kantonopou’s blog

Ο π.Πορφύριος ζούσε σε προχειροεπισκευασμένα κελλάκια στο Μετόχι της Μονής Αγίας Τριάδος (Πεντέλης) τον Άγιο Νικόλαο στα Καλλίσια.
Για να φτάσεις εκεί, πρέπει να αφήσεις το αυτοκίνητο σ?ένα ξέφωτο κι από εκεί να περπατήσεις κάτι λιγότερο από μισή ώρα. Το μονοπάτι ξεκινάει στο ίσιωμα. Έπειτα στενεύει και περπατάς στο φρύδι σχεδόν του βράχου. Κυκλάμινα συμπαραστέκονται στον οδοιπόρο. Παραπέρα, αφού κατέβεις μια κατηφόρα και διαβείς μικρό ρυάκι, μπαίνεις σε σκιερό πευκοδάσος. Έπειτα ανηφορίζεις πάλι και αφού περάσεις δίπλα από χαλάσματα, βρίσκεσαι σε βραχόσπαρτο ξέφωτο,όπου έχει κτιστεί πριν τριακόσια ίσως χρόνια το μοναστηράκι από το οποίο σήμερα σώζονται κυρίως ο χαριτωμένος μικρός τρουλλωτός ναός του Αγίου Νικολάου.

Βαδίζοντας στο στενό μονοπάτι ξέκοβες σιγά – σιγά από την πολύβουη πόλη της Αθήνας των μηχανών και των ρύπων και χωρίς να το καταλαβαίνεις έμπαινες σ?έναν άλλο κόσμο. Τη μέρα η πόλη κάτω ξαπλωνότανε στη θολή της νωχέλεια. Τη νύχτα συχνά λαμπυρίζουν μακρινά τα φώτα. Στα Καλλίσια όμως δεν είχε ηλεκτρικό. Κεριά και λίγα καντήλια στο εκκλησάκι την ώρα του Εσπερινού αχνοφωτίζουν τις εξίτηλες μορφές των Αγίων και τις γυμνές πέτρες. Πετρόλαμπα φώτιζε τα λίγα κελλιά και το μικρό «αρχονταρίκι» που το ζέσταινε τον χειμώνα αυτοσχέδια σόμπα για καυσόξυλα. Μόνη τεχνολογική παρουσία έξω απ?τά κελλιά: τεντωμένο σύρμα για κεραία ραδιοφώνου.

Τον χειμώνα ο παπα- Πορφύριος φώλιαζε δίπλα στην σόμπα. Το καλοκαίρι περπατούσε έξω στο μικρό υψίπεδο με τα βράχια η στα κηπάκια που καλλιεργούσε στα χαμηλότερα απάγγια της Μονής. Όταν ο καιρός ήταν καλός, εξομολογούσε στην εκκλησία. Τότες, όπως όταν πρωτοπήγαμε, περιμέναμε έξω στην αυλή κάνοντας γνωριμίες με ανθρώπους που βλέπαμε για πρώτη φορά, αλλά γρήγορα νιώθαμε μια απροσδόκητη φιλία και τρυφερότητα στην καρδιά μας. Ισως και σαν συνδετικό στοιχείο να λειτουργούσε η εσωτερική ανάγκη και κάποιος πόνος, που μας οδηγούσε όλους στα όρη, όπου περιμέναμε τη βοήθεια.

Η πρώτη συνάντηση με τον π. Πορφύριο ήταν πολύ ήρεμη και φιλική. Χωρίς καμμία βλοσυρότητα η κατήφεια, που μπορούσε να φανταστεί κανείς ακούγοντας για Γέροντα ασκητή. Γαλήνιος και συγκαταβατικός άκουγε αιχμηρές αποκαλύψεις των άστατων ψυχών, σαν να ήταν κοινές καθημερινές κουβέντες. Σαν να ήταν πράγματα που ήξερε. Με την πρώτη γνωριμία όλες οι επιφυλάξεις διαλύθηκαν. Καμμιά απάνθρωπη αυστηρότητα. Μόνο φιλάδελφη αγάπη και συγχωρητικότητα. Ακούει , προσεύχεται συνάμα με το κομποσχοίνι, ευλογεί και συγχωρεί.

«Μεγάλο πράγμα ο πνευματικός», θα μας πει αργότερα. «Γι? αυτό στην Ορθοδοξία δεν υπάρχει απελπισία. Δεν υπάρχει αδιέξοδο. Γιατί υπάρχει ο πνευματικός, που έχει τη χάρη να συγχωρεί. Να λευτερώνει τους προστρέχοντες, εναποθέτοντας στο πετραχήλι του τα βάρη της ψυχής τους» Το ιλαρό φως της δύσης μακρυά στην Πειραϊκή μαζί με το λόγο του Γέροντα γαληνεύουν τις τρικυμισμένες ψυχές.

