Η νηστεία και τα παιδιά: η άποψη της επιστήμης και της Ορθόδοξης Πίστης
Συγγραφέας: kantonopou στις 22 Ιουνίου, 2015
Μπορούν να νηστέψουν τα παιδιά και από ποια ηλικία; Μήπως θέτουν σε κίνδυνο την υγεία τους; Και τελικά η νηστεία μπορεί να τα ωφελήσει πνευματικά; Αυτά και άλλα σχετικά ερωτήματα μας απασχολούν και ως υπεύθυνοι γονείς και παιδαγωγοί αναζητούμε απαντήσεις.
Για το θέμα αυτό ανατρέξαμε αρχικά στους Λόγους του Γέροντος Παϊσίου, του διακριτικού γέροντος της εποχής μας που ασχολήθηκε με πολλή αγάπη και ενδιαφέρον με θέματα που απασχολούν τους γονείς, τα παιδιά και την σύγχρονη οικογένεια . Να τι λέει ο Γέροντας:
-Γέροντα, ένα παιδάκι πόσο πρέπει να νηστεύει;
-Αν το παιδί είναι γερό, έχει υγεία, μπορεί να νηστεύει. Άλλωστε τώρα υπάρχουν ένα σωρό τροφές νηστίσιμες. Παλιά τα παιδιά νήστευαν και όλη μέρα έτρεχαν και έπαιζαν, αλλά έτρωγαν πολλές φορές. Στα Φάρασα, την Μεγάλη Σαρακοστή όλοι, μικροί-μεγάλοι, έκαναν ενάτη. Μάζευαν οι γονείς τα παιδιά στο Κάστρο, τους έδιναν παιχνίδια, για να παίζουν, και στις τρεις το απόγευμα ,που χτυπούσε η καμπάνα για Προηγιασμένη, πήγαιναν και κοινωνούσαν.
Έλεγε ο Άγιος Αρσένιος : « Τα παιδιά ,όταν παίζουν όλη την ημέρα, δεν θυμούνται το φαγητό. Τώρα που θα βοηθήσει και ο Χριστός, δεν θα αντέξουν; » Και οι μεγάλοι, όταν δεν νηστεύουν, ελέγχονται βλέποντας τα παιδιά να νηστεύουν. Όταν μικρός δούλευα με τον μάστορά μου για πολύ καιρό σε κάποιο σπίτι και τρώγαμε εκεί, Τετάρτη και Παρασκευή έφευγα και πήγαινα να φάω στο σπίτι μου, γιατί αυτοί δεν νήστευαν. Μια φορά, Τετάρτη ήταν. Έφεραν να με κεράσουν μπακλαβά. « Ευχαριστώ, τους είπα , αλλά νηστεύω ». « Για δες , είπαν, μικρό παιδί να νηστεύει και εμείς μεγάλοι άνθρωποι να τρώμε ! ».
-Γέροντα, παιδάκια πέντε-έξι ετών πρέπει να νηστεύουν πριν από την θεία κοινωνία;
-Τουλάχιστον το βράδυ να έχουν φάει λαδερό φαγητό. Αλλά αυτό είναι και θέμα Πνευματικού. Καλύτερα η μητέρα να ρωτήσει τον Πνευματικό, γιατί μπορεί το παιδάκι να έχει πρόβλημα με την υγεία του και να πρέπει λ.χ. να πιει γάλα.
