τό σπίτι πού μεγάλωσε ἔχει πάντα ἀνοιχτές τίς πόρτες του καί ὅτι ὁ ἐρχομός του θά τούς δώσει μεγάλη χαρά.
Τά περισσότερα παιδιά ὅταν ἐγκατασταθοῦν στή νέα τους κατοικία στήν ἀρχή αἰσθάνονται ἄβουλα καί νοιώθουν τήν ἔλλειψη τῶν γονέων τους, ἔστω κι ἄν δέν τό δείχνουν. Οἱ γονεῖς θά πρέπει νά εἶναι πρόθυμοι, ἄν τούς ζητήσει βοήθεια, νά τό συμβουλέψουν, μέ διάκριση, γιά νά λύσει τά προβλήματα καί τίς δυσκολίες πού συναντᾶ. Δέν πρέπει νά ἀμφιβάλουν οἱ γονεῖς ὅτι τό παιδί τους θά κάνει λάθη, ἀλλά θά πρέπει νά ξέρουν ὅτι θά διδαχθεῖ ἀπό τά λάθη του.
3. Μή χάσετε τήν ἐπαφή. Πολλά παιδιά φεύγοντας ἀπό τήν οἰκογένεια τους αἰσθάνονται ὅτι πιά εἶναι ἐλευθερα νά κάνουν ὅτι θέλουν ἀφοῦ οἱ γονεῖς τους εἶναι μακριά καί δέν τά βλέπουν. Οἱ γονεῖς θά πρέπει νά ἔχουν μαζί τους ἐπαφή, ἀλλωστε τά τηλέφωνα καί τά ἄλλα μέσα ἐπικοινωνίας πού ἔχουμε σήμερα τούς διευκολύνουν καί τούς βοηθοῦν νά μή χάσουν τήν ἐπαφή τους μέ τό παιδί τους. Οἱ Ψυχολόγοι λέγουν ὅτι τά παιδιά, ὅπως καί οἱ γονεῖς, αἰσθάνονται μοναξιά καί κενό γι᾽ αὐτό χρειάζονται κάποιον νά «ἀκουμπήσουν», καί νά συνομιλήσουν. Συνιστοῦν στούς γονεῖς νά ἔρχονται τακτικά σέ ἐπαφή μέ τό παιδί τους γιατί αὐτό εἶναι ζωτικῆς σημασίας, πρέπει τό παιδί νά συνεχίσει νά ἔχει τήν αἴσθηση τῆς οἰκογένειας πού ἀνήκει καί νά μαθαίνει νέα της.
Οἱ Ψυχολόγοι προτείνουν καί τίς παρακάτω λεπτομέρειες πού θά βοηθήσουν τούς γονεῖς νά ἔχουν καλή ἐπικοινωνία μέ τό παιδί τους: Βεβαιωθεῖτε ὅτι ἔχετε ἕνα καλό τηλέφωνο μέ καλή ὑποδοχή καί ὅτι διαρκεῖ τουλάχιστον ἕνα ἔτος. ῎Αν ἔχετε ἤδη ἀσύρματο ἤ κινητό τηλέφωνο, θά πρέπει νά ἀλλάξετε τήν μπαταρία του. ᾽Αγοράστε μιά προπληρωμένη κάρτα SIM ὥστε νά μπορεῖτε νά τή χρησιμοποιήσετε χωρίς νά ἔχετε τό ἄγχος τοῦ χρόνου καί τοῦ κόστους τῆς κλήσης. Συμφωνεῖστε τήν ἡμέρα καί τήν ὥρα πού μποροῦν νά σᾶς καλοῦν καί νά σᾶς βρίσκουν. ῎Αν δέ μπορεῖτε νά ἀντισταθεῖτε στόν πειρασμό νά μιλήσετε μαζί τους πιό συχνά θά πρέπει νά ξέρετε ὅτι αὐτό μπορεῖ νά γίνει ἕνα βάρος σ᾽ αυτά, ἐκτός ἐάν τό θέλουν, γι ‘αὐτό μήν ἐπιμένετε πάρα πολύ στό τηλέφωνο. Σεβαστεῖται τήν ἀνάγκη τους νά μεγαλώσουν καί νά αὐτονομηθοῦν. Δημιουργεῖστε e-mails γιά νά μπορεῖτε νά ἀνταλλάσσετε μηνύματα. Εἶναι ἐξαιρετικό μέσο ἐπικοινωνίας μέ τό ὁποῖο μπορεῖτε νά ἐκφραστεῖτε. Προσοχή ὅμως νά μήν εἶσθε ὑπερβολικά συναισθηματικοί.
Θά πρέπει νά γνωρίζετε ὅτι, μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου, τό παιδί σας δέ θά ἐπικοινωνεῖ
μαζί σας μέ τήν ἴδια συχνότητα, αὐτό εἶναι δεῖγμα ὅτι προσαρμόστηκε στό νέο περιβάλλον του καί ὄχι ὅτι ἔχει σταματήσει νά ἀγαπᾶ τούς γονεῖς του.
