kantonopou’s blog

ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

Συγγραφέας: kantonopou στις 30 Νοεμβρίου, 2008

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Η συμβολή του Αποστόλου Ανδρέα στην εμπέδωση και τη διάδοση της χριστιανικής πίστης είναι πολύ σημαντικότερη απ΄ότι μας υποψιάζουν από πρώτη άποψη οι λίγες, σχετικά, αναφορές στη Καινή διαθήκη.
Αν και λίγες αυτές οι αναφορές, άλλωστε, τον συνδέουν με γεγονότα βαρύνουσας σημασίας, ουσιαστικά και συμβολικά. Ο πρώτος από το γένος των ανθρώπων που εκλήθη από τον Μεσσία να Τον ακολουθήσει ( Ιωαν. 1, 41) σηματοδοτεί μια σημαντική ώρα της παγκόσμιας ιστορίας: την γενέθλια, ιδρυτική, στιγμή της χριστιανικής θρησκείας και εκκλησίας.

 

Κατά την ιστορικά πιο ρεαλιστική εκδοχή του καθηγητή Πατρώνου αυτή η «κλήση» υπήρξε, κατά κάποιο τρόπο, ανάστροφη. Ο Ανδρέας, δηλαδή, είναι ο πρώτος από την δυναμική ομάδα των εθνικοκοινωνικά και θεολογικά ανήσυχων νέων στη Βησθαϊδά της Γαλιλαίας ( Ανδρέας, Πέτρος, Ιωάννης, Ιάκωβος) που ενισχυμένος και από την υπόδειξη του πρώτου δασκάλου τους Ιωάννη του Βαπτιστή ( « Ίδε ο αμνός του Θεού» Ιωαν.1, 36) διακρίνει στον ομήλικό και γνωστό τους Ιησού την προσωπικότητα και την αποστολή του αναμενόμενου Μεσσία και πείθει γι αυτό και τους υπόλοιπους: « ευρήκαμε τον Μεσσία, ο εστί μεθερμηνευόμενον Χριστός» ( Ιωαν,1, 42).
Ο Ανδρέας συνοδεύει στον Ιησού και τους πρώτους μη Ιουδαίους, και μάλιστα Έλληνες, προσκυνητές. Και είναι ο ίδιος ο Ιησούς που επισημαίνει « ελήλυθεν η ώρα, ίνα δοξασθή ο υιός του ανθρώπου» (Ιωαν. 12, 23), καταδεικνύοντας ότι έτσι ( μέσω των αλλοεθνών Ελλήνων και της γλώσσας τους που ακόμα τότε κυριαρχεί στην Ανατολική Μεσόγειο) το κήρυγμά του διαρρηγνύει τα στενά πλαίσια της Ιουδαίας κι ανοίγεται στην οικουμενικότητα .

 

Ακόμα όταν οι Απόστολοι ζητούν την θεία αποκάλυψη για το αν πρέπει ο Ιωάννης να συγγράψει ένα, σε αντίθεση με τα τρία άλλα συνοπτικά, πνευματικό ευαγγέλιο, η καταφατική αποκάλυψη αυτή γίνεται μόνο στον Ανδρέα ( Κανόνας του Μουρατόρι).Ο Απόστολος Ανδρέας είναι ο ιδρυτής της εκκλησίας του Βυζαντίου. Επ αυτής θα ανυψωθεί αργότερα, με την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης, το ομώνυμο Πατριαρχείο και ο τεράστιος ρόλος του στο ανατολικό θρησκευτικό δόγμα. Ο Απόστολος Ανδρέας είναι για την ορθόδοξη ανατολή ό,τι ο Απόστολος Πέτρος για τη Ρώμη και το καθολικό δόγμα.
Αυτό δεν στερεί από τον Απόστολο την οικουμενικότητα της αποδοχής του. Είναι ενδεικτικό ότι τον θεωρούν προστάτη τους όχι μόνο η εκκλησία των Πατρών και της Κωνσταντινούπολης αλλά και αυτές της Ρωσίας, της Σκωτίας κ.α.