Βλέπουμε επομένως ότι η μόνη προϋπόθεση που θέτει ο Γέροντας είναι η υγεία του παιδιού. Αναζητώντας σχετικά επιστημονικά άρθρα , διαβάσαμε ότι η νηστεία επιτρέπεται για τα παιδιά, αλλά και μπορεί να φέρει και πολύ θετικές επιπτώσεις στην υγεία τους. Παραθέτουμε ένα από τα πολλά σχετικά άρθρα , καθώς τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Πρέπει ένα παιδί να νηστεύει; από την iatropedia.gr
Της παιδιάτρου Χρυσάνθης Λαθήρα
Διανύουμε τις μέρες της σαρακοστής και πολλές ελληνικές οικογένειες νηστεύουν δηλαδή απέχουν από κρέας και οτιδήποτε προέρχεται από τα ζώα. Στην ερώτηση εάν τα παιδιά μπορούν να νηστεύουν και αν αυτή η συνήθεια προκαλεί κάποιο πρόβλημα υγείας είναι πως ναι , μπορούν να ακολουθούν τη νηστεία των γονιών τους ιδιαίτερα κατά την σχολική ηλικία δηλαδή μετά τα 5-6 χρόνια της ζωής τους.
Η νηστεία είναι μία άριστη ευκαιρία να υιοθετήσουν έστω για κάποιες ημέρες χορτοφαγική δίαιτα ,οπότε θα εισάγουν στη διατροφή τους όσπρια (πλούσια πηγή φυτικών πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας) χορταρικά (φυτικές ίνες που βοηθούν στην ομαλή λειτουργία του εντέρου) ελαιόλαδο και όχι ζωικής προέλευσης λίπη, ωμοί ξηροί καρποί και αποξηραμένα φρούτα ,θαλασσινά (πλούσια σε πρωτείνες ,ιχνοστοιχεία) και άφθονα φρούτα (πηγή βιταμινών και αντιοξειδωτικών συστατικών).Εκτός από τα διατροφικά οφέλη με τη νηστεία ένα παιδί εξασκείται στην εγκράτεια και μαθαίνει να βάζει όρια στα θέλω του.
Πιθανότατα κάποιοι γονείς θα αναρωτηθούν για το αν το παιδί τους προσλαμβάνει αρκετή πρωτεΐνη ή ασβέστιο κατά τη διάρκεια της νηστείας. Το κρέας (κόκκινο ή λευκό) είναι η πιο πλούσια σε πρωτεΐνη τροφή όμως μπορεί να αντικατασταθεί την περίοδο της νηστείας με όσπρια (π.χ φακές) συνδιασμένα με δημητριακά (ρύζι ή κινόα) οπότε αυξάνεται η απορρόφηση του σιδήρου. Πλούσιες σε πρωτεΐνη τροφές είναι και οι ξηροί καρποί ,δημητριακά όπως η βρώμη, η ζέα και τα προϊόντα της σόγιας.Ασβέστιο προσλαμβάνεται με τα θαλασσινά, αμύγδαλα, σουσάμι ,ταχίνι και χαλβά.
Έρευνα του Πανεπιστημίου Κρήτης δείχνει ότι οι διατροφικές επιταγές της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι άκρως ευεργετικές για την υγεία των παιδιών
Η νηστεία κάνει θαύματα
Οι ειδικοί λένε ότι η αποχή από τις ζωικές τροφές σε τακτά χρονικά διαστήματα αποτελεί λύση στο συνεχώς διογκούμενο πρόβλημα της παχυσαρκίας.