4. ᾽Ικανοποίηση. Θά πρέπει νά αἰσθάνεσθε ἰκανοποιημένοι πού τό παιδί σας πέρασε στό πανεπιστήμιο ἤ βρῆκε δουλειά, ἔστω καί μακρυά σας, ἤ δημιούργησε οἰκογένεια. Μή ξεχνᾶτε ὅτι πολύ τό θέλατε αὐτό καί τό παροτρύνατε νά κάνει τό πάν γιά νά τό πετύχει. Νά σκέπτεσθε ὅτι αὐτή ἡ ἀλλαγή πού ἔγινε στήν οἰκογένειά σας πόσα θετικά πράγματα ἔφερε στό παιδί σας. Σκεφτεῖτε τά ὀφέλη που ἔχει τό παιδί σας ἀπό τή δημιουργία τῆς δικῆς του φωλιᾶς.
5. Ψυχολογική ὑποστήριξη. Οἱ ψυχολόγοι ὑποστηρίζουν ὅτι τά συναισθήματα τοῦ συνδρόμου τῆς ἄδειας φωλιᾶς μπορεῖ νά διαρκέσουν ἀπό 18 μῆνες ἔως 2 χρόνια. ῎Ετσι κατά τό διάστημα αὐτό οἱ γονεῖς θά πρέπει νά τύχουν ψυχολογικῆς ὑποστήριξης. ᾽Εκεῖνος πού θά βοηθήσει νά ξεπερασθοῦν τά συναισθήματα δέν εἶναι μόνον ὁ ψυχολόγος ἀλλά μπορεῖ νά εἶναι κί ἕνα δικό μας πρόσωπο, ἕνα πρόσωπο πού τό ἀγαποῦμε καί τό ἔχουμε ἐμπιστοσύνη.
Δέν πρέπει νά ἀποκρύψετε ἀπό τό ἤ τή συζυγό σας τά συναισθήματά σας. Μαζί πρέπει νά ἀντιμετωπίσετε τό πρόβλημα καί νά πάρετε τίς κατάλληλες ἀποφάσεις.
Πάντως καί ὁ χρόνος θά χύσει βάσαλμο στίς καρδιές τῶν πονεμένων ἀνθρώπων. ῎Αν τά συναισθήματα σᾶς ὁδηγήσουν στήν κατάθλιψη ἤ σέ παρόμοια διαταραχή εἶναι ἀπαραίτητη ἡ ἐπέμβαση ψυχολόγου.
Δέν πρέπει νά μᾶς διαφεύγει ὅτι δέν πρέπει νά καταφεύγουμε στό ποτό, στό χαρτοπαίγνιο καί οἱ ἄλλες συναφεῖς ἀπασχολήσεις γιατί ὄχι μόνο δέ λύνουν τό πρόβλημα ἀλλά τό περιπλέκουν περισσότερο.
6. Δραστηριότητες. Οἱ ἔκδρομές καί γενικά ἡ ἀλλαγή περιβάλλοντος θά παἰξουν σπουδαῖο ρόλο στήν θετική ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος. ῞Ενα ἥρεμο καί ἥσυχο περιβάλλον πάντα ἔχει θετικά ἀποτελέσματα στήν καλή ψυχική ἰσορροποία τοῦ ἀνθρώπου.
Θά πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι τό γέμισμα τοῦ ἐλεύθερου χρόνου μέ ποικίλες δραστηριότητες ὅπως ἡ μελέτη κατάλλήλων βιβλίων ἤ ἡ παρακολούθηση διαφόρων ἐκδηλώσεων πολύ θά βοηθήσει στήν ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος. Εἶναι ὁ καιρός καί ἡ κατάλληλη περίσταση νά ἀποκτήσουμε καινούργια χόμπι, ὅπως εἶναι ἡ ζωγραφική, ἡ φωτογραφία, ἡ ξυλοκοπτική, ἡ καλλιέργεια λουλουδιῶν καί ἄλλων φυτῶν κ.λπ..
7. Προσευχή. ῞Οσο κι ἄν φαίνεται παράξενο σέ ὁρισμένους ἡ προσευχή, ἡ ἐμπιστοσύνη καί ἡ πίστη στό Θεό βοηθοῦν τόν ταραγμένο ἐσωτερικά ἄνθρωπο νά βρεῖ λύσεις γιά τά προβλήματα πού τόν ἀπασχολοῦν καθῶς καί νά ἀποκτήσει τήν ἡρεμία του.