 ΤΟ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ

 

Μετά την Πεντηκοστή ο Απόστολος Ανδρέας πραγματοποίησε μια μακρότατη αποστολική διαδρομή. Περιελάμβανε τη Μικρά Ασία, τον Πόντο, όλες τις παραευξείνιες περιοχές, το βυζάντιο, τη Θράκη, την Μακεδονία, την Θεσσαλία, την Ήπειρο και την Αχαΐα. Έτσι σε διάφορες μαρτυρίες η αποστολική δράση και διδαχή του σημειώνεται στη Νίκαια της Βιθυνίας, στη Νικομήδεια και στη Χαλκηδόνα στη Προποντίδα, στις πόλεις του ποντιακού ελληνισμού Σινώπη, Σαμψούντα και Τραπεζούντα , στη Σκυθία ( σημερινή νότια Ρωσία), στη Κριμαία και μέχρι τον Καύκασο, στην Ουκρανία στο Δνείπερο ποταμό, στη σημερινή Ρουμανία. Για το αποστολικό του έργο στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας απεκλήθη « Απόστολος των Ελλήνων».

Ο ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΣ ΚΑΙ Η ΠΑΤΡΑ

Η άφιξη του Αποστόλου στη Πάτρα, τα της διαμονής του εδώ και τέλος ο μαρτυρικός του θάνατος στη πόλη μας βεβαιώνονται από πλήθος παλαιοχριστιανικές μαρτυρίες. Στη Πάτρα επετέλεσε πολλά θαύματα και ιάσεις, συγκρότησε εκκλησία πιστών και όρισε επίσκοπο τον Στρατοκλή, αδελφό του Ρωμαίου ανθυπάτου της περιοχής Αιγεάτη. Ο τελευταίος, επειδή και η γυναίκα του Μαξιμίλλα προσελκύσθηκε από τον Απόστολο στη νέα πίστη, διέταξε την σύλληψη του, τον βασανισμό του και τέλος τον μαρτυρικό με σταύρωση θάνατό του, το 66 μ.Χ επί αυτοκράτορα Νέρωνα. Η μνήμη του Αποστόλου τιμάται σε Ανατολή και Δύση στις 30 Νοεμβρίου, ημέρα του θανάτου του. Στην Πάτρα γίνεται λιτανεία στους κεντρικούς δρόμους της πόλης και περιφέρονται σε ιερή πομπή τα άγια λείψανα και η επάργυρη εικόνα του Αγίου.

 ΤΟ ΣΩΜΑ, Η ΚΑΡΑ, Ο ΣΤΑΥΡΟΣ.

 

Το λείψανο του Αποστόλου μεταφέρθηκε το 357 μ.Χ. στη Κωνσταντινούπολη και τοποθετήθηκε από τον αυτοκράτορα Κωνστάντιο στο ναό των Αποστόλων. Η κάρα του επιστράφηκε από τον αυτοκράτορα Βασίλειο Α΄ ( 867-886 μ.Χ.) στην Πάτρα. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης και πριν την κατάληψη και της Πάτρας από τους Τούρκους, το 1460 μ.Χ., ο δεσπότης του Μορέως Θωμάς Παλαιολόγος ( αδελφός του τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα) μετέφερε την Κάρα στην Ρώμη. Δυο χρόνια αργότερα την παρέδωσε στον Πάπα Πίο Β΄ που την τοποθέτησε στο ναό του Αγίου Πέτρου. Επεστράφη από τον Πάπα Παύλο ΣΤ στην Πάτρα 500 χρόνια αργότερα, στις 26-9-1964. Από τότε φυλάσσεται μέσα σε λειψανοθήκη βυζαντινής τεχνοτροπίας στο νέο ναό αποτελώντας παγχριστιανικό προσκύνημα. Ακριβώς πίσω από την Κάρα έχει τοποθετηθεί ο σταυρός του μαρτυρίου του Αποστόλου. Βρισκόταν πριν από το 1250 μ.Χ. στο ναό του Αγίου Βίκτωρος στη Μασσαλία. Παραδόθηκε στη Πάτρα το 1980.

Ο Ναός

 

Στη θέση που θανατώθηκε ο Απόστολος αναγέρθηκε ναός από τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Κτίσθηκε στα ερείπια του ναού της Δήμητρας κι ακολούθησε τις ιστορικές περιπέτειες του Ελληνισμού έως τον 18ο αιώνα που πυρπολήθηκε και καταστράφηκε από Τουρκοαλβανούς. Το 1843 περατώθηκε η κατασκευή στην ίδια θέση του σημερινού παλαιού ναού, ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής σε σχέδια του Λυσ. Καυτάτζογλου. Διακοσμήθηκε με αγιογραφίες εξαιρετικής τέχνης και φυλάσσεται σε αυτόν και σήμερα τεμάχιο δακτύλου του Αγίου.
Το 1902 έγινε διεθνής διαγωνισμός για την σχεδίαση νέου μεγαλοπρεπούς ναού και επελέγη από την Ακαδημία Καλών τεχνών του Βερολίνου το σχέδιο του γάλλου αρχιτέκτονα Αιμίλιου Ρομπέρ.