Oι διατροφικές επιταγές της Ορθόδοξης Εκκλησίας φαίνεται ότι λειτουργούν… θαυματουργά για την υγεία των παιδιών. Νέα μελέτη του Πανεπιστημίου Κρήτης καταδεικνύει ότι οι 180 με 200 ημέρες νηστείας τον χρόνο όχι μόνο δεν «φρενάρουν» την ομαλή ανάπτυξη όσων παιδιών απέχουν από την κατανάλωση ζωικών τροφίμων, αλλά βοηθούν και στη διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους, κόντρα στη διαρκώς αυξανόμενη παιδική παχυσαρκία. Αφότου οι οικογένειες έπαψαν να μαγειρεύουν καθημερινά, τα παιδιά άρχισαν να καταναλώνουν συχνότερα φαγητά-«σκουπίδια», με συνέπεια το βάρος τους να αυξηθεί. Την τελευταία 25ετία στην Ελλάδα τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά διπλασιάστηκαν και υπολογίζεται ότι ζυγίζουν περίπου τρία κιλά περισσότερο από ό,τι μια δεκαετία πριν. Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα στη χώρα μας το 22,5% του πληθυσμού είναι παχύσαρκο. Η νηστεία, η οποία αποτελεί βασικό στοιχείο της ελληνικής μεσογειακής διατροφής, μπορεί όπως λένε οι ειδικοί να δώσει λύση στο πρόβλημα της παχυσαρκίας με τον πιο υγιεινό τρόπο.Σύμφωνα με μελέτη, η οποία μόλις ολοκληρώθηκε και διεξήχθη σε 609 παιδιά ηλικίας 5 ως 15,5 ετών από τη Θεσσαλονίκη, το 12,1% των παιδιών και εφήβων ακολουθούν πλήρη νηστεία. Με άλλα λόγια, απέχουν από την κατανάλωση κρέατος, γαλακτοκομικών προϊόντων και αβγών, και γενικά από την κατανάλωση τροφών που επιβαρύνουν τον οργανισμό, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, καθώς και στις νηστείες των Χριστουγέννων (40 ημέρες- επιτρέπεται το ψάρι) και του Πάσχα (48 ημέρες- επιτρέπεται το ψάρι την 25η Μαρτίου και την Κυριακή των Βαΐων), των Αγίων Αποστόλων (7 ως 20 ημέρες- επιτρέπεται το ψάρι) και του Δεκαπενταύγουστου (15 ημέρεςεπιτρέπεται το ψάρι στη γιορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος).
Οπως αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» ο επιστημονικός υπεύθυνος της μελέτης, καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κρήτης κ. Αντ. Καφάτος, τα παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα και ακολουθούσαν πλήρη νηστεία τα τελευταία 3,5 χρόνια δεν βρέθηκαν να έχουν σημαντικές διαφορές στο ύψος σε σχέση με εκείνα που νήστευαν μερικώς (δηλαδή, όχι όλες τις ημέρες της νηστείας) ή με εκείνα που δεν νήστευαν ποτέ. « Η νηστεία δεν επηρεάζει τη φυσιολογικήτους ανάπτυξη, όπως πίστευαν παλαιότερα», επισημαίνει ο κ. Καφάτος.
Ενα από τα σημαντικά ευρήματα της μελέτης- για την πραγματοποίησή της συνεργάστηκαν οι Ελιάννα Χρυσοχόου, Μανόλης Λιναρδάκης , Ελπίδα Χατζηαγόρου και Ιωάννης Τσανάκας – ήταν ότι τα παιδιά που νηστεύουν, είτε όλες τις ημέρες της νηστείας είτε λιγότερες, καταναλώνουν σημαντικά περιορισμένο αριθμό θερμίδων σε σύγκριση με εκείνα που δεν νηστεύουν ποτέ. Ακόμη, στα παιδιά που νηστεύουν καταγράφηκε περιορισμένη πρόσληψη επικίνδυνων για την υγεία κορεσμένων λιπαρών οξέων και μικρότερη κατανάλωση κρέατος. Να σημειωθεί ότι κορεσμένα λιπαρά είναι όλα τα ζωικά λίπη, καθώς και τρία φυτικά λίπη: το φοινικέλαιο που χρησιμοποιείται από ορισμένες αλυσίδες φάστφουντ, το λίπος του κακάο, το οποίο βρίσκεται σε σοκολάτες, και το λίπος της ινδικής καρύδας. «Τα παιδιά που νηστεύουν φαίνεται να έχουν καλύτερες επιλογές στην κατανάλωση τροφίμων και πλησιάζουν περισσότερο τις ημερήσιες συνιστώμενες ποσότητες των περισσότερων θρεπτικών συστατικών, σε σχέση με εκείνα που δεν νηστεύουν καθόλου, ενώ δεν επηρεάζεται η σωματική τους ανάπτυξη», λέει ο καθηγητής.