῾Ο τακτικός ἐκκλησιασμός, ἡ παρακολούθηση θρησκευτικῶν ὁμιλιῶν καί συγκεντρώσεων καθῶς καί ἡ συμμετοχή σέ ἀνθρωπιστικές καί ἐθελοντικές δραστηριότητες πολύ θά βοηθήσουν νά ξεπεράσουμε τό πρόβλημα.
8. Προσοχή. ῎Αν ἐργάζεστε τήν περίοδο αὐτή ἔξω ἀπό τό σπίτι, μήν ἀφήνετε τά συναισθήματα πού δημιουργεῖ τό σύνδρομο νά ἐπηρεάζουν τήν ἐργασία σας. Μπορεῖ νά ἐνοχλήσουν ὄχι μόνον τούς προϊσταμένους σας ἀλλά καί τούς συναδέλφους σας.

᾽Επιπτώσεις τοῦ συνδρόμου στό παιδί.
Καί τό παιδί ὅταν φύγει ἀπό τήν οἰκογένεια ἔχει ἀνάμεικτα συναισθήματα. Μπορεῖ νά χαίρεται διότι θά μπορεῖ πιά νά ζήσει χωρίς τήν ἐπίβλεψη τῶν οἰκείων του, νά ἔχει τήν ἀπόλυτη ἐλευθερία του, ὅπως λέγουν, πλήν ὅμως μόλις θά φθάσει στό νέο τόπο διαμονῆς θά ἀντιμετωπίσει πολλά προβλήματα καί τότε θά καταλάβει τήν ἀξία τῆς πατρικῆς οἰκίας. ῾Η ἀνασφάλεια πού αἰσθάνονται τούς ὁδηγεῖ νά παίρνουν συχνά τηλέφωνο στούς δικούς τους καί νά ζητοῦν ἀπάντηση σέ διάφορα ἐρωτήματα πού τούς θέτουν.
Τά προβλήματα πού ἀντιμετωπίζουν τά παιδιά δέν τά λύνουν ὅλα τό ἴδιο καί ἡ προσαρμογή τους στή νέα ζωή εἶναι διαφορετική στό καθένα. ῾Η λύση τους ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ὡριμότητά τους, τήν ἀνατροφή, τήν παιδεία τους κι ἄν ἔπαιρναν θέση στή λύση τῶν προβλημάτων τῆς οἰκογενείας τους.
Παιδιά πού βοηθοῦσαν στίς δουλειές καί στίς ποικίλες δραστηριότητες τῆς οἰκογένειάς τους προσαρμόζονται εὐκολότερα καί γρηγορότερα ἀπ᾽ ὅτι ἕνας συνομήλικός τους πού εἶχε τά πάντα καί τά εὔρισκε ὅλα ἔτοιμα στήν οἰκογένειά του.
Οἱ ψυχολόγοι λέγουν ὅτι καί οἱ δυό κατηγορίες τῶν παιδιῶν δέ θά ἀργήσουν νά προσαρμοστοῦν καί νά ἐνταχθοῦν στό νέο τους περιβάλλον, εἰδικά στίς ἡμέρες μας πού τό τηλέφωνο σού φέρνει κοντά σου ὅποιον χρειαστεῖς ὁποιαδήποτε ὥρα τοῦ εἰκοσιτετραώρου.

Χρειάζεται προσπάθεια
Σχεδόν ὅλοι οἱ γονεῖς καί ὅλα τά παιδιά ἔνιωσαν καί θά νιώσουν τά συναισθήματα πού προκαλεῖ τό σύνδρομο τοῦ ἄδειου σπιτιοῦ ἤ τῆς ἄδειας φωλιᾶς. Γιά νά τά ξεπεράσουν, ὅσο τό δυνατόν ἀνώδυνα καί γρηγορότερα ὑπάρχουν πολλοί τρόποι, ὅπως προαναφέραμε. ῾Ο καθένας μας πρέπει νά προσπαθήσει νά βοηθήσει τόν ἑαυτό του καί τούς συνανθρώπους του, πού ἀντιμετωπίζουν τό ἴδιο πρόβλημα νά τό ξεπεράσει, κι ἄν αὐτό εἶναι δύσκολο ἄς καταφύγει σέ ψυχολόγο.

᾽Ενδεικτική βιβλιογραφεία
1. Andressa Basilio: Apego exagerado ao filho pode desencadear síndrome do ninho vazio
2. Karina Romera de Carvalho – Síndrome do Ninho Vazio, 28-11-2012 http://www.portaleducacao.com.br/psicologia/artigos/22399/sindrome-do-ninho vazio#ixzz4AX699Nwe
3. VideoJug, How to Deal with Empty Nest Syndrome, http://www.videojug.com/film/how-to-deal-with-empty-nest-syndrome – partial source of article, shared with permission.
4. Christine Webber and Dr David Delvin, Empty-Nest Syndrome,http://www.netdoctor.co.uk/womenshealth/features/ens.htm

http://agiameteora.net/index.php