Στις πολλές αναβάσεις που ακολουθούν, δειλινά η πρωϊνά, νύχτεςκαί μεσημέρια, κάθε φορά που σφίγγεται η καρδιά και μοιάζει ο ορίζοντας κλειστός κι ο δρόμος αδιέξοδος, κάθε φορά που παίρνουμε το μονοπάτι με τις αιχμηρές πέτρες και τα ανοιχτόχρωμα κυκλάμινα, κάθε φορά που ο Παππούλης μας περιμένει και μας υποδέχεται, για να ξεφορτώσει τα βάρη από τις καρδιές.

«Ο ταπεινός, έλεγε, δεν είναι μια προσωπικότητα διαλυμένη. Έχει συνείδηση της κατάστασής του αλλά δεν έχει χάσει το κέντρο της προσωπικότητάς του. Ξέρει την αμαρτωλότητά του, τη μικρότητά του και δέχεται τις παρατηρήσεις του πνευματικού του, των αδελφών του. Λυπάται αλλά δεν απελπίζεται. Θάβεται, αλλά δεν εξουθενώνεται και δεν οργίζεται. Ο κυριευμένος από το πλέγμα κατωτερότητας εξωτερικά και στην αρχή μοιάζει με τον ταπεινό. Αν όμως λίγο τον θίξεις η τον συμβουλεύσεις, τότε το αρρωστημένο εγώ εξανίσταται, ταράζεται, χάνει κι αυτή την λίγη ειρήνη που έχει. Το ίδιο, έλεγε, συμβαίνει και με τον παθολογικά μελαγχολικό σε σχέση με τον μετανοούντα αμαρτωλό. «Ο μελαγχολικός περιστρέφεται κι ασχολείται με τον εαυτό του και μόνο. Ο αμαρτωλός που μετανοεί κι εξομολογείται βγαίνει απ?τόν εαυτό του. Αυτό το μεγάλο έχει η πίστη μας, τον εξομολόγο. Τον πνευματικό. Έτσι και το ?πες στο Γέροντα κι έλαβες συγχώρεση μη γυρνάς πίσω». Αυτό το τόνιζε πολύ. Να μην ξαναγυρνά κανείς στα προηγούμενα αλλά να προχωρά. Μεγάλη σημασία έδινε επίσης στη νηστεία χωρίς ακρότητες και υπερβολές, αλλά υπογραμμίζοντας την καθαρτική της σημασία.

Ανάφερα κιόλας την δικής του έμπνευσης ξυλόσομπα, που μας μάζευε τις χειμωνιάτικες μέρες μετά την εκκλησία κι αρχίζαμε ατέρμονες συζητήσεις περιμένοντας την ώρα να δει έναν-έναν ο Γέροντας, ενώ η κυρά -Χαρίκλεια (η σημερινή Γερόντισσα Πορφυρία), αδελφή του Γέροντα, μας φρόντιζε με καφέ και κάθε άλλο κέρασμα. Μαζευόντουσαν εκεί αδελφωμένοι θεολόγοι, κληρικοί,Έλληνες και Σέρβοι, δικαστές, φιλόσοφοι, γιατροί, παιδαγωγοί, καθηγητές, φοιτητές και είχε μια ζεστασιά η συντροφιά, που και να έσβηνε η σόμπα δεν θα το νιώθαμε.

Συχνά ρωτούσαμε τον Γέροντα για αποφάσεις κι επιλογές στη ζωή μας. Είχε πάντα μια απάντηση. Άλλοτε αναμενόμενη κι άλλοτε αναπάντεχη. Δεν συνιστούσε παραίτηση κι απομάκρυνση από τις δραστηριότητες. Κάθε άλλο. Επέμενε όμως στον απλό τρόπο ζωής στην εξοχή. Ένα περίπατο στο βουνό το θεωρούσε σπουδαία ψυχαγωγία.