Η νηστεία και τα παιδιά: η άποψη της επιστήμης και της Ορθόδοξης Πίστης
Αφού είδαμε την άποψη της επιστήμης σχετικά με την νηστεία των παιδιών, περνάμε να δούμε την πνευματική τους ωφέλεια από την ευλογημένη νηστεία. Η επιστήμη καταδεικνύει ότι μόνο οφέλη μπορεί να έχει για τον παιδικό οργανισμό, αλλά και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας αποδεικνύουν τα σημαντικά οφέλη που έχει πέρα από το σώμα και στην αθάνατη ψυχή τους. Ας δούμε λοιπόν κάποιους λόγους πατέρων και γερόντων, ξεκινώντας από τον Μέγα Βασίλειο, από όπου φαίνεται ότι η νηστεία των παδιών ήταν δεδομένη από τους πρώτους αιώνες της Εκκλησίας.
Μέγας Βασίλειος: “είναι τόσο απαραίτητη η νηστεία για τα παιδιά, όσο το νερό για να διατηρούνται ανθηρά και καταπράσινα τα φυτά!”
Ό Μ. Βασίλειος, που δεν ήταν μόνο, μέγας άγιος και μέγας Θεολόγος αλλά και μέγας πανεπιστήμων και εγνώριζε «την φύσιν των όντων» και ιδιαιτέρως του ανθρώπου, εμβαθύνοντας στην αληθή ιατρική, μας παραγγέλλει: «Οι παίδες, ώσπερ των φυτών τα ευθαλή, τω της νηστείας ύδατι καταρδευέσθωσαν» (Περί νηστείας, Λόγος Β.’). Δηλαδή, είναι τόσο απαραίτητη ή νηστεία για τα παιδιά, όσο απαραίτητο είναι το νερό για να διατηρούνται ανθηρά και καταπράσινα τα φυτά!
Πόσο δίκιο έχει ό άγιος! “Όντως, τίποτε δεν είναι τόσο αναγκαίο για τον παιδικό οργανισμό όσο το να τον προφυλάξουμε από τις τοξίνες και τις άφθονες λιπαρές ουσίες, οι όποιες αποτελούν τροχοπέδη στην ομαλή και άνευ επιβαρύνσεων ανάπτυξη του. Και ό μόνος τρόπος να το επιτύχουμε είναι ή νηστεία.
Πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με την αντικατάσταση των ζωικών πρωτεϊνών με φυτικούς συνδυασμούς θρεπτικών τροφών
Ο οργανισμός έχει πλασθεί από το Θεό να κατακρατεί τα χρήσιμα συστατικά, και κατά τις περιόδους της νηστείας να δαπανά τα πλεονάσματα, για να διατηρείται η ισορροπία του σώματος και να διασφαλίζεται η υγεία του. Ή υπερφόρτωσητου οργανισμού με συστατικά, τα όποια αδυνατεί αυτός όχι μόνο να καταναλώσει αλλά και να αποθηκεύσει, λόγω των περιορισμένων διαστάσεων των αποθηκών του, είναι ή βασική αιτία του κλονισμού της υγείας και της σταδιακής καταρρεύσεώς της, δεδομένου ότι ο οργανισμός δεν μπορεί να «οικοδόμηση μείζονας αποθήκας» κάνοντας το χατήρι στους μιμητάς του άφρονος του Ευαγγελίου, που σκέφθηκε το «καθελώ μου τάςάποθήκας», για να ικανοποιήσει το άπληστο πάθος του!