 

Επειδή όμως υπήρξαν αντιδράσεις ότι το σχέδιο απέκλινε ουσιωδώς από την βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση έγιναν μετατροπές σε αυτό. Η ανέγερση εξ αιτίας των απαιτουμένων δαπανών, των αντιδράσεων αλλά και των ιστορικών περιπετειών ( Β΄ παγκόσμιος πόλεμος, κατοχή, εμφύλιος πόλεμος) περατώθηκε μόλις το 1974 οπότε και εγκαινιάσθηκε ο ναός. Η αγιογράφησή του συνεχίζεται και σήμερα.
Ο νέος ναός έχει εσωτερικό εμβαδόν 1791 τ.μ., εσωτερικό ύψος του κεντρικού τρούλου 50 μ. και τον κεντρικό τρούλο πλαισιώνουν 12 μικρότεροι που συμβολίζουν τους 12 Αποστόλους. Στην αγιογράφηση του πρωτοτυπία που προκάλεσε ζωηρό δημόσιο διάλογο αποτέλεσε η εικόνα της Παναγίας στο ιερό (Πλατυτέρα). Στη βάση της εικόνας η πόλη των Πατρών παριστάνεται όχι συμβολικά ή με βυζαντινά οικοδομήματα όπως ισχύει στην ορθόδοξη αγιογραφία αλλά με απόδοση της σημερινής μορφής της.
Δίπλα, δεξιά, στο παλαιό ναό και σε υπόγεια σπηλιά υπάρχει πηγή. Ήταν η πηγή του αρχαίου μαντείου της Δήμητρας, όπως αναφέρει και η μαρμάρινη πλάκα: « Νημερτές το δ΄ύδωρ/ Δημήτερος ην ποτε νούσοις/ Ένθα παγείς ξύλω Ανδρέας/ Πάτρας αμφιβέβηκε» ( Ιαματικό είναι τούτο το νερό που κάποτε της Θεάς Δήμητρας ήταν, όπου ο Ανδρέας σε ξύλο προσηλώθηκε και προστατεύει την Πάτρα). Σήμερα το νερό της πηγής είναι «αγίασμα» και προσφέρεται ως βοήθεια στους προσκυνητές και για ίαση νοσημάτων

Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟΥ.
Ναοί, εικόνες και αξιόλογο αγιογραφικό υλικό για τον Απόστολο Ανδρέα βρίσκεται σήμερα σε ολόκληρο το χριστιανικό κόσμο, σε Ανατολή και Δύση. Ακόμα σε διάφορα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές. Ενδεικτικά αναφέρονται η μονή της Αγίας Αικατερίνης στη Χερσόνησο του Σινά, το Κοπτικό μουσείο του Καϊρου, η Παναγιά η Κανακαριά στη Κύπρο. Το μουσείο του Βατικανού, το Αρχιεπισκοπικό παρεκκλήσι της Ραβένας, η μονή του Αγίου Ιωάννου στη Montsa στην Ιταλία. Η Σκωτία, η Νορβηγία και το Victoria and Albert Museum στη βόρεια Ευρώπη. Το Πόρετς της Κροατίας, το Εθνικό Μουσείο στη Σόφια , η Κωνσταντινούπολη, το Κίεβο, το Κερτς και η Σεβαστούπολη στην Ουκρανία.

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΤΗ ΤΕΧΝΗ

Η ισχυρή προσωπικότητα του Αποστόλου Ανδρέα και ειδικά ο μαρτυρικός του θάνατος επί του χιαστί σταυρού ενέπνευσαν σπουδαίες αγιογραφίες αλλά και σημαντικά αυτοτελώς εικαστικά έργα παγκόσμια καθιερωμένων ζωγράφων στη περίοδο της γέννησης, της ακμής και της απήχησης της Αναγέννησης. Γι αυτό και εικαστικά έργα με θέμα τον Πρωτόκλητο ή με την παρουσία του στην σύνθεση εκτίθενται σήμερα σε περιώνυμα μουσεία.  Πηγή:http://www.infocenterpatras.gr/ag_andreas.php 

Αφήστε μια απάντηση