Ο αείμνηστος Παναγιώτης Νέλλας τον ρωτούσε συχνά για την Σύναξη κι έπαιρνε τη σωστή απάντηση.
Είναι γνωστό ότι ο π. Πορφύριος είχε διορατικό και προορατικό χάρισμα. Πολλοί πήγαιναν να εξομολογηθούν και τους αποκάλυπτε τις πράξεις τους. Όμως το χάρισμα αυτό το χρησιμοποιούσε με μεγάλη διάκριση και για λόγους ποιμαντικούς.Όταν ήταν αναγκαίο. Σπάνια, όταν ήταν σε πολύ καλή διάθεση και έκανε τους μακρούς περιπάτους του για να ξεκουραστεί λίγο, ρωτούσε με εκείνο το καλοκάγαθο χαμόγελό του για την πατρίδα κάποιου της συντροφιάς. Κι ενώ δεν είχε πάει ο ίδιος διέκοπτε και συνέχιζε την περιγραφή. Αυτό το χάρισμα όμως του προκαλούσε και πολλές στεναχώριες. Πολλοί το παραξήλωναν και πήγαιναν σ?αύτόν χωρίς μετάνοια και πίστη στον Θεό, απλά και μόνο από περιέργεια η για να πληροφορηθούν τα μέλλοντα. Ο Γέροντας φυσικά τηρούσε την ανάλογη στάση. Κάποτε όμως κι άνθρωποι, που ξεκινούσαν από τέτοιες «πονηρές» προθέσεις, έβρισκαν στο Γέροντα την πίστη και τη σωτηρία τους. Άλλος πάλι πειρασμός ήταν κάποιοι αιρετικοί η και πλανεμένοι(γλωσσολαλίες κλπ.) Ο Γέροντας ήταν κατηγορηματικός κι ανένδοτος σ?αυτές τις περιπτώσεις και διεχώριζε απερίφραστα τη θέση του, στηλιτεύοντας την πλάνη τους και καταδικάζοντας την αίρεση. Γιατί ο ίδιος τόνιζε πάντα μόνη σωτήρια οδό την Εκκλησία και όχι κάποιες «προσωπικές» η άλλου ανάλογου είδους «κινήσεις» .

Ο π. Πορφύριος πρόσφερε το λόγο της σωτηρίας και έδινε την ανάπαυση στις ψυχές όλων απλά χωρίς προκαθορισμένο πρόγραμμα, ομιλίες, «εκδηλώσεις» κτλ. Καθισμένος στα βράχια η κατάχαμα μας αποκάλυπτε μυστήρια κι αλήθειες. Μιλώντας για τη μεγάλη σημασία που έχουν οι μετάνοιες και δείχνοντάς μας το σωστό τρόπο με τον οποίο πρέπει να γίνεται η «μετάνοια», μας ερμήνευε τη σημασία της μετοχής του σώματος στην προσευχή και την ενότητα της ψυχοσωματικής υπόστασης του ανθρώπου. Μα εκείνο που φυσικά τον έκανε να λάμπει με παιδιάστικη χαρά ήταν να μιλάει για την νοερά προσευχή. Με την καθαρή, λίγο αδύναμη, φωνή του και με μια χαριτωμένη χειρονομία υπογραμμίζοντας έλεγε αργά μια-μια τις λέξεις: «Κύριε, ημών, Ιησού Χριστέ, ελέησον με». Και πρόσθεσε κάποτε σε μια τέτοια συζήτηση: «Εμένα μου έδωσε τη χάρη ο Θεός ν?ασχοληθώ πολύ με αυτή την εργασία». «Εργασία» ονόμαζε την άσκησή του στην καρδιακή προσευχή. «Αυτή η εργασία είναι πολύ χρήσιμη για όλους τους πιστούς. Καθαρίζει την ψυχή και κρατάει το νου». Στις περισσότερες συζητήσεις κάτι θα έλεγε για την ευχή. Αργότερα, όταν είχε πρόχειρα εγκαταβιώσει στο Μίλεσι του Ωρωπού (πριν ακόμη ανεγερθούν το κτίρια του Ησυχαστηρίου) ονειρευότανε τη δημιουργία ενός χώρου κατάλληλου που θα αφιερωνότανε στην «εργασία αυτή».

Το σπουδαιότερο όμως έργο ετελεσιουργείτο μέσα στον άδυτο χώρο της ψυχής του καθενός. Κι αυτό μένει ερμητικά κλεισμένο, γνωστό μόνο στο Θεό και σ?αυτούς που δέχονται την ευεργετική αύρα της Θείας ενεργείας. Έτσι αυτά δεν λέγονται και δεν γράφονται. Όμως και οι άλλοι βλέπουν κάποτε συγκλονιστικές αλλαγές σε ανθρώπους, που μοιάζουν να έχουν φτάσει στο βάθος της αβύσσου, να μεταβάλλονται τώρα σε τέκνα φωτός.

Τα τελευταία χρόνια ήταν τις περισσότερες ώρες στο κρεββάτι. Άλλωστε όλη τη ζωή του ήταν φιλάσθενος και αδύναμος. Αυτό όμως δεν τον εμπόδιζε να πηγαίνει συχνά, συχνότατα στο Άγιον Όρος και μάλιστα στο δυσπρόσιτο τόπο του κελλιού του. Ούτε τον εμπόδιζε από το να παλεύει συχνά με τους δαίμονες σώμα με σώμα για να ελευθερώσει τις ψυχές βασανισμένων ανθρώπων, που πρόστρεχαν ζητώντας τη βοήθεια του. Γαλήνιος πάντα, όταν δεν μπορούσε σχεδόν να μιλήσει ευλογούσε από το κρεββάτι του και ψιθύριζε πως μας σκέφτεται και προσεύχεται για μας.