Ως προς το θέμα των ζωικών πρωτεϊνών, τις όποιες κάποιοι γιατροί χαρακτηρίζουν αναντικατάστατες ακόμη και για τις 40-50 ημέρες πού διαρκεί η νηστεία, ή σύγχρονη ιατρική μετά από πολυετείς έρευνες και μελέτες κατέληξε σε εκπληκτικά συμπεράσματα, τα όποια διαψεύδουν τους γιατρούς αυτούς και επαληθεύουν με τον πλέον πανηγυρικό τρόπο ότι ή “Αγία μας Εκκλησία κατέχει όχι μόνο τη Θεία Αποκάλυψη αλλά και την τέλεια γνώση της ιδανικής λειτουργίας του ανθρωπίνου οργανισμού.
Ανατρέχοντας, λοιπόν, στα πορίσματα της συγχρόνου ιατρικής ερεύνης, διαβάζουμε: «Σχετικά με την προέλευση τους οι πρωτεΐνες διακρίνονται σε ζωικές και φυτικές, πού παλαιότερα χαρακτηρίζονταν αντίστοιχα ως πρώτης και δεύτερης κατηγορίας. Εν τούτοις ορισμένες φυτικές πρωτεΐνες, όπως π.χ. αυτές του ρυζιού ή της σόγιας, είναι πολύ καλής ποιότητος και ισάξιες με τις ζωικές. Μάλιστα είναι σημαντικό το γεγονός, ότι μίγμα ορισμένων φυτικών πρωτεϊνών δίνουν πρώτης κατηγορίας πρωτεΐνες, που χρησιμοποιούνται για την αύξηση ή τη διατήρηση στους ποντικούς ή στα παιδιά, περίπου τόσο καλά όσο και το γάλα, (π.χ. συνδυασμός σιτάλευρου ή ριζαλεύρου με σόγια πού χρησιμοποιείται συχνά από τούς φυτοφάγους)»!!!(Γ.Παπανικολάου, Σύγχρονη διατροφή και διαιτολόγια, Αθήνα 1993, σελ. 103)
Με άπλα λόγια, ή επιστήμη της ιατρικής μας πληροφορεί ότι είναι δυνατόν να νηστέψουν τα νήπια ακόμη και το γάλα χωρίς να ανακοπεί ή αυξητική τους πρόοδος, αρκεί να το αντικαταστήσουν με φυτικούς συνδυασμούς θρεπτικών τροφών. «Αυτό οφείλεται ατό γεγονός ότι η σύνθεση των πρωτεϊνών από αμινοξέα διαφέρει στις διάφορες πρωτεΐνες, άλλα στο πρωτεϊνικό μίγμα η συμπληρωματική άξια τους καλύπτει τις διαφορές και δίνει πρωτεΐνη καλής ποιότητος (λ.χ. μίγμα ριζαλεύρου και σόγιας, σιτάλευρου και σόγιας κ.λ.π.»)(Γ. Παπανικολάου, σελ. 115.)
Έτσι εξηγείται και το πώς κατώρθωνανοι παλαιές γυναίκες να έχουν κατά τη γαλουχία των βρεφών τους άφθονο γάλα, παρ’ ότι έκαναν αυτές αυστηρή νηστεία. Διότι έπιναν χυλό από σιτάρι και ξηρούς καρπούς αντί γάλακτος, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μη αισθάνονται ατονία και αδυναμία αλλά και να υπεραφθονεί το γάλα τους τόσο, ώστε έκτος από το δικό τους μωρό να θηλάζουν συμπληρωματικά και άλλα, συγγενικά η φιλικά τους, βρέφη.
Τα παιδιά έχουν έμφυτο τον πόθο για τη νηστεία. Τους είναι τόσο φυσική και αυθόρμητη όσο η αναπνοή τους. Δεν δυσκολεύονται καθόλου να την τηρήσουν, παρεκτός αν οι γονείς τους έχουν δυσκολία να νηστέψουν. Αν οι γονείς έχουν πρόβλημα με τη νηστεία, τότε και τα παιδιά δυσκολεύονται. Ποτέ μόνο με δική τους ευθύνη!
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.